بسم هللا الرحمن الرحيم موضوع : فيزيولوژي قلب و دستگاه گردش خون خصوصيات ظاهري قلب قلب يك عنصر تو خالي مخروطي شكل تخصص يافته.
Download
Report
Transcript بسم هللا الرحمن الرحيم موضوع : فيزيولوژي قلب و دستگاه گردش خون خصوصيات ظاهري قلب قلب يك عنصر تو خالي مخروطي شكل تخصص يافته.
بسم هللا الرحمن الرحيم
موضوع:
فيزيولوژي قلب و دستگاه گردش خون
خصوصيات ظاهري قلب
قلب يك عنصر تو خالي مخروطي شكل تخصص يافته مي باشد كه در
پشت تنه استرنوم و غضروف هاي دنده اي واقع شده است نسبت به
خط وسط 1/3و در سمت راست و 2/3ان در سمت چپ است
قاعده آن متمايل راست باال وعقب است رأس آن در پايين و متمايل
به چپ و جلو است
اندازه هاي متوسط قلب بالغي در حدود دوازده سانتي متر طول و – 8
9سانتي متر عرض و درمهمترين قسمت 6سانتي متر ضخامت
قدامي خلفي آن مي باشد .
وزن قلب در مرد ها بين 280تا 340گرم و در زن ها 230تا 280
گرم است در افراد عادي 285گرم است
دستگاه گردش خون شامل:
قلب –عروق خوني –لنفاويي :
-1قلب اندامي است كه عمل تلمبه زدن يا پمپاژ يا به جلو راندن خون
بعهده دارد و توزيع خون به تمام سلولهاي بدن كار رگهاي خوني
است .را كه در تمام احوال در بدن در طول زندگي اداره مي كند
-2شريانها يا سرخكها خون خارج شد از قلب را بطرف اندامها ي
مختلف بدن هدايت وريدها يا سياهرگها برعكس عمل سرخكها ي
خون پس از مصرف تغذيه اي سلول هاي بدن جمع آوري نموده وبه
قلب باز مي گرداند عروق خون اصلي
-1سرخكها -2سياهرگها
-3عرق لنفاويي جمع كردن –صاف كردن وبازگرداند مايعات به
جريان عمومي خون است
ساختمان خون :
آب 91درصد پروتئين6درصد{آلبومين-كلوبولين-
فيبرينوژن}{%09كلروسديم-بيكربنات سديم-امالح كلسيم و
فسفر-منيزيم-آهن}وبراي حفظ تعادل تركيبات خون مقدار
اندكي هم عناصر غير اركانيك يا آلي مانند –كلوكز-چربي
–اوره –اسيداوريك-كرهاتينين –كلسترول-اسيد آمينه }وجود
دارد گاز هاي خون شامل :اكسيژن واكسيد كربن است –
ترشحات داخلي خون شامل :آنزيم ها وآنتي ژن هاست
مراحل گردش خون
-1خون كه به دهليز راست باز مي گردذ
-2از نوع وريديo2-بسيار كم co2 -باال
-3اين خون از دهليز راست از راه دريچه{دهليز بطني سه لتي }
-4وارد بطن راست مي گردد
-5انقباض بطن راست خون را از دريچه ريوي بطرف ريه مي راند
co2-6ازاد شد وo2جذب مي كند
-7خون از ريه ها به دهليز چپ و از طريق دريچه {دهليز بطني دولتي}به بطن چپ و ميترال ميرود
-8خون از بطن چپ توسط دريچه ائورت به درون ائورت رانده مي شود
-9جريان خون در رگها شريان به داخل شبكه مويرگي بدن ميرسد
عمل دستگاه گردش خون ،برآوردن نيازهای بافتها يعنی حمل مواد غذايی به بافتها
حمل فرآوردههای زايد به خارج از بافتها ،راندن هورمونها از يک قسمت بدن به
قسمت ديگر و بطور کلی حفظ يک محيط مناسب در تمام مايعات بافتی برای بقا و
عمل مناسب سلولها است.
قلب داراي دو دهليز به عنوان حفره
هاي دريافت كننده و دو بطن به
عنوان حفره هاي ارسال كننده
جريان خون در قلب مي باشد:
* دهليز راست خون كم اكسيژن را
مي گيرد
* وارد بطن راست شده و بعد از جذب
اكسيژن تازه در ريه ها وارد دهليز
چپ مي شود
توسط بطن چپ خون تازه به تمام بدن
پمپاژ مي گردد.
-1دهليزراست خون رااز بدن مي گيرد خون بدون اكسيژن-2دهليز چپ خون
رااز ريها مي گيرد خون يا اكسيژن -3بطن راست خون كه به ريها مي
روداز خود خارج مي كند گردش كوچك -4بطن چپ خوني را كه به بدن
مي رود بيرون مي راند گردش بزرگ.
بخش دستگاه هدايتي قلب
– 1گره سينوسي دهليزي ( ) sa
– 2گره دهليزي بطني ()av
– 3دسته تار دهليزي بطني ( دسته تار هيس )
– 4رشته هاي پور كينيژه
تشريح 4بخش دستگاه هدايتي قلب:
– 1گره سينوسي دهليزي ( ) saاين گره آغاز گر ضربان قلب مي باشد و تعداد
ضربان كه ايجاد مي شود ريتم سينوسي مي گويند
– 2گره دهليزي بطني ( )avتكانها را از دهليز ها به بطن ها هدايت ميكند 13ثانيه
طول مي كشد كه به دسته تار دهليزي بطني برسند اين تأخير باعث مي شو د كه
دهليز ها قبل از انقباض بطن ها بطور كامل منقبض شوند و بطن ها تا آنجا كه
ممكن است پر از خون شوند ،دسته تار دهليزي بطني وارد ديواره بين بطنها شده
و سپس رشته هاي فرعي به هر دو بطن مي فرستند هر شاخه به زير شاخه هاي
متعدد تقسيم و در سراسر ديواره بطن ها منتشر مي شوند
– 3دسته تار دهليزي بطني ( دسته تار هيس )
– 4رشته هاي پوركنيژه :شاخه پاياني دسته تار دهليزي بطني در رشته هاي
پروكينژه مي نامند كه تكانها را تقريبا ً شش بار سريع تر از بقيه به دستگاه هدايتي
قلب به بطن ها انتقال مي دهد اين هدايت سريع موجب مي شود كه تمام بخشهاي
بطن تقريبا ً در يك زمان منقبض شوند .
Atria
Ventricles
سيستول بطني
R
T
P
S
Q
R
T
P
Q
S
انواع عضله :اسكلتي –صاف –قلب
عضله قلب بيشتر به عضله اسكلتي شباهت دارد تا صاف
بازده قلب :مقدار خون كه از يك بطن در دقيقه خارج مي شود
حجم ضربه اي :مقدار خوني كه در هر ضربه از قلب خارج مي شود
هر اندازه خون بيشتري وارد بطن شود نيروي انقباض بيشتر است
بعبارتي :يعني حجم خون در بطن ها نيروي انقباض تناسب مستقيم دارد
كنترل عصبي تعداد ضربان قلب در بصل النخاع است هر اندازه از قلب
دور مي شويم مجموعه سطح مقطع عروق بيشتر مي شود و فشار خون
در طول مسير ان نيز وسيع شدن عروق است
سرعت جريان خون {دو عامل در جريان خون تاثير دارد -1فشار خون -2
مقاومت عروق }
در وسط رگ سرعت خون بيشتر است زيرا اصتحكاك كمتر است 2غلظت
باالي خون در سرعت آن يك عامل منفي است
-1قطر رگ :هر اندازه قطر رگ بيشتر باشد سرعت بيشتر ومقاومت كمتر
است
-2طول رگ :هر اندازه طول رگ بيشتر باشد مقاومت بيشتر است
اعمال عمده دستگاه قلبي عروقي در پنج رده بندي خالصه مي شود :
– 1تحويل :دستگاه قلبي عروقي اكسيژن و مواد غذايي را به
سلولهاي بدن تحويل داده
– 2دفع :دي اكسيد كربن و مواد زائد حاصل از متابوليسم را از
سلول دور مي كند
– 3انتقال :هورمونها را از غدد مترشحه داخلي به گيرنده هاي در
هدف انتقال مي دهد
-4نگهداري :درجه حرارت بدن را در حد طبيعي حفظ كرده مقدار
مايعات بدن را در حد طبيعي حفظ كرده تا مانع آب زدايي بدن شود
– 5پيشگيري :از بروز عفونت در بدن توسط ارگانيسم هاي مهاجم
كمك مي كند
هر دستگاه گردش خون مستلزم برخورداري از سه بخش زير است
– 1تلمبه قلب
– 2دستگاه مجاري ( رگ هاي خوني )
– 3مايع واسطه ( خون )
قلب از چهار حفره مجزا تشكيل شده است دو حفره بااليي آن دهليز دو
حفره پائين بطن
ديواره هر يك از حفره ها از سه اليه تشكيل گرديده :
- 1اليه داخلي اندو كارديوم
– 2اليه وسطي مايو كارديوم كه شامل عضالت قلب است 3اليه
خارجي اپي كارديوم است
دستگاه هدايتي قلب :
عضله قلب مانند عضله اسكلتي داراي ميو فيبريل هاي
مشخص تقريبا ً نظير عضله اسكلتي است داراي فيالمانهاي
آكتين و ميوزين هستند عضله قلب قابليت بي نظيري در
ايجاد عالئم الكتريكي دارد كه با آن خود هدايتي مي گويند
اين قابليت به قلب امكان مي دهد كه بدون تحريك عصبي به
آهنگ منظمي منقبض شود بدون تحريك عصبي و
هورموني ميانگين ضربان ذاتي قلب هفتاد تا هشتاد ضربه
در دقيقه است ولي در ورزشكاران استقامتي اين مقدار
كمتر است
عضله قلب از سلولهاي دراز چند هسته اي تشكيل شده اند كه قطر هريك از آن 15
و درازاي آنها 125ميكرومتر مي شوند – نوارهاي ميرزين Aآكتين Iو
صفحات zتارهاي عضله قلب شبيه عضالت اسكلتي است با اين تفاوت برخي
ازنقاط عضله قلب دو صفحه zاز دو تار متوالي درهم مي آميزند و يكپارچه
مي شوند كه پيوند صفحات ميانه اي به وجود آورده و به جاي دستگاه سه گانه
عضالت اسكلتي دستگاه دو گانه به وجود مي آورند .
مجاري لوله هاي عرضي با سيستم tو شبكه ساركوپالسميك در تارهاي عضله
قلب بسيار گسترده تر از عضالت اسكلتي است و سرعت انتشار امواج عصبي
و فراواني يون كلسيم ( ) C a + +مشهود است و داراي شبكه مويرگي بسيار
گسترده اي است به اين دليل است كه مواد غذايي و اكسيژن به سرعت و آساني
در اختيار تمام تارهاي عضالني هست .
عضله قلب از لحاظ تعداد و اندازه ميتو كندري ها بسيار غني
است 25تا 30درصد عضله را ميتو كندري تشكيل مي
دهد .
عضله قلب در تمام عمر به طور هوازي كار مي كند نياز
مبرم به A t pدارد .عضله قلب به دليل ماهيت متابوليسم
هوازي نمي تواند در مقابل كمبود اكسيژن مقاومت چنداني
ازخود نشان دهد .
ويژگي هاي عضله قلب :
قلب يك عنصر عضالني است ازسه نوع عضله دهليزي بطني -تارهاي عضالني
تخصصي عمل يافته – تحرك و هدايتي تشكيل شده
* عضله هاي دهليز بطني :به دليل داشتن نوارهاي تيره و روشن شبيه عضالت
اسكلتي مختلط هستند و به همان شيوه نيز منقبض مي شوند .
* تارهاي عضالني تخصص عمل يافته از دو گونه بافت تشكيل شده كه در پيدايش
و انتشار امواج الكتريكي قلب اهميت بسزايي دارند .اين دو بافت به نام بافت
گروهي هدايت شده قلب موسومند .
بافت گروهي گره هاي سينوسي – دهليزي ( ) S – Aدهليزي – بطني ( ) A – r
بافت هدايت كننده از دسته تار هيس و شبكه پوركينژه اي تشكيل مي شود .
در شرايط طبيعي گروه سينوسي -دهليزمولد جريان الكتريكي و آغاز گر طبيعي
قلب است
كنترل ضربان قلب از راه دستگاه خود مختار
-1دستگاه عصبي سمپاتيك :اثر سريع كننده دارد سبب تراوش –اپي
نفيرن-نورايي نفرين سيستم سمپاتيك جريان خون را با تنگ كردن
عروق تنگ مي كند
-2دستگاه پاراسمپاتيك:اثر .وقفه اي دارد هورمن واگ –و استيل كولين
اعصاب پاراسمپاتيك واگ –راست:اثر كنترل كننده خود را بيشتر
روي saاعمال شد-چپ:اثر كنترل كننده خود را بيشتر رويav
اعمالشد
هيچ يك از رشته هاي واگ به بطن نمي رود
تاثير اعصاب سمپاتيك –گره-av- saدرميوكارد قلب
سيستم سمپاتيك بيشتر روي دهليزاثر دارد و روي بطن ها كمتر
دستگاه عروقي :شبكه اي گسترده و
ممتد از رگها هستند كه خون را
ازقلب به بافتها و از بافت به قلب
حمل مي كند .
دستگاه عروقي عبارتند از :
- 1سرخرگها يا شريانها
-2شريانچه ها
- 3مويرگها
- 4سياهرگچه ها و سياهرگها
دستگاه عروقي عبارتند از :
- 1سرخرگها يا شريانها :بزرگترين ،پر عضله ترين ،ارتجاعي ترين رگها
هستند و خون تازه را به سرعت زياد به سمت بافت ها هدايت مي كنند
– 2شريانچه ها:خون از شريانچه ها وارد مويرگ ها ميشود
دو ويژگي شريانچه ها -1 :شريانچه ها ديواره قوي عضالني دارند قطر انها قابل
تغيير است -2شريانچه ها نسبت به مكانيزم هايي كه جريان خون را كنترل مي
كنند يعني خود تنظيمي و كنترل عصبي خارجي واكنش نشان مي دهند
– 3مويرگها :باريكترين رگها هستند و ضخامت ديواره انها به اندازه يك سلول
است و تمام تبادالت بين خون و بافت ها در مويرگ ها روي مي دهد.
– 4سياهرگچه ها و سياهرگها :خون مويرگها را ترك مي كند تا از طريق
سياهرگچه ها و سياهرگهاي بزرگ خود را به قلب برساند و چرخه خود را
كامل كند .
* وريد چه ها :خون را از مويرگها جمع كرده و بتدريج به يكديگر مي پيوندند
وديواره نازك و غير عضالني دارند و بعنوان منبع ذخيره خون مطرح هستند
60درصد تمام خون را در خود ذخيره مي كند
تأثير اعصاب خود مختار بر فشار خون
– 1سمپاتيك :با تحريك اعصاب سمپاتيك تنوس عضله
ديواره رگها افزايش يافته و فشار خون را در شريانها يا
وريد ها زياد مي كند .
– 2پاراسمپاتيك :سيستم عصبي پاراسمپاتيك نقشي در گشاد
شدن عروق ندارد .
انقباض سيستول بطني شامل سه قسمت است:
-1دوره انقباض با حجم ثابت كه انقباض ايزومتريك نيز ناميده مي شود زمان
بسته شدن در چپ ميترال و بازشدن دريچه ائورت است
-2دوره تخليه سريع :دوره تخليه سريع يك سوم اول سيستول بطني را تشكيل مي
دهد در خالل اين دوره دو سوم حجم خون بطن داخل ائورت تخليه مي شود
حجم پاياني دياستول طبيعي در حدود 120ميلي ليتر وحجم پايان دياستول در
حدود 40ميلي ليتر است ميانگين حجم ضربه اي به حدود 80ميلي ليتر و
كسر تخليه به 67درصد مي رسد كاهش كر تخليه نشانه متداول ضعيف شدن
عضله قلب است
-3دوره تخليه كند تر:در قله منحني مجموعه QRSيعني در نقطه Rفشار بطن ها
به حد اكثر فشار خود مي رسد از اين به بعد نيز بطن ها شروع به استراحت
مي كنند ولي خون هنوز در جريان تخليه خود از بطن ها به داخل ائورت با
سرعت كندتر ادامه مي دهد
انبساط يا دياستول بطني:
در خالل يك سوم اول دياستول بطني تقريبا دوسوم بطن ها پر
مي شوند كه اين عمل را دوره پرشدن سريع غير فعال مي
نامند در مرحله بعدي دياستول پر شدن بطن ها به وسيله
انقباض شرياني افزوده مي شود كه ان را پر شدن سريع
فعال مي گويند دوره بين دو مرحله سريع پر شدن غير فعال
و فعال را گاهي مرحله پر شدن كند تر مي نامند.
SYSTOLE
DIASTOLE
COMPLIANTE
RIGIDO
پيامهای الكتريکی ارسالی از قلب -الکتروکارديوگرام پيامهای الکتريکی فعاليت
منظم قلب را کنترل می کند .اين پيامها حاصل تحريک خودبخودی سلولهای ماهيچه ای
خاصی است که در دهليز راست واقع اند.اين سلول ها گره ی سينوسی-دهليزی يا تپش
ساز را تشکيل می دهندکه تقريبا ً ۷۲بار در دقيقه با فاصله های منظم تحريک می
شوند.اعصاب بيرونی قلب که به نياز های خونی بدن وساير محرکها پاسخ ميدهند
سرعت تحريک های گره را کم و زياد ميکنند .
پيام الکتريکی گره ی تپش ساز سبب
غيرقطبی شدن اعصاب و ماهيچه های دهليز
ها می شود .با انقباض دهليز ها خون به
درون بطنها تلمبه می شود و ماهيچه های
دهليز ها دوباره قطبی می گردند .با عبور
پيامهای الکتريکی از گره ی دهليزی -بطنی
بطنهای راست و چپ غير قطبی می شوند
اين کار باعث انقباض ورانش خون به گردش
خونهای ششی وعمومی می گردد .اعصاب
بطنی و ماهيچه ها دوباره قطبی وچرخه
تکرار می شود.
اعصاب و ماهيچه های قلب را می توان مانند انبار هايی از الکتريسيته
در نظر گرفت که درون يک رسانای الکتريکی تنه (بدن) محصور
شده اند .ظاهراً سنجش مستقيم الکتريکی در قلب امکان پذير نيست.
داده های تشخيصی يا اندازه گيری پتانسيل های الکتريکی که قلب
توليد می کند از نقاط گوناگون سطح بدن بدست می آيد.
با گذاشتن الکترود ها روی پوست و تقويت پتانسيل ها و سپس نمايش
نتايج به صورت ECGمی توانيم اختالف پتانسيل های روی سطح
بدن را اندازه گيری کنيم.تغيير جايگاه الکترودها روی سطح بدن
ممکن است باعث تغييرات دامنه يا حتی وارونه شدن سيگنال شود
از اين رو ECGها را از ناحيه های مختلفی تهيه می کنند که از
نظر آناتوميک به خوبی مشخص باشند.
ويژگي هاي اصلي اعمال قلب :
– 1تحريك پذيري :سلولهاي قلبي مثل انواع فيلبر هايعضالني و بافتهايعصبي مي
تواند به پيامهايالكتريكي -مكانيكي شيميايي و يا تغييرات حاصله پاسخ دهند .
– 2خود انگيزي ذاتي :توانايي قلب در خود انگيزي و آغازكردن ضربان
موزونش از ويژگيهاي ذاتي آن است .ناحيه اي ازقلب كه سريع ترين خود
انگيزي ذاتي را دارد معموالً آغاز گر طبيعي ضربان قلبي است ميزان خود
انگيزي ذاتي به طور طبيعي ازگره سينوس دهليزي شروع و هر قدربه
عضالت بطني نزديك مي شود كاهش مي يابد .
– 3هدايت پذيري :كليه بافتهاي قلبي مي توانند پيامها را انتشار دهند ولي سرعت
هدايت بسته به نوع بافت است بافت هدايت كننده با دسته تار همين شروع و
رشته هاي گسترده پور كنيژه ختم مي شود .كه سريعترين بافت هدايت كننده
قلب به شمار مي آيند .
– 4انقباض :تمام بافتهاي قلبي مي توانند در پاسخ به يك پيام منقبض شوند .
سلولهاي عضله دهليزي و بطني قلب بافت هاي اصلي منقبض كننده هستند .
منابع:
فيزيولوژي انساني تاليف وترجمه دكتر عيدي عليجاني
فيزيولوژي ورزش و فعاليت هاي بدني جلد اول مولف :جك
اچ ويلمور-ديويد ال كاستيل
فيزيولوژي گايتون
و منابع اينترنتي