Transcript Slayt 1

Gürdoğan AYDIN
AHİ EVRAN ÜN. EĞ. AR. HAST. RADYOLOJİ
TÜMRAD-DER - TRKD
RADYOGRAFİK KALİTE
 Radyografik kalite: Bir
radyografide, anatomik
ve patolojik yapıların
görülebilirlik düzeyi.
 İncelemek istediğimiz
normal ya da patolojik
yapıları ne kadar iyi
görebiliyorsak
radyografik kalite o denli
yüksektir.
RADYOGRAFİK KAİLTEYİ ETKİLEYEN
FAKTÖRLER
•SAÇILMA:
•Grid oranı
•Grid ayarı
 HASTA :
•X- IŞIN TÜPÜ VE
JENERATÖRÜ:
Kalınlık
 Yoğunluk
 Hareket

TEKNİSYEN
TEKNİKER
•KVp, mA
•Zaman
•Odak nokta boyutu
•Dalga şekli
• FİLM-GÖRÜNTÜLEYİCİ:
•Tipi
•Hızı
•Rezolüsyonu
•Işık salınım özelliği
•BANYO-BASKI:
•IŞIN DEMETİNİN
GEOMETRİSİ:
•FFM
•Obje-film mesafesi
•Obje-fokus mesafesi
•Objenin duruşu
•Kolimasyon
•Banyo ısısı
•Banyo süresi
•Solüsyon kontrastı
•Baskı dansitesi
GÖRÜNTÜ KALİTESİ
 IŞIN DEMETİNİN YAPISI:
 Işınların dalga boyu
 Işın demetinin yoğunluğu
X-Işını Nasıl Oluşuyor?
GÖRÜNTÜ KALİTESİ
 Işınların dalga
boyu (KVp)
etkisi
GÖRÜNTÜ KALİTESİ
 Işınların dalga boyu (KVp) etkisi
60 kV - 50 mAs
70 kV - 50 mAs
80 kV - 50 mAs
GÖRÜNTÜ KALİTESİ
 Işın demetinin
yoğunluğu (mAs)
etkisi
GÖRÜNTÜ KALİTESİ
 Işın demetinin yoğunluğu (mAs) etkisi
70 kV - 25 mAs
70 kV - 50 mAs
70 kV - 80 mAs
GÖRÜNTÜ KALİTESİ
 OPTİMUM GÖRÜNTÜ
70 kV - 50 mAs
GÖRÜNTÜ KALİTESİ
 IŞIN GEOMETRİSİ:
 Işın kaynağının büyüklüğü
KÜÇÜK FOKAL
SPOT
ORTA FOKAL
SPOT
BÜYÜK FOKAL
SPOT
Küçük
foküs
Büyük
foküs
GÖRÜNTÜ KALİTESİ
 IŞIN GEOMETRİSİ:
 Obje - foküs mesafesi

Ters kare kanunu
GÖRÜNTÜ KALİTESİ
 IŞIN GEOMETRİSİ:
 Film - Foküs Mesafesi
GÖRÜNTÜ KALİTESİ
 IŞIN GEOMETRİSİ:
 Obje – Film Mesafesi
GÖRÜNTÜ KALİTESİ
 IŞIN GEOMETRİSİ:
 Objenin ışın kaynağı yada filme göre duruşu
X-IŞINI
DİSTORSİYON : OBJENİN GÖRÜNTÜSÜNÜN ORJİNALİNDEN
FARKLI OLARAK YANSIMASIDIR
GÖRÜNTÜ KALİTESİ
 KOLİMASYON
•Gereksiz
ışınlamalar
önlenir
•Görüntü
kalitesi artar
•Saçılma
azalır
GÖRÜNTÜ KALİTESİ
 SAÇILMA
 Sekonder ışınların filme
ulaşması hâlinde, filmde
sis düzeyi artmakta ve
radyografik kalite
düşmektedir.
 Primer ışınlar çarptıkları
her katı cisimden sekonder
ışın yayımına neden olur.
Ancak; radyodiyognostikte
en büyük sekonder ışın
kaynağı hastanın
kendisidir.
GÖRÜNTÜ KALİTESİ
 SAÇILMA
 Işınlanan alan boyutu ile saçılan ışınların artması
GÖRÜNTÜ KALİTESİ
 SAÇILMA
 Doku kalınlığı ile saçılan ışınların artması
GÖRÜNTÜ KALİTESİ
 SAÇILMA
 Yüksek kVp ile saçılan ışınların artması
TÜM RADYOGRAFİK
ÇALIŞMALARDA
DÜŞÜK kVp
SAÇILMAYI EN AZA
İNDİREREK
GÖRÜNTÜ
KALİTESİNİ
ARTTIRIR. ANCAK
mAs
ARTACAĞINDAN
ABSORBSİYON
ARTAR VE ALINAN
DOZ ARTAR.
(Dengeli doz)
GÖRÜNTÜ KALİTESİ
 SAÇILMA
 Grid saçılan radyasyonun filme
ulaşmasına engel olur
Grid
Film
GÖRÜNTÜ KALİTESİ
 GRİD ORANLARI
 Artan grid oranı ile saçılan fotonlar daha fazla
durdurulur . Ancak durdurulan primer foton sayısı
nedeni ile hasta dozu arttırılır.
C
A
B
Grid A ve B 'de aynı sayıda kurşun şerit var
Grid B ve C 'de şeritler arasındaki mesafe aynı
GÖRÜNTÜ KALİTESİ
 FİLM- GÖRÜNTÜLEYİCİ:
 Tipi

Tek yüzeyli- Çift yüzeyli
 Hızı

Hızlı -Yavaş
 Rezolüsyonu


Uzaysal rezolüsyon
Kontrast Rezolüsyonı
 Işık Salınım özelliği (yapısı)


Ranfansatör
Dedektör
 Scı – gos - ccd
GÖRÜNTÜ KALİTESİ
 BANYO – BASKI
 Banyo ısısı
 Banyo süresi
 Solüsyon kontrastı
 Baskı dansitesi
GÖRÜNTÜ KALİTESİ
 HASTA:
 Kalınlık
 Yoğunluk
 Hareket
 Heel etkisi
+
-
RADYOGRAFİDE KALİTE KONTROL
TESTLERİ
 RADYOGRAFİK X-IŞINI SİSTEMLERİ TESTLERİ:
 Işınlamanın Tekrarlanabilme ve Doğrusallığı Testi
 Tüp Çıkışı ve Kararlılığı Testi
 Filtrasyon ve Yarı Değer Kalınlığı Testi
 Işınlama Zamanının Ölçülmesi
 kVp Testi
 X-Işını Alanı Uygunluk ve Diklik testi
 Odak Nokta Boyu ve Ayırma Gücü Ölçümleri
 Sızıntı Radyasyon Ölçümü Testi
 Otomatik Işınlama Kontrolü
 Grid Ayar Ölçümü
RADYOGRAFİDE KALİTE KONTROL
TESTLERİ
 KARANLIK ODA TESTLERİ:
 Güçlendirici Ekran ve Kast Testleri
 Film Banyo işlemi
 Karanlık Oda Testleri
RADYOGRAFİDE KALİTE KONTROL
TESTLERİ
 Işınlamanın Tekrarlanabilme ve Doğrusallığı Testi
 Amaç:

Aynı mesafe ve kVp değerinde aynı mAs değerini veren farklı
mA ve Işınlama süresi kombinasyonlarında ışınlamaların
karşılaştırılarak, tekrarlanma doğruluğunun iyon odası ile
ölçülmesi.
mAs
mA
sn
X1 (mGy)
X2 (mGy)
X3 (mGy)
X Ort.
40
100
0,4
1401
1401
1402
1401,3
40
250
0,16
1388
1390
1389
1389
40
400
0,1
1393
1397
1398
1396
Genel Kriter: Tekrarlanabilirlik +%5,
Doğrusallık +%10sınırları içerisinde olmalı.
doğrusallık
tekrarlana
bilirlilik
RADYOGRAFİDE KALİTE KONTROL
TESTLERİ
 Tüp Çıkışı ve Kararlılığı Testi
 Amaç: Bir X-ışını sisteminin çıkışının kararlılığı ve ışınlama şartları ile
değişimini belirlemek.
 Tüp Çıkışı Karalılığını belirlemek için aynı ışınlama faktörlerinde (80
kVp, 200mA, 0,2sn) art arda 10 kez ışınlama yapılır. Her şutlamada
okunan doz değeri kaydedilir. 10 şutlamanın ortalaması alınır.
Ortalamadan sapma değeri bulunur.
 Genel Kabul: Sapma değeri +%10’u geçmemelidir.
 Tüp çıkışının kVp , mA ve ışınlama zamanına bağlı olarak değişimi de
ayrı ayrı ölçülmelidir.
RADYOGRAFİDE KALİTE KONTROL
TESTLERİ
 Filitrasyon ve Yarı Değer Kalınlığı Testi
 Amaç: Belirli bir kVp’de yarı değer kalınlığını ölçerek
toplam filtrasyonu belirlemek.
 Kabul sınırları: 80kVp ve 100 cm odak-dedektör
mesafesinde toplam HVL filitrasyon değeri 2,5 – 3,5
mm Al aralığında olmalıdır.
RADYOGRAFİDE KALİTE KONTROL
TESTLERİ
 Işınlama Zamanının Ölçülmesi
 Seçilen ışınlama zamanı ile ölçülen ışınlama zamanının
Elektronik X-Işını Zaman Ölçeri ile test edilmesi.
 80 kVp’sabit mA değerinde, farklı ışınlama sürelerinde
ölçümler alınır. Her değer 3 kez tekrarlanarak ortalaması
alınır.
 Doğruluk= (tort. - ti )/ti ti= jeneratörden seçilen zaman değeri.
 Kabul sınırları: Sapma değeri 10 msn’den büyük ışınlama
zamanı için +%5, 10msn’den küçük ışınlama zamanı için
+%10 içerisinde olmalıdır.
RADYOGRAFİDE KALİTE KONTROL
TESTLERİ
 kVp Testi
 Amaç: kVp değerinin tekrarlanabilirliğinin elektronik
kVp ölçer ile ölçülmesi.
 40mAs ve 200mA’de farklı kVp değerleri için 3 kez
tekrar eden ölçümler alınır. Ayarlanan kVp ile Ölçülen
ortalama kVp değerleri farkı kaydedilir.
 Kabul Sınırları: Ölçülen kVp’nin, ayarlanan kVp ‘den
sapma miktarı maksimim +%10 olmalıdır.
RADYOGRAFİDE KALİTE KONTROL
TESTLERİ
 X-Işını Alanı Uygunluk ve Diklik testi
 Amaç: X-Işını ve kolimatör ışık alanlarının
birbiri ile uyumu ile merkezi ışının masaya
dikliğinin ölçülmesi.
 Kabul Sınırları: Her bir kenardaki ışık
alanının X-Işını alanından sapması, odak
film mesafesinin %3’ünden küçük olmalıdır.

Demet dikliği: X-Işını demetinin merkezi
ekseni ile film düzlemi arasındaki açı 90
derece olmalıdır. Sapma bu açıdan
maksimum 1,5 derece olmalıdır.
RADYOGRAFİDE KALİTE KONTROL
TESTLERİ
 Sızıntı Radyasyon Ölçümü Testi
 Amaç: Maksimum ışınlama şartlarında kolimatör tamamen
kapalıyken tüpün etrafında sızıntı radyasyon olup olmadığını,
varsa şiddetini ölçmek.
 Kolimatör tamamen kapalıyken, tüpün etrafına birkaç kaset
tutturulur. Maksimum kVp ve yüksek mA değerinde birkaç
şutlama yapılır. Filmler banyo edilerek kaçak olup olmadığına
bakılır. Kaçak varsa olan tarafın 1 m uzağına iyon odası konularak
doz hızı ölçülür.
 Kabul Sınırları: sızıntı radyasyon değeri
geçmemelidir.
1 mGy/saat değerini
RADYOGRAFİDE KALİTE KONTROL
TESTLERİ
 KARANLIK ODA TESTLERİ:
 Güçlendirici Ekran ve Kast Testleri


Ekran-film temas testi
Ekran hızlarının homojenitesi
 Film Banyo işlemi


Banyo ısısı - süresi
Banyo konsantrasyonu
 Karanlık Oda Testleri

Karanlık oda ışık kaçağı testi
RADYOGRAFİDE KALİTE KONTROL
TESTLERİ
 KARANLIK ODA TESTLERİ:
 Densitometri
 Sensitometri
SONUÇ
 Yapılan her test ve kalibrasyon, tetkikin en az hata ile
yapılmasını, optimum görüntü kalitesini ve minimum
hasta dozunun elde edilmesini sağlar.
KAYNAKLAR
 Prof.Dr Doğan BOR, Doç Dr. Turan OLĞAR, Ankara
Nükleer Bilimler Enstitüsü, Radyasyon Güvenliği Kursu Ders Notları,
Ankara 2009.
 Prof.Dr Tamer KAYA, Temel Radyoloji Tekniği, Nobel.
 TAEK, Tanısal Radyolojide Radyasyondan Korunma
Kurs Kitabı, Ankara 2009.
 Ahmet Kumaş, Film Banyo ve Baskı Teknikleri, Ankara,
TEŞEKKÜRLER