Transcript Uzlaştırma Sunum - Akhisar Adalet Sarayı

T.C.
ADALET BAKANLIĞI
AKHİSAR CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI
UZLAŞTIRMA
UZLAŞTIRMA NEDİR?
Uzlaşma, suçtan doğan zararın kısmen veya
tamamen giderilmesi, maddi veya manevi diğer bir
eylem karşılığında ya da uzlaşmayı sağlayacak diğer bir
usulle iki tarafın anlaşmasıdır.
C.M.K.’ya göre; şikayete bağlı suçlar ile T:C.K.’nda
yer alan kasten veya taksirle yaralama, konut
dokunulmazlığının
ihlali,
çocuğun
kaçırılması
ve
alıkonulması, ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı
niteliğindeki bilgi ve belgelerin açıklanması suçlarında
uzlaştırma hükümleri uygulanır.
Uzlaşma gerçekleşmesi durumunda şüpheli
hakkındaki suç soruşturması aşağıdaki koşullarla
son bulacaktır:
1-Uzlaştırma teklifinin kabulü, mağdurun şikayetinden
vazgeçmesi ya da şüphelinin suçunun kabul etmesi demek
değildir.
2-Taraflar uzlaştırma teklifini kabul etseler dahi, görüşmeler
sonucunda uzlaşmak zorunda olmayıp, uzlaşmaktan
vazgeçme hak kaybına yol açmaz.
3-Uzlaşma teklifinde bulunulması veya teklifin kabul edilmesi,
soruşturma konusu suça ilişkin delillerin toplanmasına ve
koruma tedbirlerinin uygulanmasına engel değildir.
4- Uzlaştırma müzekkereleri sırasında tarafların
konuyla ilgili olarak yapacakları açıklamalar
hiçbir
davada
delil
olarak
kullanılmaz.
Uzlaştırma müzekkereleri kesinlikle gizli olarak
yürütülür.
5- Uzlaştırma müzakerelerine şüpheli, mağdur,
suçtan zarar görenler ile bu kişilerin kanuni
temsilcisi, müdafi ve vekil katılabilir.
6- Uzlaşma gerçekleştiği takdirde, şüpheli hakkında
kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilir,
tazminat davası açılamaz, açılmış olan davadan
vazgeçilmiş sayılır. Bu durum, adli sicile
kaydedilmez.
UZLAŞTIRMA UYGULAMALARI
Uzlaştırma; gelişmiş hukuk sistemlerine sahip ülkelerce
yaygın olarak kullanılan bir “Alternatif Uyuşmazlık Çözüm”
(Alternative Dispute Resolution, ADR) yöntemidir. Uzlaştırma;
tarafların mahkemeye gitmeden içinde bulundukları uyuşmazlığı
çözebilmelerine olanak sağlamaktır.
Avrupa’da yaygın bir şekilde uygulama imkanı bulan bu
yöntem ile ülkemiz 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe giren yeni
TCK ve CMK ile tanıştı. Mağdur ve failin tarafsız bir uzlaştırmacının
yardımıyla, suçtan doğan sorunların çözülmesine aktif olarak
katılmaya özgür iradeleriyle rıza göstermeleri halinde, sorunların
ortadan kaldırılmasını hedefleyen uzlaşma kurumu, TCK.nun 73 ve
CMK.nun 253, 254 ve 255. maddelerinde düzenlenmiştir.
Uzlaşma; uzlaşma kapsamına giren bir suç nedeniyle, şüpheli
veya sanık ile mağdur veya suçtan zarar görenin Ceza
Muhakemesi Kanunu ve Uzlaştırma Yönetmeliğindeki usul ve
hükümlere uygun olarak uzlaştırma süreci sonunda anlaştırılmış
veya anlaşmış olmalarını ifade eder. (Uzlaştırma Yönetmeliği 4/1b)
Uzlaşma kurumunun üç temel unsuru; mağdur, fail ve
uzlaştırmacıdır. Mağdur kelime anlamı ile “herhangi bir konuda
zarara veya haksızlığa uğramış, belirli kazanımlardan mahrum
kalmış” demek olan (Develioğlu 2003:274s.49) mağdur kavramı
literatürde farklı şekillerde tanımlanmaktadır. Paasch’a göre
mağdur hukuk düzenince korunan, hakkı ihlal edilen kişidir.
Schneider’e göre ise mağdur, bir suçla tehlikeye sokulan, zarar
verilen veya tahrip edilen bir kişi, organizasyon, topluluk, devlet
veya Uluslar arası düzendir. Fail ise Türk Ceza Kanunun 37.
maddesine göre suçun kanuni tarifindeki fiili gerçekleştiren kişidir.
Uzlaştırmacının tanımı, görevleri ve bu görevlerinin kapsamı
CMK’da açık olarak belirtilmemiş ise de 253. maddenin 4.
fıkrasında uzlaştırıcının “”tarafları bir araya getirerek bir sonca
ulaşmalarını sağlamak üzere” görevlendirileceği yazılmıştır.
Yönetmelikte ise uzlaştırmacı; Şüpheli veya sanık ile mağdur veya
suçtan zarar gören arasındaki uzlaştırma müzakerelerini yöneten,
Cumhuriyet savcısı veya mahkeme tarafından görevlendirilen
hukuk öğrenimi görmüş kişiyi veya Cumhuriyet savcısı ya da
mahkemenin isteği üzerine baro tarafından görevlendirilen avukat
olarak tanımlanmıştır.
Söz
konusu
suç
uzlaşmaya
tabi
ise
Cumhuriyet savcısı şüpheli ile mağdura “Uzlaşma
için görüşme teklifinde” bulunur. Cumhuriyet
savcısının talimatıyla Adli Kollukta aynı teklifte
bulunabilir. ‘Uzlaştırma Yönetmeliği 8/1) Uzlaşma
için görüşme teklifinin taraflarca kabul edilmesi
herhangi bir hak kaybına sebebiyet vermez.
Uzlaşma için görüşme teklifinin kabulü mağdur
için “şikayetten vazgeçme” şüpheli içinse “suçu
kabul etme” anlamı taşımaz. Herhangi bir haktan
vazgeçilmesi söz konusu değildir. Yapılacak
uzlaştırma görüşmeleri sonunda taraflar mutlaka
uzlaşmak zorunda değildirler. Uzlaşma sağlanana
kadar her iki tarafta bu kararından vazgeçebilir.
Uzlaştırma müzakereleri iki temel ilke ile şekillenir.
Bunlar tarafsızlık ve gizliliktir. Atanan uzlaştırmacı yaptığı iş
ve eylemleri mutlak bir tarafsızlıkla yürütülür. Uzlaştırma
müzakereleri gizli olarak yürütülür. Uzlaştırmacı sürecinde
yapılan açıklamaları, kendisine aktarılan veya diğer bir
şekilde öğrendiği olguları gizli tutmakla yükümlüdür.
Uzlaştırma sürecinde yapılan açıklamalar herhangi bir
soruşturma, kovuşturma ya da davada delil olarak
kullanılamaz. Müzakerelere katılanlar bu bilgilere ilişkin
olarak tanıklık yapmak zorunda bırakılamaz.
Uzlaştırma Yönetmeliği 19. madde)
Taraflar uzlaştırma görüşmeleri sonunda bir veya birkaç
edim kararlaştırabilirler. Buna göre mağdur, şüpheliden
fiilen kaynaklanan maddi veya manevi zararın tamamen ya
da kısmen tazmin edilmesi veya eski hale getirilmesini,
mağdurun veya suçtan zarar görenin haklarına halef olan
üçüncü kişi ya da kişilerin maddi veya manevi zararlarının
tamamen ya da kısmen tazmin edilmesi veya eski hale
getirilmesini, bir kamu kurumu veya kamu yararına hizmet
veren özel bir kuruluş ile yardıma muhtaç kişi ya da kişilere
bağış yapmak gibi edimlerde bulunulmasını, mağdurun
suçtan zarar görenin veya bunların gösterecekleri üçüncü
şahsın, bir kamu kurumunun ya da kamu yararına hizmet
veren özel bir kuruluşun belirli hizmetlerini geçici süreyle
yerine getirmesi veya topluma faydalı birey olmasını
sağlayacak bir programa katılması gibi diğer bazı
yükümlülükler altına girilmesini, mağdurdan veya suçtan
zarar görenden özür dilenmesini isteyebilir.
Uzlaştırma kurumu ile mağdur, ceza-adalet sürecinde
aktif bir atılımcı olup, suçun çözümlenmesinde ali
unsurlardan biri haline gelir. Mağdurun, suçtan doğan
mağduriyetleri daha hızlı bir şekilde giderilebilir. Bu yöntem
mağdurun maddi ve manevi kayıplarını kısa sürede tazmin
etmesine yardımcı olur. Tarafların mahkemeye gitme
ihtiyacını ortadan kaldırarak ceza-adalet sürecini kısaltır.
Mağdurun
ceza-adalet
sürecinde
yaşayacağı
ikincil
mağduriyetleri de engeller. Uzlaştırma sürecinin sonunda
taraflar arasında barışma sağlanması ile şüphelinin
mağdura karşı yeniden suç işleme riski azalır. Uzlaştırma
kurumu mağdurun tatminine yönelik barışçıl alternatifler
sunar. Mağdurun uzlaştırma sonunda kararlaştırılan
edimlerle adaletin yerine geldiğine inancı artar.
Şüpheliler uzlaştırma sayesinde hatasını düzeltme, özür
dileme, ya da açıklama yapma fırsatı kazanır. Uzlaşma ile
biten ceza soruşturması şüphelinin adli siciline kayıt
edilmez. Bu da şüphelilerin toplum tarafından bir suçlu
olarak görünmek yerine toplumun onurlu bir bireyi olarak
yaşama fırsatını verir. Uzlaştırma kurumu, mağdurun
olaydan dolayı yaşadığı mağduriyetleri anlamak için
şüpheliye fırsat tanır ve şüpheliye bu mağduriyetleri giderici
makul bir çözüm üretilme sürecine katılmayı sağlar.
Uzlaştırma sayesinde mağdur ve şüpheli arasında yeni bir
husumetin olması engellenir ve toplumsal barışa katkı sağlanır.
Suç mağdurlarının yaşadığı mağduriyetler daha hızlı ve etkin bir
şekilde telafi edilmekle suç olgusunun toplum üzerindeki etkileri
hafifler. Bu sayede suç mağdurlarının ihtiyaçları karşılanır ve yargı
sistemine olan memnuniyet artar. Ceza-adalet sürecinin önemli bir
ölçüde kısaltır. Şüpheliler için alternatif yollar tesis edilir ve bu
sayede ülkemize büyük bir yük olan mahkumiyet giderleri azalır.
Mahkemelerin ve kolluk kuvvetlerinin iş yüklerinde azalma olur ve
bu sayede iş gücü daha etkin bir şekilde kullanılabilir. Tüm bu
süreç ile toplumda barış, kardeşlik ve uzlaşma kültürü artar. Bu
sayede toplum barışına pozitif katkılar sağlanır.
Tüm bu anlatımlardan anlaşıldığı üzere uzlaştırma tarafsız
üçüncü bir kişinin (Uzlaştırmacı) yönettiği bir müzekkere sürecidir.
Ancak bu süreçte unutulmamalıdır ki taraflardan hiçbir hak
kaybına uğramazlar uzlaşma bu anlamıyla tüm tarafların
kazandığı, barışçıl ve toplum huzuruna yardımcı alternatif çözüm
bulma yöntemidir.