Transcript Epidemiology

Epidemiology
Mojtaba Sehat
‫آنچه دراین جلسه ارایه خواهد شد‬
‫‪ ‬مقدمه‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫کلیات‬
‫تفکراپیدمیولوژی درمقابل علم اپیدمیولوژی‬
‫تاریخچه‬
‫تعاریف اپیدمیولوژی‬
‫اهداف اپیدمیولوژی‬
‫اپیدمیولوژی و پزشکی‬
‫مراحل انجام یک فعالیت با نگرش اپیدمیولوژیک‬
‫خانمی در سن ‪ 35‬سالگی مبتال به سرطان به‬
‫پستان شده به سواالت زیر پاسخ دهید‪:‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫فکر می کنید او ریسک فاکتورهای شناخته شده بیماری را داشت؟‬
‫آیا بیماری وی قابل پیشگیری بود؟‬
‫به موقع تشخیص داده شد؟‬
‫درمان او به صورت صحیح انجام می شود؟‬
‫احتمال زنده ماندن یا زندگی مفید وی چقدر است؟‬
‫فراوانی و نوع بیماری در حال حاضر در منطقه چگونه است و آیا این موضوع‬
‫اهمیتی برای بیمار شما دارد؟‬
‫افراد دیگر با شرایط بیمار شما ‪ ،‬چه وضعیتی دارند؟(اهمیت‪،‬چگونه)‬
‫ایا اینکه از وضعیت این افراد اطالع داشته باشید کمکی به بیمار شما می کند؟‬
Public Health and Clinical Medicine
‫کلیات‬
‫‪ ‬اپیدمیولوژی یک علم تاریخی است‪(.‬ژرمی موریس)‬
‫‪ ‬اپیدمیولوژی با آدم و حوا شروع شد‪ .‬هردو تالش کردند تا کیفیت میوه‬
‫ممنوعه را آزمایش کنند‪( .‬مک ماهون)‬
‫‪ ‬اپیدمیولوژی یک علم کاربردی است نه یک علم محض‬
‫مقایسه‬
‫تفکراپیدمیولوژی‬
‫درمقابل‬
‫علم اپیدمیولوژی‬
‫‪6‬‬
Epidemiology: Definition
Epi = ‫ دربین‬، ‫روی‬
Demos = ‫مردم‬
Logos = ‫ بررس ی‬،‫شناخت‬
‫تعاریف‬
‫‪ ‬بقراط حدود ‪ 2400‬سال قبل او لین بار واژه اپیدمي را بكار برد و كاربرد‬
‫اپیدمیولوژي را در مطالعه اپیدمي بیماري هاي واگیر‪ ،‬مخاطرات محیطي و‬
‫مسائل تغذیه اي نام برد‪.‬‬
‫تاریخچه‬
‫کتاب ‪On airs, waters and places‬‬
‫(بقراط ‪ 2400‬سال قبل)‬
‫‪ ‬اگرخواسته باش ی حرفه طبابت را به صورت صحيح به کارگیری بايد‬
‫ا‬
‫اول‪ :‬ازفصول مختلف سال و اثراتی که برامراض دارند با اطالع باش ی‪.‬‬
‫ا‬
‫ثانيا‪ :‬انواع بادها همچون بادهای سرد و گرم‪ ،‬بادهای اختصاص ی هرمنطقه و بادهای معروف را‬
‫بشناس ی‪.‬‬
‫ا‬
‫ی‬
‫و ثالثا هنگامی که به يک شهرغريب وارد می شو بايد‬
‫ ازموقعيت شهرو اينکه در معرض بادها و يا رو به طلوع قراردارد مطلع باش ی‪.‬‬‫ بايد کيفيت آب مشروب شهررا بشناس ی و بدانی که آيا نرم بوده و ازبرکه به دست می آيد يا از کوهسار‬‫جاری بوده و سخت است و يا اينکه نمک آلود و غیرقابل استفاده می باشد‪.‬‬
‫ بايد از چگونگی زمین اطالع حاصل کنی که آيا خشک و بدون علف و يا مرطوب و پردرخت است ‪ ،‬آيا در‬‫پستی قرارگرفته و محدود است يا درارتقاع قرارداشته و سرد است‪.‬‬
‫ بايد بدانی که آيا مردم شهردرپی خوردن و نوشيدن و تفريح هستند و يا مردمانی سخت کوش و زحمت کش‬‫می باشند‪.‬‬
‫ا‬
‫کامال تعجب آور است که گفته های بقراط‬
‫تا دو هزارسال بعد‬
‫منجربه علم اپیدمیولوژی نگرديد‪.‬‬
‫علت ؟‬
‫‪ ‬بقراط دربيان به جای شمارش کنيد ازدرنظربگیريد‬
‫(‪ (consider—not count‬استفاده کرده است‬
‫(‪)Greenwood, 1934‬‬
‫نمی توان بدون وجود مشاهدات عينی و ثبت شده کمی‪،‬‬
‫پايه ای را برای تحقيقات محققین نسلهای بعدی بوجود بياورید‪.‬‬
‫تعاریف (ادامه)‬
‫‪ ‬مطالعه آنچه برمردم می گذرد‪( .‬سه قرن قبل ازمیالد مسیح)‬
‫‪ ‬شاخه ای ازعلم پزشکی که با اپیدمیها سروکاردارد‪( .‬پارکین ‪)1873‬‬
‫‪ ‬علم پدیده های همگانی بیماریهای عفونی است‪( .‬فراست ‪)1927‬‬
‫ضعف‪ :‬بیماریهای غیرواگیرو آسیبها را شامل نمی شده است‬
‫‪ ‬مطالعه بیماری‪ ،‬هربیماری‪ ،‬به عنوان یک پدیده همگانی‪( .‬گرین وود ‪)1934‬‬
‫‪ ‬مطالعه انتشارو تعیین کننده های فراوانی بیماری درانسان (مک ماهون ‪)1960‬‬
‫‪ ‬مطالعه توزیع و تعیین کننده های بیماری و آسیبها درجامعه انسانی (مازنر‪)1974‬‬
‫‪ ‬ابداع قرنطینه ‪quarantine‬در قرن چهاردهم توسط ونیزي‬
‫ها كه براي محافظت مردم ازاپیدمي هاي طاعون انجام شد از‬
‫تالش هاي بسیار مهم بشر در عرصه اپیدمیولوژي بود ‪ .‬در‬
‫آن زمان براي اطمینان از عدم انتقال بیماري طاعون به ونیز‬
‫ایتالیا به كشتي هایي كه به آن جا مي آمدند تا ‪ 40‬روز اجازه‬
‫ورود نمي دادند ‪.‬‬
‫‪ ‬ریشه قرنطینه از كلمات ایتالیایي ‪ quaranta giorni‬به‬
‫معناي ‪ 40‬روز گرفته شده است‪.‬‬
‫‪Brief History of Epidemiology‬‬
‫جان گرانت‬
‫(‪ )1662‬اولین کس ی که به جای تفکربقراطی‪ ،‬شروع به شمردن پدیده ها کرد‬
‫دسترس ی به اطالعات مرگ و تولد و جمع آوری و آنالیزداده های ‪ 10‬ساله‬
‫نتیجه‬
‫ میرائی کودکان بیشترازبزرگسالن است‪،‬‬‫‪ -‬میرائی مردان بیشتراززنان است‪،‬‬
James Lind (1716-1794)
‫طراحی اولین مطالعات مداخله ای‬
conducted an experiment which showed that scurvy
could be treated and prevented with limes, lemons,
and oranges
• ascorbic acid was discovered 175 years later
Brief History of Epidemiology
Classical Infectious Diseases Epidemiology
• Edward Jenner (1749-1823)
• developed a vaccine against smallpox using cow pox
160 years before virus was identified
‫ تلقیح ترشحات‬:‫انجام مداخله‬
‫زخم به دیگران‬
‫ عدم ابتالء‬:‫نتیجه مداخله‬
)‫(تأیید فرضیه‬
Ignaz Semmelweis (1818-1865)
described the association between childbed fever and physician’s
unclean hands
32 years before causal agent was discovered
"savior of mothers"
‫جان اسنو‬
‫برمبنای تفکراپیدمیولوژیک و مشاهدات‪ ،‬فرضیه ای را طرح کرد‬
‫(‪)1849‬‬
‫فرضیه‪ :‬بیماری وبا با آب آشامیدنی رابطه دارد‪.‬‬
‫این رابطه را با عدد و رقم نشان داد‬
John Snow (1813-1858)
described the association between dirty water and cholera
44 years before vibrio was identified
Southwark and
Vauxhall
Waterworks
Company
Mojtaba Sehat
19
Shoe leather epidemiology
‫اپیدمولوژی گام به گام‬
8/7/2016
20
Joseph Goldberger (1874-1927)
identified that pellagra was not infectious but nutritional in origin and could be
prevented by increasing the amount of animal products in the diet and
substituting oatmeal for corn grits
niacin was discovered 10 years later
the four D's":
diarrhea, dermatitis, dementia
and death.
Mojtaba Sehat
21
‫استنتاج از تعاریف مختلف‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تأكید بر گروه دارد نه فرد‪.‬‬
‫اپیدمیولوژي علم كمیت هاست و با اندازه ها و اندازه گیري ها سروكار‬
‫دارد‪.‬‬
‫علم بررسي ارتباط ها ‪ ،‬اختالف ها ‪ ،‬و تغییرات روند و الگوي سالمت و‬
‫بیماري در جمعیت هاي انساني است‪.‬‬
‫علم بررسي تفاوت و مقایسه سالمتي و بیماري است‪.‬‬
‫فقط به بیماري و ناتواني توجه ندارد و سالمتي و مرگ هم در دامنه فعالیت‬
‫هایش قرار دارد‪.‬‬
‫به جنبه هاي مختلف پیشگیري توجه دارد‪.‬‬
‫هم‪ Science‬است و هم )‪ (Practice‬عمل!‬
Definition of Epidemiology
The study of the distribution and determinants
of health-related states or events in specified
population, and the application of this study
to control of health problems.
[source: Last (ed.) Dictionary of Epidemiology, 1995]
Definition of Epidemiology
 Study:
surveillance, observation, hypothesis testing, analytic research, and
experiments.
 Specified populations: those groups of people with identifiable characteristics
 Distribution: analysis by time, place, and person.
 Determinants: physical, biological, social, cultural, and behavioral factors that
influence health.
 Health-related states or events:
diseases, causes of death, behavior,
reactions to preventive regimens, and provision and use of health services.
 Application to control:
refers to the goal of epidemiology, that is to assess the
public health importance of diseases, identify the population at risk, identify the causes
of disease,describe the natural history of disease, and evaluate the prevention and control
of disease
‫عملكردهاي اپیدمیولوژي ‪:‬‬
‫‪ .1‬بررسي عوامل بیماري زا‪ ،‬عوامل فیزیكي و عوامل محیطي كه روي سالمتي اثر‬
‫مي گذارند تا با شناخت آنها بتوان از بیماري ها و مصدومیت ها پیشگیري كرد و‬
‫سالمتي را ارتقاء بخشید‪.‬‬
‫‪ .2‬بررسي عوامل یا علل مهم مؤثر بر رخداد بیماري ها‪ ،‬ناتواني و مرگ‪ ،‬تا بتوان‬
‫اولویت ها را به درستي شناسایي كرد‪.‬‬
‫‪ .3‬مشخص كردن قسمت هایي از جمعیت كه بیشتر از سایرین در معرض خطر‬
‫بیماري‪ ،‬ناتواني یا مرگ هستند‪.‬‬
‫‪ .4‬طراحي و ارزیابي تأثیر برنامه ها و خدمات بهداشتي بر گسترش سالمتي در‬
‫جمعیت‪.‬‬
‫بنابراین دانش اپیدمیولوژی‬
‫‪ ‬به عبارتی یک علم و به عبارتی یک ‪ Discipline‬است‬
‫‪ ‬به همه عرصه ها و شئون زندگی افراد که به نحوی با سالمت جسمی و‬
‫روحی آنها ارتباط داشته باشد‬
‫‪ ‬پیشگیری‪ -‬تشخیص‪ -‬درمان‪ -‬پیگیری و پیش آگهی‬
‫‪ ‬سطح سلولی‪ -‬ملکولی‪ ،‬بافت‪،‬عضو‪ ،‬فرد ‪ ،‬گروه ‪ ،‬جامعه‬
‫‪ ‬رمز یابی از زنجیره ای از اتفاقات برای دستیابی به حقایق امروز و آینده‬
‫‪ ‬با مطالعه فرد یا جامعه تالش می کند تا فرمول ها و حقایق کلی را کشف‬
‫نماید‬
‫اهداف اختصاصی دانش اپیدمیولوژی‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫تعیین گسترش بیماری در جامعه‬
‫تعیین علل بیماری و عوامل سبب ساز ‪ ،‬نحوه انتقال وشناسایی عوامل موثر‬
‫بر مرگ یا ناتوانی‬
‫مطالعه سیر طبیعی و پیش آگهی بیماری و به کمیت در آوردن آن(پیش بینی‬
‫آینده )‬
‫ارزشیابی اقداما ت پیشگیری و درمان موجود و روش های ارائه خدمات و‬
‫برآورد اثر بخش ی آن در آینده‬
‫تهیه زیربنایی برای ایجاد سیاست های عمومی و تصمیم های قانونمند در‬
‫رابطه با مشکالت سالمت جامعه‬
‫هدف نهایی‪:‬‬
‫حفظ سالمت ازطریق پیشگیری ازبروزوقایع تهدید کننده سالمتی‬
‫حیطه علم اپیدمیولوژی‬
‫هرعاملی که به نحوی با سالمتی درارتباط باشد‬
‫در مورد هر بیماری همیشه این سواالت مطرح بوده‬
: ‫برنامه ها وحیطه های علم اپيدميولوژي درپزشکی‬
1.
Etiology, DX , RX
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Screening
Clinical decision making
Public Health Surveillance
Outbreak and Cluster Investigations
Systematic Reviews in Public Health
Epidemiology and Risk Assessment
Epidemiologic Issues in Community Intervention
Outcomes Research
Measuring the Quality of Health Care
Epidemiology and Health Policy
Epidemiology and the Law
Communicating Epidemiologic Information
‫‪Etiology, DX , RX-1‬‬
‫تعیین علت‪ ،‬تشخیص‪،‬درمان و عوامل مستعد کننده‬
‫‪ .1‬کاربرد در تشخیص ریسک فاکتورها و عوامل مستعد کننده( توجه به‬
‫زنجیره علل‪ ،‬توجه به قابلیت تغییر عوامل)‬
‫•‬
‫•‬
‫سرطان زا ها و مکانیسم عمل آنها؟‬
‫عوامل موثر بر سوانح‪ ،‬اعتیاد‪ ،‬علل گسترش بیماری ‪MS‬‬
‫‪ .2‬کاربرد در تشخیص احتمالی علت حتی بدون آگاهی از اتیولوژی‬
‫•‬
‫ایدز و هپاتیت در ‪sex workers‬‬
‫‪ .3‬کاربرد در تشخیص به موقع بیماریها‬
‫•‬
‫فشار خون یا قند باال یعنی چقدر؟ چه موقع باید درمان کرد؟‬
‫‪ .4‬کاربرد در درمان صحیح بیماریها حتی بدون آگاهی از علت‬
‫‪ .5‬کاربرد در پیشگیری از ناتوانی گسترده تر بعد از ابتال به بیماریها‬
‫•‬
‫کدام درمان در سرطان پستان پیش اگهی بهتری دارد؟‬
‫***‪ -2‬غربالگری (‪)Screening‬‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫غربالگری چیست؟‬
‫غربالگری در پزشکی بالینی و برنامه های پیشگیری چه فایده ای‬
‫دارد؟‬
‫انتخاب بهترین آزمون تشخیص ی چگونه انجام می شود؟ آیا در‬
‫مکان یا زمان های مختلف تفاوت می کند؟‬
‫نقطه برش چیست و چگونه محاسبه می شود؟ آیا در مکان یا‬
‫زمان های مختلف تفاوت می کند؟‬
‫برنامه های پیشگیری برای چه بیماریهای قابلیت استفاده است؟‬
‫‪Clinical decision making‬‬
‫‪-3‬اپیدمیولوژی و نقش آن درتصمیم گیری های بالینی‬
‫‪ o‬هورمون درمانی جایگزین درزنان بعد از یائسگی‬
‫‪ o‬کاربرد درمانهای مختلف در بیماریها‪،‬‬
‫‪ o‬دعا کردن!‬
‫‪Joyce CRB, Welldon RMC o‬‬
‫‪Byrd RC o‬‬
‫‪ o‬درمان زخم های جنگی توسط پار در ‪1957‬‬
‫‪ o‬بهبود تشخيص ‪ ,‬درمان و پروگنوز بيماری‬
Clinical decision making
(cont.)
Epidemiology is used in clinical medicine to:
1. describe the natural history of diseases
2. discuss disease causality
- proximate: biological mechanisms of disease
- distal: social and environmental causes of disease
3. evaluate diagnostic testing
- evaluate usefulness, sensitivity, specificity
- to set cutoff points, and develop screening strategies
4. provide disease Rx
5. evaluate prognosis
- by identifying prognostic factors
- through cohort and case control studies
‫‪4-Epidemiology and Risk Assessment‬‬
‫تعریف‪ :‬برآورد کمی یا کیفی احتمال بروز عوارض نامطلوب که‬
‫ممکن است از مواجهه با یک مخاطره تندرستی و یا ازنبود یک‬
‫تاثیر سود بخش حاصل شود‪.‬‬
‫مواجهه های شغلی یا محیطی ‪....،‬‬
‫‪5-Epidemiology and the Law‬‬
‫شکایات و دعاوی حقوقی‬
‫ارزیابی مقدماتی قاض ی از نظر ارزش علمی استدالل یا روش کار‬
‫موضوع مورد بحث باید انجام دهد‬
‫نمونه ها‪:‬‬
‫مصرف سیلیکون در پروتزها‬
‫ِ‪ Benedictine‬در نقص عضو نوزادان‬
‫****‬
‫‪-6‬کاربرد اپیدمیولوژی درسیاستگزاری های سالمت‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫یک مدیر و مسئول چرا نیاز دارد فراوانی بیماریهای مختلف را بشناسد؟‬
‫چگونه می تواند بفهمد چه گروه هایی از جامعه درمعرض خطر هستند؟‬
‫عوامل خطر چیست؟ مهمترین انها در این منطقه چیست؟‬
‫هزینه‪ -‬سود و بررس ی تاثیر قطع یا کاهش مواجهه یا عوامل بیماری‬
‫نوع پیشگیری مناسب‬
‫عوامل تعیین کننده مواجهه‬
‫توجه به مدل اپیدمیولوژیک عوامل خطر‬
‫اگر بر اساس این مستندات عمل نکنیم چه؟‬
‫عامل خطر‬
‫عوامل تعین کننده‬
‫حساسیت یا آسیب پذیری‬
‫بیماری‬
‫ایجاد بیماری و تاثیر آن بر مسایل‬
‫اجتماعی اقتصادی و روانی خانواده‬
‫روش های ارزشیابی خدمات سالمت‬
‫‪ .1‬مطالعات فراگرد و پیامد‪process and outcome studies‬‬
‫‪‬‬
‫‪(Efficacy‬کارایی)‪ :‬اندازه گیری و یا ارزشیابی اثربه طریقی که تمام شرایط برای تامین‬
‫حداکثر تاثیر عامل مورد نظر فراهم و تحت کنترل باشد‪.‬‬
‫‪ ‬کارسازی یا اثر بخش ی‪Effectiveness‬‬
‫‪ :‬بررس ی تاثیر عامل مداخله در شرایط‬
‫عادی‬
‫‪ ‬کارآمدی‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪.6‬‬
‫‪ :Efficiency‬هزینه پولی یا سایر هزینه های مداخله بررس ی می شود‬
‫مطالعات اکولوژیک‬
‫مطالعات تصادفی و غیر تصادفی‬
‫مطالعات قبل وبعد‬
‫مطالعات ترکیبی‬
‫مطالعات مورد شاهدی‬
‫‪Epidemiologic Issues in Community‬‬
‫‪Intervention‬‬
‫شناخت مدل و شيوه انتقال بيماری ها‬
‫شناخت علل قابل پيش بينی بيماریها‬
‫شناخت سیر طبيعی بيماری ها‬
‫مطالعه طيف بيولوژيک بيماری ( پديده کوه يخ)‬
‫تعيین اولويتهای بيماری‬
Causal model of risk factors for CVD
Morbidity and Mortality
(Stroke, MI)
Biological Risk Factors
(Hypertension, Blood Lipids, Homocysteine)
Genetic Risk Factors
Behavioral Risk Factors
(Family History)
(Cigarette, Diet, Exercise)
Environmental Factors
(Socioeconomic Status, Work Environment)
8/7/2016
Mojtaba Sehat
40
‫انواع اپیدمیولوژی‬
‫‪ ‬اپیدمیولوژي را مي توان از منظرهاي مختلف‪ ،‬طبقه بندي كرد ‪.‬‬
‫‪ ‬براساس رویكرد مطالعاتي‪:‬‬
‫اپیدمیولوژي اجتماعي ‪ ،‬اپیدمیولوژي تغذیه ‪،‬اپیدمیولوژي شغلي یا حرفه اي ‪،‬‬
‫اپیدمیولوژي محیط و‪ ...‬دسته بندي مي كنند ‪.‬‬
‫‪ ‬براساس سطوح علم پزشکی به دو دسته ‪ :‬اپیدمیولوژي بالیني و سلولی‬
‫ملکولی و حتی ژنتیک‬
‫‪ ‬از زاویه رویكرد خاص این علم به بیماري هاي مختلف مانند اپیدمیولوژي‬
‫سرطان‪ ،‬اپیدمیولوژي دیابت‪ ،‬اپیدمیولوژي حوادث‪ ،‬اپیدمیولوژي بالیا و‬
‫مانند اینها‬
‫‪ ‬گاهي نیز این علم را به اپیدمیولوژي روش شناختي ‪،‬اپیدمیولوژي آمار‬
‫زیستي ‪،‬اپیدمیولوژي تحقیق‪ ،‬اپیدمیولوژی اقتصادی‪ ،‬اپیدمیولوژی کاربردی‬
‫مدل هاي اكولوژیك در ارتباط با علیت بیماریها‬
‫‪42‬‬
‫‪Mojtaba Sehat‬‬
(Wheel Model) ‫مدل چرخ‬
‫مدل استخوان ماهي‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪‬‬
‫مرحله او ل دراين مدل شامل فهرست كردن تمامي علل اساس ي يا عوامل خطر موثردرايجاد بيماري‬
‫است‪ .‬سپس قرار دادن گروه هايي از علل روي استخوان هاي دياگرام است تا بتوان با قابل مشاهده‬
‫كردن آنها علل را به آساني برسس ي و تجزيه و تحليل كرد‪.‬‬
‫مرحله دوم گسترش زير گرو ه هايي ‪ subcategories‬از علل ایجاد کننده بیماری برای هرکدام از‬
‫مناطق دیاگرام است‪ .‬هر شاخه از استخوان ماهي يك برچسب )‪ (label‬که عوامل مرتبط با بیماری را‬
‫نشان می دهد ‪ ،‬خواهد کر‬
‫سطح سوم علل را نیزممكن است به استخوان ها اضافه كرد‪.‬‬
‫سر ماهي را معلول (بيماري‪ ،‬ناتواني‪ ،‬مصدوميت يا مرگ) تشكيل مي دهد‪.‬‬
‫مدل شبکه علیت‬
‫چگونگي تشكيل شبكه علّيت‪:‬‬
‫‪‬این مدل در سال ‪ 1960‬توسط برایان مك ماهون و همكارانش ارائه شد و مفهومش آن است كه‪ Causes‬یا‬
‫عوامل كه همیشه نتیجه یك علّت مشخص نیستند بلكه مجموعه اي از علل ‪Effects‬معلول ها همچون شبكه اي‬
‫به هم اتصال دارند باعث ایجاد معلول مي شوند ‪ .‬شبكه علّیت را مي توان به صورت نمودار علّیتي ‪Causal‬‬
‫)‪ diagram‬نمایش داد یا مدل شبکه عنکبوتی‪The spider’s web‬‬
‫روش تشکیل شبکه علیت‪:‬‬
‫‪ (1‬مسئله را مشخص كنید و يك تشخيص درست و دقيق از معلول (بيماري) به دست آوريد‪.‬‬
‫‪ (2‬معلول تشخيص داده شده را در مرکز يا پايين شبکه قرار دهيد‪ .‬مامي علل يا منابع ممكن معلول را فهرست‬
‫كنيد‪.‬‬
‫‪ (3‬تمامي عوامل خطرزا و عوامل زمينه اي موثر در ايجاد معلول را مشخص و فهرست نماييد‪.‬‬
‫‪ (4‬سومين اليه شبكه را براي شاخه هاي فرعي مرتبط با معلول )‪ (Narrow list‬گسترش دهيد‪.‬‬
‫‪ (5‬فهرستي از منا بع يا عوامل خطرزاي معلول كه بطور عمومي و غير مستقيم با آن در ارتباط هستند را‬
‫مشخص كرده‪ ،‬هرچه ارتباط قوي تر است آن را به مركز شبكه نزديكتر كنيد‪.‬‬
‫در مورد هريك از عوامل خطر جديدي كه طي مطالعات جديد مشخص مي شوند شبكه را توسعه بخشيده و روي‬
‫آن كار كنيد‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫عوامل موثر بر علّیت‬
‫‪(Strength) (1‬استحكام‬
‫‪(Plausibility) (2‬معقول بودن‬
‫‪(Consistency) (3‬ثبات‬
‫‪(Temporal Relationship) (4‬ارتباط زمانی‬
‫‪‬اصول كخ در تعیین علّیت براي بیماري هاي عفوني‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫عامل بیماري در هر مورد بیماري باید وجود داشته باشد‪.‬‬
‫باید بتوان عامل بیماري زا را از فرد مبتال جدا كرد و در محیط مناسب كشت داد‪.‬‬
‫عامل بیمار یزا باید بتواند در هر فرد یا حیوان مستعد دیگر ایجاد بیماري با عالیم یا نشانه‬
‫هاي بیماري اولیه ایجاد كند‪.‬‬
‫باید بتوان عامل بیماري زا را مجددا ً در این فرد یا حیوان ثالث جدا كرده در محیط مناسب‬
‫كشت داد‪.‬‬
‫ترتیب مراحل انجام فعالیتها با نگرش اپیدمیولوژیک‬
‫‪ .1‬مشاهده‪،‬‬
‫‪ .2‬جمع آوری داده ها‪،‬‬
‫‪ .3‬تبدیل داده ها به اطالعات‬
‫(تعیین توزیع فراوانی و توزیع مکانی واقعه‪ ،‬اپیدمیولوژی توصیفی‪،)... ،‬‬
‫‪ .4‬ایجاد آگاهی‪،‬‬
‫‪.5‬‬
‫ایجاد فرضیه‪،‬‬
‫ترتیب مراحل انجام فعالیتها با نگرش اپیدمیولوژیک‬
‫(ادامه)‬
‫‪ .6‬آزمون فرضیه‬
‫(ازطریق طراحی مطالعات اپیدمیولوژیک‪ :‬مطالعات مشاهده ای و تجربی)‪،‬‬
‫‪ .7‬ایجاد استنتاج علمی‬
‫(مطالعات اپیدمیولوژیک فقط رابطه آماری را نشان می دهند‪ ،‬نه رابطه علت و‬
‫معلولی‪ .‬نتایج باید مورد استنتاج علمی قرارگیرد) (چگونه استنتاج علمی انجام می‬
‫شود؟)‬
‫‪ .8‬انجام مطالعات تجربی‪،‬‬
‫‪ .9‬انجام مداخله‪،‬‬
‫‪ .10‬ارزیابی مداخله‪،‬‬
‫‪ :5-1‬ایجاد فرضیه (اپیدمیولوژی توصیفی)‬
‫‪ :10-6‬اثبات فرضیه (اپیدمیولوژی تحلیلی)‬
‫‪Epidemiologic cycle‬‬
‫مشکل‬
‫مشاهده‬
‫پيشنهاد فرضيه‬
‫آزمودن فرضيات با مطالعه‬
‫طراحی مداخله بر اساس نتايج‬
‫مداخله‬
‫ارزيابی مداخله‬
‫‪Epidemiologic Process‬‬
‫‪classical &clinical‬‬
‫اول‪ -‬مشکل چیست؟‬
‫دقیقا مشکل را تعریف کنید‪.‬‬
‫فکر می کنید راه حل کدام است؟‬
‫مطالعات توصیفی یا تحلیلی‬
‫تولید و پیشنهاد فرضیه‬
‫دوم – ازبین این راه حل ها کدام بهتراست؟‬
‫مطالعات آینده نگر یا گذشته نگر؟‬
‫توصیفی یا تحلیلی‬
‫تست نمودن فرضیه‬
‫سوم‪ -‬تفسیرنتایج‬
‫بررس ی و تفسیر مخدوش کننده ها‪ ،‬تصادفی بودن نتایج ‪ ،‬خطاها‬
‫مطالعات اپيدميولوژيک ‪:‬‬
‫‪ ‬مشاهده ای ‪:‬‬
‫‪‬مقطعی‬
‫‪‬همگروهی‬
‫‪‬مورد شاهدی‬
‫‪ ‬اکولوژيک‬
‫‪ ‬مداخله ای ‪:‬‬
‫‪‬کارآزمايی بالينی‬
‫‪Experimental ‬‬
‫‪ ‬متا آنالیز ‪:‬‬
‫اپيدميولوژی توصيفی ‪Descriptive‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫به توصيف توزيع بيماریها و عوامل مرتبط بر سالمتی نظیر عوامل‬
‫خطر بيماریها ‪ ,‬عرضه خدمات بهداشتی ‪ ,‬وضيت ژنتيک و محيط‬
‫جامعه ناهنجاریها و ‪ ...‬می پردازد ‪.‬‬
‫به توصيف سیر بيماریها و پروگنوز آنها می پردازد ‪.‬‬
‫داده های الزم برای مقايسه مناطق مختلف را فراهم می آورد ‪.‬‬
‫در تخصيص منابع و اواويت بندی محلهای مداخله بکار مي رود ‪.‬‬
‫در مورد مکانيسم بيماریها فرضيه سازی می کند ‪.‬‬
‫اپيدميولوژی تحليلی ‪Analytic‬‬
‫‪ ‬بررس ی عوامل خطر بيماریها ‪ ,‬نحوه تاثیر آنها بر بيماری و تداخل‬
‫عمل بین آنها می پردازد ‪.‬‬
‫‪ ‬بررس ی تاثیر داروها و مداخالت بر بروز و سیر بيماری ها‬
‫‪ ‬توصيف خالص عوامل مورد نظر بدور از تاثیر ساير علل‬
‫اپيدميولوژی تحليلی ‪:‬‬
‫سنجش ‪ ,‬آزمودن و تحليل رابطه دو متغیر در جامعه‬
‫‪ .1‬منظور از رابطه ‪ ,‬همراهی دو متغیر يا ‪ Association‬می باشد ‪.‬‬
‫‪ .2‬نشان دادن “همراهی” با آزمونهای آماری انجام می گیرد ‪.‬‬
‫‪ .3‬قدرت اين ارتباط قابل اندازه گیری است ‪.‬‬
‫‪ .4‬همراهی ممکنست عليتی يا غیر عليتی باشد ‪.‬‬
‫‪ .5‬اثبات عليت در توان مطالعات اپيدميولوژيک نيست ‪.‬‬
.‫انواع مطالعات اپیدمیولوژیک را نام ببرید‬
Research Design Used in Epidemiology
Case Reports / Case Series
Case control
Cohort: prospective or retrospective
Cross sectional
Randomized Clinical Trials
Secondary data analysis
‫سطوح مطالعه و استنباط دراپيدميولوژی ‪:‬‬
‫سطوح مطالعه ‪Study unit‬‬
‫فردی‬
‫جامعه (اکولوژيک)‬
‫سطوح استنباط ‪inference‬‬
‫فردی‬
‫جامعه‬
Qualitative and Quantitative Paradigms
 The quantitative paradigm: what can be measured. It involves
collecting and analyzing objective (often numerical) data that
can be organized into statistics.
 .‫مطالعات کمی توزیع مسائل مربوط به سالمت را بررسي مي کنند‬
 ‫دیدگاه علت و اثر و قابل تکرار‬
 The qualitative paradigm: investigating subjective data, gain
greater insight and knowledge.
 .‫مطالعات کیفي به شناخت مسائل مربوط به سالمت مي پردازد‬
Deductive Approach
‫قیاس ی‬
Theory
Hypotheses
Data Collection
Findings
Hypotheses Confirmed or Rejected
Revision of Theory
Induction Approach
‫استقرایی‬
[General research question]
Observation
Theory Formulation
Elements of Qualitative vs. Quantitative Studies
Quantitative Research
Qualitative Research
Hard Science
2. Focus: concise & narrow
3. Reductionistic
4. Objective
5. Reasoning: Logistic, Deductive
6. Basis of Knowing: Cause &
effect, relationships
7. Tests Theory
8. Control
9. Instruments
10. Basic Element of Analysis=
numbers
11. Statistical analysis
12. Generalization
1.
1.
Soft Science
2. Focus: Complex & Broad
3. Holistic
4. Subjective
5. Reasoning: Dialectic, Inductive
6. Basis of knowing: Meaning,
Discovery
7. Develops Theory
8. Shared Interpretation
9. Communication & Observation
10. Basic Element of Analysis:
Words
11. Individual Interpretation
12. Uniqueness
‫انواع علوم‬
‫‪ ‬علوم سخت یا دانش‬
‫‪ ‬علوم نرم یا دانش نرم به‬
‫زمینههایی از دانش اطالق‬
‫سخت به زمینههایی‬
‫میشود که برعکس علوم‬
‫خاص از علوم طبیعی‪،‬‬
‫سخت‪ ،‬به ریاضیشدن‪ ،‬به‬
‫از جمله فیزیک‪ ،‬شیمی‪،‬‬
‫صورتی دقیق بیان شدن‪،‬‬
‫زمینشناسی و بخشهای‬
‫قابل تکرار یکسان در‬
‫ّ‬
‫از‬
‫دی‬
‫د‬
‫متع‬
‫تجارب و آزمایشها بودن‪،‬‬
‫زیستشناسی اطالق‬
‫و یا عینی و آفاقی بودن تن‬
‫میشود‪.‬‬
‫نمیدهند‪.‬‬