Transcript kemotoksik reaksiyonlar

RADYOLOJİDE KONTRAST
MADDE UYGULAMALARI
Havva PALACI
Radyoloji Teknikeri
YOL HARİTASI
• Kontrast Maddeler ve Özellikleri
Kontrast Maddelerin Sınıflaması
Kontrast Madde Uygulamalarında Hasta
Seçimi ve Hazırlığı
Kontrast Madde Uygulamalarında Alerjik
Reaksiyonlar ve Tedavileri
Kontrast Madde Uygulamalarında Hukuki
Durum
Teknikerin Sorumluluğu
Kaynakça
KONTRAST MADDE
• Bir organın veya yapının radyografik olarak görülebilmesi için
farklı yoğunluktaki bir madde ile çevrelenmiş olması gerekir.
Vücuttaki organ ve dokular ya yağla (böbrekler) veya doğal
bulunan gazla (akciğerler) veya yumuşak dokularla (kemikler)
çevrelendikleri için görülebilirler.
Bu amaçla yoğunluğu ve/veya atom numarası oturduğu
dokudan belirgin şekilde farklı olan maddeler kullanılır.
Radyolojik incelemelerde kontrast, X ışınını absorbsiyon
derecesiyle belirlenir.Kontrast madde adı verilen bu maddeler
bulundukları ortamın x ışını soğurulma katsayısını değiştirerek
kontrastını artırır.
KONTRAST MADDE
• Kontrast maddeler yoğunluklarına ve atom numaralarına
göre radyolüsent (negatif) ve radyoopak (pozitif)
olmak üzere ikiye ayrılır.
Radyolüsent kontrast maddeler hava ve karbondioksit
gibi gazlardır.Yoğunlukları azdır.
Radyoopak kontrast maddeler ise atom numarası
yüksek maddelerdir.Baryum (Atom no: 56)ve İyot (Atom
No: 53)yüksek atom numarasına sahiptir ve yüksek
oranda X ışını absorbe ederler.
a) Ağır metal tuzları
b)Organik iyot bileşikleri
olmak üzere ikiye ayrılırlar.
a.1. Baryum:
• Mikronize baryum sülfat kullanılır; partikül boyutu 5-10
mikrondur.Değişik amaçlara göre farklı yoğunluklardaki
süspansiyonları vardır.İnert bir maddedir gastrointestinal
sistemde emilmez.Önemli biryan etkisi yoktur, az miktarda
akciğerde absorbsiyonu kısa zamanda temizlenir ancak
absorbsiyon miktarı fazla ise kimyasal pömonite neden
olabilir.
• Perforasyon olgularında parsiyel bir obstrüksiyonu totale
çevirebileceği yönünde uyarılar dikkate alınarak alternatif
kontrast maddeler kullanılmalıdır. Perforasyonda peritona
yayılım sonucu yaygın fibroz gelişebilir. Rektal biyopsi
sonrası kolon grafisi çekilmesi için en az 10 gün
beklenmelidir. Divertükilit ve sigmoidoskopi-radyoterapi
sonrası kullanılmamalıdır.
Işık ve ışınlar radyoloji teknikerinin
dostudur…
b) İyotlu bileşikler:
• İyotlu bileşikler günlük radyolojik pratikte kullanılan kontrast
maddelerin yaklaşık %90'ınını oluşturmaktadır. Arteriografi,
venografi gibi anjiografik uygulamlarda, damarsal yapıların ve
gastrointestinal yapıların opasifikasyonu için BT,
ürografi,kolesistografi,kolanjiografi, myelografi, artrografi,
siyalografi, endoskopik retrograd kolanjiopankretikografi,
histerosalpingografi benzeri incelemelerde kullanılır.
İyot yüksek kontrast dansitesi, benzen halkasına çok sıkı
bağlanması ve düşük toksisitesi nedeniyle kontrast maddelerde
tercih edilen bir elementtir.
• Günümüzde kontrastlı rutin incelemelerde IV yolla kullanılan
iyotlu kontrast maddeler, sıkıca bağlanmış 3 iyot atomu içeren
benzoik asit molekülleridir. Tüm kontrast maddeler iyot bağlı
benzen halkası türevleridir.
İYOTLU KM
• OSMOLALİTELERİNE GÖRE
• Iyot atomlarının çözünmeyen partiküllere oranına göre;
• I/ Çözünmeyen partikül 1.5
Yüksek osmolarite
•
3
İzoosmolar
•
6
Düşük osmolarite
• İYONİZASYON DURUMUNA GÖRE
• İyonik KM
• Non-iyonik KM
Yüksek osmolariteli (iyonik) ve
Düşük osmolariteli (non iyonik) kontrast maddeler.
• Dolaşım sistemine verilen iyotlu kontrast maddeler ekstra selüler
aralığa geçer ve glomeruler filtrasyon yoluyla atılır.
• Renal fonksiyonu bozuk olgularda safra ve intestinal yolla atılım artar.
• İodinli kontrast maddeler radyolojik prosedürlerde vasküler yapıların
ve organların görünürlüğünü artıran çok etkili ürünlerdir.
• İyonik olan maddeler daha yüklü parçacıklar oluşturarak kanda
yüksek osmolariteye neden olurlar, bu durum bazı bireylerde hayati
risk taşıyan allerjik kontrast madde reaksiyonlarına neden olabilir.
• Non iyonik ajanlar ise daha az çözünme ve parçacık ve daha düşük
risk oluştururlar fakat daha pahalıdırlar. Non iyonik kontrast maddeler
günümüzde daha geniş kullanım alanına sahiptir.
Düşük Osmolariteli Non iyonik KM
• Düşük osmolariteli kontrast ilaçlarda, yüksek
osmolaritelilerde bulunan karboksil halkası yerine
iyonik olmayan kök bulunur. İyot/partikül oranı iyot
lehine artırılmıştır.
İYOTLU KM
• İYONİK KM
• Yüksek osmolar sodyum ve meglumin tuzu içerir
• I/partikül oranı= 3/2
• Hipertonik olup osmolaliteleri 1500 mOsm/kg H2 O dan yüksektir (insan
plazma osmolalitesi 300 mOsm/kg H2 O)
• NON-İYONİK KM
• Solüsyon içerisinde iyonize olmazlar-Na ve meglumin içermezler ve daha
hidrofiliktirler
• I/partikül =3/1
• Osmolalitesi düşüktür ( < 850 mOsm/kg H2O )
• Bu nedenle daha az yan etki potansiyelleri var(bulantı,kusma,allerjik
reaks.v.s)
2,1.İYOTLU KONTRAST MADDELERİN SINIFLAMASI
Kontrast Madde
• Radyopasite: iyot konsantrasyonu ve iyot atom sayısı
ile doğru orantılıdır
• Osmolarite: birim ağırlıktaki-gramdaki partikül sayısı
• Vizkosite (Yapışkanlık):
Belli bir eriyiğin, sabit
basınç ve ısı altında, uzunluğu belli bir kapiller tüpten
geçmesi için gereken zaman ile ölçülür. partikül boyutuiyot konsantrasyonu ve solüsyonun sıcaklığına bağlıdır
• İdeal km: osmolaritesi düşük, radyoopasitesi
(iyot/partikül oranı) yüksek olmalıdır
3.KONTRAST MADDE
UYGULAMALARINDA HASTA SEÇİMİ VE
HAZIRLIĞI
Üç genel hedef göz önünde bulundurulur;
1.Kontrast madde uygulamasının hasta ve endikasyonlar
açısından uygun olduğundan emin olmak
2.Kontrast madde reaksiyonlarının olasılığını minimize etmek
3.Herhangi bir reaksiyon geliştiğinde tedavi etmek üzere tam
olarak hazırlıklı olmak
Kontrast madde reaksiyonları benzer özellikler ve tedavi
yöntemi gerektirirler ancak nadir bazı hayati risk içeren reaksiyonlar
hiçbir belirti yokken bazı ilaçlara karşı ortaya çıkabilirler.
Kontrast madde uygulamadan önce hastanın öyküsü alınırken kontrast
madde uygulanmasına kontrendikasyon ya da alerji ihtimaline ilişkin
indikatörler üzerinde durulmalıdır.
3.1.İntravenöz Kontrast maddelere ilişkin
advers etki risk faktörleri
• Major faktörler:
Böbrek hastalıkları: (Serum kreatinin değeri 1.2 mg/dl
üzerinde ise KM verilmemeli)
Yaş<1Y>50-60 Y
Daha önce kontrast maddeye karşı reaksiyon hikayesi(X10)
Alerji/Astım (X4)
Kardiyovasküler hastalıklar(X5)
Minör faktörler
Azotemi
Diyabetes mellitus
Dehidratasyon
Kan diskrazileri (orak hücreli anemi gibi)
Disproteinemi (miyelomatoz gibi)
Anksiyete
RİSK FAKTÖRLERİ
• Tiroide fonksiyon bozukluğu olanlarda (graves ve
hipertroidi)iyot kullanımından aylar sonra bile tiroid krizi
görülebilir.Mutlak kullanmak gerekirse proflaksi (Na
perklorat-methiamazol) gerekir.
Tiroid CA da KM iyot depolarını doldurarak tedavi şansını
azaltmaktadır
Sintigrafik incelemeler iyot kullanımından en az 1 ay sonra
yapılmalıdır.
RİSK FAKTÖRLERİ
• Tiroid hormon testleri iyot kullanımından en erken 1 gün sonra
yapılmalıdır.
İyot gebelerde kullanılmamalı (ilk 3 ay kesinlikle)
Emziren annelerde 24 saat süreyle sütü sağıp atması önerilir.
SAĞLIĞIN FOTOĞRAFÇILARINA…
4. KONTRAST MADDELERE KARŞI
GELİŞEN REAKSİYONLAR:
• Son 30 yıl içinde kontrast ilaçlar giderek daha güvenli hale
gelmiş olmakla birlikte, yan etkiler %5-8 arasında değişen
sıklıkta beklenmektedir. Bu etkilerin çoğu minör reaksiyonlar
olup ilaç tedavisi gerektirmeyecek cinstendir. %1-2 oranında
hayatı tehdit etmeyen ancak ilaç tedavisi gerektiren ; %0.050.1 oranında da hayatı tehdit edecek ciddi reaksiyonlar
gelişebilmektedir. Ölüm oranı ise 130.000 de 1 olarak
bildirilmektedir. Düşük osmolariteli ilaçlar yüksek
osmolariteli ajanlara oranla 5 kat daha az yan etki riskine
sahiptir.
Kontrast maddeler karşı gelişecek reaksiyonlar anaflaktik
(alerjik) ve kemotoksik reaksiyonlar olmak üzere iki grup
altında incelenmektedir.
KONTRAST MADDE REAKSİYONLARI
• KM YAN ETKİLERİ
FİZYOPATOLOJİYE GÖRE
Anaflaktoid (alerjik) reaksiyonlar
Kemotoksik reaksiyonlar
ŞİDDETİNE GÖRE
Hafif
Orta
Şiddetli
KM YAN ETKİLERİ
KEMOTOKSİK REAKSİYONLAR
• (düşük osmolariteli KM kullanımı ile bu etkiler
büyük oranda azalmıştır.)
KMnin osmolaritesi,konsantrasyonu,dozu,enjeksiyon
yeri ve hızı ile ilişkilidir.
Eritrosit hasarı
Damar duvarında hasar (endotelyal hasar)
Damarlarda genişleme(Vazodilatasyon)
Dolaşımdaki sıvı volümünde artış (hipervolemi)
Kalp kasılmasında bozulmalar
KM YAN ETKİLERİ
ANAFLAKTOİD (ALERJİK) REAKSİYONLAR
• Önceden tahmin edilemez
KM dozu ve konsantrasyonundan bağımsız ortaya çıkar
Test dozunda bile görülebilir
Alerjik reaksiyonlar iyonik KM de daha sık
Ciddi alerjiye bağlı ölüm oranı iyonik ve non-iyonik KM de
hemen hemen eşittir.
Şiddetli alerjik reaksiyonlar enjeksiyondan hemen sonra ya da
birkaç dk. sonra başlar
KM YAN ETKİLERİ
• 4.1.Hafif Reaksiyonlar:
Kusma, bulantı, ürtiker, enjeksiyon sırasında sıcaklık hissi ve
enjeksiyon yerinde ağrıdır.Kontrast maddenin yüksek
osmolaritesi ile ilgilidir, iyonik kontrast maddelerin
enjeksiyonu sırasında görülür.
Tedavi gerektirmez hastaya emniyet telkin edilir ve 20-30 dk
gözlem altında tutulur.
Tedavi:
• KM veriliş hızı yavaşlatılır veya durdurulur
• Genellikle psikolojik telkin yeterlidir
• Bulantı-kusma devam ederse METPAMİD veya EMEDUR
• Cilt döküntüsü ve kaşıntı devam ederse AVİL,SYSTRAL
KM YAN ETKİLERİ:
• 4.2.Orta Derecede reaksiyonlar:
Tedavi gerektiren semptom ve bulgular vardır. Hayatı tehdit
etmez.
Şiddetli ürtiker, vazovagal reaksiyon, bronkospazm ve hafif
larenjal ödem şeklinde görülür. Hasta bulgular kaybolana
kadar izlenmelidir.
Tedavi:Hasta oturur pozisyona getirilir
• Oksijen verilir (3 lt/dk)
• Solunum sıkıntısı ön planda ise VENTOLİN,SALBUTOL
İNHALATÖR
• Yanıt yok ise 1/1000 ADRENALİN 0.1-0.2 mg Subkutan
KM YAN ETKİLERİ
4.3.Şiddetli Reaksiyon:
Potansiyel olarak hayatı tehdit edici bulgular vardır. Enjeksiyonu
izleyen 20 dk. İçinde görülürler. Nadirdir fakat hızlı tedavi
gerektirir. Şiddetli bronkospazm ve şiddetli larenks ödemi ile
başlar,şuur kaybı, nöbet geçirme ve kardiak arreste kadar ilerler.
CPR gerekebilir.
Tedavi:
•
•
•
•
Hipotansiyonda :SIVI
Bradikardi:1-2 lt SIVI hızlı- ATROPİN İV
Konvülzyonda:DİAZEM İV
Ciddi allerjik reaksiyonda :OKSİJEN-EPİNEFRİN 0.1-0.2 mg
SC-PREDNİZOLON 500 mg İV
Kardiyovaskuler arest: Resusutasyon
KM YAN ETKİLERİ
• 4.4.Kontrasta bağlı nefropati gelişimi:
Kontrast madde verilmesini izleyen 48 saat içerisinde akut
renal yetmezlik şeklinde görülür.Serum kreatin seviyesi ilk 24
saatte artmaya başlar. 3-5. günlerde üst seviyesine ulaşır ve
gittikçe düşerek 10-14. günlerde normal seviyesine iner. Bazı
olgularda kalıcı hasar bırakabilir; günlük miktarın 400mL den
az olduğu oligürik bir renal yetmezlik gelişir.
En önemli risk faktörü diyabet ve renal yetmezliktir. Multipl
myeloma ve dehidrasyonda da risk artar. Kontrasta bağlı
nefropatiyi önlemenin en etkin yolu yeterli bir
dehidratasyondur. Hastalara incelemeden 12-24 saat önce ve
tetkikten sonra litrelerce su içmesi önerilir. İncelemeden bir
gün önce veya inceleme gününde oral veya IV verilen
N--acetylesteine kontrast nefropatisini önleme de yardımcıdır.
KM YAN ETKİLERİ
• 4.5.Metformin Kullanımı:
Renal fonksiyonları bozuk olan diyabetli olgular,
antihiperglisemik bir ilaç olan metformin
(Glucophage) kullanıyorlarsa kontrast madde
verilmesi ile fatal laktik asidoz gelişebilir.Bu nedenle
kontrast madde verilmesini izleyen 48 saat içerisinde
bu ilaç kesilmeli, tetkikten 2 gün sonra yapılan
kontrolde böbrek fonksiyonlarının
normal olduğu belirlenirse devam edilmelidir.
Kontrast Madde Reaksiyonları ve Tedavisi
•
5. KONTRAST MADDE EKSTRAVAZASYON YARALANMASI:
Kontrast maddenin ekstravazasyonu kontrastlı tetkiklerin en iyi
tanımlanmış komplikasyonlarından biridir. Avrupa Ürogenital Radyoloji
Derneği'nin Kontrast Madde Güvenliği Komitesi tarafından oluşturulan
bir rehber de bu konu geniş biçimde ele alınmıştır.
• Otomatik Enjektör kullanılarak yapılan CT tetkiklerinde kontrast madde
ekstravazasyon sıklığı 1/1.000 ile 1/106 hastada bir aralığında
değişmektedir.
• Ekstravazasyon elle ya da otomatik enjektörle uygulanma sırasında da
oluşabilir. Ekstravazasyonun sıklığı enjeksiyon akış oranı ile
bağlantılı değildir. Dinamik bolus CT tetkiklerinde ekstravazasyon
büyük volümde ilacın ekstavaze olması şeklinde oluşur.
Belirtiler genel olarak kolda yanma, ağrı, rahatsızlık hissi ve
gerginlik şeklinde olur. Fiziksel muayenede ekstravazasyon bölgesi
eritemli, ödemli ve şiş görünür.
5. KONTRAST MADDE
EKSTRAVAZASYON YARALANMASI:
Hastalar takip edilmeli ve iletişim içinde olunmalıdır,
ilerleyen
saatlerde ülserasyon Ya da ilgili ekstravazasyon alanında
kötüleşme
olursa hasta tekrar çağırılmalı ve gerekli durumlarda cerrah
konsültasyonları istenmelidir.
El üstü ve ayak üstü alanlar ekstravazasyon açısından riski
yüksek alanlardır. Otomatik enjektöre bağlamadan serum ile
damar yolu kontrol edilmeli ve 20 sn.lik bekleme süreleri
varsa ve fiziksel şartlar
uygunsa el ile kontrast madde akımı izlenmelidir.
Ayrıca hastalara yapılan tedaviler kaydedilmelidir.
DİKKAT!
•
KM verilirken klinikte bir doktor bulunmalıdır.
Risk faktörlerinin varlığında KM verilip
verilmeyeceğine doktor karar vermelidir.
Akut yan etkilere müdahale için deneyimli olmak
Acil müdahale için gerekli ilaç ve malzemeler
klinikte bulunmalı
Enjeksiyon sonrası damar yolu açık bırakılmalı ve
hasta en az 15-20 dk klinikte tutulmalı
İŞLEM ODASINDA BULUNDURULMASI
GEREKENLER
•
Oksijen tüpü
Antihistaminik (AVİL,SYSTRAL,RANİTİDİNE AMP)
Adrenalin
İzotonik solüsyon
Atropin
Kortikosteroid (PREDNOL-DEKORT AMP.)
MUTLAKA YAPILMALI
• KM enjeksiyonu öncesi hasta bilgi ve onam formu
Hastanın bilgilendirilmesi ve öykü alınması
Önceden KM ye bağlı minör reaksiyonlar oluşmuş ise yeniden
KM verilebilir.İşlem öncesi steroid-antihistaminik verilmesi
uygundur
Enjeksiyon öncesi böbrek fonksiyon testi yaptırmaya gerek
yok.(Bazı hastanelerde istenmekte)
Hekim onayı ve hasta onayı olan onam formları kullanılmalı
KM uygulamalarının malpraktis
(Hatalı tıbbi uygulamalar) ve
Türk Ceza Kanunu açısından incelenmesi:
• Tıbbi risklerin yanı sıra hukuki anlamda da büyük riskleri
taşımak zorundayız.
Bir çok meslektaşımız bu risklerin neler olduğunun farkında
değil.
5237 sayılı yeni Türk Ceza Kanunu'nda sağlık emekçilerini
ilgilendiren önemli bazı suçlar ve bu suçlara uygulanan genel
hükümler yer almaktadır.
Suçlar:
• TCK Madde 83: Kasten adam öldürmenin ihmali davranışla
işlenmesi,
TCK Madde 85: Taksirle öldürme,
TCK Madde 88: Kasten yaralamanın ihmali davranışla
işlenmesi,
TCK Madde 89: Taksirle yaralama,
TCK Madde 90: İnsan üzerinde deney,
TCK Madde 91: Doku ve organ ticareti,
TCK Madde 97: Terk,
TCK Madde 98: Yardım veya bildirim yükümlülüğünün
yerine getirilmemesi,
Suçlar:
• TCK Madde 135: Kişisel verilerin kaydedilmesi,
TCK Madde 136: Verileri hukuka aykırı olarak verme veya
ele geçirme,
TCK Madde 137: 135 ve 136. maddelerdeki suçun nitelikli
işlenmesi,
TCK Madde 172: Radyasyon yayma,
TCK Madde 204: Resmi belgede sahtecilik,
TCK Madde 210: Resmi belge hükmünde belgeler,
TCK Madde 257: Görevi kötüye kullanma,
Suçlar:
• TCK Madde 260: Kamu görevinin terki veya yapılmaması,
TCK Madde 279: Kamu görevlisinin suçu bildirmemesi,
TCK Madde 280: Sağlık mesleği mensuplarının suçu
bildirmemesi,
TCK Madde 281: Suç delillerini yok etme, gizleme veya
değiştirme,
Suçlara Uygulanan Bazı Önemli Genel
Hükümler ve Anlamları
• CK Madde 21:
Kast
Kast: Suçun kanuni tanımındaki unsurların bilerek ve
istenerek gerçekleştirilmesidir.
Olası kast: Kişinin suçun kanuni tanımındaki unsurların
gerçekleşebileceğini öngörmesine rağmen, fiili işlemesi
halinde olası kast var kabul edilir.
Örnek : Kontrast madde uygulaması sırasında alerjik reaksiyon
oluşan hastada gerekli müdahaleleri yapmayıp kontrast madde
vermeye devam edilmesi.
Suçlara Uygulanan Bazı Önemli Genel
Hükümler ve Anlamları
• TCK Madde 22:
Taksir
Taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla,
bir davranışın suçun kanuni tanımında belirtilen neticesi
öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir.
Kişinin öngördüğü neticeyi istememesine karşın, neticenin
meydana gelmesi hâlinde bilinçli taksir vardır; bu hâlde
taksirli suça ilişkin ceza üçte birden yarısına kadar artırılır.
Suçlara Uygulanan Bazı Önemli Genel
Hükümler ve Anlamları
• Taksirle işlenen suçtan dolayı verilecek olan ceza failin
kusuruna göre belirlenir.
• Birden fazla kişinin taksirle işlediği suçlarda, herkes kendi
kusurundan dolayı sorumlu olur.
• Her failin cezası kusuruna göre ayrı ayrı belirlenir.
Suçlara Uygulanan Bazı Önemli Genel
Hükümler ve Anlamları
• Taksirle öldürme:
MADDE 85-(Değişik, 5328 sayılı kanun 3. maddesi) (1)
Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan altı
yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da bir veya birden fazla
kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin
yaralanmasına neden olmuş ise, kişi üç yıldan 15 yıla kadar
hapis cezası ile cezalandırılır.
Suçlara Uygulanan Bazı Önemli Genel
Hükümler ve Anlamları
• MADDE 89- (1) Taksirle başkasının vücuduna acı
veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin
bozulmasına neden olan kişi, üç aydan bir yıla kadar
hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
Taksirle yaralama fiili, mağdurun; duyularından
veya organlarından birinin işlevinin sürekli
zayıflamasına, vücudunda kemik kırılmasına,
Konuşmasında sürekli zorluğa, yüzünde sabit ize,
yaşamını tehlikeye sokan bir duruma, gebe bir
kadının çocuğunun vaktinden önce doğmasına neden
olmuşsa, birinci fıkraya göre belirlenen ceza, yarısı
oranında artırılır.
Suçlara Uygulanan Bazı Önemli Genel Hükümler ve Anlamları
Taksirle yaralama fiili, mağdurun; İyileşmesi olanağı
bulunmayan bir hastalığa veya bitkisel hayata
girmesine, Duyularından veya organlarından birinin
işlevinin yitirilmesine, Konuşma ya da çocuk yapma
yeteneklerinin kaybolmasına, Yüzünün sürekli
değişikliğine, Gebe bir kadının çocuğunun düşmesine
neden olmuşsa, birinci fıkraya göre belirlenen ceza,
bir kat artırılır.
Bilinçli taksir hâli hariç olmak üzere, bu maddenin
kapsamına giren suçların soruşturulması ve
kovuşturulması şikâyete bağlıdır.
Genel Olarak Tıbbi Uygulamalarda Hata
Kaynakları
• 1 - DİKKATSİZLİK :
Bir tıbbi girişim sırasında yapılmaması gerekeni yapmaktır.
Örnek:oksijen yerine karbondioksit vermek, kan grubu tespiti
yapmadan transfüzyon yapmak vb.
• 2- TEDBİRSİZLİK :
"Önlenebilir bir tehlikeyi önlemede yetersiz kalmak, geç kalmak,
unutmak" olarak tanımlanır.
Örnek : alerjisi olduğu bilinen bir hastaya alerjiye neden olan bir
ilacı kullanmak veya test dozunda da olsa anaflaktik reaksiyon
beklenen hasta için gerekli araç-gereci hazır bulundurmamak.
Genel Olarak Tıbbi Uygulamalarda Hata
Kaynakları
• 3- MESLEKTE ACEMİLİK-YETERSİZLİK :
Meslek ve sanatın esaslarını ve optimal klasik bilgilerini
bilmemek, temel beceriden yoksun olmak.
Örnek: hatalı entübasyon, fıtık ameliyatında femoral damar
yaralamak, hatalı ilaç girişiminde bulunmak vb.
• 4- ÖZEN EKSİKLİĞİ :
Evrensel tıp değerlerini uygulamamak.
Örnek : Kanamalı, hipovolemik şoka eğilimli hastayı
bekletmek, yakın izlem gereken hastayı gerekli sıklıkla
izlememek, eksik araştırma sonucu tanı hatasına neden olmak.
Genel Olarak Tıbbi Uygulamalarda Hata
Kaynakları
• 5 - EMİR VE YÖNETMELİKLERE UYMAMAK:
Kanun, tüzük, yönetmelik ve yetkili mülki amirin verdiği
emirlere uymamak.
Örnek : Acil hastaya bakmamak, bilimsel tedavi dışında bir
tedaviyi uygulamak, işkenceye göz yummak veya yardım
etmek,icap nöbetine çağrıldığında gelmemek.
7. RADYOLOJİ TEKNİKERLERİNİN
ENJEKSİYON YAPMA YETKİSİ
VE SORUMLULUĞU:
• Radyoloji teknikerleri TÜMRAD-DER in Sağlık
Bakanlığı'na yazılı bir dilekçe ile başvuru sonucu
alınan cevabi yazıda Sağlık Bakanlığı Radyoloji
Teknikerleri'nin radyoluğun gözetiminde kontrast
madde enjeksiyonu yapabileceğini bu konuda
okulların müfredatında eğitim bulunduğunu
belirmiştir.
•
KAYNAKÇA
•
•
(1) Prof. Dr. Ercan Tuncel
Klinik Radyoloji,Genişletilmiş 2. Baskı
Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi,Radyoloji Anabilim Dal
“Nobel&Güneş Kitapevi, 2008, Bursa,s73-78
(2) Tıbbi Görüntüleme Fiziği
Prof. Dr. Orhan Uyar, Prof. Dr. Ufuk K. Gül soy
SDÜ Tıp Fakültesi, Isparta, 2003-s377-414
(3) http://www.acr.org/Quality-Safety/Resources/Contrast-Manual
13.05.2013 American Collage of Radiology Kontrast Madde Kullanımı el
kitabı internet versiyonu
(4) JBR–BTR, 2004, 87: 93-96.Contrast medium extravasatıon ınjury:
guıdelınes for prevention and management*
M.F. Bellin1, J.Å. Jakobsen2, I. Tomassin1, H.S. Thomsen3, S.K.
Morcos4and Members* of Contrast Media Safety Committee of European
Society of Urogenital Radiology (ESUR)
http://www.rbrs.org/dbfiles/journalarticle_0180.pdf 13.05.2013
İnternet versiyonu
(5) http://www.uspharmacist.com/content/d/in-service/c/34558
13.05.2013 tarihli internet versiyonu
(6) http://www.turkrad.org.tr/files/kurslar/kurs%201/kontrast_maddeler_ve_allerjik_reaksiyonl
ar.pdf
Türk radyoloji Derneği eğitim sunumu 13.05.2013 tarihli internet PDF
versiyonu
(7) TÜMRAD_DER Kontrast madde Kullanımı Sunumu (HEYBET ASLANOĞLU)
•
Teşekkürler