Transcript مبارزه دائمی حسابرسان با پولشویان 1st.Annual Preventing Abuses Fraud Financial Dec.21,22 -2010 غالمحسين دواني By: Gholamhossein Davani.

‫مبارزه دائمی حسابرسان با پولشویان‬
1st.Annual Preventing
Abuses Fraud
Financial
Dec.21,22 -2010
‫غالمحسين دواني‬
By: Gholamhossein Davani
I have seen evidence that the proceeds of organized
crime were “the only liquid investment capital” available
to some banks on the brink of collapse last year. He said
that a majority of the $352bn (£216bn) of drugs profits
was absorbed into the economic system as a result.
Source:http://www.nakedcapitalism.com/2009/12/drug-money-saved-banks-in-global-crisis.html
3
‫در يك تعريف كلي "پولشويي" يا "تطهير پول"‪ ,‬فرآيندي است كه طي آن شكل‬
‫مبدأ و مشخصات پول هاي آلوده حاصل از معامالت غيرقانوني نظير تجارت‬
‫مواد مخدر‪ ,‬جرايم سازمانيافته‪ ,‬تروريسم و نظاير آن تغيير مي يابد و صورت‬
‫قانوني به خود ميگيرد‪ .‬بر اساس ماده يك دستورالعمل اروپايي مصوب مارس‬
‫‪ ,1990‬پديده پول شويي به اين شرح تعريف شده است ‪:‬‬
‫تبديل يا انتقال يك دارايي‪ ,‬با هدف پنهان كردن منشأ غيرقانوني آن دارايي يا‬
‫كمك به هر شخص ي كه با چنين جرايمي سر و كار دارد‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫برخي معتقدند كه ريشه اصطالح پولشويي به مالكيت بر شبكه اي‬
‫از رختشوي خانه هاي ماشيني اياالت متحده در دهه ‪1930‬‬
‫برميگردد كه ناشي از كسب و كارهاي سران مافيايي بود‪ .‬در‬
‫مقابل برخي معتقدند كه وجه تسميه اين كلمه از آنجاست كه پول‬
‫سياه يا غيرقانوني طي يك مجموع نقل و انتقال شسته و تميز‬
‫ميشود‪ .‬در هر حال پول شويي اصطالح جديدي است كه‬
‫نخستين بار در جريان رسوايي «واترگيت» در سال ‪1973‬‬
‫پديدار گرديد و در يك چارچوب حقوقي و قانوني براي اولين‬
‫بار در سال ‪ 1982‬در دادگاهي در امريكا مطرح شد و پس از‬
‫آن در سطح گستردهاي به كار رفت و كاربرد متداولي در‬
‫سطح جهان يافت‪.‬‬
‫‪5‬‬
‫‪ -1931‬آل کاپون مافیا‬
‫‪ -1932‬مایرالنسکی «پرواز پول»‬
‫‪ -1934‬تأسیس بانکهای محرم در سوئیس‬
‫‪ -1973‬روزنامه گاردین برای اولين بار در جریان واترگیت به منابع مالی انتخاباتی جمهوریخواهان‬
‫اصطالح پولشوئی را بکار برد‪.‬‬
‫‪ -1989‬هفت کشور صنعتی ‪ E7‬سازمان مبارزه با پولشوئی ‪ FATE‬را تأسیس کردند‪.‬‬
‫‪ -2002‬اقدام جهانی بر علیه پولشویان‬
‫‪6‬‬
‫‪ -1‬ماليات‪ ,‬ابزار قدرتمند مبارزه با پول شويي‬
‫‪ -2‬حسابرسان مستقل‬
‫‪ -3‬دادگستری صالح و پاک‬
‫‪ -4‬مطبوعات آزاد و مستقل‬
‫‪ -5‬شفاف سازی مبادالت بازرگانی‬
‫وظایف حسابداران رسمی بر علیه پولشوئی‬
‫‪ -1‬آشنائی با قانون و مقررات ضد پولشوئی‬
‫‪ -2‬آشنائی با چرخه های پولشوئی‬
‫‪ -3‬مطالعه مقررات و پروتکل های بين املللی بر علیه پولشوئی‬
‫‪ -4‬آشنائی با چرخه فساد‪ ،‬ارتشاء و پولشوئی‪ ،‬تقلب‬
‫پولشوئی ممکن است آثار مستقیم روی صورتهای مالی نداشته باشد‪.‬‬
‫‪8‬‬
‫‪ -1‬شناسائی و اعتبارسنجی مشتریان‬
‫‪ -2‬انتقاالت پول از‪ /‬به مناطق بهشت مالیاتی‬
‫‪ -3‬شناسائی بانکهای واقع در ‪off shore‬‬
‫‪ -4‬شناسائی کشورهائی که مناطق امن مالیاتی به شمار می روند‪.‬‬
‫‪ -5‬شناسائی کشورهائی که در پیمان عضویت در مقابله با تروریسم عضو نیستند‪.‬‬
‫‪ -6‬شناسائی مشتریانی که در لیست سیاه وزارت خزانه داری امریکا هستند‪.‬‬
‫‪ -7‬واحد حسابرس ی داخلی مقررات پولشوئی را مورد بررس ی قرار می دهند‪.‬‬
‫‪9‬‬
‫تاريخچه قوانين ضد پول شويي‬
‫فقط معامالت مواد مخدر جرم و درآمد حاصل از‬
‫آن جرم تلقي ميشد‪.‬‬
‫اجالس آرك (ژوئيه ‪ )1989‬پاريس‬
‫درآمد حاصل از كليه معامالت غيرقانوني و‬
‫فعاليتهاي مجرمانه «كثيف» تلقي شد‪.‬‬
‫(‪)1990‬‬
‫درآمدهاي ناشي از جرايم مواد مخدر و يا جرايم‬
‫مهم و درآمدهاي حاصل از كليه اعمال مجرمانه‬
‫«كثيف» است‪.‬‬
‫(‪)1995‬‬
‫قانون ضد پول شويي (عايدات جنايي و‬
‫تروريسم)‬
‫(‪)2003‬‬
‫نهاد و قوانين جهاني مبارزه با پولشويي‬
‫منشور وين سازمان ملل متحد دسامبر (‪ )1988‬درباره قاچاق مواد مخدر‪.‬‬
‫منشور اتحاديه اروپا (‪ )1990‬درباره پولشويي جستجو و توقيف درآمدهاي حاصل از جرايم‬
‫نقش نهادهاي مالي در ممانعت از پولشويي و شناسايي آن توسط كميته بازل‬
‫قطعنامه سازمان بينالمللي كميسيون بورس اوراق بهادار ‪ 1992‬مبارزه با پولشويي در بازار سرمايه‬
‫كنوانسيون ملل متحد عليه جنايات سازمانيافته فراملي «دسامبر ‪ »2000‬پالرمو به امضاي ‪ 147‬دولت و به تصويب ‪ 28‬دولت‬
‫قانون عايدات جنايي ‪2002‬‬
‫مقررات پولشويي ‪2003‬‬
‫خصوصيات و مختصات پول شويي‬
‫جرمي سازمانيافته‪ ،‬گروهي متشكل با بهرهگيري از توانمنديهاي الكترونيكي (تعدد مباشر)‬
‫جرمي درازمدت و مستمر‬
‫عمليات آن فرامرزي و مشابه سرمايه جهاني عمل ميكند‪.‬‬
‫سود حاصل از آن نيز مصروف فعاليتهاي غيرقانوني نظير خريدن آراي مردم در انتخابات و هزينههاي‬
‫انتخاباتي جناحهاي خاص ميشود‪.‬‬
‫تطهير بينالمللي پول اغلب توسط افراد مسئول فعاليتهاي غيرقانوني انجام نميشود بلكه توسط متخصصيني‬
‫انجام ميشود كه با ساز و كار بازار بينالمللي و پول و سرمايه آشنا هستند‪ .‬اين افراد ميتوانند تفاوت قوانين و‬
‫كنترلهاي ميان كشورها را كشف و از آن بهرهبرداري كنند‪.‬‬
‫فرآيند پول شويي‬
‫دسترسي به منابع مالي غيرقانوني ‪M-L‬‬
‫گردش فيزيكي منابع مالي ‪M-L‬‬
‫كوشش براي پنهانكردن منابع ‪M-L‬‬
‫اليه گذاري = ‪Layering‬‬
‫سپردهگذاري‬
‫خريد اوراق مشاركت بينالمللي يا داخلي‬
‫خريد سهام و حضور در بازار سرمايه‬
‫حضور در بازار مسكن‬
‫خريد كاالهاي گرانبها و عتيقه و فروش‬
‫مجدد آن‬
‫پرداخت وجوهات مذهبي‬
‫كمك به مراكز مذهبي و خيريه‬
‫كمك به دولت‬
‫بانكهاي داراي ماهيت حقوقي بينالمللي‬
‫ايجاد شبكه پيچيده نقل و انتقال وجوه و‬
‫استفاده از داد و ستد الكترونيكي و‬
‫حضور در بهشتهاي مالياتي‬
‫درهمآميزي ‪Integration‬‬
‫تأسيس بانكهاي خاص‬
‫موسسات مالي – اعتباري منطقهاي‬
‫تأسيس شركتهاي گمنام در كشورهايي كه‬
‫حق رازداري تضمين ميشود‬
‫ارسال اعالميه و صورتحسابهاي قالبي‬
‫واردات و صادرات جهت جابجايي پول‬
‫حضور در بورسهاي كاالهاي گرانقيمت‬
‫مثل نفت‪ ،‬طال و جواهر‬
‫كانونهاي بحراني فرايند پولشويي‬
‫محل ورود وجوه نقد به نظام مالي‬
‫مرحله استقرار‬
‫در اين مرحله پولشويي بيشترين آسيبپذيري را‬
‫دارد زيرا به علت حجم باالي نقدينگي موجود به‬
‫آساني نميتوان به شكل موجهي آنرا در يك‬
‫حساب بانكي جاي داد‪.‬‬
‫گزارشدهي دادو ستدهاي شبههانگيز به مقامات‬
‫مسئول به عنوان يك اصل قانوني سالح‬
‫قدرتمندي در برابر پولشويي است‬
‫محل انتقال وجوه نقد به درون يا بيرون نظام مالي تبديل‬
‫جريانهاي نقدي بينالمللي‬
‫توجه خاص به سازمانهاي سپردهپذير از طريق‬
‫بررسي هويت مشتريان‬
‫ادغام‬
‫نكته‪ :‬در خروج منابع نقدي از كشور تحرك ‪ +‬بازرسي هاي مرزي بيشترين مسئوليت را دارا هستند كه گمرك ايران اساسا ً در اين رابطه توجيه نميباشد‪.‬‬
‫استفاده از‬
‫سیستم بانکی‬
‫استفاده از‬
‫سیستم بانکی‬
‫موازی (حواله)‬
‫استفاده از‬
‫قمارخانه ها‬
‫تأسیس‬
‫شرکتهای بیمه‬
‫استفاده از‬
‫بانکهای‬
‫کارگزار‬
‫شیوه های پولشوئی‬
‫بنگاه های‬
‫خيریه‬
‫افتتاح حساب‬
‫با هویت مجهول‬
‫آژانسهای‬
‫مسافرتی و‬
‫شرکتهای حمل‬
‫و نقل‬
‫تأسیس‬
‫شرکت‬
‫سرمایه‬
‫گذاری مسکن‬
‫دفاتر اسناد‬
‫رسمی‬
‫عرضه‬
‫کنندگان‬
‫کاالی گران‬
‫قیمت‬
‫پول كثيف )‪(Dirty Money‬‬
‫روش‌هاي پول شستن )‪(Laundered Money‬‬
‫‪‬‬
‫انتقال منابع به تدريج و به ميزان كم )‪(Starburst‬‬
‫‪‬‬
‫فساد اداري و اختالس غالبا ً در بخش دولتي‬
‫‪‬‬
‫ايجاد شركتهاي «جلودار» )‪(Front Companies‬‬
‫‪‬‬
‫فساد سياسي و مسئوالن فاسد‬
‫‪‬‬
‫سرمايهگذاري در شركتهاي «صدف»‬
‫)‪(Shill Companies‬‬
‫‪‬‬
‫صورتحسابها و فاكتورهاي قالبي‪ :‬داخلي‪ ،‬در‬
‫صادرات و حتي بين شركتي (غالبا ً در بخش‬
‫خصوصي)‬
‫‪‬‬
‫سرمايهگذاري با هدف گم كردن رد پا‬
‫)‪(Black Holes‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫انتقال صوري منابع بين بانكهاي داخلي و خارجي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫انتقال منابع بين ارزهاي مختلف‬
‫‪‬‬
‫ثروت و درآمد قابل مالياتگيري‬
‫‪‬‬
‫سرمايهگذاري موقت در بنگاههاي توليدي‪/‬تجاري قانوني‬
‫(داخلي و خارجي)‬
‫‪‬‬
‫ثروت و درآمد قابل مصادره‬
‫‪‬‬
‫منابع تروريزم (غالبا ً پس از وقوع عمل ترورريزم)‬
‫‪‬‬
‫سرمايهگذاري در اوراق قرضه در كشورهاي مختلف‬
‫‪‬‬
‫ايجاد سازمانهاي خيريه‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫معامالت مواد مخدر‬
‫فحشاي بينالمللي‬
‫‪‬‬
‫منابع نهادهاي اطالعاتي و جاسوسي جهان (مثل ايران‪-‬‬
‫كنترا)‬
‫‪‬‬
‫سرمايهگذاري در الماس‪ ،‬طال‬
‫‪‬‬
‫پول گروگانگيري‪ ،‬قمار‬
‫‪‬‬
‫انتقال منابع به كشورهاي داراي مقررات بانكي پنهان‬
‫(مانند سوييس) يا آزاد (مثل سيشل) و برگشت دادن آن‬
‫به محل اصلي به عنوان پول شرعي )‪(Boomerang‬‬
‫‪‬‬
‫اهداي پول به سازمانهاي تروريستي‬
‫(جريان «القاعده» ‪ -‬طالبان‬
‫‪‬‬
‫وظايف موسسات حسابرس ي‬
‫‪ ‬يك نفر از كاركنان خود را مأمور دريافت گزارشات پولشويي از ساير همكاران و ارائه اين گزارشات‬
‫به اداره پولشويي نمايند‪.‬‬
‫‪ ‬آموزشهاي كاربردي خاص كاركنان در ارتباط با الزامات قانوني پولشويي شامل نحوه تشخيص‬
‫و برخورد با پولشويي بالقوه‪ ،‬نحوة گزارش پولشويي و نحوه شناسايي مشتريان‪.‬‬
‫‪ ‬تأييد هويت مشتريان جديد‪.‬‬
‫‪ ‬استقرار رويههاي مناسب داخلي براي پيشگيري و ممانعت از پولشويي‪.‬‬
‫اصل اهميت در زمينه افشاي موارد مظنون به پولشويي وجود ندارد يعني گزارشات پولشويي بدون توجه به ميزان‬
‫منافع حاصله يا جدي بودن جرم بايد صادر شوند‪.‬‬
‫الزام صدور گزارشات پول‌شويي بر اصل محرمانه‌بودن اسناد مشتري حاكميت دارد‪.‬‬
‫موسسات حسابرس ي مجاز نيستند هرگونه اخطار يا رهنمودي به مشتري بدهند كه وي متوجه تحت پيگرد بودن شود‪،‬‬
‫اين امر جرم محسوب مي‌شود‪.‬‬
‫جرايم فرار مالياتي نيز در مقوله پول‌شويي قرار دارند‪.‬‬
‫مشمولين قانون ضد پولشويي‬
‫كليه حسابداران بدون توجه به ماهيت تجاري كارفرماي صاحبكار‬
‫متصديان خدمات پولي و بانكي‪.‬‬
‫آژانسهاي امالك ومسافرتی‬
‫معامالت نقدي كاال با مبلغ بيش از ‪ 15000‬يورو يا بيشتر‬
‫كازينوها‬
‫موسسات خدمات مالياتي‬
‫موسسات خدمات مشاوره مديريت‬
‫موسسات ارائه خدمات حقوقي‬
‫اداره ثبت شركتها‬
‫وظايف شركتها در قبال قانون ضد پولشويي‬
‫يك نفر از كاركنان باتجربه و ارشد خود را به عنوان مأمور ضد‬
‫پولشويي منصوب كرده و رويههاي گزارشكردن داخلي را اجرا نمايند‪.‬‬
‫بايد جانشين اين كار در زمان مرخصي و غيبت حتما ً مشخص باشد‪.‬‬
‫بهكاركنان ذيمدخل آموزشهاي الزم در مورد اجراي قانون ضد پولشويي‬
‫و نحوه شناسايي مشتريان و برخورد با پولشويي بالقوه را ياد گيرند‪.‬‬
‫رويه هاي داخلي مناسب مكتوب براي پيشگيري و جلوگيري از پولشويي‬
‫را بوجود آورده و كاركنان مربوطه را از اين رويه آگاه سازند‪.‬‬
‫‪‬آموزشها در محل كارياحضوردرهمايشها‬
‫‪‬آموزشهاي رايانهاي‬
‫‪‬رويه پذيرش مشتري‬
‫‪‬كنترل پول مشتري‬
‫‪‬كنترلهاي داخلي مناسب‬
‫تأييد هويت مشتريان جديد و ثبت و ضبط مدارك و شواهد شناسايي آنها‪.‬‬
‫گزارش موارد مظنون در فرم هاي خاص به سازمان ملي ضد پولشويي‪.‬‬
‫‪‬آموزشهاي رايانهاي‬
‫اقدامات حسابرسان و شركتها‬
‫ارسال گزارش نمونه در مورد موارد مشكوك خاص به سازمان ضد پول شويي‬
‫تا هفت روز پس از ارسال گزارش خاص‪ ،‬هيچ اقدامي توسط فرد يا شركت نبايد صورت گيرد كه به پولشويي كمك كند‪.‬‬
‫محل پرداخت وجوه مشكوك به مشتري يا خارج كردن از حساب مذكور‪.‬‬
‫در موارد اضطراري با فاكس يا تلفن سازمان ضد پولشويي تماس و كسب تكليف كرد‪.‬‬
‫در صورت عدم دريافت پاسخ از طرف ‪ NCIS‬طي هفت روز يا فرض بر رضايت ‪ NCIS‬بر انجام معامالت‪.‬‬
‫در صورتيكه ‪ NCIS‬عدم رضايت خود را اعالم كند يك دوره مهلت ‪ 31‬روزه وجود دارد كه طي اين مدت معاملهاي‬
‫انجام نخواهد شد‪ .‬در پايان مهلت انجام معامله بالمانع است‪.‬‬
‫زنجيرة ايجاد پولشويي از ديدگاه ‪IFAC‬‬
‫ي)‬
‫فقدان يك محيط نظارتي قوي و نبود صداقت و درستي روسا و مديران ارشد (شايسته‌ساالر ‌‬
‫نبود يك برنامه پذيرش حسابرس ي مرتبط‪ ،‬مستقل و داخلي‬
‫مقررات نظارتي كميته پازل در مورد ضد پولشويي‬
‫بكارگيري نظارت ريسكمحور‬
‫مشتري خود را بشناسيد ‪kyc‬‬
‫‪Know your customer‬‬
‫مستندات پولشوئی در ایران‬
‫قانون مبارزه با پولشوئی‬
‫قانون اساس ی جمهوری اسالمی ایران‬
‫قانون نحوه اجرای اصل ‪ 49‬قانون اساس ی مصوب ‪ 1363‬مجلس شورای اسالمی‬
‫قانون مبارزه با مواد مخدر سال ‪ 1367‬مجمع تشخیص مصلحت نظام‬
‫قانون نحوۀ اعمال تعزیرات حکومتی در ارتباط با قاچاق کاال و ارز مصوب ‪ 1374‬مجمع تشخیص مصلحت نظام‬
‫قانون مجازات اخاللگران در نظام اقتصادی کشور مصوب ‪1369‬‬
‫ماده ‪ 622‬قانون مجازات اسالمی مصوب ‪1375‬‬
‫قانون ممنوعیت اخذ پورسانت در معامالت دولتی مصوب ‪1372‬‬
‫قانون نحوۀ انتشار اوراق مشارکت مصوب ‪1372‬‬
‫قانون تشدید مجازات مرتکبان ارتشاء‪ ،‬اختالس و کالهبرداری مصوب ‪1367‬‬
‫قاچاق مواد مخدر و مشروبات الكلي‬
‫قاچاق كاال‬
‫گريز از ماليات‬
‫معامالت متكي به اطالعات دروني يا محرمانه‬
‫اخاذي‪ ,‬ارتشا‪ ,‬اختالس و كالهبرداري‌‬
‫سرقت‪ ,‬آدم ربايي‪ ,‬قتل و جنايت‬
‫قمار‪ ,‬ربا‪ ,‬فحشا‬
‫الف ـ تحصيل‪ ،‬تملك‪ ،‬نگهداري يا استفاده از عوايد حاصل از فعاليت‌هاي‬
‫غيرقانوني با علم به اين كه به طور مستقيم يا غيرمستقيم در نتيجه ارتكاب‬
‫جرم به دست آمده باشد‪.‬‬
‫ب ـ تبديل‪ ،‬مبادله يا انتقال عوايدي به منظور پنهان كردن منشا غيرقانوني آن با‬
‫علم به اين كه به طور مستقيم يا غيرمستقيم ناش ي از ارتكاب جرم بوده يا كمك‬
‫به مرتكب به‌نحوي كه وي مشمول آثار و تبعات قانوني ارتكاب آن جرم نگردد‪.‬‬
‫ج ـ اخفاء يا پنهان يا كتمان‌كردن ماهيت واقعي‪ ،‬منشا‪ ،‬منبع‪ ،‬محل‪ ،‬نقل و‬
‫انتقال‪ ،‬جابه‌جايي يا مالكيت عوايدي كه به طور مستقيم يا غيرمستقيم در‬
‫نتيجه جرم تحصيل شده باشد‪.‬‬
‫‪26‬‬
‫دفاتر اسناد رسمي‪ ،‬وكالي دادگستري‪ ،‬حسابرسان‪ ،‬حسابداران‪ ،‬كارشناسان رسمي‬
‫دادگستري و بازرسان قانوني مكلفند اطالعات مورد نياز در اجراء اين قان ‌ون را‬
‫كه هيات‌وزيران مصوب مي‌كند‪ ،‬حسب درخواست شوراي عالي مبارزه با‬
‫پولشويي‪ ،‬ارائه نمايند‪.‬‬
‫نمونه پولشوئی در ایران‬
‫در سال ‪ ،1380‬گردش مالی سپرده گذاری خصوص ی در‬
‫صندوقهای قرض الحسنه استان خراسان دو برابر گردش‬
‫مالی سپرده گذاری خصوص ی در نظام بانکی استان مزبور‬
‫بوده و حجم دارائی و گردش عملیاتی این صندوقها نزدیک‬
‫‪ 2/5‬برابر دارائی های بانک صادرات با بیش از ‪ 60‬سال‬
‫سابقه می باشد‪.‬‬
‫منبع‪ :‬کتاب پولشوئی در اسناد بين املللی و حقوق ایران‬