Transcript بانکداری راستین تأمین مالی از طریق بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین بیژن بیدآباد

‫بانکداری راستین‬
‫تأمین مالی از طریق‬
‫بانکداری مشارکت در سود و‬
‫زیان راستین‬
‫بیژن بیدآباد‬
2
‫بانکداری راستین‬
‫•بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین‬
‫•ارکان‬
‫•زیرسیستمهای مالی‬
‫•تأمین مالی طرحها‬
‫•ابزارهای مالی جدید‬
‫•زیرسیستمهای ‪IT‬‬
‫•سازمان و تشکیالت‬
‫•آییننامه اجرایی‬
‫•مقررات‬
‫تأمین مالی‬
‫طرحها‬
‫• ساخت و ساز‬
‫• ساخت بنگاه تولیدی‬
‫• سفارش ساخت‬
‫• سفارش تولید‬
‫• سرمایه در گردش بنگاه تولیدی‬
‫• تولید کاال‬
‫• بازرگانی و تجارت‬
‫• احیاء اراضی‬
‫• احیاء بنگاه تولیدی‬
‫• احیاء دارایی‬
‫• طرحهای بزرگ دولتی‬
‫• بنگاه کوچک‬
‫• ‪...................‬‬
‫بانكداری مشارکت در سود و زیان )‪(PLS‬‬
‫‪ ‬در بانکداری مشارکت در سود و زیان ارتباط قوی بین نرخ بهره‬
‫تسهیالت و نرخ بهره سپردهها اجازه نمیدهد که در یك بازار زیان‬
‫اتفاق افتد و بازار دیگر سود برد‪.‬‬
‫‪ ‬یعنی وقتی در بازار تسهیالت‪ ،‬سرمایهگذار زیان میبرد نظام‬
‫مشارکت در سود و زیان اجازه نمیدهد که این زیان به شکل سود‬
‫به سپردهگذار منتقل شود بلکه زیان را به سپردهگذار منتقل خواهد‬
‫کرد و هر دو بازار با هم حرکت میکنند و باثبات خواهند شد‪.‬‬
‫‪ ‬چون نرخ بازدهی در بخش حقیقی طبیعتاً باثبات است نرخ بهره‬
‫بازار پول هم با ثبات میشود‪.‬‬
‫تعریف بانك مشارکت در سود و زیان راستین‬
‫‪‬بانك واحدی است که به نمایندگی از طرف سپردهگذار منابع سپردهایی‬
‫سپردهگذار را به مجری طرحهای سرمایهگذاری تخصیص میدهد و طبق‬
‫قراردادهای مشخص سود یا زیان حاصله‪ ،‬بین سپردهگذار‪ ،‬بانك و‬
‫سرمایهگذار تقسیم میشود‪ .‬قراردادهای تنظیمی بانك با هرکدام از طرفین‬
‫میتواند بر مبنای کارمزد و یا بر مبنای مشارکت در سود یا زیان باشد‪.‬‬
‫برگشت‬
‫مجری‬
‫مجری شخصی است حقیقی یا حقوقی که طرحنامه اقتصادی خود را به منظور تامین تمام یا‬
‫بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح در قالب بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین به‬
‫بانك معرفی میکند و پس از اقدام بانك در جهت مشارکت وی با سپردهگذار مراحل اجرای‬
‫طرح را تا پایان عملیاتی میسازد‪.‬‬
‫مجری عالوه بر اهلیت قانونی‪ ،‬مالی‪ ،‬فنی و اجرایی باید از سایر امکانات و توانائیهای الزم‬
‫برای مشارکت و اجرای طرح برخوردار باشد‪.‬‬
‫بانك براساس عقد مشارکت مدنی با مجری وارد معامله میشود و با اخذ جعل یا حقالعمل‬
‫منابع سپردهای را تجهیز و به مجری تخصیص میدهد‪.‬‬
‫برگشت‬
‫تعامل و نوع ارتباط بانك با مجری‬
‫‪7‬‬
‫‪‬بانك براساس عقد مشارکت مدنی با مجری یا مجریان وارد معامله خواهد شد و با اخذ‬
‫حق الجعاله یا حقالعمل منابع سپردهای را تجهیز و به مجری تخصیص میدهد‪.‬‬
‫‪‬بانك به عنوان وکیل سپردهگذار موظف به حفظ حقوق سپردهگذار است بوده و باید‬
‫امکانات خود را برای حفظ منافع وی بکار بندد‪.‬‬
‫‪‬بانك از محل ارائه این خدمات کسب درآمد مینماید‪.‬‬
‫‪‬قراردادهای تنظیمی بانك با طرفین میتواند بر مبنای کارمزد و یا مشارکت در سود یا‬
‫زیان باشد‪.‬‬
‫‪‬امین‪ :‬واحدی است که امور نظارتی فرآیند مشارکت در سود و زیان ‪ PLS‬را به‬
‫نمایندگی از طرف بانك درخصوص حسن اجرای طرح‪ ،‬کنترل عملیات اجرایی در مقایسه‬
‫با برنامههای اعالم شده‪ ،‬نحوه تخصیص منابع و چگونگی مصرف بهینه آنها‪ ...،‬به عهده‬
‫دارد‪.‬‬
‫طرحنامه‬
‫‪‬طرحنامه‪ :‬نوشتهای است حاکی از مجموعه اطالعات الزم و مورد نیاز در‬
‫خصوص مشخصات طرح پیشنهادی و بیانگر تحلیلها و بررسی و توجیه طرح از‬
‫جنبههای مختلف اقتصادی‪ ،‬فنی و مالی و مانند آن که توسط مجری تهیه و به‬
‫همراه اطالعات و مستندات و مجوزهای قانونی الزم برای برسی و اتخاذ‬
‫تصمیم به بانك ارائه میشود‬
‫‪ ‬طرحنامه پس از بررسی و در صورت تصویب نهایی توسط واحد ارزیابی‬
‫اداره ‪ PLS‬بانك سندی است که مفاد آن در هر صورت به طرفیت مجری قابل‬
‫استناد است‪.‬‬
‫برگشت‬
‫سپردهگذار‬
‫‪‬سپردهگذار‪ :‬شخصی حقیقی یا حقوقی دارای مقدار معینی نقدینگی متقاضی‬
‫مشارکت مالی در محصوالت بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین که از‬
‫طریق مراجعه به بانك (اعم از فیزیکی یا مجازی و در فضای اینترنت) نسبت‬
‫به خرید گواهی راستین یکی از محصوالت سهگانه بانکداری مشارکت در سود‬
‫و زیان راستین اقدام میکند‪.‬‬
‫برگشت‬
‫تعامل و نوع ارتباط بانك با سپردهگذار‬
‫‪10‬‬
‫‪‬بانك بر اساس عقد جعاله با سپردهگذار قراردادی تنظیم مینماید که در ازای‬
‫دریافت حق الجعاله اقدام به ارائه خدمات مدیریت سرمایه به سپردهگذاران که بنا به‬
‫درخواست آنها در یکی از سه نوع محصوالت بانك خواهد بود‪ ،‬سرمایهگذاری مینماید‪.‬‬
‫‪‬پس از خرید گواهی مشارکت‪/‬پذیره توسط سپردهگذار‪ ،‬رابطه جاعل و عامل بین‬
‫سپردهگذاران و بانك محقق میشود‪.‬‬
‫‪‬در این عقد بانك میتواند هم جاعل‪ ،‬و هم عامل باشد‪.‬‬
‫ساختار بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین ‪PLS‬‬
‫اصول‬
‫ارکان‬
‫محصوالت‬
‫‪PLS‬‬
‫زیرسیستم ها‬
‫ابزار‬
‫دستورالعمل ها‬
‫ارکان بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین ‪PLS‬‬
‫ارزیاب‬
‫ارکان‬
‫بانك‬
‫امین‬
‫مجری‬
‫سپرده گذار‬
‫برگشت‬
‫ارزیاب‬
‫واحد ارزیابی‪ :‬واحدی درون سازمانی تحت نظر اداره ‪ PLS‬بانك است که از امکانات و‬
‫تخصص یا کادر تخصصی الزم مانند کارشناسان فنی‪ ،‬مهندسی‪ ،‬مالی‪ ،‬ارزی و اقتصادی‬
‫برخوردار باشد و در فرآیند بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین وظیفه دارد تا طرح‬
‫معرفی شده از طرف مجری (طرحنامه) را از لحاظ فنی‪ ،‬مهندسی‪ ،‬مالی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬کیفیت‬
‫عملیات اجرایی و احراز توانایی مجری از جمیع جهات بررسی کند و در خصوص توجیهپذیری‬
‫اجرای طرحنامه اظهار نظر کند‪.‬‬
‫برگشت‬
‫شرح وظایف واحد ارزیابی‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪.6‬‬
‫بررسي توانايي مجريان طرح با توجه به مدارك و مستندات ارائه شده توسط مجري (بر اساس‬
‫مفاد دستورالعمل مدارك و مستندات مورد لزوم) با بكارگيري معيارهاي متعارف به منظور‬
‫مديريت خطرات ناشي از مشاركت در سرمايهگذاريها و كاهش عدم ايفاي تعهدات‪.‬‬
‫دريافت اطالعات مربوط به شاخصهاي صنعت و فهرست آحاد بهاي سازمان مديريت و‬
‫برنامهريزي سابق (معاونت راهبردي رياست جمهوري) و ساير مراجع معتبر مشابه و‪ ...‬جهت‬
‫ارزيابي طرحها با توجه به اولويت بخشهاي اقتصادي و ساير شاخصهاي اقتصادي و مالي‬
‫مربوطه‪.‬‬
‫بررسي و تحليل مالي‪،‬فني و اقتصادي طرح هاي ارائه شده از طرف مجري و تهيه گزارشات‬
‫مربوطه‪.‬‬
‫تعيين و اعالم نوع و ميزان وثايق و تضمينات و سهمالشركه مورد نياز براساس قوانين و مقررات‬
‫به مجري و ساير دواير مرتبط اداره ‪.PLS‬‬
‫گروهبندي داخلي مجريان و در صورت لزوم برون سپاري و استفاده از خدمات موسسات‬
‫متخصص ذيصالح بيرون از بانك ‪.‬‬
‫بررسي و تشخيص صالحيت اشخاص حقيقي و حقوقي خارج از بانك جهت ارزيابي طرح ها يا‬
‫نظارت بر اجراي طرح‪.‬‬
‫امین‬
‫واحد امین‪ :‬واحدی درون سازمانی تحت نظر اداره ‪ PLS‬بانك است که از امکانات و تخصص یا‬
‫کادر تخصصی الزم مانند کارشناسان فنی‪ ،‬مهندسی و مالی برخوردار بوده و در فرآیند‬
‫بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین از طرف بانك‪ ،‬انتخاب امین‪ ،‬نظارت بر حسن اجرای‬
‫طرح‪ ،‬پایش عملیات اجرایی و تطبیق آن با برنامههای طرحنامه و سایر امور مربوط را بر عهده‬
‫دارد و گزارشهای تحلیلی مراحل اجرای طرح را به صورت دورهای یا غیر دورهای تهیه و در‬
‫اختیار اداره ‪ PLS‬بانك قرار میدهد‪ .‬مسئولیت نظارت بر چگونگی اجرای طرح با واحد امین‬
‫است اعم از اینکه امین منتخب واحد امین‪ ،‬داخلی یا خارج از بانك باشد‪.‬‬
‫برگشت‬
‫شرح وظایف واحد امین‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪.6‬‬
‫‪.7‬‬
‫‪.8‬‬
‫‪.9‬‬
‫‪.10‬‬
‫‪.11‬‬
‫‪.12‬‬
‫‪.13‬‬
‫‪.14‬‬
‫‪.15‬‬
‫‪.16‬‬
‫‪.17‬‬
‫‪.18‬‬
‫دریافت مدارك و مستندات بودجهبندی و برنامه زمانبندی منابع و مصارف مورد نیاز و نحوه اجرا و اتمام تحویل طرح‪.‬‬
‫تشخیص و تعیین چگونگی ادوار گزارشات مجری‪.‬‬
‫تعیین سرفصلهای کنترلی و اطالعات مورد لزوم در فرمهای مخصوص گزارشات‪ ،‬صورتمجلسها و دستورکارها‪.‬‬
‫بررسی و تأیید گزارشات ادواری صورتمجلس و دستورکارهای تهیه شده توسط مجری قبل از شروع عملیات اجرائی‪.‬‬
‫دریافت و رسیدگی به اسناد هزینههای صورت گرفته توسط مجری در مراحل اجرای طرح‪.‬‬
‫نظارت بر حسن اجرای طرح و کنترل عملیات اجرایی با برنامهها و پیشبینیها و نظارت بر تخصیص منابع و نحوه مصرف بهینه آنها‪.‬‬
‫تعیین‪ ،‬محاسبه و کنترل شاخصهای کلیدی و تهیه گزارشات الزم با توجه به شاخصهای مهم از جمله هزینه زمان‪ ،‬کیفیت در جهت حسن‬
‫اجرای عملیات‪.‬‬
‫رسیدگی و اظهار نظر درخصوص مصرف وجوه‪ ،‬نگهداری حسابها و صورتهای مالی طرح‪.‬‬
‫ارائه گزارش نظارت بر عملیات اجرای طرح و کیفیت کار مجری به واحد ممیزی‪.‬‬
‫ارائه گزارش صورتمجلس توقفات احتمالی طرح و دالیل مربوطه به واحد ممیزی‪.‬‬
‫ارائه گزارش ارزیابی و دستهبندی مجری در طبقات سهگانه جهت درج در سوابق مجری‪.‬‬
‫بررسی و تأیید هزینههای انجام شده توسط مجری جهت تأمین و پرداخت منابع مورد درخواست مجری‪.‬‬
‫تأیید تأمین منابع نقدی (وجوه) مورد نیاز مجری به صورت پیش پرداخت بر اساس نوع صنعت و طرح پس از تشخیص بانک‪.‬‬
‫تأیید تسویه مبلغ پیش پرداختی (که میتواند دفعتاً و یا بصورت مرحلهای باشد) پس از تشخیص بانک‪.‬‬
‫بررسی مستندات ارائه شده توسط مجری درخصوص ناکافی بودن منابع تجهیز شده جهت طرح و تأیید صدور گواهی راستین جدید‪.‬‬
‫تأیید هزینههای قانونی طرح نظیر مالیات و سایر کسورات قانونی که مورد پذیرش بانک باشد‪.‬‬
‫تشخیص تأخیرات ناشی از عدم هرگونه دخالت مجری بر اساس مفاد دستورالعمل تغییر در زمانبندی‪.‬‬
‫رسیدگی نهائی طرح جهت تسویه حساب با مجری حداکثر ظرف مدت مقرر در قرارداد‪ ،‬پس از تحویل قطعی طرح و پس از اتمام زمان‬
‫نهائی (زمان بندی تدوین شده)‪.‬‬
‫تشریح عملیات مجری‬
‫‪ -1‬اطالع رسانی در خصوص شرایط و مقررات مشارکت در طرح ها‬
‫‪ -2‬درخواست مشارکت در اجرای طرح ها‬
‫‪ -3‬تکمیل فرمهای مربوطه‬
‫‪ -4‬ارائه مدارک و مستندات مربوطه به بانك شامل توجیه اقتصادی‪،‬فنی و مالی طرح و‪....‬‬
‫‪ -5‬پرداخت حق ارزیابی اولیه به بانك‬
‫‪ -6‬ثبت نهایی اطالعات و ذخیره آنها در بانك اطالعات مشتریان(مجریان)‬
‫‪ -7‬صدور کد شناسایی برای مجری‬
‫‪ -8‬ارزیابی مجری و طرح از سوی واحد ارزیابی یا شخص حقیقی یا حقوقی معتمد بانك‬
‫‪ -9‬پرداخت حق ارزیابی نهایی طرح به بانك در صورت تایید طرح‬
‫‪ -10‬تعیین نوع و میزان وثائق‪،‬تضمینات و سهم الشرکه مورد نیاز بر اساس قوانین و مقررات‬
‫‪ -11‬پرداخت آورده نقدی و غیر نقدی مجری به بانك‬
‫‪ -12‬انعقاد قرارداد با بانك‬
‫‪ -13‬تحویل نسخه مدارک و مستندات اجرای طرح به امین(ناظر)به منظور نظارت بر حسن اجرا‬
‫‪ -14‬ارائه گزارشات کنترلی و نظارتی امین در خصوص چگونگی اجرای طرح به بانك‬
‫‪ -15‬تخمین و تعیین میزان سود و زیان طرح و پرداخت حق الزحمه مجری بر اساس قرارداد‬
‫‪ -16‬ثبت تغییرات در بانك اطالعات مجریان و بروزرسانی آن‬
‫محصوالت بانكداری ‪ PLS‬و تسویه حساب‬
‫‪//‬‬
‫‪PLS‬‬
‫‪PLS‬‬
‫پوششهای بیمهای‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫بیمه گواهی‬
‫بیمه قیمت بازار گواهی‬
‫بیمه مسئولیت‪/‬مهندسی‬
‫بیمه حوادث مورد مشارکت‬
‫بیمه وثایق‬
‫بیمه حاشیه زیان‬
‫بیمه حمل و نقل کاال‬
‫بیمه تاسیسات و تجهیزات تولیدی بنگاه‬
‫بیمه کیفیت محصول‬
‫بیمه کاالی در حال ساخت‬
‫بیمه کاالی انبار‬
‫بیمه زیان محدود ساخت‬
‫بیمه زیان محدود معامله‬
‫پوششهای بیمهای‬
‫‪20‬‬
‫‪ ‬بیمه اصل سپرده (اختیاری)‪ :‬بانك میتواند از شرکتهای بیمهای درخواست کند تا به منظور حفظ منافع‬
‫سپردهگذاران‪ ،‬بخشی از مبلغ اسمی گواهیهای مشارکت برای طرحهای پایانپذیر و گواهیهای پذیره‬
‫برای طرحهای پایانناپذیر را بر اساس تقاضای سپردهگذاران و به هزینه و به نفع سپردهگذاران بیمه‬
‫نماید‪.‬‬
‫‪ ‬بیمه مسؤولیت‪/‬مهندسی (الزامی)‪ :‬مجریان طرحهای مشارکت در سود و زیان ملزمند تا نسبت به‬
‫پوشش ضرر و زیان ناشی از این حوادث با خرید بیمههای الزم به نام خود اقدام نمایند‪ .‬از اینرو مجری‬
‫ملزم است به منظور پوشش اینگونه ریسكها از بیمه مسؤولیت به هزینه و به نام و نفع خود استفاده‬
‫نماید‪.‬‬
‫‪ ‬بیمه مورد مشارکت (الزامی)‪ :‬مجری میبایست موضوع مشارکت را حداقل به میزان منابع مصرف شده‬
‫(و تأمین شده از محل بانك) تحت پوشش کامل بیمهای قرار دهد‪ .‬هزینههای این بیمه جزء هزینههای‬
‫قابل قبول طرح مشارکت خواهد بود‪.‬‬
‫‪ ‬بیمه وثائق (الزامی)‪ :‬مجری باید اموال منقول و یا غیرمنقول وثائق ارائه شده خود را در طول مدت‬
‫مشارکت و حداقل به مبلغ سهمالشرکه بانك (که به نمایندگی از طرف سپردهگذار در طرح مشارکت‬
‫نموده)‪ ،‬به هزینه مجری و به نام و به نفع بانك بیمه نماید‪.‬‬
‫فصل ‪ : 1‬تعاریف و کلیات‬
‫فصل ‪ : 2‬سازمان و تشكیالت‬
‫فصل ‪ : 3‬رفتار حرفهای ارزیاب و امین‬
‫فصل ‪ : 4‬طرحنامه‬
‫فصل ‪ : 5‬ارزیابی‬
‫فصل ‪ : 6‬تضمینات‪ ،‬وثایق و آوردهها‬
‫فصل ‪ : 7‬بیمه‬
‫فصل ‪ : 8‬تنظیم قرارداد‬
‫فصل ‪ : 9‬بازار گواهی راستین )‪(RCM‬‬
‫فصل ‪ : 10‬بازرسی و پایش عملیات )‪(OCM‬‬
‫فصل ‪ : 11‬نظارت‬
‫فصل ‪ : 12‬مجری‬
‫فصل ‪ : 13‬گزارش مجری‬
‫برگشت‬
‫فصل ‪ : 14‬افشای اطالعات‬
‫فصل ‪ : 15‬حكمرانی‬
‫فصل ‪ : 16‬حسابرسی‬
‫فصل ‪ : 17‬حسابداری مشارکت راستین‬
‫فصل ‪ : 18‬تغییر در زمانبندی‬
‫فصل ‪ : 19‬تسویه حساب‬
‫فصل ‪ : 20‬دریافتیهای بانک‬
‫فصل ‪ : 21‬تبدیل گواهی پذیره به سهام‬
‫فصل ‪ : 22‬بازرسی و استاندارد کاال‬
‫فصل ‪ : 23‬تحویل کاال‬
‫فصل ‪ : 24‬ابزار مالی کمكی‬
‫فصل ‪ : 25‬حوادث غیرمترقبه‬
‫فصل ‪ : 26‬داوری‬
‫فصل ‪ : 27‬تامین مالی جعاله (‪)JFS‬‬
‫فصل ‪ : 28‬تامین مالی مضاربه )‪(MFS‬‬
‫فصل ‪ : 29‬تأمین مالی مقاسطه )‪(IFS‬‬
‫فصل ‪ : 30‬تأمین مالی اجاره )‪(RFS‬‬
‫فصل ‪ : 31‬تأمین مالی مرابحه )‪(BFS‬‬
‫فصل ‪ : 32‬تأمین مالی اجتماعی )‪(SFS‬‬
‫فصل ‪ : 33‬تأمین وثیقه مالی )‪(CFS‬‬
‫فصل ‪ : 34‬تكافل اجتماعی )‪(STS‬‬
‫فصل ‪ : 35‬سامانه ثبت وثیقه )‪(CRS‬‬
‫فصل ‪ : 36‬پروتكل برداشت بین بانكی )‪(IWP‬‬
‫فصل ‪ : 37‬تسویه اوراق بدون کاغذ غیرربوی )‪(NSSSS‬‬
‫فصل ‪ : 38‬خالصه خصوصیات زیرسیستمهای تأمین مالی‬
‫فصل ‪ : 39‬زمان تسویه حساب گواهیهای راستین‬
‫برگشت‬
‫سازمان امین را واحد ارزیابی بر اساس حجم سرمایهگذاری و نوع فعالیت و‬
‫خصوصیات طرح تشخیص و تعیین مینماید‪ .‬در این ارتباط شیوه تشخیص صالحیت‬
‫امین بر مبنای مالکهای مدون سازمانهای دولتی نظیر واحد پیمانکاران و‬
‫مشاوران سازمان مدیریت و برنامه ریزی سابق خواهد بود‬
‫حقوقي‬
‫مالي و فني‬
‫مهندسي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫هدف از نظارت مقایسه و ارزیابی پیش بینیهای طرحنامه با عملکردها و حسن جریان عملیات طرح‬
‫میباشد‪.‬‬
‫وظیفه امین تعیین‪ ،‬محاسبه و کنترل شاخصهای کلیدی و تهیه طرح گزارشات الزم با توجه به شاخصهای‬
‫مهم از جمله هزینه‪ ،‬زمان‪ ،‬کیفیت و حسن اجرای عملیات و ارائه آن به مسئولین ذیربط میباشد‪.‬‬
‫برای انجام نظارت صحیح نیاز است تا طرح در چارچوب معیارها و مالکهای تعیین شده در بانك تعریف‬
‫گردد‪.‬‬
‫نظارت بر طرح توسط بخشهای مرتبط در بانك انجام گرفته و در صورت نیاز از افراد حقیقی و یا حقوقی‬
‫خارج از سازمان استفاده خواهد شد‪.‬‬
‫گروه نظارتی طرح بنا به تشخیص واحد ارزیابی کننده طرح و بر مبنای نوع صنعت‪ ،‬پیچیدگی آن‪ ،‬تکنولوژی‬
‫بکارگرفته شده‪ ،‬میزان سرمایهگذاری مدت زمان اجرا و‪ ....‬و حداقلهای ذیل تعیین میگردد‪:‬‬
‫‪ ‬هر گروه نظارتی متشکل از دو بخش مجزای فنی و مالی خواهد بود‪.‬‬
‫‪ ‬دربخش نظارت فنی میبایست مهارتها و تخصصهای مورد نیاز طرح بنا به تشخیص واحد ارزیابی‬
‫بانك وجود داشته باشد‪.‬‬
‫هر طرح میبایست شامل چك لیستها و برنامههای نظارتی مشخص داشته باشد‪.‬‬
‫ناظر با توجه به طرح اقدام به نظارت حضوری و درخواست گزارش و یا تشکیل جلسات مینماید‪.‬‬
‫نیازهای نظارتی مبنی بر تشکیل گروههای تکمیلی نظارتی تخصصی میتواند به درخواست ارزیاب یا امین‬
‫صورت پذیرد‪.‬‬
‫زیرسیستمهای مالی بانکداری راستین ‪PLS‬‬
‫سیستم پایه مشارکت در سود و زیان راستین ‪PLS‬‬
‫تامین مالی مضاربه ‪MFS‬‬
‫تامین مالی جعاله ‪JFS‬‬
‫تامین مالی مقاسطه ‪IFS‬‬
‫تامین مالی اجاره ‪RFS‬‬
‫تامین مالی مرابحه ‪BFS‬‬
‫تامین وثیقه مالی ‪CFS‬‬
‫تامین مالی اجتماعی ‪SSF‬‬
‫برگشت‬
‫تكافل اجتماعی ‪STS‬‬
‫گواهی راستین‬
‫‪ ‬گواهی راستین‪ :‬نام مجموعه گواهیهای طراحی شده در بانکداری مشارکت در سود و زیان‬
‫راستین است که در سیستم پایه یا زیرسیستمهای بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین‬
‫تعریف و صادر میشوند‪ .‬این گواهیها در قبال منابع دریافتی از سپردهگذار یا تأمین کننده‬
‫منابع صادر و به ایشان تسلیم میشود‪.‬‬
‫‪ ‬گواهیهای راستین با توجه به وجه نظارتی واحدهای ارزیابی و امین بانك بر نحوه عملیات‬
‫مجری متفاوت از اوراق و با پیشوند گواهی منتشر میشوند‪.‬‬
‫‪ ‬گواهیهای راستین به استثنای برخی گواهیهای خاص در سامانه گواهی راستین (‪ )RCM‬قابل‬
‫انتقال به غیر و قابل خرید و فروش هستند‪.‬‬
‫‪ ‬این گواهیها میتوانند بانام یا بینام باشند‪.‬‬
‫‪ ‬گواهیهای تضمین الزاماً بانام هستند‪.‬‬
‫برگشت‬
‫گواهیهای راستین‬
‫گواهی مشارکت‬
‫گواهی پذیره‬
‫گواهی مشارکت‬
‫رهنی‬
‫گواهی مضاربه‬
‫گواهی مزارعه‬
‫گواهی آتی‬
‫گواهی ضمانت‬
‫ابزارها‬
‫ابداعات مالی‬
‫گواهی مساقات‬
‫گواهی استصناع‬
‫گواهی تأمین‬
‫گواهی اجاره‬
‫گواهی مرابحه‬
‫گواهی مقاسطه‬
‫برگشت‬
‫گواهی مغارسه‬
‫گواهی راستین قابل خرید و فروش در بازار ثانویه‬
‫اینترنتی بازار گواهی راستین است‪.‬‬
‫سیستم پایه ‪PLS‬‬
‫‪ ‬گواهی مشارکت‪ :‬برگه بینام یا بانام است حاکی از مشارکت سپردهگذران در یکی از محصوالت‬
‫بانکداری مشارکت در سود و زیان به مبلغ معین و قابل انتقال به غیر و قابل خرید و فروش که‬
‫توسط بانك برای مدت اجرای طرح منتشر میشود و دارنده آن به نسبت قیمت اسمی و مدت‬
‫زمان مشارکت‪ ،‬طبق مقررات و ضوابط حاکم بر بانکداری مشارکت در سود و زیان در موضوع‬
‫گواهی مشارکت سهیم خواهد بود‪.‬‬
‫‪ ‬گواهی پذیره‪ :‬برگه بینام یا بانام است حاکی از مشارکت سپردهگذار در یکی از دو نوع‬
‫محصول اول و دوم بانکداری مشارکت در سود و زیان به مبلغ معین که توسط بانك و قابل‬
‫انتقال به غیر و قابل خرید و فروش برای مدت زمان اجرای طرحهای پایانناپذیر منتشر میشود‬
‫و دارنده آن به نسبت قیمت اسمی گواهی خریداری شده‪ ،‬مدت زمان مشارکت و سایر مقررات و‬
‫ضوابط حاکم بر بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین در موضوع مشارکت گواهی شریك‬
‫بوده و در سررسید به همان نسبت از مالکیت سرمایه شرکت در قالب سهام برخوردار میشود‪.‬‬
‫برگشت‬
‫تامین مالی جعاله ‪JFS‬‬
‫‪ ‬بانك درخواستهای متقاضی منابع مالی (تولیدکننده)‪ ،‬و همچنین‬
‫تجهیزکننده منابع مالی (عرضهکننده مواد الزم بعنوان سرمایه‬
‫درگردش) را از دو بنگاه مختلف دریافت مینماید‪.‬‬
‫‪ ‬متقاضی منابع بعنوان فروشنده (تولید کننده) تلقی میگردد‪.‬‬
‫‪ ‬بانك اقدام به تامین مالی عرضهکننده براساس درخواست خریدار‬
‫نموده و منابع مالی مورد نیاز تولیدکننده را پس از اخذ از خریدار با‬
‫صدور گواهی آتی به نام خریدار تسهیل مینماید‪.‬‬
‫تامین مالی جعاله (فرآیند ‪(JFS3‬‬
‫)‬
‫(‬
‫تامین مالی جعاله (فرآیند ‪(JFS4‬‬
‫موضوع مشارکت مالی جعاله‬
‫موضوع جعاله عبارت است‪ :‬از استفاده از سرمایه توسط عامل (مجری)‬
‫جهت انجام عملی معین طبق قرارداد به منظور تأمین سرمایه در گردش‬
‫مورد نیاز واحدهای تولیدی‪:‬‬
‫الف‪ -‬تأمین مواد اولیه اصلی و مواد اولیه کمکی داخلی‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ب‪ -‬تأمین مواداولیه اصلی و مواد اولیه کمکی وارداتی‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ج ـ تأمین لوازم و قطعات یدکی مصرفی‪.‬‬
‫‪‬‬
‫تأمین مالی جعاله )‪(JFS‬‬
‫‪ ‬گواهی آتی‪ :‬برگه بینام یا بانام است حاکی از تعهد بر تحویل کاال و قابل انتقال به غیر و قابل‬
‫خرید و فروش که توسط بانك صادر و منتشر میشود و تولیدکننده یا مجری متعهد میباشد طبق‬
‫قرارداد منعقده کاالی معینی را در سررسید به دارنده گواهی تحویل و تسلیم کند و یا حسب‬
‫توافق کاال را در بازار فروخته و وجه آن را به تأمین کننده منابع بپردازد‪.‬‬
‫برگشت‬
‫تامین مالی مضاربه ‪MFS‬‬
‫‪ ‬موضوع مضاربه استفاده از سرمایه توسط عامل (مضارب) در امر خرید و‬
‫فروش (تجارت) میباشد‪:‬‬
‫‪ ‬الف‪ -‬خرید و فروش کاال در داخل کشور (بازرگانی داخلی)‬
‫‪ ‬ب‪ -‬صادرات کاال به خارج از کشور به قصد فروش (صادرات)‬
‫‪ ‬ج‪ -‬واردات کاال از خارج برای فروش در داخل کشور (واردات)‬
‫‪ ‬د‪ -‬واردات کاال از خارج برای صدور مجدد (صادرات مجدد)‬
‫‪ ‬هـ واردات کاال از خارج برای صدور (ترانزیت)‬
‫‪ ‬و‪-‬معامالت بازرگانی خارجی تعویضی کاال (سواپ)‬
‫توضیح‬
‫‪ ‬در توضیح سه بند اخیر فوق در ارتباط با تبصرة یك بند یك فصل دوم‬
‫بخشنامه سری ‪ 20‬ب که واحدها را در امر واردات مجاز به معامله‬
‫مضاربه با بخش خصوصی نمیداند باید تصریح کرد که در مشارکت‬
‫مالی مضاربه ‪ MFS‬بانك از محل منابع خود اقدام به انعقاد عقد‬
‫مضاربه با بخش خصوصی نمینماید بلکه بعنوان واسطة وجوه منابع‬
‫سپردهگذار را برای انجام مضاربه در اختیار مجری (مضارب) قرار‬
‫میدهد و اعمال مدیریت مینماید و از منابع بانك اقدام به عقد‬
‫مضاربه نمینماید‪ .‬لذا محدودیت بخشنامه اخیرالذکر در مشارکت‬
‫مالی مضاربه ‪ MFS‬مصداق نمییابد‪.‬‬
‫تأمین مالی مضاربه (‪)MFS‬‬
‫‪ ‬گواهی مضاربه‪ :‬برگه بینام یا بانام است حاکی از مشارکت سپرده گذران در یك طرح از‬
‫محصول نوع اول بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین به مبلغ معین و قابل خرید و فروش‬
‫و انتقال به غیر که توسط بانك برای مدت اجرای طرح منتشر میشود و دارنده آن به نسبت‬
‫قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت و طبق مقررات و ضوابط حاکم بر بانکداری مشارکت در سود‬
‫و زیان عملیات مضاربه موضوع گواهی سهیم خواهد بود‪ .‬این گواهی در زیرسیستم تأمین مالی‬
‫مضاربه (‪ )MFS‬بکار گرفته میشود‪.‬‬
‫‪ ‬گواهی مضاربه ادواری‪ :‬همانند گواهی مضاربه است ولی بازده طرح به صورت ادواری به‬
‫سپردهگذار پرداخت میشود‪ .‬این گواهی در زیرسیستم تأمین مالی مضاربه (‪ )MFS‬بکار گرفته‬
‫میشود‪.‬‬
‫برگشت‬
‫تأمین مالی مقاسطه (‪)IFS‬‬
‫گواهی مقاسطه‪ :‬برگه بینام یا بانام و قابل خرید و فروش و انتقال به غیر است که به قیمت اسمی‬
‫مشخص و برای مدت معین توسط شعبة بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین منتشر‬
‫میشود‪ .‬دارندگان این برگهها به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت در عین حاصل از‬
‫طرح اجرا شده توسط مجری تا زمان استهالک سهم منابع خود شریك میباشند‪ .‬اصل و منافع‬
‫این گواهی با اقساط ادواری به سپردهگذار برگشت داده میشود‪.‬‬
‫گواهی مقاسطه اجاره‪ :‬برگههای بینام یا بانام و قابل خرید و فروش و انتقال به غیر است که به‬
‫قیمت اسمی مشخص و برای مدت معین توسط شعبة بانکداری مشارکت در سود و زیان منتشر‬
‫میشود‪ .‬دارندگان این برگهها به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت در عین و منافع‬
‫دورهای حاصل از طرح اجرا شده توسط مجری به صورت اجاره تا زمان استهالک سهم منابع‬
‫خود شریك میباشند‪ .‬اصل و اجاره متعلق به این گواهی با اقساط ادواری به سپردهگذار‬
‫برگشت داده میشود‪.‬‬
‫گواهی مقاسطه مشارکت‪ :‬برگههای بینام یا بانام و قابل خرید و فروش و انتقال به غیر است که‬
‫به قیمت اسمی مشخص و برای مدت معین توسط شعبة بانکداری مشارکت در سود و زیان‬
‫منتشر میشود‪ .‬دارندگان این برگهها به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت هم در عین‬
‫و بازده دورهای حاصل از طرح اجرا شده توسط مجری تا زمان استهالک سهم منابع خود‬
‫شریك میباشند‪ .‬اصل و بازده این گواهی با اقساط ادواری به سپردهگذار برگشت داده‬
‫میشود‪.‬‬
‫برگشت‬
‫تأمین مالی اجاره )‪(RFS‬‬
‫‪ ‬گواهی مشارکت رهنی‪ :‬گواهی مشارکت رهنی برگه با نام یا بینام قابل خرید و فروش و‬
‫انتقال به غیر است که به قیمت اسمی مشخص و برای مدت معین توسط شعبة بانکداری‬
‫مشارکت در سود و زیان راستین منتشر میشود‪ .‬دارندگان این گواهیها به نسبت قیمت اسمی‬
‫و مدت زمان مشارکت خود از ارزش تقویم شده دارایی در هنگام عقد قرارداد برای مدت‬
‫معین در منافع حاصل از دارایی طرح مربوط شریك میباشند‪ .‬اصل و بازده مشارکت در این‬
‫نوع گواهی در پایان قرارداد به سپردهگذار برگشت داده میشود‪.‬‬
‫‪ ‬گواهی مشارکت رهنی ادواری‪ :‬مانند گواهی مشارکت رهنی است‪ .‬اصل مبلغ مشارکت در‬
‫این نوع گواهی در پایان قرارداد به سپردهگذار برگشت داده میشود ولی بازده مشارکت در‬
‫هر دوره به صورت ادواری به سپردهگذار پرداخت میگردد‪.‬‬
‫برگشت‬
‫تأمین مالی اجاره )‪(RFS‬‬
‫‪ ‬گواهی مغارسه رهنی‪ :‬همانند گواهی مشارکت رهنی در کاشت درختان‪.‬‬
‫‪ ‬گواهی مغارسه رهنی ادواری‪ :‬همانند گواهی مشارکت رهنی ادواری در کاشت درختان‪.‬‬
‫‪ ‬گواهی مساقات رهنی‪ :‬همانند گواهی مشارکت رهنی در احیای باغات میوه‪.‬‬
‫‪ ‬گواهی مساقات رهنی ادواری‪ :‬همانند گواهی مشارکت رهنی ادواری در احیای باغات میوه‪.‬‬
‫‪ ‬گواهی مزارعه رهنی‪ :‬همانند گواهی مشارکت رهنی در فعالیتهای زراعی‪.‬‬
‫‪ ‬گواهی مزارعه رهنی ادواری‪ :‬همانند گواهی مشارکت رهنی ادواری در فعالیتهای زراعی‪.‬‬
‫برگشت‬
‫تأمین مالی اجاره )‪(RFS‬‬
‫‪ ‬گواهی استصناع رهنی‪ :‬همانند گواهی مشارکت رهنی بوده ولی در فعالیتهای احیای‬
‫بنگاههای تولیدی صنعتی و کشاورزی و تأمین سرمایه در گردش آنها بكار گرفته میشود‪.‬‬
‫‪ ‬گواهی استصناع رهنی ادواری‪ :‬همانند گواهی مشارکت رهنی ادواری بوده ولی در‬
‫فعالیتهای احیای بنگاههای تولیدی صنعتی و کشاورزی و تأمین سرمایه در گردش آنها بكار‬
‫گرفته میشود‪.‬‬
‫‪ ‬گواهی مضاربه رهنی‪ :‬همانند گواهی مشارکت رهنی بوده ولی در فعالیتهای خدمات‬
‫بازرگانی بكار گرفته میشود‪.‬‬
‫‪ ‬گواهی مضاربه رهنی ادواری‪ :‬همانند گواهی مشارکت رهنی ادواری بوده ولی در بخش‬
‫خدمات بازرگانی بكار گرفته میشود‪.‬‬
‫برگشت‬
‫تأمین مالی اجاره )‪(RFS‬‬
‫‪ ‬گواهی اجاره‪ :‬برگه با نام یا بینام قابل خرید و فروش و انتقال به غیر است که به قیمت اسمی‬
‫مشخص و برای مدت معین توسط شعبة بانکداری مشارکت در سود و زیان راستین منتشر‬
‫میشود‪ .‬دارندگان این گواهیها به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت خود از ارزش‬
‫تقویم شده دارایی در هنگام عقد قرارداد برای مدت معین در اجاره دارایی طرح مربوط‬
‫شریك میباشند‪ .‬اصل مبلغ مشارکت در این نوع گواهی در پایان قرارداد به سپردهگذار‬
‫برگشت داده میشود ولی مبلغ اجاره در هر دوره به صورت ادواری به سپردهگذار پرداخت‬
‫میشود‪.‬‬
‫برگشت‬
‫تأمین مالی مرابحه )‪(BFS‬‬
‫‪ ‬گواهی مرابحه‪ :‬سندی است بانام یا بینام مبین طلب سپردهگذار از مجری با بازده پیشنهادی‬
‫وامگیرنده و مورد قبول سپردهگذار که مجری موظف است در سررسید اصل و منافع گواهی‬
‫را به سپردهگذار پرداخت کند‪.‬‬
‫‪ ‬گواهی مرابحه ادواری‪ :‬همانند گواهی مرابحه است با این تفاوت که اصل و منافع گواهی به‬
‫صورت ادواری توسط مجری به سپردهگذار پرداخت میشود‪.‬‬
‫برگشت‬
‫تأمین وثیقه مالی )‪(CFS‬‬
‫‪ ‬گواهی ضمانت‪ :‬سندی است بانام مبتنی بر ضمانت مبلغ مشخص که توسط‬
‫دفاتر اسناد رسمی قوه قضائیه در قبال توثیق مال صادر میشود و در صورت‬
‫عدم ایفای تعهد‪ ،‬مالك آن ملزم به تأدیه مبلغ اسمی گواهی میباشد و در غیر‬
‫این صورت دارایی توثیقی وی از طریق اجرای ثبت مزایده گردیده و تعهدات‬
‫مالك گواهی از محل آن وصول میشود‪.‬‬
‫برگشت‬
‫تأمین مالی اجتماعی )‪(SFS‬‬
‫‪ ‬گواهی تأمین‪ :‬سندی است بانام یا بینام مبتنی بر مشارکت سپردهگذار به‬
‫مبلغ اسمی و مدت مشارکت در سرمایه شرکت تأمین که به صورت ادواری از‬
‫بازده شرکت تأمین بهرهمند میشود و در هر زمان میتواند منابع خود را به‬
‫صورت یکجا یا ادواری از حساب خود در شرکت تأمین دریافت دارد‪.‬‬
‫برگشت‬
‫بانکداری راستین‬
‫تأمین مالی از طریق‬
‫بانکداری مشارکت در سود و زیان‬
‫راستین‬
‫با تشکر‬
‫بیژن بیدآباد‬
‫‪http://www.bidabad.com‬‬
‫‪[email protected]‬‬