Transcript De rol van medicatie bij valpreventie

Medicatie en vallen
Marjorie Nelissen-Vrancken
2 december 2014
Themabijeenkomst Valpreventie Kwetsbare ouderen
Veiligheid.NL
Programma
Kennismaking
Valrisicoverhogende medicatie
Problemen en aanpak in de praktijk
KENNISMAKING
Doel
Na afloop van deze workshop weet u:
- welke geneesmiddelen valrisicoverhogend zijn
- bij welke indicaties artsen valrisicoverhogende medicatie
voorschrijven
- hoe u problemen met valrisicoverhogende medicatie kunt
voorkomen of aanpakken
VALRISICOVERHOGENDE MEDICATIE
Casus 1
Meneer Boomsma gebruikt de volgende medicatie:
•
metoprolol retard 100 mg
•
paracetamol 500 mg
•
simvastatine 10 mg
•
metformine 850 mg
Gebruikt meneer Boomsma valrisicoverhogende medicatie?
Zo ja welke?
Casus 2
Meneer Greydanus gebruikt de volgende medicatie:
•
lithiumcarbonaat
•
venlafaxine
•
paracetamol/tramadol
•
domperidon
•
metoprolol retard
•
timolol oogdruppels
Gebruikt meneer Greydanus valrisicoverhogende medicatie?
Zo ja welke?
Casus 3
Mevrouw Brekelmans gebruikt de volgende medicatie:
•
acetylsalicylzuur 80 mg
•
diltiazem 200 mg
•
furosemide 40 mg
•
esomeprazol 20 mg
•
hydroxyzine 20 mg
•
paracetamol 500 mg
•
oxycodon 5 mg
•
rosuvastatine 20 mg
•
zopiclon 7,5 mg
•
risedroninezuur 35 mg
Gebruikt mevrouw Brekelmans valrisicoverhogende medicatie?
Zo ja welke?
Geneesmiddelgroepen
Kent u nog andere valrisicoverhogende medicatie?
•
psychofarmaca:
antidepressiva, antipsychotica, slaap- en kalmeringsmiddelen, antiepileptica
•
middelen bij hart- en vaatziekten:
anti-arrythmica, digoxine, diuretica, antihypertensiva
•
pijnstillers (opioïden)
•
oogmedicatie (bij glaucoom)
Polyfarmacie (5 of meer chronische geneesmiddelen) is een
onafhankelijke risicofactor voor valincidenten.
Slaap- en kalmeringsmiddelen: groepen
•
anxiolytica
diazepam, oxazepam, lorazepam
•
hypnotica en sedativa
temazepam, midazolam, lormetazepam
•
benzodiazepine-gerelateerde middelen
zolpidem, zopiclon
Slaap- en kalmeringsmiddelen: indicaties
•
slaapstoornissen
•
angststoornissen
•
epilepsie
•
tijdelijke toevoeging bij angst en depressie
•
alcoholonthoudingsverschijnselen
•
premedicatie bij ingrepen
•
acute agitatie, acathisie en katatonie bij psychose
Slaap- en kalmeringsmiddelen: relevante bijwerkingen
•
sedatie (sufheid, slaperigheid)
•
verminderde coördinatie
•
verminderde alertheid
•
duizeligheid
•
spierverslapping
•
dubbelzien
Antidepressiva: groepen
•
tricyclische antidepressiva (TCA's)
nortriptyline, amitriptyline, clomipramine
•
selectieve serotonine opnameremmers (SSRI's)
sertraline, fluoxetine, paroxetine, citalopram
•
MAO-remmers
tranylcypromine
•
overige antidepressiva
venlafaxine, mirtazapine, duloxetine, trazodon
Antidepressiva: indicaties
•
depressie
•
diverse angststoornissen
•
diabetische perifere neuropathische pijn
•
enuresis nocturna bij kinderen
•
boulimia nervosa
•
hulpmiddel bij stoppen met roken
Antidepressiva: relevante bijwerkingen
•
sedatie
•
orthostatische hypotensie
•
hyponatriëmie
•
extrapiramidale stoornissen en andere bewegingsstoornissen
•
verhoogd risico op botfracturen
Antipsychotica: groepen
•
klassieke antipsychotica
haloperidol, pipamperon
•
atypische antipsychotica
risperidon, quetiapine, olanzapine, aripiprazol
Antipsychotica: indicaties
•
psychose
•
bipolaire stoornis
•
agressie en psychose bij dementie
•
delier
Antipsychotica: relevante bijwerkingen
•
extrapiramidale stoornissen
•
sedatie
•
convulsies
•
accommodatiestoornissen
•
(orthostatische) hypotensie
•
duizeligheid
•
verhoogd risico op (heup)fracturen
Diuretica: groepen
•
thiazidediuretica en verwanten
hydrochloorthiazide, chloortalidon
•
lisdiuretica
furosemide, bumetanide
•
kaliumsparende diuretica
spironolacton, triamtereen, eplerenon
Diuretica: indicaties
•
hypertensie
•
hartfalen
•
oedeem door nierfalen
•
levercirrose
Diuretica: relevante bijwerkingen
Elektrolytstoornissen (hypokaliëmie, hyponatriëmie)
met als gevolg:
•
duizeligheid
•
(orthostatische) hypotensie
•
verminderd gezichtsvermogen
Antihypertensiva: groepen
•
bètablokkers
metoprolol, bisoprolol, propranolol, sotalol, timolol
•
calciumantagonisten
nifedipine, amlodipine
•
ACE-remmers en angiotensine 2-antagonisten
elanapril, lisinopril, perindopril, losartan, valsartan
Antihypertensiva: indicaties
•
hypertensie
•
angina pectoris
•
hartfalen
•
(diabetische) nefropathie
•
hartritmestoornissen
•
profylaxe bij migraine
Antihypertensiva: relevante bijwerkingen
•
(orthostatische) hypotensie
•
duizeligheid
Opioïden: groepen en indicatie
•
zwakwerkende opioïden
codeïne, tramadol
•
sterkwerkende opioïden
morfine, fentanyl, oxycodon
Geïndiceerd bij diverse vormen van pijn.
Opioïden: relevante bijwerkingen
•
sufheid
•
verwardheid, delier
•
duizeligheid
•
orthostatische hypotensie
PROBLEMEN EN AANPAK IN DE PRAKTIJK
Problemen in de praktijk
Welke problemen met vallen en medicatie ervaart u zelf in uw eigen
praktijk?
In groepjes:
Hoe zijn deze problemen te voorkómen of aan te pakken?
Wat kunt u zelf doen of wie hebt u daarvoor nodig?
Voorkómen en aanpak van problemen
Wat?
Verantwoord voorschrijven: op strikte indicatie en niet onnodig lang
Door wie?
•
voorschrijver
•
andere zorgverleners: signaleren onnodig langdurig gebruik
Voorkómen en aanpak van problemen
Wat?
Signaleren van bijwerkingen
Door wie?
•
alle betrokken zorgverleners
Voorkómen en aanpak van problemen
Wat?
Periodieke medicatiebeoordeling
Door wie?
•
arts, apotheker, patiënt
•
anamnesegesprek ook mogelijk door praktijkondersteuner of
apothekersassistente en in instelling door
verpleegkundige/verzorgende
Werkwijze gestructureerde medicatiebeoordeling
1.
farmacotherapeutische
anamnese
2.
farmacotherapeutische
analyse
5. follow-up en
monitoring
3. overleg arts en
apotheker
4. overleg patiënt
Voorkómen en aanpak van problemen
Wat?
Vitamine D als valpreventieve medicatie
Door wie?
•
voorschrijver
•
andere zorgverleners: signalerende rol
Werkmaterialen en scholing
Signaleren:
•
Module Medicatieveiligheid achter de voordeur (voor thuiszorg)
•
Nascholing Signaleren en medicijngesprek met BEM
•
E-learningmodules:
 Basiskennis medicijngebruik
 Bijwerkingen
 Medicijngroepen
Voor verpleging en verzorging in diverse sectoren
Meer informatie: www.medicijngebruik.nl
Werkmaterialen en scholing
Medicatiebeoordeling:
•
Nascholing Medicatiebeoordeling in het verpleeghuis
voor artsen en apothekers (eventueel verpleegkundigen)
•
E-learningmodule:
 Polyfarmacie (voor praktijkondersteuners en apothekersassistenten)
Meer informatie: www.medicijngebruik.nl
NOG VRAGEN?
BEDANKT VOOR UW AANDACHT