Transcript Proje Geliştirmede mantıksal çerçeve yaklaşımı
Proje Geliştirmede mantıksal çerçeve yaklaşımı
Proje, belirli bir hedefe ulaşmak amacıyla zamanın ve kaynakların kullanımını planlayan faaliyetler dizisidir. Mali, teknik ve insani kaynakların, bir sonuç üretmek üzere belirli bir zaman diliminde ve yerde planlı kullanımı üzerine kurulmuştur.
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı
• 1960’ların sonunda ABD Uluslar arası
Kalkınma Ajansı’nın proje planlama ve değerlendirme sistemini desteklemek için geliştirilmiştir.
• Birçok çok taraflı veya ikili kalkınma
ajansları tarafından proje planlama ve yönetme aracı olarak kullanılmaktadır.
• Avrupa Komisyonu 1993’den beri bu
yaklaşımı proje döngüsü yönetim sisteminin bir parçası olarak kullanmaktadır.
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı
• Zaman içinde çeşitli kurumlar bu yaklaşımın
formatında ve araçlarında değişiklikler yapmışlar ancak yaklaşımın temel analitik ilkeleri aynı kalmıştır.
• Mantıksal çerçeve yaklaşımı ilkelerinin
bilinmesi Avrupa Komisyonu fonlarından yararlanmada ve projelerin tasarlanmasında önemli bir paya sahiptir.
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı
• Proje, planlama ve yönetmede destek
olmak üzere kullanılan analitik bir süreç ve araçlar dizisidir.
• Düşünmeye yardımcı bir araç olarak
düşünülmelidir.
• Bilginin analiz edilmesi ve yapısal olarak
düzenlenmesine olanak sağlar.
PROJENİN ÖZELLİKLERİ
• •
Bir ihtiyaçtan doğmalı ve bu ihtiyacı karşılamayı hedeflemelidir. Problemler hedeflere, hedefler faaliyetlere dönüştürülür.
İlgili tarafları kesin bir şekilde belirlenmiş olmalıdır.
–
Projenin içinde bulunduğu çevre
– – – –
Projede görev alanlar Finansman kuruluşları Ürünün/ hizmetin sunulduğu kitle Kamu otoritesi
PROJENİN ÖZELLİKLERİ
• • • • • • •
Proje mekanı belli olmalıdır.
Belirli bir zaman diliminde gerçekleşmelidir.
Hedeflere ulaşmak için yapılması gerekli her faaliyet ve bu faaliyetlerin nasıl bir sıralama ile gerçekleştirileceğinin ayrıntıları belirlenmiş olmalıdır.
Belirli kaynakları tüketmeli ve sonucunda belirli çıktıları sağlamalıdır.
Unsurları anlamında tek ve özgün olmalıdır.
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİN nasıl sağlanacağı açıklanmış olmalıdır.
Varsayımları net ve kabul edilebilir olmalıdır.
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
Projenin kendi ayakları üzerinde durabilmesidir.
•
Proje tamamlandıktan sonra proje hedeflerinin kendi yarattığı fonlarla varlığını sürdürmeleridir. Bunu sağlamak için projelerde;
– – – –
Ulusal hedeflere paralellik sağlanmalı, Hedefler projenin uygulanması aşamasında kaybedilmemeli, Projenin uygulanmasındaki her aşamada denetim, raporlama ve arşivlemeye önem verilmeli; Projenin tarafları iyi analiz edilmeli, bilgilendirilmeli ve sahiplenme sağlanmalıdır.
Proje Döngüsü
• Bir proje fikrinin ortaya çıkmasından projenin tamamlanmasına kadar geçen süre içindeki tüm aşamaları ifade etmektedir.
• Proje Döngüsü, - Fikrin belirlenmesi - Analiz edilmesi Planlanması Kaynak bulunması Uygulanması İzlenmesi ve Değerlendirilmesi aşamalarından oluşur.
PROJE DÖNGÜSÜ
Proje Fikrinin Belirlenmesi Projenin İzleme ve Değerlendirmesi Proje Fikrinin Analiz Edilmesi Projenin Uygulanması Projenin Planlanması Projenin Finansmanı
PROJE DÖNGÜSÜ
Proje Fikrinin Belirlenmesi Proje Fikrinin Analiz Edilmesi Projenin Planlanması Projenin Finansmanı Projenin Uygulanması Projenin İzleme ve Değerlendirmesi Projeye ilişkin fikirlerin ortaya konması ve tasarlanması Projenin teknik açıdan detaylı olarak tasarlanması Projenin tutarlılığının, bütünselliğinin ve işlevselliğinin değerlendirilmesi ve teklifin yazılması ve bütçenin planlanması Finansman sağlayacak kurum/ kuruluşlar tarafından projenin değerlendirilmesi ve finansmanın sağlanması Proje teklifinde öngörülen faaliyetlerin hayata geçirilmesi Projenin uygulanması sırasında ve proje bitiminde elde edilen sonuçların değerlendirilmesi
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı= analitik bir SÜREÇ Mantıksal Çerçeve Tablosu (Matrisi)= analitik sürecin ÜRÜNÜ
PROJE GELİŞTİRME
ANALİZ AŞAMASI sorunların belirlenmesi ve aralarında neden-sonuç ilişkisinin kurulması PLANLAMA AŞAMASI Projenin uygulanmasından olumlu ya da olumsuz veya doğrudan ya da dolaylı olarak etkilenecek grupların belirlenmesi Proje yapısının tanımlandığı, içsel mantığının test edildiği, hedeflerin ölçülebilir terimlerle tanımlandığı tablonun oluşturulması Belirlenen sorunlardan hareket ederek hedeflerin belirlenmesi ve aralarında araç-amaç ilişkisinin kurulması Faaliyetlerin sırasının, birbirleriyle olan bağlarının, zamanlamalarının ve sürelerinin belirlenerek planlanması Hedeflerin gerçekleştirilmesi için olası stratejilerin belirlenmesi Faaliyet planından hareket ederek olası giderlerin belirlenerek bütçenin hazırlanması
Proje Fikri
Çevremizde sorun olarak gördüğümüz ve çözmeyi düşündüğümüz olgular bizi proje hazırlamaya doğru götürür. Evinizin akıtan çatısı, sokakta satıcılık yapan çocukların sayısında artış ya da tarım topraklarının tuzlanarak verimliliğin düşüşü gibi pek çok sorun size bir proje fikri verebilir.
Proje hazırlarken ilk adım olarak, çalışma alanlarınızda sorun olarak gördüğünüz konuları sıralayarak başlayabilirsiniz.
• Kurumunuzun bu sorunlara yönelik geliştirdiği yaklaşımlar neler olabilir?
• Hangi sorun sizi en çok rahatsız ediyor?
• Hangi sorunu çözmek için çalışmak, proje • geliştirmek istiyorsunuz?
Bu soruların yanıtlarını bulduktan sonra, üzerinde proje yapıp, çözmeye niyetlendiğimiz sorunumuza ait mevcut durumu hep birlikte değerlendirmemiz gerekiyor.
Mevcut Durumun incelenmesi
Projenin planlanması için gerekli veriler bu aşamada elde edilir. Çözmek istediğimiz sorun ya da değiştirmek istediğimiz şeylerin içinde bulunduğu mevcut koşullar, özellikleri, sorunla ilgili tarafların durumları, düşünce ve tavırları bu aşamada netleştirilir.
Örnek
Varsayalım, bir ilimizde, sokakta çalışan çocukların sayısı 5 bini geçti ve gittikçe de artıyor. Buna bağlı olarak çocuk hakları ihlal ediliyor. Yoksul aileleri için çocukları sokakta çalıştırmak okula yollamaktan daha cazip hale geliyor, çocuklar suça itiliyor ve sosyal düzen bozuluyor gibi çok sorunlu bir durumla karşı karşıyayız.
Bu soruna çözüm üretmeye başlamadan önce, sokakta çalışan çocukların kentin hangi bölgesinde yaşadıkları, bu çocukların suça katılma oranlarının ne olduğu, okullaşma oranlarının ne olduğu, hangi ailelerin çocuklarının sokakta çalıştığı, bununla ilgili yapılmış olan araştırmalar, anketler, vb, bu çocuklara yönelik her hangi bir kamusal ya da başka bir kuruluş program ya da projesinin var olup olmadığı, sokakta çalışan çocukları koruyucu hangi yasal çerçevenin var olduğu, ilgili yasaların uygulamaya geçirilme düzeylerinin neler olduğu konusunda sorunu çevreleyen mevcut durumun fotoğrafını çekebiliriz
Analiz aşaması
• Sorun analizi • Paydaş analizi • Hedef analizi • Strateji analiz
ANALİZ AŞAMASI 1
Tanım: Varolan bir durumun olumsuz yönlerini belirler ve belirlenen sorunlar arasındaki “neden sonuç” ilişkisini kurar.
Amaç: Paydaşların öncelik verdiği ve aşmak istediği gerçek dar boğazların belirlenmesi.
ANALİZ AŞAMASI 1
Sorun Ağacının Oluşturulması Adımları: 1. Paydaşların önceliği olan sorunlar konusunda beyin fırtınası yapılması 2. Belirlenen sorunlardan bir başlangıç sorunu seçilmesi 3. Başlangıç sorunuyla ilgili olan sorunların aranması 4. Neden-sonuç hiyerarşisinin oluşturulmaya başlanması a. Başlangıç sorununa doğrudan etki eden sorunlar aşağıya yazılır b. Başlangıç sorunun doğrudan etkisi olan sorunlar yukarı yazılır 5. Tüm diğer sorunlar aynı şekilde yerleştirilmesi. Eğer iki ya da daha fazla neden birleşerek bir sonuç doğuruyorsa aynı seviyeye yerleştirilir.
6. Sorunların neden-sonuç oklarıyla birleştirilmesi 7. Şeklin gözden geçirilmesi ve geçerlilik ve tamamlanmışlığının onaylanması
ANALİZ AŞAMASI 1
Tamamlanan sorun ağacı varolan olumsuz durumun özet bir resmini çizer.
Birçok açıdan sorun analizi, proje tasarının en kritik aşamasıdır ve takip eden diğer analizlere de yön verir.
Sorun analizi
Sorunu tanımlamak, bir maçta rakip takımı tanımak ve tanımlamaya benzer. Nasıl kazanacağınıza dair ip uçları üretmek ve oyun stratejinizi kurmak için, rakibin zayıf noktalarını, güçlü yanlarını ve aldığı destekleri bilip, kağıt üzerinde analizini yapmanız gerekir.
Örneğimize dönersek, sokakta çalışan çocukların sayısının artması gibi bir sorunun altında yatan nedenler neler olabilir? Ailelerin gittikçe yoksullaşması, çok çocukluluk ve bu konuda çalışan kurumların yeterli olmaması olabilir mi?
Peki bu nedenlerin nedenleri neler olabilir?
Görebileceğiniz gibi bu nedenler bir süre sonra, bir birlerine eklene eklene dev bir ağaç gövdesine dönecekler. Bu ağacı şema haline getirip, adına da sorunlar ağacı değeceğiz
Sorun ağacı örnek 1
Sorun ağacı-örnek 2
ANALİZ AŞAMASI 2
Tanım: Bir projenin başarılı veya başarısız olmasından bir şekilde etkilenecek tüm bireyler, insan grupları, kurumlar veya firmalar “Paydaşlar” olarak tanımlanır.
Amaç: Paydaş analizin arkasında yatan varsayım farklı grupların farklı endişeleri, kapasiteleri ve ilgileri olduğu ve bunların açıkça anlaşılması ve problemin belirlenmesi, hedefin konulması ve stratejinin seçilmesi sürecinde göz önünde bulundurulması gerektiğidir.
ANALİZ AŞAMASI 2
Temel Adımlar: 1. Hedeflenecek genel gelişim sorununu veya fırsatını belirle 2. Olası projede belirgin çıkarı olan tüm grupları belirle 3. Bu grupların görece rollerini, farklı çıkarlarını, katılım sağlamadaki görece güç ve kapasitelerini araştır 4. Paydaşlar arasındaki ilişkilerde işbirliğinin veya karşıtlığın derecesini belirle 5. Analizin bulgularını yorumla ve gerekli bilgiyi proje tasarına dahil et
ANALİZ AŞAMASI 2
Böylece paydaş analizi;
• Öncelikli grupların ihtiyaç ve hedeflerini
karşılamaya uygun kaynakların hedeflenmesi,
• Paydaşların projeyi sahiplenmesi ve katılımını
sağlamaya uygun yönetim ve koordinasyon düzenlemelerinin yapılması ve
• paydaşların çatışan çıkarlarının göz önünde
bulundurulmasında yardımcı olur.
ANALİZ AŞAMASI 2
Terminoloji: 1. Paydaşlar: Projenin doğrudan veya dolaylı, olumlu ya da olumsuz olarak etkilediği ya da etkilendiği bireyler veya kurumlar 2. Yararlanıcılar: Projenin uygulanmasından bir şekilde yarar sağlayanlar a. Hedef grup(lar): Projenin amacı seviyesinde projeden olumlu yönde etkilenecek grup veya oluşumlar b. Nihai yararlanıcılar: Toplum veya sektör seviyesinde, uzun vadede projeden yarar sağlayacak olanlar 3. Proje ortakları: Projeyi uygulayanlar
Paydaşlar/İlgi sahipleri
ANALİZ AŞAMASI 3
Tanım: 1. Belirlenen sorunlar aşıldığında gelecekte oluşacak durumu tanımlayan, 2. Hedefler hiyerarşisini doğrulayan ve 3. Araç- amaç ilişkilerini şekille gösteren yöntemsel bir yaklaşımdır.
Sorun ağacındaki olumsuz durumlar olumlu edinimler olarak ifadelendirilir ve çözümlere dönüştürülür.
Olumlu edinimler aslında hedeflerdir ve araç-amaç hiyerarşisi gösteren hedefler ağacıyla temsil edilir.
ANALİZ AŞAMASI 3
Temel Adımlar: 1. Sorun analizindeki tüm olumsuz durumları istenen ve gerçekçi olarak ulaşılabilen olumlu durumlar olarak yeniden formüle edin 2. Hiyerarşinin geçerliliği ve tamamlılığından emin olmak için araç-amaç ilişkilerini kontrol edin 3. Gerekirse; a. Cümleleri yeniden düzenleyin b. Bir üstteki hedefin elde edilmesinde gerekli ise yeni hedefler ekleyin c. Önemsiz veya uygun olmayan hedefleri silin
ANALİZ AŞAMASI 3
Tamamlanan hedef ağacı gelecekte gerçekleşmesi istenen durumun özet bir resmini çizer.
Hedef ağacının en temel gücü, potansiyel proje hedeflerinin analizini açıkça belirlenmiş öncelikli sorunlara dayandırmasıdır.
Hedef Ağacı örnek 1
Hedef ağacı-örnek 2
örnek
Sokakta çalışan çocukların sayılarını azaltmak istiyorsak, ailelerin gelirinde artış, çok çocukluluk oranında azalma olmalıdır.
Ayrıca bu konuda çalışan kurumların kapasiteleri geliştirilmeli ve toplumsal örgütlenme sağlanmalıdır. Bu olumlu gelişmeler gerçekleşmediği durumda sokakta çalışan çocukların sayılarındaki artışı durdurmamız, sorunu ortadan kaldırmamız mümkün değildir.
ANALİZ AŞAMASI 4
Sorulacak Sorular:
• Belirlenen tüm sorunlar veya hedeflere mi yönlenmeli yoksa
birkaçı seçilmeli mi?
• Üzerinde faaliyet gerçekleştirilebilecek olumlu fırsatlar
nelerdir?
• Yararların sürdürülebilirliğini sağlayacak ve istenen
sonuçlara taşıyacak müdahale birleşimi nedir?
• Projenin yerel sahiplenilmesi en iyi şekilde nasıl desteklenir? • Olası farklı müdahalelerin uygulanmalarındaki sermaye ve
maliyetler nelerdir?
• Hangi maliyet en etkin seçenek? • Hedeflenen grupların ihtiyaçlarını en olumlu şekilde
etkileyecek strateji hangisi?
• Olası olumsuz etkiler nasıl bertaraf edilir?
ANALİZ AŞAMASI 4
Tanım:
• Bu aşama, birçok açıdan, en zorlayıcı aşamadır. • Çok sayıda bilginin sentezlenmesi ve sonrasında da
en iyi uygulama stratejisinin belirlenmesini içerir.
• Pratikte farklı paydaş çıkarlarını, politik talepleri ve
kaynak olup olmaması gibi pratikteki kısıtları dengeleyecek şekilde bir dizi uzlaşma yapılması gerekir.
• Eğer farklı müdahale seçeneklerinin
değerlendirilmesinde üzerinde anlaşılan bir dizi ölçüt varsa strateji analizi kolaylaşır.
ANALİZ AŞAMASI 4
Strateji Seçiminde Temel Ölçütler:
• Kaynakların uygunluğu ve yeterliliği • Varolan kapasite • Politik esneklik • Etkinlik • Sosyal kabul görme • Aynı konuda yürütülen başka projelerle
tamamlayıcılık
• Aciliyet
Strateji analiz –örnek 1
Strateji analiz –örnek 2
Planlama aşaması 1
• Mantıksal çerçeve • Hedefler hiyeraşisi • Varsayımlar • Göstergeler ve doğrulama kaynakları
PLANLAMA AŞAMASI 1
Paydaş, sorun, hedef ve strateji analizlerinin sonuçları mantıksal çerçevenin hazırlanmasına temel oluşturur.
Tanım: Mantıksal Çerçeve Tablosu/Matrisi (MÇM) dört sütun ve dört sıradan oluşan, proje planının temel öğelerini özetleyen bir tablodur.
Kaynak gereklilikleri (girdi) ve maliyetlerin (bütçe) belirlenmesinde temel oluşturur.
PLANLAMA AŞAMASI 1
Temel Öğeler:
•Projenin hedefler hiyerarşisi (Proje Tanımı veya
Müdahale Mantığı)
•Projenin başarısına etki edebilecek temel
dışsal etmenler (Varsayımlar)
•Projenin başarımlarının nasıl izleneceği ve
değerlendirileceği (Göstergeler ve Doğrulama Kaynakları)
MANTIKSAL ÇERÇEVE MATRİSİ
Müdahale Mantığı-Projenin Kapsamı GENEL HEDEF: Projenin çözümlenmesine katkıda bulunacağı uzun dönemli ana hedef PROJE AMACI: Proje ile edinilen kazanç, proje alanı veya hedef grubu üzerindeki etki ya da değişiklik SONUÇLAR/ ÇIKTILAR: Projenin amacının gerçekleşmesinde katkıda bulunacak ara hedeflerin elde edilmesi için faaliyetlerin yürütülmesi sonucunda elde edilecek ölçülebilir sonuçlar FAALİYETLER: Projenin amacına ulaşmasını sağlayacak ölçülebilir sonuçları elde etmek için planlanmış tüm işler Objektif Olarak Doğrulanabilir Göstergeler Genel hedefin gerçekleşip gerçekleşmediğini ölçmede kullanılan nicel değerler Proje amacının gerçekleşip gerçekleşmediğini ölçmek için kullanılan nicel ve nitel değerler Sonuçlara ulaşılmasını sağlayacak çıktıların nicelik, nitelik ve zamanlama açısından tanımlanmasını sağlayan ölçütler ARAÇLAR/ GİRDİLER: Faaliyetlerin gerçekleşmesi için gerekli olan teknik ve insan kaynağının nicelik ve zaman açısından tanımlanması (Zorunlu Değil) Doğrulama Kaynakları Göstergeleri değerlendirme sırasında kullanılacak kaynaklar Göstergeleri değerlendirme sırasında kullanılacak kaynaklar Göstergeleri değerlendirme sırasında kullanılacak kaynaklar MALİYET/ BÜTÇE (Zorunlu değil) Dışsal Koşullar/ Varsayımlar Proje amacının genel hedefe katkıda bulunması için gerekli olan dışsal etmenler Projenin kontrolü altında üretilen çıktıların proje amacına katkıda bulunulabilmesi için gerek duyulan dışsal etmenler Planlanmış faaliyetlerin ulaşması gereken sonuçları üretebilmesi için gerekli olan dışsal etmenler ÖN KOŞULLAR
MANTIKSAL ÇERÇEVE MATRİSİNİN TAMAMLANMA SIRASI
Proje Tanımı Genel Hedef Amaç Sonuçlar Faaliyetler Göstergeler Doğrulama Kaynakları Varsayımlar
PLANLAMA AŞAMASI 1
Eğer- O zaman Nedenselliği:
• MÇM’nin ilk sütunu “araç-amaç” mantığını
özetler.
•Hedef ağacı veya hiyerarşisi aşağıdan yukarı
okunduğunda şöyle ifade edilebilir: EĞER uygun girdiler/ kaynaklar sağlanırsa, O ZAMAN faaliyetler yapılabilir; EĞER faaliyetler yapılırsa, O ZAMAN sonuçlar elde edilir; EĞER sonuçlar elde edilirse, O ZAMAN amaca ulaşılır; ve EĞER amaca ulaşılırsa, O ZAMAN bunun genel hedefe katkı sağlaması gerekir.
DİKEY MANTIK
HEDEFLER HİYERARŞİSİ-ana hedef
GENEL / ANA HEDEF PROJE AMACI SONUÇLAR
•Projenin yönünü belirleyen en üst seviyedeki
uzun dönemli hedeftir.
•Projeler genellikle ana hedefe ulaşamazlar;
ancak ulaşılmasına katkıda bulunurlar.
•Ana hedef soyut, gerçekleşmesi istenilen,
ideal veya hayaldir.
•Ana hedefin projenin kurulumunda yer
alması, projenin yönünü, nasıl bir soruna çözüm arayışı içinde olduğunu ve çözümün hangi parçasını üstendiğini ortaya koymakta yarar sağlar.
FAALİYETLER
HEDEFLER HİYERARŞİSİ-amaç
GENEL / ANA HEDEF PROJE AMACI SONUÇLAR
•Ana hedefe göre çok daha iyi, net
tanımlanmış ve ulaşılabilir bir hedef olmalıdır.
•S
: Specific ( BELİRGİN ) M A : : Measurable ( Achievable ( ÖLÇÜLEBİLİR ULAŞILABİLİR ) ) R T : Realistic ( GERÇEKÇİ ) : Time-related ( ZAMANI BELLİ ) FAALİYETLER
HEDEFLER -sonuçlar
GENEL / ANA HEDEF PROJE AMACI
•Proje süresi içinde ulaşılabilecek kısa vadeli
hedeflerdir.
•Ölçülebilir, gerçekçi, belirgin ve zamanı
belli faaliyetlerin gerçekleştirilmesi gerekir.
•Planlanan faaliyetlerin gerçekleştirilmesi
sonucunda elde edilen çıktılardır.
•Her projenin çok sayıda sonucu vardır. •Sonuçların toplamı projeyi hedefine götürür.
SONUÇLAR FAALİYETLER
HEDEFLER HİYERARŞİSİ-faaliyetler
GENEL / ANA HEDEF PROJE AMACI SONUÇLAR
•Projenin, belirlediği her bir sonuca ulaşması
için yapılması gereken işlerdir.
FAALİYETLER
PLANLAMA AŞAMASI 1
Tanım: Projenin başarısını etkileme potansiyeli olan ancak proje yürütücülerinin doğrudan etki alanının dışında kalan etmenlerdir.
Sorulacak Soru: Hangi dışsal etmenler projenin kontrolü dışındadır ve projenin uygulanmasını, projenin yararlarının uzun vadedeki sürdürülebilirliğini etkiler?
PLANLAMA AŞAMASI 1
Dikey Mantık: Hedefler hiyerarşisi ve varsayımlar arasında kurulur.
Genel Hedef Amaç Sonuçlar Faaliyetler Girdiler Örnek: Eğer faaliyetler yapılır VE varsayımlar gerçekleşirse, o zaman sonuçlar elde edilebilir.
Varsayımlar Varsayımlar Varsayımlar Ön koşullar- Faaliyetler başlamadan önce oluşması gereken durumlar
PLANLAMA AŞAMASI 1
Tanım: Projenin başarısını etkileme potansiyeli olan ancak proje yürütücülerinin doğrudan etki alanının dışında kalan etmenlerdir.
Sorulacak Soru: Hangi dışsal etmenler projenin kontrolü dışındadır ve projenin uygulanmasını, projenin yararlarının uzun vadedeki sürdürülebilirliğini etkiler?
PLANLAMA AŞAMASI 1
Varsayım Önemli mi?
Evet Gerçekleşme olasılığı nedir?
Kesine yakın Orta düzeyde İhtimal dışı Faaliyetler ve sonuçlar ekleyerek ve gerekirse proje amacını tekrar formüle ederek projeyi yeniden tasarla!!
Evet Hayır Mantıksal çerçeveye dahil etme!!
Mantıksal çerçeveye dahil etme!!
Varsayım olarak mantıksal çerçeveye dahil et!!
Dışsal etmeni etkileyecek şekilde proje yeniden tasarlanabilir mi?
Hayır Proje yapılabilir değil!!
PLANLAMA AŞAMASI 1
Tanım: Hedeflerin başarılmasının ölçülmesi ve raporlanması için kullanılan parametreler (göstergeler) ile bu parametrelerin doğrulanmasında kullanılacak kaynaklar (doğrulama kaynakları) Göstergeler ve doğrulama kaynakları analiz edilirken matris boyunca yol izlendiği için burada “Yatay Mantık” izlenmektedir.
PLANLAMA AŞAMASI 1
• Projenin hedeflerini ölçülebilir (niceliksel,
niteliksel, zamansal) şekilde tanımlarlar.
• Hedeflerin ulaşılabilirliğini kontrol eder ve
projenin izleme ve değerlendirme sistemine temel oluştururlar.
Sorulacak Soru: Planlananın gerçekleşip gerçekleşmediğini nasıl bileceğiz?
Başarıyı nasıl doğrulayacağız?
PLANLAMA AŞAMASI 1
• Göstergeler tutarlı bir şekilde ve
kabul edilebilir bir şekilde ölçülebilir olmalıdır.
– Nitelik – Nicelik – Hedef grup – Zaman ve – Mekan açısından tanımlanmış
olmalıdırlar.
PLANLAMA AŞAMASI 1
• S
: Ölçülmesi istenen şeyi ölçen (SPECIFIC)
• M : Ölçüme olanak sağlayan
(MEASURABLE)
• A : Tüm tarafların üzerinde anlaştığı
(AGREED UPON)
• R
: Bilginin kullanım ihtiyacına uygun (RELEVANT)
• T
: Süreli ve maliyet etkin (TIME BOUND & COST EFFECTIVE)
PLANLAMA AŞAMASI 1
• Hedefler hiyerarşisi ve göstergeler
arasında yatay mantık vardır: Hedefler Hiyerarşisi Genel Hedef Amaç Faaliyet Göstergeler Terminolojisi Etki Göstergeleri Sonuç Göstergeleri Çıktı Göstergeleri
PLANLAMA AŞAMASI 1
• Göstergelerle aynı anda göz önünde
bulundurulmalı ve belirlenmelidirler.
• Böylece, göstergelerin uygun bir
zaman, para ve çaba sonucu gerçekçi bir şekilde ölçülüp ölçülemediği test edilebilir.
• Nasıl, kim ve ne zaman/ hangi
sıklıkta sorularını cevaplamalıdır.
PLANLAMA AŞAMASI 1
• Nasıl: Bilgi nasıl toplanacak (örn. idari
kayıtlar, özel çalışmalar, örneklem anketleri, gözlem vs.) ve/veya mevcut belge kaynaklar (örn. İlerleme raporları, proje hesapları, resmi istatistikler vs.
• Kim: Bilgiyi kim toplayacak? (örn. Saha
elamanları, sözleşmeli anketör ekipleri, proje yönetim ekibi vs.)
• Ne zaman/Hangi aralıkla: Bilgi ne zaman
ve hangi aralıklarla sağlanacak? (örn. Aylık, üç aylık, yıllık vs.)
PLANLAMA AŞAMASI 1
• Mantıksal çerçeve tablosu oluşturulma
aşamasından sonra detaylı bir faaliyet planı ve bütçe hazırlamak gerekecektir.
• Faaliyet planı ve bütçe proje teklifinin
hazırlanmasında temel bir rol oynamaktadır.
Planlama aşaması 2
• Faaliyetlerin planlanması • Bütçenin planlanması
PLANLAMA AŞAMASI 2
Mantıksal Çerçeve
Faaliyet PLanı Faaliyet PLanı
Faaliyet Planı Faaliyet Planı ve Bütçe
Bütçe Maaşlar Yolluklar Araç Gid.
Ofice Tel/Fax Tohum Gübre
Bütçe
5000 5500 1250 1750 3750 4250 750 750 400 400 850 1100 2300 3100 Bütçe 5500 1750 4250 750 400 1100 3100 5500 1750 4250 750 400 1100 3100
PLANLAMA AŞAMASI 2
Tanım: Proje faaliyetlerinin analiz edildiği ve grafiksel olarak gösterildiği şekildir.
• Faaliyetlerin mantıksal dizinini, beklenen
süresini, faaliyet arasındaki olası bağlılıkları belirlemeye yardımcı olur.
• Yönetim sorumluluğunun dağıtılmasına
temel sağlar.
• Proje sonuçlarının elde edilmesiyle açıkça
ilişkili olmalıdır.
ANA FAALİYETLERİN LİSTELENMESİ FAALİYETLERİN DETAYLANDIRILMASI FAALİYETLER ARASI İLİŞKİLERİN BELİRLENMESİ FAALİYETLERİN ZAMANLAMA ve SÜRELERİNİN BELİRLENMESİ GEREKLİ UZMANLIK ve BECERİLERİN TANIMLANMASI İŞLERİN KİŞİLERE DAĞITIMI FAALİYET PLANI HAZIRLAMA AŞAMALARI Mantıksal çerçeve tablosundaki faaliyetler temel alınarak faaliyetler listelenir.
Faaliyetler kaynak ve içerik açısından detaylandırılır.
Faaliyetlerin birbirleriyle olan ilişkileri belirlenir. Bir faaliyetin hangi faaliyeti izleyeceği, hangi faaliyetten önce gerçekleştirileceği belirlenir.
Faaliyetlerin zamanlama ve süreleri belirlenir. Doğru zamanlama ve yeterli sürenin belirlenmesi önemlidir. Faaliyetlerin hayata geçirilmesi için gereken uzmanlıklar belirlenir. Mevcut insan kaynağı değerlendirilir; eksiklikler varsa tamamlanır.
Faaliyetlerin uygulanması sırasında kimin hangi işi yapacağı belirlenir. İş dağıtımında kişilerin yetenek, deneyim ve kapasiteleri göz önünde bulundurulur.
PLANLAMA AŞAMASI 2
Faaliyet Planı Sonuçlar ve Faaliyetler Sonuç 1 Faaliyetler Faaliyet 1.1.1
Faaliyet 1.1.2 Faaliyet 1.1.3
Vs…..
Sorumluluk Yıl 1 Yıl 2 Yıl 3
PLANLAMA AŞAMASI 2
• Proje maliyetinin ve finansman
kaynaklarının belirlenmesinde kolaylık sağlar.
• Belirlenen ve planlanan kaynakların
harekete geçirilmesine dayanak oluşturur.
PLANLAMA AŞAMASI 2
GENEL ESASLAR:
• Bütçe, proje teklifinin sunulacağı makamın
belirlediği para biriminde hazırlanmalıdır.
• Bütçenin geçerlilik süresi projenin süresi ile sınırlıdır. • Bütçedeki her bir kalem yapılacak faaliyetlerle ilgili
olmalıdır.
• Bütçedeki toplam tutar sadece talep edilen hibe
miktarını değil, proje için gerekli bütçe miktarını göstermelidir.
• Bütçenin yıllara dağılımı, faaliyet planı ile tutarlı
olmalıdır.
• Bütçedeki tüm miktarlar gerçek piyasa koşullarını
yansıtmalı ve hibenin alınacağı makamca uygun görülen giderler tanımına uymalıdır.
• Bütçede belirtilen her gider kalemi
belgelendirilecektir.
PLANLAMA AŞAMASI 2
UYGUN GİDERLER:
• Piyasa koşullarına uygun personel giderleri (maaş
+ sosyal güvence)
• Seyahat masrafları ve harcırah • Donanım ve hizmetler • Sarf malzemeleri ve araç-gereç • Taşeron ödemeleri • Projeyle doğrudan bağlantılı diğer giderler (çeviri,
denetim vs.)
• İdari giderleri karşılamak için yapılan dolaylı
giderler (doğrudan proje giderlerinin en fazla %7’si kadar)
PLANLAMA AŞAMASI 2
UYGUN OLMAYAN GİDERLER:
• Borçlar ve olası kayıplar/borçlar için ayrılan
kayıplar
• Faizler • Başka bir çerçevede finanse edilen harcamalar • Arazi/arsa/bina alımları • Kur farkından doğan kayıplar • KDV de dahil olmak üzere proje sahibinin ilgili
kanun ve yönetmeliklerden doğan vergileri
• Proje hazırlık çalışmaları ve diğer hazırlık
çalışmalarına ait giderler
PLANLAMA AŞAMASI 2
PLANLAMA AŞAMASI 2
Teknik Personel: Proje faaliyetlerinin yerine getirilmesinde temel personel (proje koordinatörü, proje asistanı yerli/ yabancı uzman vs.) İdari Personel: Projenin uygulanmasında destek hizmetleri sağlayan persone (sekreter, muhasebeci vs.) Harcırahlar: Finansman kuruluşu tarafından belirlenen üst limitleri aşmadan proje faaliyetleri kapsamında günlük olarak yapılan yol, yeme-içme ve konaklama ödemeleri Proje kapsamındaki yurtiçi ve yurtdışı seyahat giderleri
PLANLAMA AŞAMASI 2
Ekipman ve Malzeme: Proje uygulaması sırasında kullanılacak ekipman, makine satın alım ve/ veya kiralama giderleri Yerel Ofis/ Proje Giderleri: Proje uygulaması sırasında açılacak yerel ofis ile ilgili personel dışındaki giderler
PLANLAMA AŞAMASI 2
Diğer Giderler, Hizmetler: Proje uygulaması sırasında yapılacak yayınlar, araştırmalar, izleme ve değerlendirme, tercüme vs. gibi giderler Diğer: Proje faaliyetlerinin hayata geçirilmesi ve proje amacına hizmet edecek, ilk 5 ana kalem dışında kalan giderler