روند توسعه مدل برنامه ريزي استراتژيک HCMS شرايط خاص صنايع و شرکت هاي داخلي • تالش براي عضويت در سازمان تجارت جهاني ( ،)WTO • واردات محصوالت.
Download
Report
Transcript روند توسعه مدل برنامه ريزي استراتژيک HCMS شرايط خاص صنايع و شرکت هاي داخلي • تالش براي عضويت در سازمان تجارت جهاني ( ،)WTO • واردات محصوالت.
روند توسعه
مدل برنامهريزي استراتژيک
HCMS
شرايط خاص صنايع و شرکتهاي داخلي
• تالش براي عضويت در سازمان تجارت جهاني (،)WTO
• واردات محصوالت و خدمات بيناملللي با تعرفههاي كاهش ي،
• تغيير مقررات بازرگاني كشور،
• خطر رقابت با شركتهاي بيناملللي،
• بقاء و رشد توليدکنندگان و در رأس آنان قطعهسازان،
• برنامهريزي ،برنامهريزي بلندمدت ،برنامهريزي استراتژيک
•عارضههاي مقطعي و موقتي که سازمانها را دچار بحرانهاي مقطعي ميسازد
مدلهاي نسل اول برنامهريزي استراتژيک
مدل فيليپس
مدل اسپيس ()SPACE
مدل فريمن ()Freeman
مدل رونالد روسن
مدل پورتر
مدل پرو
مدلهاي پورتفوليو ( BCGو )GE
شناسايي فاکتورهاي بحراني موفقيت مدل تدوين
استراتژي براي شرکتهاي ايراني
کفايت اجزاي
مدل-مدل مناسب فرموالسيون استراتژي بايد تمامي ارکان يک مدل کامل برنامهر يزي
در بر داشته باشد
استراتژيک را
بنا شدن مدل بر پيشفرضهاي منطقي-
هر مدل تدوين استراتژي بر مبناي يک سري
غير منطقي باشد
استوار است که بسته به شرايط زماني و مکاني ميتواند منطقي يا
پيشفرض
قابليت اجرا و زيرساختها-به گفته مايکل پورتر ،يکي از علل اساس ي شکست برنامههاي استراتژي
در
نيز
در تدوين برنامههاي استراتژي به قابليت اجراي آنها توجه نميشود شرايط فرهنگي و زيرساختها
اين است که
منحصر به فردي دارد.
موفقيت مدلهاي استراتژي نقش
پيش از توسعه مدل جديد ،مدلهاي برنامهريزي استراتژيک نسل اول ،در
قبال عوامل کليدي موفقيت فوق ،بررس ي شدند
سنجش مدلهاي نسل اول در قبال عوامل کليدي موفقيت
عنوان معيار :کفايت اجزاي مدل
ديدگاه ديويد در مورد مدل با اجزاي کافي:
تدوين بينش و بيانيه مأموريت
انجام آناليز خارجي و شناسايي فرصتها و تهديدات در محيط دور و نزديک
انجام آناليز داخلي و شناسايي نقاط قوت و ضعف
تعيين اهداف کيفي و ّکمي.
انتخاب و اولويتبندي استراتژيها
شکستن پروژهها و اجرايي کردن آنها.
در هر يک از مدلهاي هفتگانه نسل اول ،تعدادي از اين اجزا مفقود است
سنجش مدلهاي نسل اول در قبال عوامل کليدي موفقيت
عنوان معيار :بنا شدن بر پيشفرضهاي منطقي
مدل پورتر
بر اين پيشفرض استوار است که ساختار اقتصادي صنعت ميتواند به تنهايي شرايط رقابتپذيري بنگاه را مشخص
کند
اين مدل با صرفنظر از نقش شايستگي محوري در ايجاد مزيت رقابتي پايدار ،تنها به وجه ساختار رقابتي توجه داشته
است
در اين مدل به سينرژي واحدهاي مستقل و وابستگي متقابل آنها براي تدوين پورتفوليوي کلي شرکت توجه نشده
است
مدل BCG
ً
سهم نسبي بازار ،لزوما نشانگر موقعيت رقابتي نيست
اعتبار منحني چرخه عمر محصول نيز مورد ترديد است
فرض ماتريس اين است که تابع توليد يک سازمان تجمعي است ،در حالي که در واقع غير تجمعي است
سنجش مدلهاي نسل اول در قبال عوامل کليدي موفقيت
عنوان معيار :بنا شدن بر پيشفرضهاي منطقي
ماتريس GE
اگر SBUهاي تحت پوشش بنگاه ،با هم ارتباط متقابل داشته باشند و مستقل از هم عمل نکنند ،کار را با مشکل
مواجه ميسا زند
فرض ديگر ماتريس آن است که متغيرهايي که براي تعيين قوت تجارت و جذابيت صنعت مورد استفاده قر ار
گرفتهاند ،فراگير و کاملند
ً
اين ماتريس ،صرفا استراتژيهاي کالن و هنجار را ارايه ميدهد
مدل رونالدروسن
بيشتر جنبه تشريحي و مفهومي داشته و در آن کمتر به متدولوژي انجام هر يک از گامهاي مدل اشاره شده است
تمايز ميان استراتژيهاي سطوح مختلف (سطح بنگاه ،سطح کسب و کار و سطح وظيفهاي) مشخص نيست
نگرش مبتني بر منابع در آن جايگاه ضعيفي دارد
سنجش مدلهاي نسل اول در قبال عوامل کليدي موفقيت
عنوان معيار :بنا شدن بر پيشفرضهاي منطقي
مدل SPACE
کفايت دو عامل کلي در تبيين و تشخيص شرايط صنعت و محيط کالن ،مورد ترديد است
فرض ميکند که پارامترهاي برآورد کننده صنعت و محيط ،کافي باشند
فيليپس ،فريمن و پرو
معيارهاي مناسبي که بتوان با آنها به تحليل علمي ذينفعان پرداخت،
بر رويکردهاي صرفا بروننگر بر تدوين استراتژي متکي هستند
عارضهيابيهاي صورت گرفته ،ما را به سمت شناخت مدل مطلوب
رهنمون ساخت
مدل مطلوب برنامهريزي استراتژيک شرکتهاي ايراني
عنوان معيار :قابليت اجرا و زيرساختها
ً
تمامي مدلهاي نسل اول ،تاکيد ويژهاي صرفا بر فرموالسيون استراتژي دارند
مدلهاي نسل اول براي سازمانهاي توسعه يافته و بالغ غربي طراحي شده است
در توسعه اين مدلهاي غربي ،مطالعات بسيار اندکي در متناسبسازي آن با شرايط خاص فرهنگي و علمي
ً
کشورهاي مختلف جهان (خصوصا کشورهاي در حال توسعه) انجام شده است
در تئوريهاي اقتضايي ،بر ضرورت متناسبسازي تئوريهاي مديريتي با شرايط خاص تأکيد شده است.
بعض ي از شرايط خاص سازمانهاي ايراني در آن زمان:
گرفتار شدن بسياري از سازمانهاي ايراني در روزمرگي،
نبود برنامههاي ميانمدت و حتي کوتاهمدت،
حرکت کشور در راستاي پيوستن به سازمان تجارت جهاني و مهيا نبودن زيرساختها،
عارضههاي مقطعي و موقتي که سازمانها را دچار بحرانهاي مقطعي ميسازد
عارضهيابي مدلها ،ما را به سمت شناخت مدل مطلوب رهنمون ساخت
مدل CMS
مدل مطلوب برنامهريزي استراتژيک
• يکي از مدلهاي ايراني که از مطالعه و تركيب اجزاء مدلهاي برنامهريزي استراتژيك معتبر بيناملللي
چون:
( Ronald
(،)Freeman( ،)Portfolio( ،)Porter( ، )Space( ،)BCG
)ADL( ،)Philips( ،)Rosenو ( )Proدر سال ،1376طراحي ،ارائه و ارزيابي شده،
مدل تركيبي 1CMSاست {.}1
• ارزيابي عملي مدل با تدوين برنامههاي استراتژي براي شركتهاي داخلي {.}2
1 Combinational Model of Strategic formulation
نقشه راهنماي مدل CMS
فرمهاي ETOP
سنجش استراتژيها با روند آتي
درون و محيط
شناسايي دوره عمر سازمان
شاخصههاي بهرهوري
تحليل محيط دروني شرکت
روند عوامل محيطي
روند عوامل دروني
تدوين استراتژيهاي اصلي
فرمهاي SAP
ماتريس
SWOT
شناسايي نقاط قوت و ضعف
شناسايي فرصتها و تهديدات
تحيل محيط بيروني شرکت
بيانيه مأموريت شرکت
)(Mission Statement
تحليلگر
ماتريس رتبهبندي QSPM
محيط دور
محيط نزديک
استراتژيهاي اولويتبندي شده
تدوين استراتژيکالن
آناليز IEFE
ماتريس GE
فرم آناليز استراتژيک گروه
تدوين برنامههاي عملي در
راستاي راهکارها
ماتريس دوره عمر
پورت-فوليو
ماتريس ADL
آناليز SPACE
آناليز PEST
اهداف ّ
کميشده
Objectives
اهداف کالن و کيفي
)(Goals
مراحل مدل CMS
در برنامهريزي استراتژيک
-1بررس ي رسالت و فلسفه وجودي شرکت،
-2شناخت اهداف و هدفگذاري،
-3بررس ي و تحليل محيط خارجي با تحليل ،PEST
-4شناسايي فرصتها و تهديدات،
-5تحليل استراتژيک گروه،
-6بررس ي و تحليل محيط دروني،
-7استخراج نقاط قوت و ضعف سازمان،
– 8آناليز آسيبپذيري سازمان،
-9تشکيل ماتريس ارزيابي ،IEFE
-10بررس ي موقعيت استراتژيك داخلي شرکت.
-11بررس ي موقعيت استراتژيك خارجي شرکت.
-12تشکيل نمودار .SPACE
-13اندازهگيري و تحليل شاخصههاي بهرهوري.
مراحل مدل CMS
در برنامهريزي استراتژيک
-14تعيين موقعيت شرکت در منحني دوره عمر.
-15تعيين موقعيت شرکت در دوره عمر پورتفوليو،
-16تدوين استراتژي و برنامههاي عملي با استفاده از ماتريس .ADL
-17تدوين استراتژي با استفاده از ماتريس .SWOT
-18جمعآوري استراتژيهاي اوليه حاصل از ماتريس .ADL
-19تهيه جدول ETOPبه منظور پيشبيني آينده عوامل محيط بيروني.
-20بررس ي اثر روندهاي محيطي بر استراتژيهاي انتخاب شده.
-21تهيه جدول SAPبراي پيش بيني روند آتي عوامل دروني شرکت.
-22سنجش استراتژيهاي انتخاب شده با روند آتي عوامل دروني شرکت.
-23اولويتبندي استراتژيها با استفاده از ماتريس ّ
کمي عملكرد برنامههاي استراتژيک (.)QSPM
-24ارائه استراتژيهاي نهايي.
-25تدوين برنامههاي عملي جهت اجراي استراتژيها .
سوابق اجراي مدل CMSدر شرکتهاي ايراني
”شركت توليدي داروپخش"1377 ،
”شركت توزيع داروپخش"1378 ،
”شرکت سينا کاش ي" ،شرکت کاش ي و سراميک ساوه ايران 1380
” شرکت ايرانا" ،شرکت کارخانجات چيني ايران 1381
تغيير شرايط
ارائه چشماندازها و مأموريتها متفاوت از تعريف سنتي،
تغييرات بسيار سريع و جابجايي فرصتها و تهديدات،
تعريف نقاط قوت و ضعف جديد در هر لحظه،
دورهعمر سازمانها و رشد محيطي سازمان،
تقويت بخشيدن به فعاليتهاي داخلي و ارزيابي عملكرد استراتژيها،
اهميتسنجي بين اولويتهاي متفاوت رقابتي و سنجش شايستگيها،
پذيرفته شدن به عنوان عضو ناظر سازمان تجارت جهاني در سال 2005( 84ميالدي) و الزامات آن براي کشور (نظير ضرورت
آزادسازي تدريجي ورود محصوالت و خدمات بيناملللي و كاهش تعرفههاي گمركي و بازرگاني واردات ،ايجاد تسهيالت وارداتي بيشتر براي
محصوالت و تجارت بيناملللي و خطر رقابت با شرکتهاي بيناملللي براي شرکتهاي داخلي و ،)...
پيدايش عوامل کليدي موفقيت جديدتر براي مدلهاي تدوين استراتژي،
افزايش نسبي بلوغ سازمانهاي داخلي در دوره مذکور و ايجاد نيازهاي جديد.
نياز به مدل جديد برنامهريزي استراتژيک که تضمين كافي در حفظ و بقاء رشد بوجود آورده ،راههاي توسعه و
گسترششان را هموار نمايند.
مدلهاي نسل دوم برنامهريزي استراتژيک
ن
مديريت استراتژيک از ديدگاه آقايان شولز و جانسو
()Scholes & Johnson
مديريت استراتژيک از ديدگاه آقاي ديويد
()Fred.R.David
مديريت استراتژيك از ديدگاه آقايان تامسون و استريکلند
()Thomson & Stricklamd
مديريت استراتژيک از ديدگاه آقاي لينچ
()Lynch
شناسايي فاکتورهاي بحراني موفقيت مدل تدوين
استراتژي براي شرکتهاي ايراني
در مدل تدوين استراتژي -براي موفقيت بايد گلوگاههاي اصلي دستيابي به اهداف
توجه به تشخيص صحيح گلوگاهها
كار استراتژيك جهت رفع آنها را سازماندهي كرد
استراتژيك را شناخت و راه
در مباحث تد وين استراتژيهاي
فراگير به مقوله کيفيت
در تدوين استراتژي -بواسطه اهميت توجه
توجه به ابعاد تعالي سازماني
در تدوين فرصتهاي استراتژيک بهبود داشتهاند
در بکارگيري اين رويکرد
رقابتي ،توصيههاي زيادي
در تدوين استراتژي"-استراتژي لباس ي است که براي سازمان دوخته ميشود،
انعکاس عقايد ،باورها و ارزشهاي مديران ارشد
مدير استراتژيک ،همخواني و تناسب کافي داشته
ي
مدير ارشد آن پرو ميشود” و برنامه استراتژيک بايد با نظام فکر
اما به تن
باشد
در
مر آن
بر روي منحني دوره ع
در تدوين استراتژيهاي رقابتي -شناسايي محل قرارگيري سازمان
عمر سازمان
توجه به موقعيت
تر برنامه راهبردي (استراتژيك) سازمان کاربرد ويژهاي دارد.
تر و دقيق
تهيه و تدوين مناسب
در مدل استراتژي -به اعتقاد صاحبنظران" :آنچه را نتوان سنجش
توجه به قابليت ارزيابي عملکرد (بعد اجرا و پيادهسازي)
کرد نميتوان مديريت کرد".
در مدل مناسب تدوين استراتژي ،بايد به مشتري ،کارکنان ،سهامداران و
در تدوين استراتژي -
توجه متوازن به همه ذينفعان
جامعه به عنوان ذينفعان کليدي سازمان توجه شده باشد
بر مبناي رويکرد مبتني ب ر منابع به منظور
بر منابع -ارزيابي سازمان
توجه به تدوين استراتژيهاي رقابتي با رويکردهاي مبتني
ي است.
ي ضرور
در شرايط رقابتي کنوني امروز
شناسايي منابع ،قابليتها ،تواناييها و شايستگيهاي محوري
بافت و زيرساختهاي علمي و فرهنگي جامعه -اين عامل کماکان يک فاکتور بحراني موفقيت مدلهاي تدوين استراتژي
محسوب ميشود
سنجش مدلهاي نسل دوم در قبال فاکتورهاي بحراني موفقيت
در مدل تدوين استراتژي
توجه به تشخيص صحيح گلوگاهها
در فرايند تدوين استراتژي تأکيد شده،
هر يک از مدلهاي نسل دوم ،به ضرورت تشخيص گلوگاه
در
عليرغم اين که
امر معرفي نشده است.
متدولوژي عملي براي اين
در تدوين استراتژي
توجه به ابعاد تعالي سازماني
ً
در
رفا
فراگير تاکيد شده ليکن ،ص
در مدلهاي نسل دوم به ضرورت پايش عوامل دروني سازمان با ديدگاهي
عليرغم اين که
ساير رويکردها ،کماکان از روشهاي سنتي
در
مدل لينچ ،عوامل دروني سازمان با رويکرد فراگير TQMتحليل ميشود و
وظيفهاي براي تحليل عوامل دروني استفاده ميشود.
در تدوين استراتژي
انعکاس عقايد ،باورها و ارزشهاي مديران ارشد
بر ضرورت تدوين اصول ارزش ي و تهيه چارچوب ذهني و
در مدلهاي جانسون و لينچ
از ميان مدلهاي نسل دوم ،فقط
در تدوين استراتژي مورد توجه قر ار گرفته است.
باورهاي مديران به صورت مستقيم تأکيد شده و به عنوان گامي مستقل
در تدوين استراتژيهاي رقابتي
عمر سازمان
توجه به موقعيت
ً
در دوره عمر
عمر محصول برجسته شده و از ضرورت تحليل موقعيت سازمان
صرفا بحث تحليل دوره
در مدلهاي نسل دوم
عمر سازماني شده ،از ديدگاههاي سنتي به
نيز که به بحث دوره
در اشارات کوچکي
عمر سازماني) غفلت شده است .
(دوره
نظر ميگيرند استفاده شده است.
در
عمر سازمان
عمر که فقط 4دوره را براي دوره
دوره
سنجش مدلهاي نسل دوم در قبال فاکتورهاي بحراني موفقيت
توجه به قابليت ارزيابي عملکرد (بعد اجرا و پيادهسازي) در مدل استراتژي
در
مديريت استراتژيک معرفي کردهاند .اما
مدلهاي نسل دوم ،ارزيابي عملکرد را به عنوان يکي از اجزاي اصلي نظام
ً
در
صرفا به ارايه خطوط راهنماي کلي
هيچ يک از مدلهاي فوق ،چارچوب ارزيابي عملکرد معرفي نشده و
ارزيابي استراتژيها اکتفا شده است
توجه متوازن به همه ذينفعان در تدوين استراتژي
ن به
شولز و جانسو
در مدل
در همه مدلهاي نسل دوم به توجه به ذينفعان سازماني تأکيد شده است .ولي فقط
تحليل و مقايسه ذينفعان با استفاده از ماتريس قدرت -تمايل تأکيد شده است.
تناسب با زيرساختهاي علمي و فرهنگي
بسيار اندکي
در توسعه آنها ،مطالعات
مدلهاي نسل دوم براي سازمانهاي توسعه يافته غربي طراحي شده است .
امر تا جايي است
در متناسبسازي آن با شرايط خاص فرهنگي کشورهاي مختلف جهان انجام شده است .اين
در کشورهايي که قصد
بر ضرورت انجام مطالعات فرهنگي و زيربنايي
نيز
در بسياري از مدلهاي مديريتي غربي
که
استفاده از اين مدلها را دارند ،تأکيد شده و هيچ يک از آنها ،مدل خود را جهانشمو ل معرفي نکردهاند.
شرايط و محيط سازمانهاي داخل کشور در آن زمان
•
•
•
•
انداز
ي از مدلهاي نسل اول ،با اين فرض که سازمانها داراي بيانيه مأموريت و چشم
در حالي که بسيار
در آن دوره شاهد بودهايم که بسياري از سازمانهاي ايراني ،نه تنها داراي
شفاف هستند تدوين شده است ،
انداز و ماموريت مستند نبودند ،بلکه حتي ديدگاه مديران مختلف نسبت به مأموريت واقعي
بيانيههاي چشم
سازمان همس و و متحد نبود.
عناصر تشکيلدهنده
يکي از ارکان تمامي مدلهاي برنامهريزي استراتژيک ،تجزيه و تحليل محيط است.
در مکان
محيط سازمانهاي مختلف با هم متفاوت است و يکي از عوامل ايجادکننده اين تفاوتها ،تفاوت
ن
تغيير پارامترهاي مختلف محيط دو ر ميش ود .بدو
جغرافيايي فعاليت سازمان است که به نوبه خود باعث
در توسعه مدلهاي بيناملللي نسل
بر سازمانهاي ايراني
اثرگذار
شک ،شناسايي مهمترين پارامترهاي محيطي
اول ،لحاظ نشده است.
استوار بود که سازمان هدف ،به نقطه تکامل رسيده است و
بر اين پيشفرض
بسياري از مدلهاي نسل اول
در اين مدلها نداشت.
عمر جايگاه چنداني
در دوره
لذا تحليل موقعيت سازمان
مدلهاي نسل اول برنامهريزي استراتژيک با شرايط کشورهايي تدوين گرديده بود که فرايند الحاق به
سازمان تجارت جهاني را کامل کرده بودند .از اين رو زمان زيادي پيش از استفاده از اين مدلها ،فرايند
شناسايي مزيتهاي نسبي و رقابتي خود را طي کرده بودند.
عارضهيابي مدلها ،ما را به سمت شناخت مدل مطلوب رهنمون ساخت
مدل جديد HCMS
ابزاري قدرتمند براي برنامهريزي استراتژيک
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
شرايط اقتصادي ،سياس ي ،اجتماعي و ....رو به تحول جهاني،
حضور پررنگتر و کسب جايگاه جديد بيناملللي،
جهانيسازي براي کسب موقعيت رقابتي:
فاكتورهاي بحراني موفقيت (،)CSF’s
شاخصهاي كليدي عملكرد (،)KPI’s
شاخصهاي تعالي (،)EFQM
منحنيعمر (،)Life Cycle
كارت امتيازي متوازن (،)BSC
ساخت در مقياس جهاني (،)WCM
شايستگيهاي محوري (،)Core Competency
تحليل عوامل دروني ،و تحليل عوامل محيط (،)PEEST
تحليل جذابيت صنعت،
شناسايي ذينفعان.
مدل و فرموالسيون جديد
نقشه راهنما ( )Road Mapمدل HCMS
ابزاري قدرتمند براي مديريت استراتژيک
سوابق اجراي مدل HCMSدر شرکتهاي ايراني
” شرکت آب منطقهاي غرب"1383،
” شرکت توليد -صنعتي تکالنتوس"1383،
" شرکت پگاه" ،شرکت صنايع شير ايران1383
”شرکت پگاه" ،بازنگري شرکت صنايع شير ايران 1384
" شركت سرمايهگذاري نفت و گاز تامين"1384 ،
”شرکت مادرتخصص ي خدمات کشاورزي“1384 ،
”شرکت پژوهش و فناوري پتروشيمي“1384 ،
”سازمان اب و برق خوزستان“ ،در جريان
شما موفق به اتمام دومين جلسه يادگيري شديد