Konferencja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

PROGRAM KONFERENCJI

11:30 - 11:00 11:00 - 11:30 11:30 - 12:10 12:10 - 14:00 14:00 - 15:00

Rejestracja Otwarcie konferencji

Henryka Bochniarz, Prezydent Konfederacji Lewiatan Iwona Wendel, Podsekretarz Stanu, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju

Polskie MSP na drodze ku nowoczesności, prezentacja wyników badania MSP’2013

dr Bohdan Wyżnikiewicz, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową

Jak zwiększyć potencjał rozwojowy polskich MSP?

Moderator panelu: Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek, Główna Ekonomistka Konfederacji Lewiatan uczestnicy: Przedstawiciele rządu i organizacji: Iwona Wendel, Podsekretarz Stanu, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Leszek Grabarczyk, Zastępca Dyrektora, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju Przedsiębiorcy: Katarzyna Furmanek, Prezes, Laboratorium Kosmetyczne, FLOSLEK Furmanek Jarosław Guc, Doradca Zarządu, Corex sp. z o.o.

Dominik Radziszowski, Członek Zarządu, XTRF Management Systems Sp. z o.o. Eksperci: Zygmunt Grajkowski, Partner Zarządzajacy, GP Ventures Magdalena Jabłońska, Senior Manager, Deloitte Doradztwo Podatkowe Sp. z o.o.

Kiejstut Żagun, Dyrektor KPMG Dyskusja Lunch

Konferencja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

KONFERENCJA: POLSKIE MSP NA DRODZE KU NOWOCZESNOŚCI Warszawa, 10 grudnia 2013

Polskie MSP na drodze ku nowoczesności

dr Bohdan Wyżnikiewicz

W prezentacji wykorzystane zostały wyniki badania przygotowanego przez Konfederację Lewiatan w ramach projektu „Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-2012” współ finansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Realizacja wywiadów – CBOS. Badanie przeprowadzone było w okresie 26 kwietnia – 1 sierpnia 2013 r. na losowej próbie 1500 MSP.

Konferencja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Plan prezentacji



Ocena sytuacji firm w 2013 r.

 Cele strategiczne i wykorzystanie zasobów  Pozycja konkurencyjna i ryzyka  Kredyty bankowe i fundusze unijne  Inwestycje i innowacyjność  Priorytety na najbliższe dwa lata 4

Przewidywane zmiany w roku 2013 wobec roku poprzedniego – sytuacja rynkowa (w %) 20 10 0 60 50 40 30

37 38

Przychody

25 25 57 18

Spadek Udział w rynku Bez zmian Wzrost 5

42 35

Zyski

23

Przewidywane zmiany w roku 2013 wobec roku poprzedniego – inwestycje, innowacyjność (w%) 30 20 10 0 70 60 50 40

16 62 22 22 62 16 20 64 16

Inwestycje (maszyny, środki transportu itp..) Inwestycje w B+R Spadek Bez zmian Wzrost Zakup nowych technologii, licencji itp.

6

Przewidywane zmiany w roku 2013 wobec roku poprzedniego – zatrudnienie (w %) 80 70 20 10 0 60 50 40 30

13 75 12 24 45 31 7 71 22

Zatrudnienie na umowę o pracę Zatrudnienie w oparciu o elestyczne formy Spadek Bez zmian Wzrost Wynagrodzenia pracowników 7

35 30 25 20 15 10 5 0 Ocena perspektyw wzrostu branży, w której działa firma (w %) Oceny perspektyw rozwojowych wyraźnie bardziej pesymistyczne niż w latach poprzednich

33 31 32 31 33 26

Duże, rynek rośnie

24 24 27 11 14 14

Osiągnięty pułap możliwości, rynek ustabilizowany 2011 Rynek zmniejsza się stale i nieodwracalnie 2012 2013 Trudno powiedzieć 8

Plan prezentacji

 Ocena sytuacji firm w 2013 r. 

Cele strategiczne i wykorzystanie zasobów

 Pozycja konkurencyjna i ryzyka  Kredyty bankowe i fundusze unijne  Inwestycje i innowacyjność  Priorytety na najbliższe dwa lata 9

Nadrzędny cel strategiczny (w%) Przetrwanie staje się dla coraz większej liczby MSP głównym celem Cele ekspansywne tracą na znaczeniu 50 40

39,4 45,4

30

20,4 21,2

20

14,7 11,4 11,0 9,9 11,3 9,8

10

2,5 2,1

0 Utrzymanie się na rynku Wzrost sprzedaży Wzrost zysku 2011 Wzrost udziału w rynku Zapewnienie pracy i dochodów właścicielowi Wzrost wartości rynkowej w długim okresie 2012 2013 10

Stopień wykorzystania zasobów ludzkich i technicznych (w %) Sztywność rynku pracy – redukcja zatrudnienia jest nieproporcjonalna do zmieniającej się sytuacji 100 rynkowej

88,6

90

86,3 84,7

80

81,2

Dołek inwestycyjny – brak odnawiania majątku trwałego powoduje wzrost stopnia jego wykorzystania

76,8 74,0

70 60 50 zasoby ludzkie zasoby techniczne 2011 2012 2013 11

Zasoby kluczowe dla dalszego rozwoju (0-nie posiada, 5-zasób kluczowy) Mniejsze znaczenie relacji biznesowych oraz relacji z instytucjami Wzrost znaczenia menadżerów, stron internetowych i nowoczesnych urządzeń cyfrowych 5 4 3 2 1 0 Wykwalifikowani pracownicy Stali odbiorcy produktów/usług Kapitał finansowy Relacje z partnerami biznesowymi Własna strona internetowa 2012 2013 Maszyny i urządzenia Relacje z instytucjami publicznymi Wykwalifikowani menedżerowie Nowoczesne urządzenia cyfrowe 12

Plan prezentacji

 Ocena sytuacji firm w 2013 r.  Cele strategiczne i wykorzystanie zasobów 

Pozycja konkurencyjna i ryzyka

 Kredyty bankowe i fundusze unijne  Inwestycje i innowacyjność  Priorytety na najbliższe dwa lata 13

Co dzisiaj buduje pozycję konkurencyjną MSP

(% wskazań jako jednego z trzech najważniejszych czynników)

Rośnie znaczenie jakości produktów i ich innowacyjności 30 20 10 0 80 70 60 50 40 Jakość produktów/usług Cena produktów/usług Relacje z klientami Lokalizacja firmy 2011 2012 Specjalizacja, specjalistyczna wiedza 2013 Kompetentni pracownicy Wizerunek firmy Innowacyjne produkcty/usługi 14

Co będzie budowało pozycję konkurencyjną firm w ciągu najbliższych 2-3 lat

(% wskazań jako jednego z trzech najważniejszych czynników)

30 20 10 0 80 70 60 50 40 Coraz więcej firm uważa, że jakość produktów oraz ich innowacyjność będą w perspektywie 2-3 lat budowało ich pozycję konkurencyjną Jakość produktów/usług Cena produktów/usług Relacje z klientami Specjalizacja, specjalistyczna wiedza 2011 2012 Kompetentni pracownicy 2013 Innowacyjne produkcty/usługi Wizerunek firmy Lokalizacja firmy 15

Ryzyka występujące w działalności MSP

(0 – brak ryzyka, 5 – bardzo wysokie ryzyko)

W stosunku do roku 2011, firmy odczuwają wzrost ryzyka we wszystkich wymienionych aspektach 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Nieprawidłowe relacje z klientami Nieuczciwe zachowania kontrahentów Zmiany oczekiwań Błędy popełnione klientów przez pracowników 2011 2012 Absencja pracowników Utrata wiedzy posiadanej przez pracowników w chwili ich odejścia z firmy Utrata/kradzież danych 2013 16

Plan prezentacji

 Ocena sytuacji firm w 2013 r.  Cele strategiczne i wykorzystanie zasobów  Pozycja konkurencyjna i ryzyka 

Kredyty bankowe i fundusze unijne

 Inwestycje i innowacyjność  Priorytety na najbliższe dwa lata 17

Czy firma korzystała z kredytu lub pożyczki w 2013 r.?

W sektorze MSP wzrasta skala finansowania działalności z kredytu 80 70 20 10 0 60 50 40 30

17,3 18,7 21,9 13,4 16,9 16,6

Tak, z kredytu krótkoterminowego Tak, z kredytu długoterminowego 2011 2012 2013 18

72,9 68,8 68,4

Nie

Bariery w korzystaniu z kredytów bankowych

(% wskazań jako jednej z trzech najważniejszych barier)

Główne bariery w dostępie do kredytów mają charakter finansowy Wysokość oprocentowania kredytów Wysokość prowizji Wysokość wymaganych zabezpieczeń kredytów Konieczność posiadania zabezpieczeń kredytów Brak atrakcyjnej oferty dla małych i średnich firm Niechęć banków do udzielania kredytów małym i średnim firmom Biurokracja związana z aplikowaniem o kredyt Brak indywidualnego podejścia do klienta Małe znaczenie historii kredytowej firmy, duże - sytuacji finansowej Długi czas oczekiwania na decyzję banku Brak kontaktu z analitykami kredytowymi 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 19

Odsetek MSP aplikujących o dofinansowanie ze środków UE w latach 2004-2013 100 Nie zmienia się odsetek firm aplikujących o środki europejskie; rośnie nieco skuteczność ubiegania się o te fundusze 80 60 40 20 0

8,6 9,3

Wniosek rozpatrzony pozytywnie

6,3 5,1

Wniosek odrzucony 2012 2013 20

85,1 85,6

Brak wniosku

Sposób wykorzystania środków unijnych po 2006 roku MSP coraz częściej przeznaczają środki unijne na cele związane z innowacyjnością 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Inwestycje w maszyny, urządzenia Inwestycje w nową technologię Szkolenia pracowników Doradztwo dotyczące rozwoju firmy Inwestycje w zakup patentu Pokrycie kosztów uzyskania prawa własności własnych wynalazków 2011 2012 2013 21

Plan prezentacji

 Ocena sytuacji firm w 2013 r.  Cele strategiczne i wykorzystanie zasobów  Pozycja konkurencyjna i ryzyka  Kredyty bankowe i fundusze unijne 

Inwestycje i innowacyjność

 Priorytety na najbliższe dwa lata 22

Źródła finansowania inwestycji (w%) MSP realizujące lub planujące inwestycje: 2011 – 28,8% 2012 – 30,2% 2013 – 20,3% 30 20 10 0 60 50 40 kapitały własne kredyt bankowy 2011 zysk zatrzymany 2012 2013 środki unijne 23 leasing

50%

Obszary realizowanych lub planowanych inwestycji w 2013 r.

(% wskazań jako jednego z trzech najważniejszych obszarów)

Wyraźnie wzrósł odsetek firm inwestujących w maszyny w celu zwiększenia produkcji – wyprzedzający sygnał poprawy koniunktury 40% 30% 20% 10% 0% Zakup maszyn/urządzeń w celu zwiększenia produkcji Wprowadzenie nowych produktów i usług Poprawa jakości oferowanego asortymentu Wymiana starych maszyn i urządzeń na nowe o podobnych parametrach Budowa/zakup budynków i budowli 2011 2012 2013 Zakup maszyn i urządzeń w związku z zastosowaniem nowej technologii Modernizacja środków transportu Badania i rozwój 24

MSP wdrażające innowacje (w%) Wyraźny tendencja spadku innowacyjności w latach 2008 – 2012, ale optymistyczne plany na najbliższą przyszłość 15 10 5 0 45 40 35 30 25 20 Innowacje procesowe 2008-2010 Innowacje produktowe 2009-2011 Innowacje organizacyjne 2010-2012 Innowacje marketingowe plany na lata 2013-2014 25

Przyczyny niewdrażania innowacji przez MSP (w%) 20% 15% 10% 5% 0% 45% 40% 35% 30% 25% Działamy w branży, która nie potrzebuje innowacji Jesteśmy za małą firmą, aby myśleć o wprowadzaniu jakichkolwiek innowacji Brak nam kapitału na inwestycje w innowacje Klienci nie oczekują innowacji 2011 2012 Inwestycje w innowacje to zbyt duże ryzyko Państwo nie wspiera ze środków publicznych innowacyjności firm 26

Plan prezentacji

 Ocena sytuacji firm w 2013 r.  Cele strategiczne i wykorzystanie zasobów  Pozycja konkurencyjna i ryzyka  Kredyty bankowe i fundusze unijne  Inwestycje i innowacyjność 

Priorytety na najbliższe dwa lata

27

Priorytety MSP na najbliższe 2 lata (1) Zwiększa się znaczenie inwestycji o charakterze innowacyjnym 70 60 50 40 30 20 10 0 Inwestycje we wzrost możliwości produkcyjnych Inwestycje modernizacyjne/innowacyjne 2011 2012 2013 28 30 20 10 0 70 60 50 40 Utrzymanie produkcji dotychczasowych 2012 Inwestycje w innowacyjne produkty 2013

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Priorytety MSP na najbliższe 2 lata (2) Nadal mała, ale rosnąca rola finansowania zewnętrznego Nadal więcej niż połowa MSP stawia działania bieżące ponad strategią długookresową Środki własne 2011 2012 Finansowanie zewnętrzne 2013 60 50 40 30 20 10 0 Poprawa efektywności operacyjnej 2011 2012 Skuteczna strategia długookresowa 2013 29

Podsumowanie

 MSP oceniają swoją sytuację rynkową w 2013 roku gorzej niż w latach poprzednich  Bardziej pesymistyczne są też oceny perspektyw rozwojowych rynków, na których działają MSP  Dla coraz większej grupy MSP najważniejszym celem staje się utrzymanie na rynku – cele ekspansywne tracą na znaczeniu 30

Podsumowanie (2)

  Rośnie znaczenie kredytu jako źródła finansowania w sektorze MSP  Jakość oraz innowacyjność produktów budują i będą budowały w coraz większym stopniu pozycję konkurencyjną MSP Ponad 85% MSP nie aplikowało i nie aplikuje o środki europejskie 31

Podsumowanie (3)

 Maleje odsetek MSP, które realizują lub planują inwestycje  W latach 2008-2012 zmniejsza się odsetek MSP wdrażających innowacje, ale plany na najbliższą przyszłość zakładają wzrost wdrożeń  Inwestycje o charakterze innowacyjnym i wprowadzanie innowacyjnych produktów są dla rosnącej liczby MSP priorytetem na najbliższe 2 lata 32

www.konfederacjalewiatan.pl

www.ibngr.pl

Dziękuję Państwu za uwagę!

Bohdan Wyżnikiewicz Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową

33

Konferencja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego