Transcript Klik hier voor het artikel.

G E E S T ELIJKE GEZO N DHEID
22
Wanneer faalangst de
kop opsteekt
ltekst: Astrid Boost
beeldkeuze: Annick Stevensl
De examens staan weer voor de deur
en dat betekent voor veel studenten
een periode van stress. “Elke student
heeft wel last van positieve stress”,
legt Kim Van Puyvelde uit van studentenvoorzieningen Odisee campus
Waas, “je hebt dat nodig om goed te
studeren. Maar wanneer de stress een
hindernis wordt, kan je spreken over
faalangst.”
Verschillende factoren
Kim: “Faalangst is de angst om te mislukken of te falen en dat
vooral in situaties waarin iemand wordt beoordeeld, zoals bijvoorbeeld bij examens. Verschillende factoren spelen daarbij
een rol. Enerzijds is er het karakter. Iemand die perfectionistisch is of weinig zelfvertrouwen heeft, zal sneller faalangstig
zijn. Anderzijds kan ook de omgeving een rol spelen, bijvoorbeeld wanneer de hogeschool of ouders heel erg gefocust zijn
op punten. Ook studenten die in het middelbaar blijven zitten
of Latijnse doen terwijl ze beter in een moderne of technische
richting zouden zitten, zijn er gevoelig aan. Als je boven je
niveau zit en telkens ervaart dat het niet lukt terwijl je wel
heel hard je best doet. Het is een samenspel van factoren dat
ervoor zorgt dat sommige mensen wel faalangst ervaren en
anderen niet.”
Positieve stress
Kim Van Puyvelde
“Iedere student heeft wel last van stress voor een examen,
maar dat is positieve stress en dat is wel goed”, gaat Kim verder, “dat zorgt ervoor dat je gemotiveerd bent om te studeren.
Faalangst is de angst om te mislukken
of te falen en dat vooral in situaties
waarin iemand wordt beoordeeld,
zoals bijvoorbeeld bij examens.
Maar bij te veel of te weinig stress gaan
we onderpresteren. Het is moeilijk om het
onderscheid te maken tussen die gezonde
stress en faalangst. Het is pas wanneer
de student er effectief last van ondervindt
dat we spreken over faalangst. Soms
manifesteert het zich over de hele lijn,
maar het kan ook specifiek gebonden zijn
aan de vakken die de student minder goed
kan of waarvoor hij gebuisd is. Typische
signalen zijn panikeren of een black-out
hebben tijdens een examen, slecht slapen, denken dat je het niet gaat kunnen,
behoefte hebben aan positieve bevestiging maar ook beven, sneller ademen en
een verhoogde hartslag. Angst beschermt
ons tegen gevaar en lokt deze lichamelijk
symptomen uit maar op het moment dat
je je examen moet afleggen, helpt je dat
natuurlijk niet.”
Vermijding
“We kunnen twee soorten faalangst
onderscheiden”, legt Kim uit, “actieve en
passieve faalangst. Bij passieve faalangst
denkt de student ‘wat ik ook doe, het heeft
geen zin want ik ga er toch niet door zijn’.
De student vertoont in dat geval vaak
uitstelgedrag of gaat het studeren zelf
mijden. De omgeving denkt dan vaak dat
ze lui zijn en niets doen. Maar het is vaak
eerder uit angst om te falen dat ze het
studeren voor zich uitschuiven. Vermijding
is een ‘copingstrategie’, een manier van
omgaan met angst. Als we bang zijn van
een spin proberen we ook om daar niet
mee in aanraking te komen. Bij faalangst
kan je dat natuurlijk niet zomaar want
uiteindelijk moet je wel het examen
afleggen. In sommige gevallen haakt de
student gewoon af, maar dat komt niet zo
vaak voor. Gemiddeld zijn er meer mensen
met faalangst die wel afstuderen dan
die niet afstuderen. Bij actieve faalangst
daarentegen stelt de student zichzelf
hoge eisen en gaat hij juist heel hard
studeren om mislukking te voorkomen.”
Gedrag
Kim: “Faalangst komt vrij vaak voor en
is dus niets om je over te schamen. De
hulp die we aanbieden aan studenten
proberen we zo laagdrempelig mogelijk
te houden. We bieden een workshop aan,
één over faalangst en één over uitstelgedrag. Dit kan hen al op weg helpen, is
er meer nodig dan kunnen ze individueel
bij ons langskomen. Tijdens de workshop
geven we uitleg over wat faalangst is en
hoe het in stand wordt gehouden. Dan
leg ik altijd het G-schema uit, een model
dat beschrijft hoe gedachten over een
situatie tot gedrag en gevoelens leiden.
De G staat voor gebeurtenis, gedachte,
gevoelens en gedrag. Stel, je ligt in je bed
en je hoort iets. Je kan denken dat er een
inbreker is waardoor je bang wordt. Maar
als je denkt dat het de wind is, zal je geen
angstgevoelens ervaren. Hetzelfde geldt
voor een examen. Als je denkt dat je het
niet gaat kunnen, dan word je angstig.
Die gedachte voorspelt bovendien niet
wat uiteindelijk je prestatie zal zijn. Het is
beter om te focussen op je gedrag dan op
je punten. Als je weet dat je je best hebt
gedaan, zal je al meer gemotiveerd zijn.
Tijdens de workshop kijken we hoe we
die gedachten kunnen uitdagen of hoe we
helpende gedachten kunnen verzinnen.
Anderzijds leren we ook ontspannings- en
mindfulnessoefeningen aan die je kan
doen om gedachten los te laten.”
Toeval
“We sporen studenten ook aan om na
te gaan of wat je denkt wel klopt”, legt
Kim uit, “ga eens na wanneer je wel al
goede resultaten behaalde. Studenten
met faalangst hebben namelijk de neiging
om goede punten toe te schrijven aan
toeval. Ik had geluk met de vragen of de
leerkracht heeft gemakkelijk verbeterd,
denken ze dan. Slechte punten schrijven
ze toe aan zichzelf. Je gaat denken dat
je zelf geen controle hebt over alles wat
goed loopt en dat je wel dom bent.”
Goede raad
“Studenten die stress hebben en blokkeren tijdens het studeren, denken wel
eens ‘ik mag niet ontspannen want anders
ga ik er niet komen’. Soms is het beter om
tien minuten te pauzeren. Ga even naar
buiten, doe een wandelingetje en haal
diep adem zodat je nadien weer met een
fris hoofd kan studeren. Dat is beter dan
aan je bureau te blijven zitten terwijl je
toch niets in je hoofd krijgt. Maak voor
jezelf een planning op en geef jezelf
deadlines maar wees daarbij ook realistisch en las dus regelmatig een moment
van ontspanning in. Elke dag van 8 uur ’s
ochtends tot 10 uur ’s avonds studeren,
hou je niet vol. Ga op tijd slapen zodat
je uitgerust bent om te studeren. De
nachtrust heb je bovendien nodig om de
informatie te verwerken. Aan de ouders
zou ik tenslotte willen aanraden om de
blokkende student positief te bevestigen
door te zeggen ‘je hebt goed gestudeerd’. ‘Je gaat er wel door zijn’, is niet
goed want dan leg je weer de nadruk op
de resultaten. Enerzijds geef je als ouder
aan dat je erin vertrouwt, anderzijds is
er een kans dat de student zijn ouders
teleurstelt als die er niet door is en dat
legt de druk weer hoger”, besluit Kim.
23
Teleblok
Studenten of hun omgeving die tijdens
de blok- of examenperiode vragen hebben of even stoom willen aflaten, kunnen
terecht bij Teleblok, de gratis chatlijnvan
CM. Teleblok biedt een luisterend oor,
vertrouwelijk en anoniem en zet samen
met jou alles op een rijtje.
De Teleblokchat is tussen maandag 9
januari en 30 januari dagelijks geopend.
Info en tips rond studeren en studeerproblemen vind je het hele jaar door op
www.teleblok.be of op www.facebook.
com/teleblok.