Transcript İş hijyeni ölçüm, test ve analizi


Bu Yönetmeliğin amacı; iş sağlığı ve
güvenliği mevzuatı kapsamında çalışma
ortamındaki kişisel maruziyetlere veya
çalışma ortamına yönelik fiziksel, kimyasal
ve biyolojik etkenlerle ilgili iş hijyeni
ölçüm, test ve analizleri yapacak özel
veya kamuya ait kurum ve kuruluş
laboratuvarlarının yetkilendirilmesine
ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

Bu Yönetmelik, 6331 sayılı İş Sağlığı ve
Güvenliği Kanunu kapsamında yer alan
işyerleri ile bu işyerlerinde iş hijyeni ölçüm,
test ve analizleri yapacak kişi ve
kuruluşları kapsar.

Aşağıda belirtilen faaliyet ve kuruluşlar
hakkında bu Yönetmeliğin yetkilendirme
hükümleri uygulanmaz:
Kendi işyeri ve çalışanlarına yönelik iç kontrol
amacıyla iş hijyeni ölçüm, test ve analizi yapan
laboratuvarlarda.
Bu Yönetmelik Türkiye Atom Enerjisi
Kurumunun kendi mevzuatı çerçevesinde
gerçekleştirdiği iş hijyeni ölçüm, test ve
analiz faaliyetlerini kapsamaz.
 Çalışanlardan alınan biyolojik numuneler
üzerinde yapılan ölçüm, test ve analizleri ve
çalışanın sağlık durumunu belirlemek üzere
yapılan ölçüm, test ve analizler bu
Yönetmelik kapsamının dışındadır.

Akreditasyon; Laboratuvarların, muayene ve belgelendirme
kuruluşlarının ulusal ve uluslararası kabul görmüş teknik kriterlere
göre değerlendirilmesi, yeterliliğinin onaylanması,
 Akreditasyon Kurumu: Türk Akreditasyon Kurumunu (TÜRKAK)
veya Avrupa Akreditasyon Birliği, Uluslararası Laboratuvar
Akreditasyon Birliği ve Uluslararası Akreditasyon Forumu ile karşılıklı
tanınma anlaşması imzalanmış akreditasyon kurumlarından
birisini,
 Akreditasyon standardı: TS EN ISO/IEC 17025 “Deney ve
Kalibrasyon Laboratuvarlarının Yeterliliği İçin Genel Şartlar”
standardını,
 İş hijyeni ölçüm, test ve analizi: Çalışma ortamında bulunan,
çalışanların sağlığını olumsuz yönde etkileyebilecek her türlü
fiziksel (gürültü, titreşim, aydınlatma, iyonlaştırıcı olmayan
radyasyon, vb.), kimyasal (toz, gaz, buhar vb.) ve biyolojik, (virüs,
bakteri, mantar, vb.) etkenlerin nicelik ve nitelik tayininin
yapılmasınI ifade eder.


İşveren, işyerinde bulunan, kullanılan veya herhangi bir şekilde işlem gören maddelerin ve çalışma ortam koşullarının
tehlikelerinden, zararlı etkilerinden çalışanları korumak zorundadır. Güvenli bir çalışma ortamı sağlamak amacıyla çalışma
ortamındaki kişisel maruziyetlere veya çalışma ortamına yönelik fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenlere yönelik ölçüm, test,
analiz ve değerlendirmeleri, ön yeterlik veya yeterlik belgesini haiz laboratuvarlara yaptırmakla yükümlüdür.

İşveren, iş hijyeni ölçüm, test ve analizlerini risk değerlendirmesine bağlı olarak yaptırır. İşyeri ortamının veya işin gereği olarak
kişisel maruziyetlerde farklılık oluştuğunda, işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının gerekli görmesi halinde iş hijyeni ölçüm,
test ve analizleri tekrarlanır.

İşveren, laboratuvar personeline iş yerinde yürüttüğü faaliyetler süresince eşlik edecek, işin yürütülmesi hakkında bilgi sahibi
olan bir kişiyi görevlendirir.

İşveren, yaptıracağı iş hijyeni ölçüm, test ve analizlerinin yapılması sırasında doğru sonuçları almak için:
a) İş hijyeni ölçüm, test veya analizi gerçekleştirecek deney personeline işyerinde kullanılan teknolojiler hakkında gerekli bilgileri
verir ve personelin çalışanlarla görüşmelerini sağlar.
b) Laboratuvar tarafından hazırlanan plana göre iş hijyeni ölçüm, test ve analizlerinin yapılmasını sağlar.
c) Normal çalışma şartlarında ve üretim kapasitesinde herhangi bir değişiklik yapmadan, gerçek sonuçları verecek şekilde
çalışmanın sürdürülmesini sağlar.
ç) İşyerinde ölçümü yapılacak fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenler hakkında her türlü bilgi, belge ve dokümanı, malzeme güvenlik
bilgi formlarını da içerecek şekilde laboratuvarlara verir.
d) Bu Yönetmelik hükümleri uyarınca yapılan bütün iş hijyeni ölçüm, test, analiz ve değerlendirme sonuçları ile ilgili kayıtlar,
denetimlerde istenildiğinde gösterilmek üzere işyerinde saklanır.
e) İşyerinde iş hijyeni ölçüm, test ve analiz kayıtlarının saklanmasında mevzuatla belirlenen süreler esastır. Ancak mevzuatta
belirlenmeyenler için saklama süresi 10 yıldır.

İşveren, mevzuat gereği işyerinde yapılacak iş hijyeni ölçüm, test ve analizlere ilişkin çalışanların veya temsilcilerinin
görüşlerini alır.
İş hijyeni ölçüm, test ve analizleri ön
yeterlik veya yeterlik belgesine sahip
laboratuvar tarafından yapılır.
 Laboratuvar, yetki alacağı
parametrelerle ilgili konularda
akreditasyon standardına uygun kalite
yönetim sistemi kurar, uygular ve iyileştirir.


Laboratuvar, sunduğu iş hijyeni ölçüm, test ve analiz hizmetleri kapsamında aşağıda
belirtilen parametrelerden herhangi birini bulunduruyorsa, bu parametreye dair
kullandığı metotlardan, Türk Akreditasyon Kurumu tarafından akreditasyon standardına
göre akredite olur.

Kişisel Solunabilir Tozların Konsantrasyonu
İşyeri Ortamı Solunabilir Tozların Konsantrasyonu
Kişisel Gürültü Maruziyeti
İşyeri Ortamı Gürültü ölçümleri
Kişisel Titreşim Maruziyeti
Havadaki Kurşun Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı)
Havadaki Sülfürik Asit Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı)
Havadaki Amonyak Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı)
Havadaki Formaldehit Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı)
Havadaki Benzen Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı)
Havadaki Toluen Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı)
Havadaki Ksilen Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı)
Havadaki Hekzan Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı)
Havadaki Arsenik Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı)
Havadaki Civa Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı)
Toz içerisindeki serbest silis analizi (kişisel ve işyeri ortamı)
Renk Karşılaştırma Metodu ile Gaz ve Buhar Konsantrasyonu
Aydınlatma
Termal Konfor
Manyetik Alan Ölçümleri
Radyasyon Ölçümleri
Asbest Ölçüm ve Numune Alma İşlemleri


































Kalite yönetim sistemini, iş hijyeni ölçüm, test ve analiz sonuçlarının doğruluğunu güvenceye alacak seviyede dokümante
eder.
Talep, teklif veya sözleşmelerin gözden geçirilmesi için bir prosedür oluşturur ve bunların sürekliliğini sağlar.
İş hijyeni ölçüm, test ve analizlerinin kalitesini etkileyen gerekli hizmetlerin, malzemelerin seçilmesi ve satın alınması için bir
politikaya ve prosedürlere sahip olur. Alınan malzemelerin amaca uygunluğu kontrol edilir.
Uygun olmayan iş hijyeni ölçüm, test veya analiz işlemleri için sorumlular ve yetkililer belirlenir ve uygunsuzluğun tekrarını
önlemek için gerekli bütün tedbirler alınır. Raporlanan iş hijyeni ölçüm, test ve analiz sonuçlarında herhangi bir hata tespit
edildiğinde, hatanın önemi değerlendirilir, ilgili raporda yapılan değerlendirmeye göre revizyon veya geri çekme işlemi
yapılır.
Her deney için bir prosedür oluşturularak sadece yetkinliği sağlanmış ve yetkilendirilmiş personelin deneyi yapması sağlanır.
Deney personeli, kullandığı cihazlarla ilgili temel eğitimleri alır. Eğitimler, ilgili cihaz konusunda yetkin başka bir kurumun
verdiği eğitim sertifikası veya bu tip sertifikaya sahip bir kişinin verdiği kurum içi eğitimle kayıt altına alınır
Deney personeli kullandığı metoda uygun çalışır ve bu metodun bütün şartlarını yerine getirir.
Çevre ve yerleşim şartlarının deney sonuçlarını olumsuz etkilememesi için gerekli her türlü tedbir alınır. Numune alma veya
deney, laboratuvarın tesisleri dışında gerçekleşiyorsa, sonuçları etkileyebilecek ortam şartları değerlendirilir ve kayıt altına
alınır.
Metotların ve prosedürlerin gerektirdiği şekilde veya çevre şartlarının sonuçların kalitesini etkileyebileceği yerlerde, çevre
şartlarını izler, kontrol ve kayıt eder.
Ölçüm belirsizliği tayini için prosedür oluşturulur ve uygulanır. Deneyin doğası gereği ölçüm belirsizliği hesaplanamıyorsa, en
azından bütün belirsizlik bileşenleri tanımlanmaya çalışılır.
jİlgili standartlara, üreticinin sağladığı bilgiler ve kullanım kılavuzu ile kullanım sıklığına göre cihazların bakım ve kalibrasyon
periyotları belirlenir. Belirlenen periyotlara göre bakım ve kalibrasyonları yaptırılır, kayıtları saklanır.
Kalibrasyonlar akredite kalibrasyon laboratuvarlarına yaptırılır.
Deneylerin geçerliliğinin izlenebilmesi için iç ve dış kalite kontrol prosedürlerine sahip olmalıdır. Düzenli olarak sertifikalı
referans malzemeler kullanılır ve/veya ikincil referans malzemeleri kullanılarak iç kalite kontrolü yapılır. Yeterlilik deneyleri ve
laboratuvarlar arası karşılaştırma programlarına iştirak edilir.

a)
b)
Laboratuvar aşağıdaki hususlara uymakla yükümlüdür:
İşyerinde, iş hijyeni ölçüm, test ve analizini yapacak
personelin, işyeri kurallarına ve çalışma talimatlarına
uymasını sağlar.
İş hijyeni ölçüm, test ve analizi yapılan işyerine ait üretim
teknolojileri, kullanılan hammaddeler gibi işverenin ve
işyerinin meslek sırları ile çalışanlara ait sağlık gözetimi
bilgileri, personel bilgileri gibi gördükleri ve öğrendikleri
hususları tamamen gizli tutar.
Bütün kalite yönetim sistemi kayıtları, konularına ilişkin ilgili
mevzuatın öngördüğü süreler göz önünde bulundurularak
saklanır. Mevzuatta ölçülen parametrelerle ilgili bir süre
belirtilmiyorsa, söz konusu kayıtlar en az on yıl süre ile
saklanır.
 Laboratuvarın başka adreste faaliyet gösteren şubeleri de
ayrı ayrı bu Yönetmelik şartlarını haiz olmak ve ön yeterlik
veya yeterlik belgesi almak zorundadır.

Metot Seçimi;
 Sonuçlar iş sağlığı ve
güvenliği mevzuatındaki
veya ilgili standartlardaki
sınır değerler ile
karşılaştırılabilmeli
 Güncel olmalı
 Uygulanabilir olmalı ve teyit
edilmeli
 Geçerli kılınmalı
Numune alma ve taşıma;
 Numune alma işlemi
standartlara ve kullanılan
metoda göre yapılır.
 Numune alma işlemi, kullanılan
metotta belirtilen şartlara göre
yapılır. İşin niteliği önem arz
eder.
 Numuneler kullanılan metoda
uygun şekilde taşınır.
Numune kabul;
 Laboratuvar tarafından kabul
edilen numuneler
laboratuvarca bir kayıt kodu ile
tanımlanır. Numunenin
laboratuvar içerisinde sadece
bu kayıt kodu ile tanınması ve
birbirinden farklı iki numunenin
aynı kodu almaması sağlanır.
 Kullanılan metodun
öngördüğü şartları taşımayan
numuneler, analize alınmaz.
Rapor hazırlama;



Laboratuvar tarafından yapılan her
bir iş hijyeni ölçüm, test ve analizine
ait sonuçlar, doğru, açık, kesin,
tarafsız bir şekilde rapor haline getirilir.
Düzenlenen raporlarda, akreditasyon
standardının şartlarına uyulur.
İşyerinin iş hijyeni ölçüm, test ve analizi
yapılan bölümleri ve buralarda
yapılan işler raporlarda açıkça
belirtilir. Kişisel maruziyet tespitlerinde
tespitin yapıldığı kişinin adı, unvanı ve
yaptığı iş raporlarda yer alır.
Laboratuvar bölümleri
Hizmet bölümleri;






En az 15 m2’lik ofis alanı,
Analiz yapan kurumlar için en az 5 m2’lik numunelerin teslim alındığı numune kabul
bölümü,
Tartım işleminin yapıldığı laboratuvarda, sonuçların çevre şartlarından olumsuz şekilde
etkilenmesini engelleyecek en az 5 m2’lik ayrı bir tartım bölümü,
Enstrümantal analiz cihazlarında çalışılıyorsa, her bir cihaz için en az 5 m2’lik bir alan,
Kimyasal maddeler varsa, bunların depolanması için en az 6 m2’lik ayrı bir bölüm ve bu
bölümde kimyasal maddelerin, yapısına, risk gruplarına ve saklama koşullarına göre
muhafaza edecek, gerekiyorsa havalandırma sistemli, kilitlenebilir bir dolap.
Analiz yapılan laboratuvarlarda çalışma konularına göre fiziksel, kimyasal ve biyolojik
etken analizlerinin deney sonuçlarının kalitesini olumsuz etkileme ihtimalini ortadan
kaldıracak şekilde yapılmasını sağlayacak her bir deney için ayrı hizmet bölümleri
bulunur.
Asgari özellikler





Kullanılan parlayıcı, patlayıcı, boğucu ve zehirli gaz içeren
gaz tüpleri bina içinde veya dışında, kimyasal özelliklerine
göre tehlike oluşturmayacak şekilde; boş ve dolu gaz
tüpleri ayrı ayrı yerlerde, tamamı düşmeye karşı kelepçeli
veya zincirle bağlı, dik bir şekilde, her türlü ısı kaynağından,
açık alev ve kıvılcımlardan, aşındırıcı kimyasallardan uzak,
serin ve kuru yerde muhafaza edilir.
Yedek yardımcı malzemelerin ve kimyasal maddelerin,
yapısına, risk gruplarına ve saklama koşullarına göre
muhafaza edecek havalandırma sistemli, bir depo veya
uygun düzenlenmiş dolaplar bulunur.
Laboratuvarda acil çıkış kapıları bulunur.
Laboratuvar personeli; laboratuvar yöneticisi, kalite
yöneticisi ve deney personeli olmak üzere en az üç kişiden
oluşur.
Laboratuvara ait tıbbi ve tehlikeli atıklar ile ilgili işlemler,
tıbbî atıkların kontrolü ve tehlikeli atıkların kontrolü ile ilgili
hazırlanmış olan ulusal mevzuata uygun olarak yürütülür
Laboratuvarlar arası işbirliği
 Laboratuvar, iş yoğunluğu, daha fazla uzmanlığa ihtiyaç
duyma veya geçici kapasite düşmesi gibi önceden
tahmin edilemeyen sebeplerden dolayı hizmet
veremediğinde, kendi kapsamındaki parametreler için bu
Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yeterlik belgesi almış
ve kapsamında ilgili parametrelerin yer aldığı laboratuvarı
kullanabilir. Bu durumda hizmeti yaptıran laboratuvar:
a) Yapamadığı iş hijyeni ölçüm, test ve analiz hizmetine ilişkin
hizmet yaptırdığı laboratuvarın yaptığı işlerden Bakanlığa
ve hizmeti alan işverene karşı sorumludur.
b) Hizmet yaptırdığı laboratuvarların listesini ve yapılan
sözleşme örneğini Genel Müdürlüğe bildirir.
c) Hizmet yaptırılan laboratuvarlara ait yeterlik belgesi
örneklerini bulundurur.
d) Farklı laboratuvardan iş hijyeni ölçüm, test ve analiz
hizmeti alıyor ise, hizmet verilmeye başlamadan önce,
müşteriye konuya ilişkin yazılı bilgilendirme yapar.
Gizlilik

İşyerine ait iş hijyeni ölçüm, test ve analiz
sonuçlarına ilişkin bilgiler, yargı organları
veya bu konuda yetkili Bakanlık
görevlileri dışında üçüncü şahıslara
verilmez.
Bildirim zorunluluğu

Ön yeterlik veya yeterlik belgesi almış laboratuvar;
kapatılması, adres bilgilerinin değişmesi, akreditasyon
kurumu tarafından akreditasyon belgelerinin
geçerliliğinin askıya alınması veya iptali gibi durumlar
ve bu durumların gerekçesini on iş günü içerisinde
Genel Müdürlüğe bildirmek zorundadır.

Laboratuvar personelinde veya deney personelinin
yetkilendirildiği iş hijyeni ölçüm, test ve analizlerinde
herhangi bir değişiklik olduğunda, bu durum on iş
günü içinde Genel Müdürlüğe bildirilir.
Laboratuvar, katıldığı yeterlik deneyleri ve
karşılaştırma ölçümlerinin sonuçlarını kendilerine
ulaştıktan sonra on iş günü içinde Genel Müdürlüğe
bildirir.

Belgelendirme yetkisi
 Laboratuvarın belgelendirilmesi, kapsam
genişletilmesi, belgenin geçerliliğinin
askıya alınması veya iptal edilmesi yetkisi
Genel Müdürlüğe aittir.
Başvuru dosyası

I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
XIII.
XIV.
Yeterlik belgesi veya ön yeterlik belgesi almak isteyen laboratuar,
Başvuru dilekçesi
Firma bilgi formu
Türkak Akreditasyon Kapsamı ile başvuru yapar.Eğer Ön yeterlilik alacak ise
akreditasyon kurumu tarafından onaylanmış akreditasyon başvurusunu ve
parametre/metot listesini gösterir belge ile başvuru yapmalıdır.
Ölçüm belirsizliği hesapları, validasyon ve/veya doğrulama raporları,
Analiz raporlarına imza atmaya yetkili personelin isimlerini ve unvanlarını içeren,
laboratuvar yöneticisi tarafından onaylanmış imza sirküleri,
Personel bildirim listesi
Laboratuvar sorumlusu ve kalite yöneticisinin onaylı diploma örneği,
İş hijyeni ölçüm, test ve analiz hizmeti verilecek parametre listesi ve kullanılan
metot/standart listesi
İş hijyeni ölçüm, test ve analizinde kullanılacak cihaz, alet ve ekipman listesi
İş hijyeni ölçüm, test ve analizinde kullanılacak cihaz, alet ve ekipmanlara ait
kalibrasyon çizelgesi
İş hijyeni ölçüm, test ve analizini yapacak personelin ilgili oldukları konularda aldıkları
eğitim sertifikaları,
Özel laboratuvarların ticaret odasından alınan ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde
yayımlanmış olan tüzel kişiliğini gösteren belge,
Özel laboratuvarlardan, bildirilen adreste laboratuvar faaliyetlerinin yürütülebileceğine
dair "İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı” ile laboratuvar yerinin tapusu veya kira
sözleşmesinin bir örneğidir.
Laboratuvar, kullandığı iş hijyeni ölçüm, test ve analiz metotlarına ait Türkçe olarak
hazırlanmış deney talimatları ile gerektiğinde metotların tam metnini Genel Müdürlüğe
bildirir.
Belge yenileme


Yeterlik belgesine sahip olan ve süre sonunda belgesini yeniletmek
isteyen laboratuvar, başvuru dilekçesi ile belge süresinin bitiminden en az
yüz yirmi gün önce aşağıdaki belgelerle birlikte Genel Müdürlüğe
müracaat eder.
Yeterlik belgesi süre bitiminden en az 120 gün öncesinden belge
yenilemeye müracaat etmeyen laboratuvar, belge yenileme haklarını
kaybeder ve tekrar yeterlik belgesi için başvurabilir.
Kapsam genişletme




Hizmet verdiği parametrelerde kapsam genişletmek isteyen laboratuvar,
başvuru dilekçesi ile Genel Müdürlüğe başvurur. Başvuru dosyasında
bulunacak belgeler:
Başvuru dosyasında var olan parametrelerden istenenlerden değişiklik
olan ve eklenen belgeleri.
Kapsam genişletilen parametrelerin varsa Akreditasyon Kurumu
tarafından onaylanmış akreditasyon başvurusu ve parametre/metot
listesini gösterir belge veya akreditasyon belgesi ve ekleri.
Kapsam genişletilen parametrelerde katılım sağlanan yeterlilik deneyleri
ve karşılaştırma ölçümlerinin sonuçları.
Başvuru kabulü

Belge başvuru dosyaları Genel Müdürlük tarafından değerlendirilerek eksik belge tespit edilmesi halinde
başvuru yapan laboratuvara, inceleme işlemlerinde tespit edilen eksikliklerin giderilmesi için bir termin (iş
tamamlama) planı hazırlatılır. Termin planının hazırlanmasından sonra bir aydan üç aya kadar süre
verilerek eksiklikler giderilir. Belirlenen sürelerde eksiklikler giderilmez ise başvuru ücreti iade edilmeksizin
dosya iade edilir. Bu laboratuvar, yetki almak için tekrar başvurabilir.

(Başvuru dosyası tam olan veya tespit edilen eksiklikleri tamamlamış olan laboratuvara en geç 30 iş
günü içerisinde yerinde incelemeye gidilir.
Yerinde inceleme





Başvuru yapan laboratuvara yerinde incelemenin tarihi en az on iş günü önceden bildirilir.
Yerinde incelemelerde; laboratuvar yöneticisi, kalite yöneticisi, deney personeli ve başvuru dosyasında
bildirilen personelin hazır bulunması gereklidir.
Laboratuvar yöneticisi, yerinde inceleme heyetine her türlü bilgi ve belgeyi vermek ve/veya göstermek
zorundadır.
Yerinde incelemelerde laboratuvarın genel özellikleri ve yükümlülüklerine uyup uymadığı kontrol edilir.
Yerinde incelemenin tamamlanması halinde Yerinde İnceleme Tutanağı, inceleme heyeti tarafından iki
nüsha olarak hazırlanır, inceleme heyeti ve laboratuvar yöneticisi tarafından imzalanır ve bir kopyası
laboratuvar yöneticisine verilir.
Belgelendirme süreci

Yerinde inceleme sırasında tespit edilen eksiklikler ve uygunsuzluklar raporlanır. Yerinde incelemenin bitiş
tarihini takip eden on iş günü içerisinde laboratuvara bildirilir. Başvuru yapan laboratuvara, bu eksiklikleri
ve uygunsuzlukları gidermesi için eksiklik ve/veya uygunsuzluk bildirim tarihinden itibaren en fazla iki ay
süre verilir. Bu süre uzatılmaz.

Eksiklik ve/veya uygunsuzlukların verilen süre içinde giderilmesini takiben laboratuvar belge almaya hak
kazanır.

Eksiklik ve/veya uygunsuzlukların laboratuvar tarafından giderildiğinin bildirilmesinden sonra gerek
görülmesi halinde ikinci kez yerinde inceleme yapılabilir. Yerinde yapılan ikinci incelemede eksikliğin
devam ettiğinin tespit edilmesi veya birinci incelemeden sonra iki ay içerisinde eksiklik ve/veya
uygunsuzlukların giderilmemesi durumunda yeterlilik verilemez.
Ön yeterlik





Laboratuvara ön yeterlik belgesi bir kereye mahsus ve bir yıl süreli olmak üzere verilir.
Ön yeterlik belgesi başvuruda belirtilen adres ve unvana verilir.
Ön yeterlik belgesine sahip laboratuvar, bu Yönetmeliğin öngördüğü bütün şartları
yerine getirdiğinde, yeterlik belgesini almak için başvuruda bulunabilir.
Ön yeterlik belgesi almış laboratuvar, akreditasyon kurumu tarafından yapılan denetim
sonuçlarını Genel Müdürlüğe bildirir.
Ön yeterlik belgesi almış bir laboratuvar, bir yıl sonunda yeterlik belgesi almamışsa ön
yeterlik belgesi iptal edilir. Ön yeterlik belgesi iptal edilen laboratuvarın kurucu veya
ortakları başka bir laboratuvar bünyesinde yer aldıkları takdirde bu laboratuvar, ön
yeterlik başvurusu yapamaz veya varsa ön yeterlik belgesi iptal edilir.
İş hijyeni ölçüm, test ve analizleri yeterlik belgesi




Yeterlik belgesi başvuruda belirtilen adres ve unvana verilir.
Yeterlik belgesinin geçerlilik süresi dört yıldır.
Yeterlik belgesinin geçerlilik süresi sona erdiğinde, bu Yönetmeliğin 19 uncu maddenin
birinci fıkrasına göre yapılan müracaata istinaden yerinde inceleme neticesinde yeterlik
belgesinin verildiği şartların devamı durumunda belge yenilenir.
Yeterlik belgesi almış laboratuvar, akreditasyon kurumu tarafından yapılan denetime ait
uygunsuzlukları ve raporları Genel Müdürlüğe bildirir.
Belgenin veya parametrenin askıya
alınması

Laboratuvarın yeterlik belgesini askıya alma
işlemleri, ceza puanına göre yapılır.
Parametre ceza puanı 100’e ulaşan
laboratuvarın, yeterlik belgesindeki ilgili
parametresi üç ay süre ile askıya alınır,
laboratuvar ceza puanı yeterlik belgesi
süresi içerisinde 200’e ulaşan laboratuvarın
yeterlik belgesi iptal edilir.
Belgenin askı süreci
Belgenin tamamının askıya alındığı süreçte:

Laboratuvara yeterlik yoklaması yapılmaz.

Belge yenileme süreci ile askı karar tarihinin çakışması da dâhil olmak üzere, askı süresi boyunca
laboratuvar hakkında herhangi bir işlem yapılmaz.
Askı süresi içerisinde laboratuvar, belgenin askıya alınması ile ilgili eksikliklerini giderir ve eksikliklerini
giderdiğine dair bilgiyi ve askının kaldırılmasına ilişkin talebini Genel Müdürlüğe bildirir. Süre sonunda
laboratuvarın dosyası üzerinde yapılan inceleme veya yeterlik yoklaması sonucunda belgenin askısı
kaldırılabilir. Gerek duyulması halinde askı süresi sonrasında laboratuvara yeterlik yoklaması yapılabilir.
Belgesi askıda olan laboratuvar, askı süresi boyunca iş sağlığı ve güvenliği mevzuatının uygulanmasına esas
teşkil edecek iş hijyeni ölçüm, test, analiz ve numune alma işlemleri yapamaz, rapor düzenleyemez.
Belge iptali
Aşağıdaki hallerde laboratuvarın ön yeterlik veya yeterlik belgesi doğrudan iptal edilir;
a) Genel Müdürlüğe yanıltıcı bilgi ve belge ibraz edildiğinde,
b) Genel Müdürlüğe ibraz edilen belgeler ile iş hijyeni ölçüm, test ve analiz sonuçlarında tahrifat yapıldığının
tespit edildiğinde,
c) Hizmet sunulan işverenlere ait bilgiler ile numunelerin analiz sonuçlarına ilişkin bilgilerin bu Yönetmeliğin 14
üncü maddesine aykırı şekilde üçüncü şahıslara verildiği tespit edildiğinde,
ç) Bir yıl içinde iki defa yeterlik belgesinin geçerliliği askıya alındığında,
d) Yetki alınmamış parametrelerde veya yetki belgesinde bulunmayan metotlar kullanılarak rapor
düzenlendiği veya iş hijyeni ölçüm, test veya analiz yapılmadan rapor düzenlendiği tespit edildiğinde,
e) Laboratuvarın başka adreste faaliyet gösteren şubeleri için ön yeterlik veya yeterlik belgesi almadığı tespit
edildiğinde,
f) Belgelendirme sürecinde ve ileriki süreçlerde Bakanlık personelinin görevini yapmasını engelleyici tutum ve
davranışlarda bulunulması durumunda.
Genel Müdürlük tarafından ön yeterlik veya yeterlik belgesi verilmiş laboratuvar, kapatılması, adres
bilgilerinin değişikliği, akreditasyon belgelerinin askıya alınması veya iptali gibi durumlarını, gerekçesi ile
birlikte on iş günü içerisinde Genel Müdürlüğe bildirmemesi halinde yeterlik belgesi iptal edilir.
Belge iptali
Aşağıdaki hallerde laboratuvarın ön yeterlik veya yeterlik belgesi doğrudan iptal edilir;
Genel Müdürlüğe yanıltıcı bilgi ve belge ibraz edildiğinde,

Genel Müdürlüğe ibraz edilen belgeler ile iş hijyeni ölçüm, test ve analiz sonuçlarında
tahrifat yapıldığının tespit edildiğinde,

Hizmet sunulan işverenlere ait bilgiler ile numunelerin analiz sonuçlarına ilişkin bilgilerin
üçüncü şahıslara verildiği tespit edildiğinde,

Bir yıl içinde iki defa yeterlik belgesinin geçerliliği askıya alındığında,

Yetki alınmamış parametrelerde veya yetki belgesinde bulunmayan metotlar kullanılarak
rapor düzenlendiği veya iş hijyeni ölçüm, test veya analiz yapılmadan rapor
düzenlendiği tespit edildiğinde,

Laboratuvarın başka adreste faaliyet gösteren şubeleri için ön yeterlik veya yeterlik
belgesi almadığı tespit edildiğinde,

Belgelendirme sürecinde ve ileriki süreçlerde Bakanlık personelinin görevini yapmasını
engelleyici tutum ve davranışlarda bulunulması durumunda.
Genel Müdürlük tarafından ön yeterlik veya yeterlik belgesi verilmiş laboratuvar, kapatılması,
adres bilgilerinin değişikliği, akreditasyon belgelerinin askıya alınması veya iptali gibi
durumlarını, gerekçesi ile birlikte on iş günü içerisinde Genel Müdürlüğe bildirmemesi halinde
yeterlik belgesi iptal edilir.

İtiraz
 Laboratuvarın iş hijyeni ölçüm, test ve analiz sonuçlarına tarafların veya
teftişe yetkili mercilerin itirazları halinde, yapılan iş hijyeni ölçüm, test ve
analiz kayıtları Genel Müdürlük tarafından incelenir ve gerek görülürse
Genel Müdürlük ilgili iş hijyeni ölçüm, test ve analiz sonuçlarını geçersiz
kılabilir. İtirazlar iş hijyeni ölçüm, test ve analiz sonuçlarını gösteren
raporun işverene tebliğinden sonra on iş günü içerisinde yapılır.
Laboratuvar sonuçlarının doğrulanması

Laboratuvar, Genel Müdürlükçe yetkilendirilmiş olsa dahi, iş müfettişleri
bu laboratuvarın sonuçlarını yetkilendirilmiş başka bir laboratuvar
tarafından teyidini talep edebilirler.
Yeterlik belgesi kapsamının ilanı

Ön yeterlik veya yeterlik belgesi almış laboratuvarlar ve belgelerine ait
kapsam listeleri Genel Müdürlük internet sayfasında ilan edilir.
Aydınlatma Düzeyi Ölçümleri

Bir iş ortamında veya çeşitli iş biçimlerinin
gerektirdiği olası çalışma alanlarında
aydınlatma düzeyleri çalışanların
performansı ve güvenliği açısından
önemli bir konudur. En yüksek
aydınlatmanın en iyi yaklaşım olmadığı
bilinmektedir. Esas olan, hedefe ve
amaca uygun aydınlatmadır.

Aydınlatma ölçümleri işletmenin çalışılan alanında
tüm aydınlatma sistemi açık olarak gerçekleştirilir.

Ölçümler sırasında aydınlatma sistemleri incelenerek
gerekli olan hallerde sistemin tam verime ulaşması için
geçmesi gereken süre kadar beklenir. Ölçümler tam
performans altında gerçekleştirilir.

Ölçüm cihazı ölçümü etkileyebilecek suni
etmenlerden (gölge düşmesi vb.) etkilenmeyecek
şekilde konumlandırılır.

Her ölçüm noktası için 3 ölçüm alınarak
değerlendirme de bu sonuçların ortalamaları kullanılır.

Ölçümlerde aksi belirtilmediği sürece “Lux” birimi
kullanılır.
Yasal Durum;

6331 no’lu İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde 10 4. Bendine dayanarak, ISO 8995-1
:2002 (CIE S 008/E:2001) Lighting of work places -- Part 1: Indoor aydınlatma
değerlendirmelerine ait yaklaşımlar verilmektedir. Buna göre;

“İşyerlerindeki avlular, açık alanlar, dış yollar, geçitler ve benzeri kaba işlerin yapıldığı
yerler ile iş geçit koridor yol ve merdivenler, en az 20 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır.

Kaba malzemelerin taşınması, aktarılması, depolanması ve benzeri kaba işlerin yapıldığı
yerler ile iş geçit koridor yol ve merdivenler, en az 50 lüks aydınlatılacaktır.

Kaba montaj, balyaların açılması, hububat öğütülmesi ve benzeri işlerin yapıldığı yerler
ile kazan dairesi, makine dairesi, insan ve yük asansör kabinleri, malzeme stok ambarları,
soyunma ve yıkanma yerleri, yemekhane ve helalar, en az 100 lüks (lux) ile
aydınlatılacaktır.
Normal montaj, kaba işler yapılan tezgahlar, konserve ve kutulama ve benzeri işlerin
yapıldığı yerler, en az 200 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır.


Ayrıntıların, yakından seçilebilmesi gereken işlerin yapıldığı yerler en az 300 lüks (lux) ile
aydınlatılacaktır. Koyu renkli dokuma, büro ve benzeri sürekli dikkat gerektiren işlerin
yapıldığı yerler en az 500 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır.

Hassas işlerin sürekli olarak yapıldığı yerler en az 1000 lüks (lux) ile
aydınlatılacaktır”.Ayrıca” ISO 8995-1: 2002(CIE S 008/E:2001) Lighting of work places Part 1: Indoor” standardı daha kapsamlı olarak benzer yaklaşımlar vermiştir.
No
Ölçüm Yeri
Ölçüm
Zamanı
Ölçüm Değeri
1
2
3
Ortalama
Ölçüm Değeri
(Lux)
Sınır
Değer*
Değerlendirme
1
Termo 1 8.Hat Kangallama
Gece
351
351
354
352
200
Uygun
2
Termo 2 8.Hat Extrudem
Gece
100
108
104
104
200
Uygun Değil
3
4. Hat 1. Exrudem
Gece
310
321
315
315
200
Uygun

Çalışma alanlarında veya farklı ortamlarda çeşitli nedenlerle gaz ve
buharlar oluşabilmekte ve etkin önlemler alınması gerekmektedir.
Çalışma ortamlarında; Oksijen yetersizliği veya fazlalığı, Yanıcı gazların
varlığı, Belirli zehirli (toksik) gazların varlığı gibi atmosferik durumları
belirlemek, etkin korunma ve önleme tedbirlerini planlamak gibi
amaçlarla Kalorimetrik Kalibre Dedektör Tüpleri ile ölçümler
gerçekleştirilmektedir.

Kalorimetrik yöntem temel olarak cam bir tüp içinde bulunan ve duyarlı
olduğu gaz ve buharlara göre özel maddelerle emdirilmiş materyalden,
çalışma ortam havası belli hacim ve hızda geçirilerek renk dönüşümünün
sağlandığı bir yöntemdir. Ana kullanım sahaları;
Endüstriyel Hijyen Uygulamaları
Yangın/Patlama Önleme Çalışmaları
Proses Kontrol Çalışmaları
Hava Kirleticiler
Endüstriyel Atık Sular

Talep halinde, ölçümler için personel belirlenirken çalışanlar maruziyet açısından
homojen alt gruplara ayrılırlar. Gruplar ayrılırken grup içerisindeki her çalışanın tüm grubu
en iyi derecede temsil edebilmesi esas alınır.

Genel bir kural olarak, mümkün olduğunda numuneler doğru seçilmiş homojen bir
gruptan 10 çalışana en az bir çalışan olacak şekilde seçilir.

Sabit nokta ölçmeleri, elde edilen sonuçların çalışanların iş yerinde maruz kalmalarının
değerlendirilmesine olanak sağlaması durumunda kullanılabilir.

Numuneler, nefes alma yüksekliğinde ve çalışanların çok yakınından alınır. Şüpheli
durumlarda, ölçme noktası olarak en riskli nokta seçilir. Kişisel kimyasal madde
maruziyetinin belirlenmesinde ölçümler çalışanların solunum bölgesine en çok 30 cm
uzaklıktan numune alınarak gerçekleştirilmiştir.

Her ölçüm öncesinde numune pompasında sızdırmazlık testi gerçekleştirilmiştir. Düzeltme
gerektiren dedektör tüpler için kendi prospektüslerine uygun düzeltmeler gerçekleştirilir.

Günlük maruziyetin belirlenmesi için gerçekleştirilen çalışmalarda çalışanın tüm mesai
süreci irdelenerek her bir farklı durum için ölçümler gerçekleştirilerek hesaplamalarda
kullanılmak üzere kayıt altına alınır.
Yasal Durum;

Sonuçların değerlendirilmesi açısından mevcut yasal durum aşağıda verilmiştir.

Parlayıcı, Patlayıcı, Zehirli ve Tehlikeli Maddelerle Çalışılan İşlerde ve İşyerlerinde
Alınması Gereken Tedbirler Hakkında Tüzüğün 15. maddesinde;

“Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı özellikteki kimyasal maddelerin işyeri havasında
bulunan miktarları, belli ve gerekli zaman aralıkları içinde ölçülerek bu miktarların,
maddelerin işyeri havasında bulunmasına müsaade edilen ve orada çalışanların
sağlıklarını bozmayacak olan en çok miktardan fazla olup olmadığı ölçülerek
saptanacak ve işyeri havalandırma tesisatı yeterlik bakımından yetkili elemanlarca
kontrol edilecektir. Kontrol sırasında bu Tüzüğe ekli I, II, III, numaralı çizelgelerdeki
hususlara uyulup uyulmadığı nazara alınacaktır.” hükmü bulunmaktadır.

Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında
Yönetmeliğin 7. maddesi, (h) ve (ı) bendinde;

h) İşveren, çalışanların sağlığı için risk oluşturabilecek kimyasal maddelerin düzenli olarak
ölçümünün ve analizinin yapılmasını sağlar. İşyerinde çalışanların kimyasal maddelere
maruziyetini etkileyebilecek koşullarda herhangi bir değişiklik olduğunda bu ölçümler
tekrarlanır. Ölçüm sonuçları, bu Yönetmelik eklerinde belirtilen mesleki maruziyet sınır
değerleri dikkate alınarak değerlendirilir.
ı) İşveren, 6 ncı maddede belirtilen yükümlülükleri yerine getirirken, bu maddenin birinci
fıkrasının (h) bendinde belirtilen ölçüm sonuçlarını da göz önünde bulundurur. Mesleki
maruziyet sınır değerlerinin aşıldığı her durumda, işveren bu durumun en kısa sürede
giderilmesi için koruyucu ve önleyici tedbirleri alır.

Tablo 21 Fuma VOC Madde Ölçüm Sonuçları.
Ölçüm Sonuçları
Sınır Değer (ppm)
Ölçülen Parametre
Ortalama
1-1-Dichloroethene
5,73711
---
Bromochloromethane
11,88321
1-1-2-Trichloroethane
PPMT
Sınır Değer (mg/m3)
NIOSH
OSHA
Değerlendirm
e
---
---
---
Uygun
68,64144
---
1050
1050
Uygun
10
7,43852
---
45
45
Uygun
NIOSH
OSHA
Ortalama
KMÇY
mg/m3
TWA
---
---
---
24,82837
200
---
200
200
1,24895
---
---
10
ppm
KMÇY
Ölçüm Sonuçları
TWA
sec-buthylbenzene
0,80109
---
---
---
---
4,80007
---
---
---
Uygun
1-4-Dichlorobenzene
0,58661
---
20
---
75
3,84964
122
---
450
Uygun
Hexachlorobutadiene
3,83022
---
10
0,02
---
48,70028
50
0,24
---
Uygun Değil

Gürültü ölçümleri yasal mevzuatlar çerçevesinde çalışanların günlük yada haftalık maruz
kaldıkları seviyeleri tespiti amacıyla “Kişisel Gürültü Ölçümleri” şeklinde ve/veya tüm
çalışma alanlarını izlemek riskli alanları belirlemek, gerektiğinde kontrol tedbirlerini
planlamak üzere de alan haritalarının oluşturulması amacıyla kısa süreli “Ortam Gürültü
Ölçümleri” şeklinde gerçekleştirilir.

Kişisel Gürültü Ölçümleri, günlük tekrarlanan, maruz kalınan gürültü veya iş yerlerinde
düzenli olarak maruz kalınan gürültüden dolayı kalıcı işitme kaybındaki riski hesaplamak
ve değerlendirebilmek üzere değişik seviyeler ve gürültüye maruz bırakma sürelerinden
dolayı çalışanların işitme eşik seviyelerinde gürültünün sebep olduğu tahminî kalıcı eşik
kaymasının hesaplanması için bir metodla birlikte gerçekleştirilecek olan ölçme ve
gerektiğinde hesaplama çalışmalarını kapsar.

Çalışanların maruz kaldıkları gürültü seviyelerinin belirlenebilmesi ve sınır değerlerle
karşılaştırılarak bir yaklaşımda bulunmak esasıyla gerçekleştirilecek gürültü ölçümleri,
maruz kalma için gereken yıl sayısında, ortalama bir çalışma gününde (8 saatlik)
ortalama A-ağırlıklı sese maruz kalma (süreye göre integrali alınmış ses basıncı karesi),
EA,T ve ilgili eş değer sürekli A-ağırlıklı ses basınç seviyesi, LAeq,T(LEX) parametrelerinin
elde edilmesi amacıyla gerçekleştirilir.

Ölçme işlemi doğrudan kişiye kulak seviyesinde takılacak kişisel cihazlarla ölçülebileceği
gibi dolaylı olarak kişinin çalışma karakteristikleri ve bulunduğu çalışma alanları, çalışma
süreleri de gözetilerek anlık veya kısa süreli ölçümlerle değerlendirilebilir.

Bütün ölçümlerde mutlaka mikrofon için rüzgar kesici köpük kullanılır.

Her ölçme dizisinin başlangıcında ve sonunda doğrulama yapılır.

Talep halinde ölçümler için personel belirlenirken çalışanlar maruziyet açısından
homojen alt gruplara ayrılırlar. Gruplar ayrılırken grup içerisindeki her çalışanın tüm grubu
en iyi derecede temsil edebilmesi esas alınır.

Genel bir kural olarak, mümkün olduğunda numuneler doğru seçilmiş homojen bir
gruptan 10 çalışana en az bir çalışan olacak şekilde seçilir.

Sabit nokta ölçmeleri, elde edilen sonuçların çalışanların iş yerinde maruz kalmalarının
değerlendirilmesine olanak sağlaması durumunda kullanılabilir.

Ölçme cihazı mikrofonu çalışanın duyma mesafesine (kulak kanalına) mümkün olan en
yakın noktaya sabitlenir.
Günlük maruziyetin (LEX, 8h) belirlenmesi için gerçekleştirilen çalışmalarda çalışanın tüm
mesai süreci irdelenerek her bir farklı durum için ölçümler gerçekleştirilerek
hesaplamalarda kullanılmak üzere kayıt altına alınır.

Tanımlar ve Kısaltmalar

En yüksek ses basıncı (Ppeak): “C”-frekans ağırlıklı anlık
gürültü basıncının maksimum değerini ifade eder.

Günlük gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8 saat) (dB(A)
re.20 µPa): TSE 2607 ISO 1999 standardında tanımlandığı
gibi, sekiz saatlik iş günü için, anlık darbeli gürültünün de
dahil olduğu bütün gürültü maruziyet düzeylerinin
zaman ağırlıklı ortalamasını ifade eder.

Haftalık gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8h) : TSE 2607 ISO
1999: 1990 standardında tanımlandığı gibi, günlük
gürültü maruziyet düzeylerinin sekiz saatlik beş iş
gününden oluşan bir hafta için zaman ağırlıklı
ortalamasını ifade eder.

Dose %: Günlük gürültü maruziyet düzeyi seviyesinin sınır
değer referans alınarak % olarak ifadesi.
Yasal Durum

Yürürlükte olan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı “Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair
Yönetmelik” esasları çerçevesinde belirlenmiş sınır değerler aşağıda verilmiştir.

Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik Madde-5.1
Bu yönetmeliğin uygulanması bakımından maruziyet eylem değerleri ve maruziyet sınır değerleri aşağıda
verilmiştir;





En düşük maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 80 dB(A) veya (Ptepe) = 112 Pa [135 dB(C)
re. 20 μPa] (20 μPa referans alındığında 135 dB (C) olarak hesaplanan değer).
En yüksek maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 85 dB(A) veya (Ptepe) = 140 Pa [137 dB(C)
re. 20 μPa].
Maruziyet sınır değerleri: (LEX, 8saat) = 87 dB(A) veya (Ptepe) = 200 Pa [140 dB(C) re. 20 μPa].

Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik Madde-9.a Çalışanın gürültüye maruziyeti
5 inci maddede belirtilen en düşük maruziyet eylem değerlerini aştığında, kulak koruyucu donanımları
çalışanların kullanımına hazır halde bulundurur.

Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik Madde-9.b
Çalışanın gürültüye maruziyeti 5 inci maddede belirtilen en yüksek maruziyet eylem değerlerine ulaştığında ya da
bu değerleri aştığında, kulak koruyucu donanımların çalışanlar tarafından kullanılmasını sağlar ve denetler.
Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik Madde-9.c Kulak koruyucu donanımların
kullanılmasını sağlamak için her türlü çabayı gösterir ve bu madde gereğince alınan kişisel korunma tedbirlerinin
etkinliğini kontrol eder.



Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik Madde-10

Maruziyetin sınırlandırılması
MADDE 10 – (1) Çalışanın maruziyeti, hiçbir durumda maruziyet sınır değerlerini aşamaz. Bu Yönetmelikte belirtilen
bütün kontrol tedbirlerinin alınmasına rağmen, 5 inci maddede belirtilen maruziyet sınır değerlerinin aşıldığının
tespit edildiği durumlarda, işveren;
a) Maruziyeti, sınır değerlerin altına indirmek amacıyla gerekli tedbirleri derhal alır.
b) Maruziyet sınır değerlerinin aşılmasının nedenlerini belirler ve bunun tekrarını önlemek amacıyla, koruma ve
önlemeye yönelik tedbirleri gözden geçirerek yeniden düzenler.



Tablo 1 Ölçüm Sonuçları.
No
Personel Adı
Çalışma Alanı
LEX
(8 Saat)
dBA
Ppeak
Değerlendirme
dBC
1
Mehmet KESİCİ
Serigrafi
88,8
142,6
Uygun Değil
2
Hüseyin ÖNGÖR
Serigrafi
79,6
135,0
Uygun Değil
3
Hüseyin YILDIRIM
Serigrafi
82,8
142,7
Uygun Değil
4
Erhan KARACA
Serigrafi
78,5
128,9
Uygun

Çalışma alanlarında ve teneffüs edilen ortam havasında çeşitli
nedenlerle farklı şekil ve büyüklükleri sahip yabancı partiküller
bulunabilmekte ve solunumla alınan bu yabancı maddelere karşı
etkin önlemler alınması gerekmektedir. Çalışma ortamlarında;
çalışanların mesai süresince veya belirli periyotlarda soludukları
havada bulunması muhtemel toz partiküllerini ve gerektiğinde
bunların içeriğini tespit etmek amacıyla toz örnekleme ölçümleri
gerçekleştirilmektedir. Bu ölçümler çalışanların üzerinde taşıdıkları
hava örnekleme pompaları ve yine bu pompalara bağlı olarak
çalışan toz başlıkları kullanılarak çalışma süreleri boyunca
filtrelerde yabancı partiküllerin toplanması ve değerlendirilmesi
prensibine dayanır.

Kullanılan değerlendirme yöntemleri elde edilen partikül
maddelerin inert tozlar oldukları varsayımıyla hareket eder.
Ayrıca partikül maddeler içerdikleri silis (Kuvars, Kristobalit ve
tridimit) oranlarına göre farklı sınır değerlerle karşılaştırılırlar. Genel
olarak silis içeriği arttıkça sınır değerler düşerler.

Talep halinde ölçümler için personel belirlenirken çalışanlar maruziyet açısından homojen alt gruplara
ayrılırlar. Gruplar ayrılırken grup içerisindeki her çalışanın tüm grubu en iyi derecede temsil edebilmesi
esas alınır.

Genel bir kural olarak, mümkün olduğunda numuneler doğru seçilmiş homojen bir gruptan 10 çalışana
en az bir çalışan olacak şekilde seçilir.

Sabit nokta ölçmeleri, elde edilen sonuçların çalışanların iş yerinde maruz kalmalarının
değerlendirilmesine olanak sağlaması durumunda kullanılabilir.

Numuneler, nefes alma yüksekliğinde ve çalışanların çok yakınından alınır. Şüpheli durumlarda, ölçme
noktası olarak en riskli nokta seçilir. Kişisel Toz maruziyetinin belirlenmesinde cihaz toz örnekleme başlığı
çalışanların solunum bölgesine en çok 30 cm uzaklıkta sabitlenerek gerçekleştirilir.

Her ölçüm öncesinde Kişisel Toz Cihazına akış doğrulama testi gerçekleştirilir.

Günlük maruziyetin belirlenmesi için gerçekleştirilen çalışmalarda, çalışanın tüm mesai süreci boyunca,
ölçümler gerçekleştirilir.

“Tozla Mücadele Yönetmeliği” Çerçevesinde gerçekleştirilecek çalışmalarda aşağıdaki hususlar göz
önünde bulundurulur;

Toz önekleri hava akımının herhangi bir sebeple girdap yapmadığı düzgün kesitli yerlerden, çalışanların
solunum düzeyinde galeri ortasından (büyük istihsal bacalarında olabildiğince kesitin ortasından) alınır.

Uzun ayaklarda ayak başından 10 metre kadar içerden, taban ve lağımlarda 20-50 metre alın
gerisinden, henüz 20 metre olmamış ise kavşaktan itibaren 2-3 metre içerden alınır.

Açık alan yerüstü işletmelerinde en yoğun toz ortamında çalışan işçiler üzerinde kişisel toz toplama
cihazı uygulanarak örnek alınır.

Yerüstü işyerlerinin kapalı mekânlarında, işçilerin toza maruz kaldıkları ortamda solunum düzeylerinde
MRE sürekli toz toplayıcı ile veya gerektiğinde kişisel gravimetrik toz toplama cihazı ile örnek alınır.
Tanımlar ve Kısaltmalar
mg/m3
:
Miligram / metreküp
ml/dak
:
Mililitre / dakika
ILO
:
International Labour Organisation - Uluslararası Çalışma Örgütü
Solunabilir Toz
:
Aerodinamik eşdeğer çapı 0-5 mikron büyüklüğünde kristal veya amorf yapıda
toz ile çapı 3 mikrondan küçük, uzunluğu çapın en az 3 katı olan ipliksi tozları,
İnert Toz
:
Solunumla akciğerlere ulaşmalarına rağmen akciğerlerde fonksiyonel bozukluk
yapmayan tozları
Pnömokonyoz
:
Akciğer Toz Hastalığı: Akciğerlerde toz birikmesi ve buna karşı dokusal tepkime
sonucu oluşan akciğer hastalığını,
Yasal Durum

Sonuçların değerlendirilmesi açısından mevcut yasal durum aşağıda verilmiştir.

Yerel yönetmelikler değerlendirildiğinde solunabilir tozlar için; Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığı “Tozla Mücadele Yönetmeliği” Çerçevesinde maruziyet Sınır
Değerler Madde 9’ da tanımlanmıştır.


Maruziyet sınır değerleriMADDE 9 – (1) Tozlar için mesleki maruziyet sınır değerleri, Ek-1'de yer alan tabloda
belirtilen değerlerin üstünde olamaz.

(2) Tozlu işyerlerinde toz oluşumunun önlenmesi, tozun çalışma ortamına
yayılmadan kaynağında yok edilmesi veya tozun bastırılması gibi diğer yöntemler
ile toz yoğunluğunun Ek-1'deki değerlerin altına düşürülmesi için çalışmalar yapılır.
Bu çalışmalar sonucunda toz ölçümü yenilenir ve toz yoğunluğunun uyulması
gereken değerde olduğu veya altına düştüğü tespit edildiğinde çalışma izni verilir.
EK-1 : Solunabilir Kısım 5 mg/ m³


Ayrıca “ILO - Uluslararası Çalışma Örgütü” ’nün inert tozlar için belirlediği 5 mg/m3‘
lük (5000 µg/m3) sınır değer (ILO, Encylopedia of Occupation Health and Safety,
Vol.II-III) Çalışma Bakanlığı tarafından da referans değer olarak kabul edilmektedir.
Tablo 1 Kişisel Toz Ölçüm Sonuçları.
No
Personel Adı
Sıcaklık
Basınç
Akış Hızı
Toz Konsantrasyonu
(OC)
(hPa)
(L/dk)
(mg/m3)
Çalışma Alanı
Referans
Değer* Değerlendi
rme
(mg/m3)
1
Mehmet KESİCİ
Ambalaj
25
989
2
0,1665
5
Uygun
2
Hüseyin ÜNGÖR
Ambalaj
25
989
2
0,2418
5
Uygun
3
Hüseyin YILDIRIM
Serigrafi
23
989
2
0,1516
5
Uygun
4
Erhan KARACA
Serigrafi
23
989
2
0,3374
5
Uygun
5
Yılmaz YETKİN
Serigrafi
23
989
2
0,1108
5
Uygun
6
Murat ALTUN
Granür
28,9
989
2
8,8767
5
Yüksek

Bu çalışma, 1-80 Hz frekans aralığındaki dönemli
titreşimleri, gelişigüzel ve dağılımlı frekans spektrumlu
dönemli olmayan titreşimleri ve bir yaklaşım olarak da
enerjileri yine bu frekans bandında kalma koşuluyla
sürekli şok tipi titreşimleri de kapsar. Ayrıca, normal
sağlıklı insanların 1-80 Hz frekans ağırlığındaki titreşim
etkisi altında bulundukları durumlarda bu titreşimlerin:

Vücudun tüm yüzeyine ya da belirli bir bölümüne
iletilişine,

Boylamasına, enine ya da birden fazla yönde
oluşuna, bağlı olarak gelişen titreşim maruziyetini
tanımlar.

Titreşim yayınımı, tanımlanmış olan bir dik koordinat sisteminin üç
ekseninde ölçülerek kayıt altına alınır. Transdüserlerin yerleştirilmesinde
koordinat eksenleri esas alınır.

Ölçmeler, ayakta çalışma durumunda titreşime maruz kalan kişinin maruz
kalma şartları belirlendikten sonra transdüser titreşimin vücuda temas
ettiği en yakın noktaya konumlandırılarak gerçekleştirilir.

Aynı yaklaşımla oturarak çalışma pozisyonunda transdüser çalışanla
oturma yüzeyi arasına yerleştirilerek ölçümler gerçekleştirilir.

Üç eksenli olarak yayılan titreşim dalgaları yine eş zamanlı olarak 3
eksende aynı anda ölçülür.

Transdüserler, titreşim yüzeyine tamamen temas edecek şekilde rijit
olarak yerleştirilirler ve yerleştirme konumu açık ve net olarak rapora
kaydedilir.

Transdüser kablo bağlantıları farklı şartlar altında ölçümü etkileyebilecek
muhtemel salınımları önlemek üzere uygun şekilde sabit yüzeylere
bantlanarak sabitlenirler.
Tanımlar ve Kısaltmalar

A(8): 8 saatlik süre için sürekli ivme (rms) eşdeğeri
cinsinden günlük titreşim maruziyet değeri

Aeq:Ölçüm süresi boyunca elde edilen tüm Arms
değerlerinin ortalama maruziyet değeri

Amin:Ölçüm süresi boyunca elde edilen tüm Arms
değerleri arasındaki en küçük Arms değeri

Amax:Ölçüm süresi boyunca elde edilen tüm Arms
değerleri arasındaki en büyük Arms değeri
Yasal Durum;

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı “Çalışanların Titreşimle İlgili
Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik” gereğince El-Kol ve
Tüm Vücut Titreşimi için uygulanacak olan maruziyet sınır
değerleri ve maruziyet eylem değerleri aşağıda verilmiştir;
Maruziyet Sınır Değerleri ve Maruziyet Eylem Değerleri
MADDE 5 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanması bakımından, maruziyet
sınır değerleri ve maruziyet eylem değerleri aşağıda verilmiştir:
a) El-kol titreşimi için;
1) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri: 5
m/s2.
2) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet eylem değeri: 2,5
m/s2.
b) Bütün vücut titreşimi için;
1) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri: 1,15
m/s2.
2) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet eylem değeri: 0,5
m/s2.
Maruziyetin önlenmesi veya azaltılması
MADDE 8 – (1) Riskler ile kaynağında mücadelenin uygulanabilirliği ve teknik gelişmeler
dikkate alınarak, mekanik titreşime maruziyetten kaynaklanabilecek riskler kaynağında yok
edilir veya en aza indirilir.
(2) Maruziyetin önlenmesi veya azaltılmasında 6331 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde yer
alan risklerden korunma ilkelerine uyulur.
(3) Bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinde belirtilen maruziyet eylem değerlerinin aşıldığının tespit
edilmesi halinde; işveren, mekanik titreşime ve yol açabileceği risklere maruziyeti en aza
indirmek için özellikle aşağıdaki hususları dikkate alarak teknik ve organizasyona yönelik
önlemleri içeren bir eylem planı oluşturur ve uygulamaya koyar:
a) Mekanik titreşime maruziyeti azaltan başka çalışma yöntemlerini seçmek.
b) Yapılan iş göz önünde bulundurularak, mümkün olan en düşük düzeyde titreşim oluşturan,
ergonomik tasarlanmış uygun iş ekipmanını seçmek.
c) Titreşime maruziyeti azaltmak için bütün vücut titreşimini etkili bir biçimde azaltan oturma
yerleri, el-kol sistemine aktarılan titreşimi azaltan el tutma yerleri ve benzeri yardımcı ekipman
sağlamak.
ç) İşyeri, işyeri sistemleri ve iş ekipmanları için uygun bakım programları uygulamak.
d) İşyerini ve çalışma ortamını uygun şekilde tasarlamak ve düzenlemek.
e) Mekanik titreşime maruziyetlerini azaltmak amacıyla, iş ekipmanını doğru ve güvenli bir
şekilde kullanmaları için çalışanlara gerekli bilgi ve eğitimi vermek.
f) Maruziyet süresi ve düzeyini sınırlandırmak.
g) Yeterli dinlenme aralarıyla çalışma sürelerini düzenlemek.
ğ) Mekanik titreşime maruz kalan çalışana soğuktan ve nemden koruyacak giysi sağlamak.
(4) İşveren; bu Yönetmeliğe göre alınacak önlemlerin, 6331 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi
uyarınca özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumlarına uygun olmasını
sağlar.
Maruziyetin sınırlandırılması
MADDE 9 – (1) Çalışanın maruziyeti, hiçbir koşulda
bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinde belirtilen
maruziyet sınır değerlerini aşmayacaktır. Bu
Yönetmelikte belirtilen tüm kontrol tedbirlerinin
alınmasına rağmen, maruziyet sınır değerinin
aşıldığının tespit edildiği durumlarda, işveren;
a) Maruziyeti, maruziyet sınır değerinin altına
indirmek üzere gerekli olan tedbirleri derhal alır.
b) Maruziyet sınır değerinin aşılmasının nedenlerini
belirler ve bunun tekrarını önlemek amacıyla,
koruma ve önlemeye yönelik gerekli tedbirleri alır.
Tablo 1 Kişisel Titreşim Ölçüm Sonuçları.
No
Çalışma Alanı
Ölçüm Yeri
X
Y
Z
Etkin
Etkin
Değer
Sınır
Değer
m/s2
m/s2
Z
0,5
1,15
Uygun
Hakim
Eksen
Değerlendirme
1
Granül 2 Orta Kısım (Gökhan Şahin)
0,0132
0,0132
0,1105
0,1105
2
Granül 3 Mixer (Aydın Keskin)
0,0185
0,0878
0,1578
0,1578
Z
0,5
1,15
Uygun
3
Kırma (Ramazan Kidioğlu)
0,0246
0,0699
0,0363
0,0699
Y
0,5
1,15
Uygun
4
Spiral 1 (İlkay ACAR)
0,0066
0,0367
0,0058
0,0367
Y
0,5
1,15
Uygun
5
Çeliktelli 1 (Emrah DEMİR)
0,0165
0,1146
6,3387
6,3387
Z
0,5
1,15
Uygun Değil
İlginize Teşekkürler…