Transcript خطاهای پزشکی و تقسیم بندی آنها و ارتباط با موارد حقوقی

‫تعریف خطای پزشکی‬
‫‪ ‬خطا ها یا اشتباهاتی که توسط گروه پزشکی رخ میدهد و می توانند منجر به آسیب به‬
‫بیمار گردند ‪ ،‬این خطاها شامل اشتباهات تشخیص ی‪ ،‬اشتباهات در تجویز دارو و‬
‫روشهای درمانی‪ ،‬تداخالت دارویی ‪ ،‬اشتباه در پروسیجر جراحی ‪ ،‬اشتباه در استفاده از‬
‫فنآوری و تجهیزات ‪ ،‬اشتباه در تفسیر تستهای پاراکلینیک میباشند‪.‬‬
‫‪ ‬خطاهای پزشکی از ‪ Malpractice‬متفاوت اند چرا خطا حادثه یا اشتباه علیرغم‬
‫حسن نیت است ولی در‪ Malpractice‬قصور و جهل سزاوار سرزنش با یا بدون‬
‫قصد مجرمانه رخ داده است‪.‬‬
‫تعریف خطای پزشکی‬
‫‪‬قصور خدمت یا ارتکاب عمل اشتباه در برنامهریزی یا‬
‫اجرا که به طور بالفعل یا بالقوه باعث یک نتیجه‬
‫ناخواسته میشود‪.‬‬
‫‪‬این تعریف به طور مشخص حیطههای کلیدی علل خطا‬
‫(قصور یا ارتکاب‪ ،‬برنامهریزی و اجرا) را دربرمیگیرد ‪.‬‬
‫قصور پزشکی‬
‫کوتاهی در اجرای استانداد مراقبت های‬
‫پزشکی که بایدبه عمل آید ‪.‬درحقیقت‬
‫قصورعبارت است ازترک فعل الزم‬
‫ویاانجام فعل ممنوعه ‪.‬‬
‫‪Cont.‬‬
‫‪ ‬از دیدگاه پزشکی آمریکا‪:‬‬
‫‪ ‬خطای پزشکی کوتاهی در اجرای اقدامات برنامه ریزی شده یا استفاده از‬
‫روش اشتباه برای رسیدن به یک هدف محسوب‬
‫‪ ‬می شود‪.‬‬
‫‪ .‬براساس متون حقوقی ما نیز خطای پزشکی این طور تعریف شده است‪:‬‬
‫‪ ‬اقدام یاعدم اقدام پزشک که موجب تحمیل خسارت جسمی‪ ،‬مالی یا معنوی‬
‫به بیما رشود‪،‬که البته این خطاها بسیار متنوع اند ودر دسته ها و گروه‬
‫های مختلف قرار می گیرند‪.‬‬
‫اپیدمولوژی‪:‬‬
‫‪ ‬آخرین آمار میزان مرگومیر حاصل از خطاهای یاتروژنیک رقمیبین‬
‫‪ 230‬تا ‪ 284‬هزار مورد در سال در آمریکاست و رقم قبلی مرگ و میر‬
‫در اثر خطا ‪ 225‬هزار مورد در سال‪.‬‬
‫‪ ‬با این حساب پس از علل قلبی‪ -‬عروقی و سرطانها‪ ،‬خطاهای پزشکی‬
‫در جامعه آمریکا را تشکیل میدهند‪ .‬در رتبه‬
‫‌ومیر ‌‬
‫سومین علت مرگ ‌‬
‫چهارم مرگومیر ناش ی از سکتههای مغزی قرار دارد که از نظر آماری‬
‫فاصله بسیار زیادی با عامل سوم یعنی خطاهای پزشکی دارد ‪.‬‬
‫‪con‬‬
‫‪ ‬خطاهاي پزشكي ساالنه‌بيش‌از حوادث و سوانح‪ ،‬سرطان پستان و يا ايدز‬
‫باعث مرگ و میر ميشود‪.‬‬
‫ً‬
‫‪ ‬معموال مهم‌ترین‌علل‌مرگ‌ومیر را بیماری‌های‌قلبی ‪-‬عروقی‪ ،‬سرطان‌ها و‬
‫تروماها میدانیم‪.‬‬
‫‪ ‬مقاله مجله ‪ : JAMA‬خطاهای‌پزشکی‌جزو‌مهمترین‌علل‌مرگ‌ومیر هستند‬
‫و باید در فهرست مهمترین‌علل‌مرگ‌ومیر‌دنیا قرار بگیرند ‪.‬‬
‫طبق مطالعات اخیر دکتر‌باربارا‌استارفیلد ‪ Barbara Starfield‬از دانشکده‬
‫بهداشت و سالمت عمومی دانشگاه‌جانزهاپکنیز‪:‬‬
‫تراژدی‌خطاهای‌پزشکی‌سهم‌عمده‌ای‌در‌مورتالیته‌دارد‌و‌نباید‌به‌راحتی‌از‌‬
‫کنا ‌رآن‌گذشت ‪.‬‬
‫آمارهای گویا‬
‫‪ ‬شاید آمارها بهتر بتوانند اهمیت مسأله را مشخص کنند تا باورتان‬
‫شود که‪:‬‬
‫‪ ‬خطاهای پزشکی واقعا ً مشکل بزرگ طب روز دنیا محسوب‬
‫میشود ‪:‬‬
‫‪ ‬اما باید توجه داشت که آمارهای فوق نیز عمق ماجرا را مشخص‬
‫نمیکنند‪ ،‬چرا که‪:‬‬
‫‪ -1 ‬اطالعات فوق تنها بیماران بستری در بیمارستان را بررسی‬
‫کردهاند و این عوارض در مواردی که بیمار به صورت سرپایی‬
‫درمان میشود نیز امکان بروز دارند‪.‬‬
‫‪ ‬اگر بیماران سرپایی هم به این موارد اضافه شوند آمار افزایش پیدا‬
‫خواهد کرد ‪.‬‬
‫‪Cont.‬‬
‫‪ -2 ‬اطالعات مزبور تنها مرگها را بررسی کردهاند‪ ،‬در حالی که‬
‫بسیاری از اشتباهات پزشکی هستند که باعث مرگ بیمار نمیشوند بلکه‬
‫باعث معلولیت‪ ،‬ناتوانی یا وخامت حال یا ناخوشی بیمار میشوند‪.‬‬
‫‪ ‬اگر این اشتباهات به موارد قبلی اضافه شوند ممکن است آمارهای فوق‬
‫باز هم افزایش یابد ‪.‬‬
‫‪ ‬مرگومیرهای یاتروژنیک به کلیه مرگومیرهایی اطالق میشود که توسط‬
‫عملکرد و فعالیت پزشک و درمانهای او ایجاد میشوند (حتی اگر به درستی‬
‫تجویز شده باشند(‪.‬‬
Firstly what has the impact been
on the patient
Death
Disability
Permanent Psychological Damage
‫‪ 10-16 ‬درصد از بیماران بستری در بیمارستان دچار خطا یا عوارض ناخواسته‬
‫می شوند‪.‬‬
‫‪ ‬نیمی از این موارد قابل مدیریت و پیشگیری هستند‪.‬‬
‫‪ ‬دو سوم مرگ و میرهای جراحی ‪ 3‬روز یا بیشتر پس از عمل جراحی روی می‬
‫دهد زمانی که بیمار به بخش منتقل شده است (آیا قابل پیشگیری است؟)‬
‫وضعیت‌کشورهای‌در‌حال‌توسعه‬
‫‪ ‬برآوردها‌نشان‌می‌دهند‌که‌در‌کشورهاي‌توسعه‌یافته‌به‌ازاي‌هر‌‬
‫ده‌بیمار‪‌،‬یک‌بیمار‌در‌طول‌دریافت‌خدمات‌مراقبتی‌در‌بیمارستان‌‬
‫صدمه‌دیده‌است‪ .‬طیف‌وسیعی‌از‌خطاها‌یا‌حوادث‌شدید‌ممكن‌‬
‫است‌مسبب‌بروز‌صدمه‌شده‌باشد‪.‬‬
‫‪ ‬در‌كشورهاي‌در‌حال‌توسعه‪‌،‬احتمال‌اينكه‌بيماران‌در‌بيمارستان‌‬
‫ها‌صدمه‌ببينند‌بسيار‌بيشتر‌از‌احتمال‌آن‌در‌كشورهاي‌صنعتي‌‬
‫است‪ .‬خطر‌احتمالي‌عفونت‌هاي‌اكتسابي‌در‌بيمارستان‌در‌برخي‌‬
‫كشورهاي‌در‌حال‌توسعه‌حدود‌‪ 20‬برابر‌بيشتر‌از‌آمار‌اين‌عفونت‬
‫ها‌در‌كشورهاي‌توسعه‌يافته‌مي‌باشد‪.‬‬
‫هزینه‌مراقبت‌ناایمن‬
‫‪29 ‬میلیارد دالر در هر سال فقط در ایاالت متحده‬
‫‪‬هر سال در بریتانیا‬
‫‪ ٪ 10‬از پذیرش = ‪ 900،000‬بیماران مبتال‬
‫حدود ‪ 1‬بیلیون پوند در سال صرف هزینه های اقامت اضافی در بیمارستان‬
‫به طور متوسط ‪ 8.5‬تخت روز اضافی‬
‫‪ 400‬نفر می میرند و یا به طور جدی در حوادث مربوط به دستگاه های پزشکی مجروح می شوند‬
‫‪ 450‬میلیون پوند غفلت بالینی‬
‫بیش از ‪ 1‬بیلیون پوند صرف عفونتهای بیمارستانی‬
‫آمار‌ايران‬
‫‪ ‬متاسفانه در ایران آمار مدوني در دست نیست اما به نظر ميرسد که‬
‫میزان خطاهاي پزشکي بسیار باال باشد؛ به دالیل‪:‬‬
‫‪ ‬بدخطي نسخههاي پزشکي و خوانا نبودن آنها‪،‬‬
‫‪ ‬شلوغي داروخانهها‪،‬‬
‫‪ ‬عدم دقت مردم براي درک اهمیت این داروها و شناخت خطرات آنها و شاید‬
‫توضیح ناکافي پزشک و داروخانهداران براي مصرف دارو به خانوادهها‬
‫همچنین‬
‫‪ ‬افزایش پروندههاي ارجاعي شکایت مردم از پزشکان به‬
‫نظام پزشکي نشان دهنده این ادعاست‬
‫خطاهای پزشکی دو نوعند‪:‬‬
‫‪ ‬روش درست ما آنطور که می خواهیم پیش نمی رود‬
‫خطادراجرای درمان”‪“error of execution‬‬
‫‪ ‬روش انتخابی ما از ریشه اشتباه است خطا در برنامه ریزی‬
‫برای بیمار”‪“error of planning‬‬
‫در هر مرحله از ارائه خدمات بالینی از تشخیص تا درمان حتی در‬
‫فاز پیشگیری ممکن است خطای پزشکی رخ دهد‬
‫انواع‌خطاهای‌پزشکی‬
‫‪ ‬خطاهای انسانی شامل‬
‫تشخیص‬
‫تجویز‬
‫ثبت‬
‫درمان‬
‫‪ ‬خطاهای سازمانی شامل‬
‫ساختاری‬
‫فرآیندی‬
‫‪ ‬خطای وابسته به تکنولوژی‬
‫تاخیر در تشخیص‬
‫اشتباه در تشخیص‬
‫تشخیص‬
‫فقدان تشخیص‬
‫تجویز‬
‫استفاده نامناسب از فن آوری دارو‬
‫تجهیزات روشها‬
‫دوز نامناسب‬
‫بیش از حد کمتر از حد‬
‫دارو یا تست یا ابزار بالینی‬
‫اشتباه‬
‫خطای انسانی‬
‫ثبت‬
‫خطاهای‬
‫پزشکی‬
‫درمان‬
‫روابط و هماهنگی‬
‫خطای مدیریتی سازمانی‬
‫ساختار‪/‬فرآیند‬
‫خطای سیستمی‬
‫مسیر اشتباه بالینی‬
‫خطای تکنولوژی‪ /‬تکنیکی‬
‫ارزیابی و پایش نامناسب بیمار‬
‫‪Cont.‬‬
‫‪ ‬در ایران این تقسیم بندی به این گونه صورت می‬
‫گیرد که خطاها شامل خطاهای ناشی از‬
‫‪ .1‬بی احتیاطی‪،‬‬
‫‪ .2‬بی مباالتی‪،‬‬
‫‪ .3‬عدم مهارت و‬
‫‪ .4‬عدم رعایت اقدامات مناسب ونظامات دولتی می‬
‫شود‪.‬‬
‫انواع خطاهای انسانی از نظر توانایی فردی‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪ Human Commission‬انجام اقدام اشتباه(بی احتیاطی)‬
‫داروی اشتباه‬
‫اندیکاسیون اشتباه‬
‫روش انتقال اشتباه به بیمار مثال تزریق وریدی بجای عضالنی‬
‫طول مدت درمان یا فواصل اشتباه‬
‫نام بیمار یا اطالعات اشتباه از او‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪ Human Omission‬عدم اقدام اشتباه(بی مباالتی)‬
‫ناتوانی در تنظیم دوز‬
‫عدم ذکر طول درمان یا دوز مورد نیاز‬
‫عدم تجویز روش استفاده توسط بیمار‬
‫عدم ذکر اطالعات قانونی مورد نیاز مثل تشخیص بیماری‬
‫انواع خطا از نظر تمایز ‪:‬‬
‫‪ ‬خطای فعال (‪ : )Active Failure‬اقدام یا عدم اقدام صورت گرفته توسط‬
‫ارائه دهندگان خدمات بهداشتی و درمانی که فعالیتهای آنها می تواند تاثیرات سوء مستقیمی‬
‫داشته باشد‪ .‬این اقدامات نا ایمن متأثر از عواملی همچون خستگی‪ ،‬استرس ‪ ،‬بار کاری زیاد و‬
‫آموزش ناکافی هستند‪.‬‬
‫‪ ‬خطای پنهان (‪ : )Latent Failure‬خطاهایی که از کنترل مستقیم عملگر‬
‫خارجند و ناش ی از تصمیمات نادرست مدیریتی و ضعف ساختاری در سازمان ها می باشند‪.‬‬
‫این خطاها شامل مواردی مانند طراحی ضعیف‪ ،‬نصب نادرست تجهیزات‪ ،‬نگهداری نامناسب‬
‫وسایل و تصمیمات مدیریتی غلط هستند‪.‬اثرات این گونه خطاها با تأخیر نمایان می شود و می‬
‫توان آنها را دارای اثر تأخیری دانست‪.‬‬
‫خطاي مخفي ‪Latent Error‬‬
‫خطاي فعال ‪Active Error‬‬
‫لبه غیر برنده چاقو‪Scapelt Blunt End‬‬
‫‪ -1‬لبه تیز چاقوي جراحي ‪Sharp End‬‬
‫‪( Scapel‬پرسنل یا سیستم مراقبتي )‬
‫نیاز به گذشت زمان جهت ظهور دارد‬
‫‪ -2‬سریعاو فورا ً مشاهده مي شود‬
‫در الیه هاي مختلف مراقبت هاي درماني‬
‫است (غیر مستقیم تاثیرگذار است )‬
‫‪ -3‬در نقطه تماس وخط اول درگیري‬
‫پرسنل و بیماراست (بیمار – پرسنل )‬
‫بطور غیر مستقیم با خطا ارتباط دارد‬
‫(ارتباط غیر مستقیم با بیمار ) (تاثیر گذار‬
‫بر پرسنل ‪،‬تجهیزات ‪ ،‬دارو )‬
‫معموال قانون گذاري برنامه ریزي و‬
‫آموزش نامناسب سبب است‬
‫‪ -4‬بطور مستقیم با خطا مرتبط است (‬
‫ارتباط مستقیم با بیمار)‬
‫خطاي مدیریت سازمان‬
‫‪ -5‬معموالً شخص در بروز دخالت دارد‬
‫‪ -6‬خطاي عملكرد كاركنان (صف اول)‬
‫فاكتورهاي تاثیر گذار‬
‫‪influencing Factors‬‬
‫‪ ‬عواملي كه در وقوع يا نتيجه حادثه غیر مستقیم تاثیر مي گذارند‪.‬‬
‫‪ ‬در هرمرحله اي امكان وقوع حادثه مي باشد و برطرف كردن‬
‫عوامل تاثیر گذار نمي تواند از وقوع مجدد آن جلوگیري كند ‪ ،‬ولي‬
‫مي تواند ايمني سيستم مراقبتي را بهبود بخشد‪.‬‬
‫فاكتورهاي مسبب ‪:‬‬
‫‪Causative Factors‬‬
‫عواملي كه مستقيما باعث ايجاد حادثه مي شوند ‪:‬‬
‫‪ -1‬برطرف كردن اين عوامل باعث جلوگیري وكاهش شانس‬
‫ايجاد انواع مشابه حوادث در آينده مي شود ‪.‬‬
‫‪ -2‬اين عوامل نقش مهمي در آنالیز حادثه دارد‪.‬‬
‫)‪Root Cause Analysis-(RCA‬‬
‫* تحلیل علل ریشه ای خطاهای پزشکی‬
‫‪Root Cause Analysis‬‬
‫‪ ‬تحلیل علل ریشه ای خطاهای پزشکی فرآیندی است که طی آن‬
‫عوامل اصلی که منجر به وقوع یک رخداد هشدار دهنده یا حادثه‬
‫ای ناگوار (اعم از مرگ‪ ،‬واکنش دارویی و ‪ )...‬شده اند‪ ،‬شناسایی‬
‫می شوند‪.‬‬
‫‪ ‬در این تحلیل به جای پرداختن به عملکرد افراد‪ ،‬در درجه اول بر‬
‫سیستم ها و فرآیندهای موجود در آنها تأکید می شود‪.‬‬
‫‪ ‬بدین صورت که از برخی علل خاص در فرآیندهای بالینی که منجر‬
‫به ایجاد خطا شده اند به سوی علل مشترک در فرآیندهای سازمانی‬
‫پیش رفته‪ ،‬اصالحات بالقوه در این فرآیندها و سیستم ها را که می‬
‫توان برای کاهش احتمال چنین خطاهایی در آینده اعمال نمود‪،‬‬
‫شناسایی می کند‪.‬‬
‫تحلیل ریشه ای در مدیریت خطای پزشکی‬
‫‪Root Cause Analysis‬‬
‫* رویکرد‌به‌خطاهای‌پزشکی‪:‬‬
‫خطاهای پزشکی را می توان از دو دیدگاه کلی مورد بررس ی قرار داد‪.‬‬
‫[‪ ]1‬دیدگاه سنتی یا رویکرد فردی ‪ Person Approach‬به خطا‬
‫[‪ ]2‬دیدگاه جامع نگر یا رویکرد سیستمی ‪System Approach‬به خطا‬
‫در این دو رویکرد در موارد ذیل با یکدیگر متفاوتند‪:‬‬
‫‪ ‬نوع نگرش به علل و عوامل ایجاد کننده خطا‬
‫‪ ‬نحوه مدیریت خطا‪،‬‬
‫‪ -1‬رویکرد فردی ‪Personal Approach‬‬
‫‪ .1‬به طور معمول برخورد‌اولیه با یک خطا‪ ،‬پیدا‌کردن‌فرد‌خطا‌کار‌و‌سرزنش‌کردن وی‌‬
‫است‪.‬‬
‫ً‬
‫‪.2‬رویکرد ساده ایست که طبق آن رخداد نامطلوب و علت ایجاد آن (فرد خطاکار) کامال‬
‫مشخص است‪.‬‬
‫‪ .3‬با تأکید بر این اصل که هر فردی به تنهایی پاسخگوی عمل خویش است‪،‬‬
‫‪ .4‬دارای سابقه‌ای‌طوالنی در دنیای طبابت می باشد‪.‬‬
‫بر اساس چنین استداللی‪ ،‬در صورت وقوع خطا در یک عمل جراحی‪ ،‬بدون‬
‫در نظر گرفتن علل و عوامل زمینه ای آن‪ ،‬تنها فرد پاسخگو جراح و در‬
‫صورت رخ دادن هر گونه اشتباه در مصرف داروی بیماران تنها کس ی که‬
‫مؤاخذه می شود‪ ،‬پرستار خواهد بود‪.‬‬
‫ادامه رویکرد فردی‪:‬‬
‫‪ .5‬تمامی تالش ها برای کاهش خطا بر افراد و اقدام اشتباه‬
‫صورت گرفته متمرکز است‬
‫‪ .6‬برای بهبود عملکرد افراد از روش هایی مانند ذیل برای فرد‌‬
‫خطاکار‪ ،‬استفاده می شود‪.‬‬
‫آموزش اجباری‪،‬‬
‫هشدار‪،‬‬
‫وضع قوانین و‬
‫تعیین مجازات‬
‫‪ -2‬رویکرد سیستمی ‪System Approach:‬‬
‫‪ ‬در این رویکرد به جای سرزنش افراد خطاکار‪ ،‬به خطاها‌به‌عنوان‌‬
‫پدیده‌هایی‌اجتناب‌ناپذیر‌که‌می‌توان‌از‌آنها‌جهت‌ارتقاء‌عملکرد‌‬
‫سیستم‌بهره‌برد‪ ،‬نگریسته می شود‪.‬‬
‫‪ ‬بر‌خالف‌رویکرد‌فردی به خطا که منحصر به یافتن فرد خطاکار و‬
‫مجازات وی می باشد‪ ،‬رویکرد سیستمی کوشش ی‌در‌جهت‌تغییر‌‬
‫سیستم به گونه ای است که احتمال وقوع خطا در آن کم شود‪.‬‬
‫‪ ‬برای این منظور‪ ،‬باید به بررس ی‌و‌تحلیل‌عوامل‌زمینه‌ای‌تأثیر‌گذار‌‬
‫بر‌پیدایش‌خطا‌در‌داخل‌سیستم پرداخت‪.‬‬
‫‪Swiss Cheese Model‬‬
‫مدل پنیرسوئيس ي‬
‫‪ ‬درون هر‌سیستم‪‌،‬نواقص‌متعددی وجود دارد ولی این نواقص همیشه‌منجر‌‬
‫به‌بروز‌خطا‌نمی‌شوند‪.‬‬
‫‪ ‬بلکه خطا‌تنها‌زمانی‌روی‌می‌دهد‌که‪ :‬نقص‌های‌موجود‌در‌قسمت‌های‌‬
‫مان‌با‌یکدیگر رخ‌دهند‌و‌‬
‫‌‬
‫مختلف‌سیستم‪‌،‬به‌صورت‌پیش‌بینی‌نشده‌و‌هم‌ز‬
‫زنجیره‌ای‌از‌این‌نواقص‌منجر‌به‌پیدایش‌یک حادثه شوند‪.‬‬
‫ً‬
‫‪ ‬در واقع‪ ،‬حوادث‌بزرگ‌غالبا‌نتیجه‌تجمع‌زنجیره‌ای‌از‌نواقص‌کوچک ولی‌‬
‫متعدد‌موجود‌در‌سیستم می باشند که توانسته اند از‌سدهای‌دفاعی و‌‬
‫تمهیدات‌امنیتی‌در‌نظر‌گرفته‌شده‪‌،‬عبور‌نمایند‪.‬‬
‫‪ ‬توالی رویدادهای فوق را که بیانگر اثر تجمعی نواقص موجود در سیستم‬
‫(نقص‌در‌عوامل‌سازمانی‪‌،‬تکنیکی‌و‌انسانی) در ایجاد انواع خطا می باشد به‬
‫مدل‌پنیر‌سوئیس ی تشبیه کرده اند‪.‬‬
How do accidents happen?
Performance influencing factors
Contributing factors
‘stuff happens’
Patient Safety Incident
How do accidents happen?
Active failures
Care delivery problems
‘someone made a mistake……..
Patient Safety Incident
Controls and defences
Barriers
…and no-one stopped them’
Safety Incident
Swiss Cheese theory exercise
Latent Failures
Service Delivery Problems
‘Accidents waiting to happen’
Performance influencing factors
Contributing factors
‘stuff happens’
Active failures
Care delivery problems
Controls
Barriers
Patient Safety
Incident
‫مانع‬
‫‪‬مانع ‪ :‬اقدامی کنترلی است که برای پیشگیری از وارد‬
‫شدن آسیب به موارد آسیب پذیر (افراد‪ ،‬اشیا و‬
‫ساختمان‪ ،‬وجهه و اعتبار سازمان‪ ،‬جامعه) طراحی و‬
‫اجرا می گردد ‪.‬‬
‫موانع‪ ،‬کنترل ها و اليههاي دفاعي‬
‫• موانع مبتنی بر اعمال انسان‬
‫• موانع اجرایی و مدیریتی‬
‫• موانع طبیعی‬
‫• موانع فیزیکی‬
‫موانع‌انسانی‌مانند‪:‬‬
‫‪ ‬چک کردن دوز دارو قبل از تزریق به بیمار‬
‫‪ ‬امتحان کردن گرمای آب حمام قبل از شستشوی بیمار مسن‬
‫‪ ‬کنترل و مهار بیماران مهاجم‬
‫موانع‌اجرایی‌مانند‪:‬‬
‫‪ ‬پروتکل ها و پروسیجرها مانند سیاستهای شناسایی بیمار‬
‫‪ ‬آموزش و نظارت‬
‫‪ ‬امضای حداقل دو نفر برای داروهای ویژه‬
‫موانع‌طبیعی‌مانند‌‪:‬‬
‫‪ ‬استفاده از موانع زمانی‪ ،‬فاصله ای‪ ،‬نحوه قرار گرفتن و ذخیره اشیا‪/‬داروها ‪،‬‬
‫نحوه استقرار بیماران مانند ‪:‬‬
‫ایزوله کردن بیمار ‪)MRSA( methiciline resistant Staphyloccous aureus‬‬
‫• وجود پروسیجر برای تشخیص مرگ بیماران مغزی که به صورت مستقل توسط‬
‫ً‬
‫دو پزشک انجام می شود و ‪ 12‬ساعت بعد مجددا تکرار می شود‪.‬‬
‫• تجویز متوترکسات و وینکریستین در روزهای جدا توسط افراد جدا‬
‫ً‬
‫• وجود پروسیجر برای کنترل داروهای تجویز شده در دارخانه مثال تخصیص زمان کافی‬
‫(‪ 10‬دقیقه) بین چک اولیه نسخه و پیچیدن نسخه‬
‫موانع‌فیزیکی‌مانند‌‪:‬‬
‫بارکدها‪ ،‬نگهداری برخی داروها در قفسه های دربسته‪ ،‬دستبند شناسایی بیمار‪،‬‬
‫برنامه های کامپیوتری که تا یک مرحله تمام نشده اجازه ورود به مرحله بعدی را‬
‫نمی دهد ( در تکمیل پرونده بیماران) و ‪...‬‬
‫اثربخش ی‌موانع‌‬
‫‪ ‬می توان گفت که معموال ًموانعی که دربر گیرنده اقدامات انسانی و اجرایی هستند‪ ،‬ضعیف ترین موانع‬
‫هستند‪ ،‬از آن جهت که بر روی رفتار و عملکرد انسانی تکیه زیادی داشته و انسان نیز جائزالخطا است‪.‬‬
‫‪ ‬در بخش بهداشت و درمان بکارگیری موانع‌انسانی‌و‌موانع‌اجرایی‌و‌مدیریتی متداول تر از سایر موانع‬
‫است (‪ ، )Weak Failsafe‬دلیل این امر هم به خوبی مشخص نیست ‪ ،‬اما می توان یک دلیل آن را‬
‫تکیه بیش از حد به فعالیت های انسانی در این بخش دانست ‪.‬‬
‫ً‬
‫‪ ‬درموانع فیزیکی معموال از بقیه موانع قوی تر می باشند (‪.)Strong failsafe‬‬
‫‪ ‬با ترکیب و ادغام موانع در مراحل مختلف می توان قدرت و اثربخش ی آنها را افزایش داد( به خصوص در مورد‬
‫موانع اجرایی و انسانی)‬
‫قانون چه میگوید؟‬
‫‪ ‬در ماده ‪ ۶۰‬قانون مجازات اسالمی آورده شده است‪:‬‬
‫‪ ‬چنانچه طبیب پیش از شروع درمان یا اعمال جراحی از مریض یا ولی او‬
‫برائت حاصل کرده باشد‪ ،‬ضامن خسارت جانی یا مالی یا نقص عضو نیست و‬
‫در موارد فوری که اجازه گرفتن ممکن نباشد‪ ،‬طبیب ضامن است‪.‬‬
‫‪ ‬با وجود این‪ ،‬بسیاری از حقوقدانان معتقدند چنانچه پزشک در تشخیص بیماری‬
‫دچار اشتباه شود‪ ،‬خطای شغلی برای وی محرز است و اساسا خطای وی در‬
‫معالجه یا عمل جراحی‪ ،‬خود نوعی از خطاست و به نظر میرسد چنانچه‬
‫پزشک متبحر و حاذقی به دلیل سهلانگاری‪ ،‬بیاحتیاطی‪ ،‬بیمباالتی و رعایت‬
‫نکردن نظامات دولتی مرتکب خطای پزشکی شود و به بیمار صدمهای بزند‪،‬‬
‫ضامن است؛ حتی اگر اعمال وی با اجازه بیمار یا ولی او باشد ‪.‬‬
‫چنانچه پزشک مهارت و دقت متعارف و معمول را در رشته خود به خدمت‬
‫گرفته باشد‪ ،‬مرهون اجر و پاداش است‪ .‬حتی اگر در مداوای بیمار موفق نشود‪.‬‬