Transcript İshalli Hastaya Mikrobiyolojik Yaklaşım Prof Dr Nedim Sultan

İshalli Hastaya
Mikrobiyolojik
Yaklaşım
Prof Dr Nedim Sultan
G.Ü.Tıp Fakültesi Tıbbi
Mikrobiyoloji AD
İshal
• Dünyada her yıl 3-5 milyon insanın
ölümüne neden oluyor.
• Beş yaş altı ölümlerin % 25’ine
neden oluyor.
• Ülkemizde görülen çocuk ölümlerinin
nedeni olarak ikinci sırada yer alıyor.
İshal (Gastroenterit)
İshal çoğunlukla kendini sınırlayan hafif seyirli bir şekilde
ortaya çıkar.
Aşırı su kaybı, kanlı mukuslu dışkı, 38 derece üstündeki ateş
ve günde 6 kezden fazla dışkılama ve 48 saatten fazla
sürmesi önem taşır.
Elli yaş üstündekilerde şiddetli karın ağrısı olması, 70 yaşın
üstünde olanlarda ve immun sistem yetmezliği olanlarda
görülen ishal tehlikelidir.
Mikrobiyolojik inceleme ile olası etkenin belirlenmesi gereksiz
antibiyotik tedavisine karşı korur ve epidemiyolojik veriler
sağlar.
İshallerin % 80’ine viruslar neden olmaktadır. Arsenik, civa ve
deterjen etkisiyle oluşan kimyasal ishallerde seyrekte olsa
görülebilmektedir.
Hastada antibiyotik kullanımı, seyahat öyküsü, ishal süresi,
kilo kaybı, beslenme alışkanlıkları, ishale neden olabilecek
ilaç alımı,ailede başka ishalli olup olmadığı, neler yendiği ve
inkübasyon süresinin bilinmesi tanıya yardımcı olur.
İshal 10 günden daha fazla sürmüşse akla parazitoz gelmelidir.
İshal ince, kalın yada her iki barsakla ilişkili olabilir. Bol
miktarda, sulu sık olmayan ve gece artan ishal ince
barsakla ilişkilidir. Şişkinlik, gaz ve periumblikal ağrı olabilir.
Az az ve sık dışkılama kalın barsak tipinde görülür. Ikınma ve
idrara sıkışma görülebilir.
Enterokolitte ince ve kalın barsak birlikte etkilenmiştir.
• İshalde hematolojik, biyokimyasal
testler, basit mikroskopik incelemeler
ve kültür yapılmalıdır.
• Serolojik tanı, toksin araştırılması ve
PCR gibi testler ileri tetkiklerde
kullanılır.
• Tam gelişmiş bir laboratuvarda bile
etken %30-50 olasılıkla saptanabilir.
Gıda Zehirlenmeleri
• Bakteri toksinleri ile oluşanlar:
• S.aureus (A, B, C, D, F
enterotoksinleri):Sütlaç, kremalı pasta,
dondurma, patates salatası ve kümes
hayvanları ürünleri
• B.cereus (Isıya duyarlı, ısıya dirençli):
Pirinç pilavı, makarna, baklagiller, et ve
ürünleri
• Cl.perfringens: Et, kümes
hayvanları,konserve, sucuk,pastırma
• Cl.botulinum: Konserve, sucuk, pastırma
Besin Zehirlenmeleri
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Enfeksiyonlar:
EHEC, ETEC
V.Cholerae
Salmonella
Shigella
Aeromonas
Yersinia enterocolitica
Campylobacter
V.parahaemolyticus
Viruslar
Akut Gastroenterit
• Dehitratasyon varsa hemokonsantrasyon,
hematokrit ve Hb yüksekliği görülür.
• Dışkıda lökosit varlığı çeşitli bakterileri
düşünmemizi sağlar.
• HÜS’te periferik kanda parçalanmış
eritrositler ve trombositopeni görülür.
(EHEC, S.dysanteria 1, Campylobacter)
DIŞKI İNCELEMESİ
• Taze ya da en geç bir saat içinde
incelenmelidir.
• Dışkı kabı temiz ve sızdırmaz olmalı
• Rektal sürüntüde kullanılabilir.
• Cary-Blair ya da Stuart besiyeri
(Virus için -20 den daha soğukta
tutulmalı)
Dışkı Makroskopisi
• Bazı parazitler görülebilir.
• Kırmızı taze kan alt kısım kanamalarını
• Siyah katran renk üst kısım kanamalarını işaret
eder.
• İrin-kanla karışmış mukus: Basilli dizanteri (bol
lokosit, bol hareketsiz basil görülmesi basilli
dizanteri işareti), ülseratif kolitis ve nadirde olsa
tüberkülozda olur.
• Çok sulu, pirinç suyu: Kolera, ETEC, B.cereus,
C.perfringens, V.parahaemolyticus
• Salmonelloz: Bezelye çorbası
• Şigelloz: Domates çorbası
• EHEC: Lökosit yok yada az vardır, dışkı kanlıdır
Mikroskopik İnceleme
• Öze ile değişik yerlerinden alınır.
• SF ile incelenirse lökosit, eritrosit,
parazitler görülür.
• Lökosit varlığı ve önemi: C.jejuni,
E.coli, Shigella, Yersinia, ülseratif kolitis,
Crohn hastalığı, (C.difficile’de %50)
• Lökosit yoksa: viral enf.lar, bakteri
toksinleri ile olan ishaller (ETEC v.s)
• Hareket incelemesi: Vibrio, Campylobacter
Gram Boyası İncelemesi
• Dışkı florasında her morfolojide
bakteri bulunur. Anlamı sınırlıdır.
• Vibrio, martı kanadı, bol stafilokok
ve maya yada psödohif görülebilir.
KÜLTÜR
• Tifo, sistemik enterik enfeksiyonlar, nozokomiyal
ishaller ve immun sistemi yetersiz olanlarda kan
kültürüde istenmelidir.
• Kolera’dan şüpheleniliyorsa alkalen peptonlu su
yada kurutma kağıdı ile alınıp gönderilir.
• Dışkı hemen ekilmeli. Buzdolabı ısısında
Salmonella, Shigella inhibe olur.
• Kanlı mukuslu dışkıda Shigella veya
Campylobacter ürememişse etken EIEC olabilir.
• Deniz ürünleri yenmişse V.parahaemolyticus
• Hastanede 3 günden fazla yatanlarda Cl.difficile
• Sulu dışkı var ve lökosit yoksa EPEC, ETEC, EAEC
Besiyerleri
• Mc Concey,EMB Agar, Endo Agar
• Selenit F, Tetratiyonatlı buyyon
• SS Agar, Monsur, TCBS Agar
• Campy-BAP, Skirrow, Butzzler
• CIN Agar, CCFA kullanılabilir.
• Sorbitollü Mc Conccey
İshalde Mikrobiyolojik Tanı
• Serolojik testler pek kullanılmaz.
• Gruber Widal salmonelloz tanısı için
• Rotavirus ve Norovirus için lateks
aglütinasyonu yada Enzim İmmunoassay
kullanılır.
• Cl.difficile A ve B toksini için EIA testi
yapılabilir.
• Moleküler Testler:
ETEC,EIEC,EAEC,Campylobacter, Vibrio,
Cl.difficile, Yersinia, Rota, Adeno, Norwalk,
Noro viruslar