Transcript Presentatie D. Burger

Verschillen tussen mannen en
vrouwen m.b.t. farmacotherapie in
de huisartspraktijk
Masterclass gender-sensitieve huisartsenzorg
Prof. Dr. David Burger, ziekenhuisapotheker/klinisch farmacoloog
Hoogleraar klinische farmacie
[email protected]
Indeling workshop
• Is er bewijs voor verschillen tussen mannen en vrouwen?
• Farmacologische mechanismen
• Casuïstiek (interactief)
• Praktische handvaten
Opnames in ziekenhuis door bijwerking op
cardiovasculaire medicatie (1)
Rodenburg et al. NTvG 2012
Opnames in ziekenhuis door bijwerking op
cardiovasculaire medicatie (2)
Rodenburg et al. NTvG 2012
Waarom zouden vrouwen anders kunnen reageren op
medicatie?
• Verschillen in lichaamssamenstelling (bijv. gewicht, lengte,
vetpercentage)
• Hormonale invloeden
• Specifieke co-medicatie (of meer co-medicatie)
• Verschillen in receptor sensitiviteit
• Psychologische of culturele invloeden
Bijwerkingen: hogere frequentie & ernstiger bij
vrouwen
• FDA analyse van spontane meldingen van bijwerkingen:
meer van vrouwen dan van mannen
• LAREB search: ca. 1,5x meer bijwerkingen gemeld
door/in vrouwen dan mannen (persoonlijke communicatie Eugène
van Puijenbroek)
• FDA analyse van geneesmiddelen die van de markt zijn
gehaald: vaker meer ernstige bijwerkingen bij vrouwen
dan mannen (zie verder)
http://www.gao.gov/new.items/d01286r.pdf
Farmacologische mechanismen voor meer (ernstige)
bijwerkingen bij vrouwen
Soldin et al. J Biomed Biotech 2011
Casuistiek : interactief
Wie heeft er voorbeelden / vragen?
Casuïstiek: fentanyl pleisters
Van Nimmen et al. J Clin Pharmacol 2010
Casuïstiek: SSRIs
• Vrouwen reageren beter/sterker op SSRIs dan mannen
• Jonge vrouwen reageren weer beter dan post-menopausale vrouwen
→ rol van oestrogeen bij expressie serotonerge receptor?
Casuïstiek: aspirine
• Lage dosis aspirine geeft bij mannen sterkere remming van thromobocuten
aggregatie dan bij vrouwen, dus is effectiever bij mannen
• Komen dit soort verschillen terug in richtlijnen?
Casuïstiek: verapamil
Casuïstiek: mefloquine
Fd14
Md14
Casuïstiek: lamotrigine
A: pre-menopausaal, zonder OACs
B: pre-menopausaal, met OACs
C: post-menopausaal
Alcohol & vrouwen:
een ongunstige combinatie?
• Vrouwen hebben minder ADH enzym in
de maag
• Vrouwen hebben relatief meer
lichaamsvet dan -water
• Vrouwen metaboliseren EtOH sneller
naar een toxische metaboliet
→ sneller dronken  & grotere kater 
Praktische handvaten
• Vrouwen i.h.a. gevoeliger voor geneesmiddeleffecten
(bijwerkingen↑)
• Maar let op psychologische/culturele verschillen
• Waarom reageren vrouwen anders? (gewicht,
hormonen, co-medicatie, etc)
• Pas op met nieuwe medicatie: vaak beperkt onderzocht
bij vrouwen