Transcript به نام خدا تغذيه در سنين بلوغ ونوجوانی مرکز بهداشت استان واحد بهبود تغذیه

‫به نام خدا‬
‫تغذيه در سنين بلوغ ونوجوانی‬
‫مرکز بهداشت استان‬
‫واحد بهبود تغذیه‬
‫•رشد وتوسعه كشورها‪:‬‬
‫• بیش از هر چیز دیگر به نیروي‬
‫انساني ماهر و توانمند وابسته است‪.‬‬
‫•نسلي كه بتواند دانش فني منطبق با‬
‫زمان و مكان را ابداع كند‪.‬‬
‫سوءتغذیه عامل كوتاهي قد ؛ كاهش‬
‫بهره هوشي؛افزایش ابتال به‬
‫بیماریها؛‬
‫افزایش مرگ ‪ 2‬تا‪ 8‬برابر كودكان هم‬
‫سن؛ افت تحصیلي و‬
‫كاهش تولید ناخالص ملي است‪.‬‬
‫مسائل الگوي مصرف غذايي كودكان و نوجوانان دانش‬
‫آموز‬
‫• بي نظمي در وعده هاي اصلي غذا ‪ ،‬بويژه صبحانه و شام‬
‫• مصرف تنقالت كم ارزش از نظر تغذيه اي كه اغلب مقادير باالي‬
‫قند‪ ،‬نمك‪ ،‬چربي يا نگهدارنده ها را دارند و كودك را در معرض‬
‫خطر اضافه وزن يا چاقي‪ ،‬مصرف كمتر مواد غذايي مهم در اين‬
‫سنين مانند شير (كاهش مصرف كلسيم) و افزايش خطر پوسيدگي‬
‫دندانها‬
‫• در مجموع يافته هاي موجود حاكي از عدم تعادل در مصرف‬
‫مواد غذايي است‪.‬‬
‫دالیل عمده آسیب پذیری تغذیه‬
‫درنوجوانی‬
‫• افزایش نیاز به دلیل روند سریع رشد وتکامل‬
‫• تغییر شیوه زندگی وعادات غذایی‬
‫• شرایط خاص دوران نوجوانی(مثل فعالیت های‬
‫شدید ورزشی یا بی حرکتی طوالنی)‬
‫• بلوغ وتغییرات خلقی‬
‫نیازهای تغذیه ای در نوجوانی‬
‫انرژی ومواد مغذی‬
‫جهش رشد‬‫امالح از جمله کلسیم‬
‫افزایش چگالی استخوان‬‫وفسفر‬
‫پروتئین‪ -‬کلسیم‪-‬روی‪-‬ویتامین د‬
‫افزایش قد‬‫آهن ‪-‬اسید فولیک‬
‫‪ -‬پیشگیری از کم خونی‬
‫رشد قدي‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫قد بسیار متغیر است‪ ،‬اما عموما در یک محدوده خاص قرار دارد‬
‫بیشتر بزرگساالن‪ ،‬تا پیش از بیست سالگی به حداکثر قد خود می رسند‪.‬‬
‫قد بلند مشخصه ی بسیار خوبی است و پسران ما عموما ً آرزو دارند‬
‫بلندتر و درشت اندام تر باشند‪.‬‬
‫بلند قد شدن به عوامل متعددی بستگی دارد‪. .‬‬
‫عوامل داخلی تعیین کننده قد ‪ ،‬فاکتورهای ژنتیکی است که فرد از‬
‫والدینش دریافت می کند و قابل تغییر نیست‬
‫عوامل محیطی تاثیر گذار نیز عبارتند از ‪ :‬تغذیه ‪ ،‬آب و هوا ‪ ،‬اقلیم‬
‫و بیماریها و ‪....‬‬
‫در میان مواد مغذی مورد نیاز برای رشد قدی ‪ ،‬مصرف به اندازه‬
‫پروتئین ها و امالح از اهمیت ویژه ای برخوردار است ‪(.‬از جمله روی ‪،‬‬
‫کلسیم ‪ ،‬فسفر‪ ،‬منیزیوم و فلوئور)‬
‫• امروزه بلند شدن قد كودكان كم كم جاي خود را بعنوان‬
‫یك شاخص توسعه باز كرده است‪.‬‬
‫‪180‬‬
‫‪170‬‬
‫‪160‬‬
‫‪150‬‬
‫‪140‬‬
‫افزايش قد ژاپني ها طي سالهاي ‪1960-1997‬‬
‫‪23‬‬
‫‪21‬‬
‫‪18‬‬
‫‪15‬‬
‫‪12‬‬
‫‪163.2‬‬
‫‪165.9‬‬
‫‪169.2‬‬
‫‪170.4‬‬
‫‪171.9‬‬
‫‪162.6‬‬
‫‪166.4‬‬
‫‪169.5‬‬
‫‪170.9‬‬
‫‪171.5‬‬
‫‪162.9‬‬
‫‪167.8‬‬
‫‪169.3‬‬
‫‪170.5‬‬
‫‪172.1‬‬
‫‪158.7‬‬
‫‪163.6‬‬
‫‪166.9‬‬
‫‪167.7‬‬
‫‪168‬‬
‫‪141‬‬
‫‪146.9‬‬
‫‪149.4‬‬
‫‪152.1‬‬
‫‪152‬‬
‫‪130‬‬
‫‪1960‬‬
‫‪1970‬‬
‫‪1980‬‬
‫‪1990‬‬
‫‪1997‬‬
‫رشد وزني‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫میزان افزایش وزن در دوره بلوغ به موازات افزایش قد مي باشد‪.‬‬
‫از سن ‪ 10‬تا ‪ 17‬سالگي دخترها بطور متوسط ‪ 15‬کیلوگرم‬
‫افزایش وزن دارند که معادل ‪ 42‬درصد وزن آنها در بزرگسالي‬
‫است‬
‫در همین مدت پسرها به طور متوسط حدود ‪ 20‬کیلوگرم افزایش‬
‫وزن دارند که معادل ‪ 51‬درصد وزن آنها در بزرگسالي است‪.‬‬
‫در دوران بلوغ توده عضالني افزایش مي یابد‬
‫در پسرها به علت طوالني بودن دوره جهش رشد افزایش توده‬
‫عضالني بیشتر از دختران است‪ .‬در دختران افزایش توده چربي‬
‫بیشتر از پسران است بطوري که توده چربي در پسران در دوره‬
‫بلوغ در حدود ‪ 4‬تا ‪ 11‬درصد افزایش مي یابد و در دوران‬
‫بزرگسالي ثابت مي ماند اما در دختران افزایش توده چربي ‪ 15‬تا‬
‫‪ 27‬درصد وزن بدن را تشکیل میدهد ‪.‬‬
‫انرژي‬
‫• به ازاء سن ‪ ،‬جنس ‪ ،‬اندازه بدن ‪ ،‬فعالیت و تحرک نیاز به‬
‫انرژي متفاوت است‬
‫• منبع خوب تامین انرژي قندها و چربیها هستند‬
‫• عدم تامین انرژي‬
‫عدم کفایت پروتیین‬
‫محاسبه انرژی مورد نیازکودکان ونوجوانان‬
‫• کودکان‬
‫‪ 1000-1‬کیلو کالری برای سال اول زندگی‬
‫*پسران‪ :‬اضافه کردن (‪ 125‬کالری به ازای هر‬
‫سال سن)‬
‫*دختران‪ :‬اضافه کردن (‪ 100‬کالری به ازای هر‬
‫سال سن)‬
‫‪ -2‬با در نظر گرفتن ‪ %20‬اضافه برای فعالیت‬
‫• نوجوانان‬
‫‪1000 -1‬کیلو کالری برای سال اول زندگی‬
‫‪ -2‬اضافه کردن‪100‬کیلو کالری برای هر سال تا ‪11‬‬
‫سالگی‬
‫‪ -3‬اضافه کردن‬
‫*پسران ‪200: 11-15‬کیلو کالری به ازای هر سال‬
‫*دختران ‪100: 11-15‬کیلو کالری به ازای هر سال‬
‫باالی ‪ 15‬سال‬
‫*پسران‪:‬‬
‫بسیار فعال ‪50kcal/kgbw‬‬
‫فعالیت معمولی‬
‫کم فعالیت ‪15-16kcal/kgbw‬‬
‫*دختران ‪:‬‬
‫مانند یک فرد بزرگسال‬
‫‪40kcal/kgbw‬‬
‫محاسبه ساده انرژی روزانه دختران باالی ‪ 15‬سال‪:‬‬
‫چاق یا با فعالیت کم‪20kcal/kgbw:‬‬
‫فعالیت متوسط‪28kcal/kgbw:‬‬
‫فعالیت زیاد یا بسیار الغر‪30kcal/kgbw:‬‬
‫پروتئين‬
‫براي نگهداري و ترمیم بافت ها و سنتز سلول ها وبافت هاي‬
‫جدید مورد نیاز است‬
‫منابع خوب آن ‪:‬‬
‫حیوانی ‪ :‬گوشت ‪ ،‬مرغ ‪ ،‬تخم مرغ ‪ ،‬لبنیات(حیواني خوب‬
‫ولي گران)‬
‫گیاهي‪ :‬حبوبات غالت مغزها ودانه ها( ارزان بصورت‬
‫ترکیب مفید)‬
‫محاسبه میزان پروتئین‬
‫• پسران‬
‫• ‪ 14-11‬سال‬
‫• ‪ 18-15‬سال‬
‫• ‪ 14-19‬سال‬
‫• دختران‬
‫• ‪ 14-11‬سال‬
‫• ‪ 14-11‬سال‬
‫• ‪ 14-11‬سال‬
‫‪ g/d 45‬یا‪kg/cmh./28‬‬
‫‪ g/d 59‬یا‪kg/cmh./33‬‬
‫‪ g/d 58‬یا‪kg/cmh./33‬‬
‫‪ g/d 46‬یا‪kg/cmh./29‬‬
‫‪ g/d 44‬یا‪kg/cmh./26‬‬
‫‪ g/d 46‬یا‪kg/cmh./28‬‬
‫ویتامین آ در رشد ومقاومت بدن در مقابل بیماریها ‪،‬‬
‫حفظ قدرت بینایي و سالمت پوست نقش ایفا’ مي کند‬
‫منابع غذایي غني آن بیشترحیواني است (جگر‪،‬زرده تخم مرغ ‪)..،‬‬
‫اما‪:‬‬
‫پیش ساز آن در سبزیهاي برگ سبز و زرد(کاهو و هویج وکدو‬
‫حلوایي)ودر میوهاي زرد ونارنجي(زرد آلو و طالبي و هلو) به‬
‫وفور وجود دارد‬
‫بررسي در سطح ملي براي تعیین درصد شیوع وشدت کمبود صورت‬
‫نگرفته است‬
‫اما‪...‬‬
‫براساس بررسي مصرف ‪ 46 ،‬درصد خانوار هاي کشور کمتر از ‪80‬‬
‫درصد نیاز خود را دریافت مي کنند‬
‫جمع بندي اطالعات نشان مي دهد در کل کشور کمبود خفیف ویتامین‬
‫آ وجود دارد‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫ویتامین ‪D‬‬
‫ویتامین د برای رشد و نمو استخوانها الزم است‬
‫این ویتامین در روغن ماهی ‪ ،‬جگر ‪ ،‬زرده تخم مرغ ‪ ،‬پنیر و ماست به‬
‫مقدار زیاد وجود دارد ‪.‬‬
‫اصلی ترین راه تأمین ویتامین ‪ D‬برخورد نور ماوراء بنفش آفتاب و‬
‫تغییرات پیش سازهای زیر پوستی است‪.‬‬
‫این ویتامین از راه مواد غذایی حیوانی نیز تامین می شود ‪ ،‬در گیاهان نیز‬
‫پیش سازهای تولید کننده ویتامین ‪ D‬موجود است ‪.‬‬
‫نقش اصلی ویتامین ‪ ، D‬حفظ تعادل کلسیم و فسفر است در تمایز سلولی‬
‫تاثیر دارد‪.‬رشد استخوانی ‪ ،‬استحکام استخوانها و دندانها ‪ ،‬سالمت‬
‫استخوان در دوران کهنسالی و عدم ابتال به استئوپروز یا پوکی استخوان‬
‫همه به دلیل تاثیر ویتامین ‪ D‬در حفظ تعادل کلسیم و فسفر است‪.‬‬
‫ویتامین ‪ D‬از یک سو موجب افزایش جذب کلسیم و فسفر از روده ها ‪،‬‬
‫کاهش دفع از کلیه ها و کنترل متابولیسم در استخوان می شود و از سوی‬
‫دیگر این ویتامین در رشد سلولهای استخوانی نیز مؤثر است ‪ .‬تاثیر آن در‬
‫رشد سلولها ‪ ،‬به دلیل عمل آن در ترجمه ژنهای هسته سلول می باشد ‪.‬‬
‫اهميت صرف صبحانه‪:‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫دریک رژیم عادي حدود ‪ 25-20‬درصد انرژي روزانه باید از‬
‫طریق صرف صبحانه تامین گردد‬
‫با توجه به نقش صبحانه در حفظ قند خون در حد طبیعي‪:‬‬
‫توانایي مغزبرای یاد گیری‬
‫قند خون‬
‫نخوردن صبحانه‬
‫در سمپوزیومي که در سال ‪1995‬بنام صبحانه ‪،‬کارآیي‬
‫وسالمت برگزار شد اعالم گردید که ‪:‬‬
‫کودکاني که صبحانه صرف نمي کنند در‬
‫انجام‬
‫تکالیف ریاضي کارآیي کمتري دارند و‬
‫قدرت‬
‫خالقیت وابتکار آنها کاهش پیدا مي کند‬
‫نقش میان وعده ها‪:‬‬
‫‪-1‬کودکان سنین مدرسه عالوه بر سه وعده اصلي به میان‬
‫وعده نیز نیاز دارند‬
‫‪-2‬ذخیره گلیکوژن در این دانش آموزان فقط براي ‪4-6‬‬
‫ساعت کافي است‬
‫‪-3‬میان وعده نباید بعنوان یک وعده اضافي در نظر گرفته‬
‫شود‬
‫‪ -4‬دانش آموزان را باید با گروههاي غذایي آشنا کرد‬
‫میان وعده هاي مناسب‪:‬‬
‫انواع غالت کامل‬
‫خشکبار(نخودو کشمش‪)000‬‬
‫انواع میوه و سبزی های قابل استفاده در مدرسه‬
‫انواع ساندویج هاي خانگي‬
‫مراحل تصحیح تغذیه دانش آموزان‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫تعیین وضعیت رشد جسمی وفیزیکی دانش آموز‬
‫تعیین حدودی میزان انرژی و پروتئین مورد نیاز روزانه‬
‫مشاوره ویافتن اشکاالت برنامه غذایی‬
‫تنظیم یک برنامه غذایی صحیح بر اساس گروه های‬
‫غذایی ودر ‪ 3‬وعده اصلی و‪ 3-2‬میان وعده‬
‫گروه نان وغالت‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫هر سهم معادل ‪ 30‬گرم‬
‫هر سهم حاوی ‪ 15‬گرم کربوهیدرات‬
‫‪3‬گرم پروتئین‬
‫‪ 0-1‬گرم چربی‬
‫هرسهم دارای ‪ 80‬کالری‬
‫میزان مورد نیاز برای کودکان و نوجوانان‪ 9-11‬سهم‬
‫گروه سبزی ها و گروه میوه ها‬
‫• هر سهم معادل ‪ 100‬گرم‬
‫• هر سهم میوه حاوی ‪ 15‬گرم کربوهیدرات‬
‫• هر سهم سبزی حاوی ‪ 5‬گرم کربوهیدرات و ‪2‬گرم پروتئین‬
‫• هرسهم میوه ‪ 60‬کالری وسبزی کالری‪ 25‬دارد‬
‫• میزان مورد نیاز برای کودکان و نوجوانان‬
‫• میوه ‪ 2-4‬سهم وسبزی حداقل ‪ 3-5‬سهم‬
‫گروه لبنیات‬
‫• هر سهم معادل ‪ 240‬گرم شیر یا ماست ‪ 30‬گرم پنیر‬
‫• هر سهم حاوی ‪ 12‬گرم کربوهیدرات‬
‫‪8‬گرم پروتئین‬
‫‪ 0-8‬گرم چربی‬
‫• هرسهم دارای ‪ 90-150‬کالری‬
‫• میزان مورد نیاز برای کودکان و نوجوانان‪ 3-4‬سهم‬
‫گروه گوشت وجانشین هایش‬
‫• هر سهم معادل ‪ 30‬گرم گوشت یا نصف لیوان حبوبات پخته‬
‫• هر سهم حاوی ‪7‬گرم پروتئین‬
‫‪ 0-8‬گرم چربی‬
‫• هرسهم دارای ‪ 35-100‬کالری‬
‫• میزان مورد نیاز برای کودکان و نوجوانان‪ 3-4‬سهم‬
‫توصیه کنید به‪:‬‬
‫‪-1‬صرف شام در ساعات اولیه شب‬
‫‪-2‬خواب در ساعت معین‬
‫‪-3‬توجه والدین به صبحانه‬
‫‪-4‬سحرخیزي‬
‫رفتارهاي تغذيه اي نامطلوب‪:‬‬
‫• خودداري از مصرف گوشت‬
‫• خودداري از مصرف شیر ولبنیات‬
‫• خود داري از مصرف سبزیها‬
‫• افراط در مصرف شکالت وشیریني‬
‫• مصرف بي رویه تنقالت بي ارزش‬
‫نکاتي در مورد تغذيه دانش آموزان‪:‬‬
‫‪ -1‬بطور کلي در سنین مدرسه ‪،‬رشد کودک با سرعت‬
‫کمتري ادامه دارد وعوامل ژنتیکي ‪،‬تغذیه خوب ومحیط‬
‫در سرعت رشد او موثر است وکمبود هاي تغذیهاي‬
‫کودک را از رشد بالقوه اي که مي تواند داشته باشد باز‬
‫مي دارد‬
‫‪-2‬انرژي و مواد مورد نیاز کودک در این سنین به اندازه‬
‫بدن ‪،‬سرعت رشد و میزان فعالیت آنها بستگي دارد پس‬
‫الگو ي غذایي یکساني براي دانش آموزان نمي توان‬
‫تعیین کرد‬
‫‪ -3‬تشویق کودکان به ورزش موجب سوختن کالري اضافي‬
‫دریافتي ‪،‬شادابي و جلوگیري از چاقي کودکان مي شود‬
‫‪-4‬سرعت رشد کودکان روز به روز در حال تغییر است بنا‬
‫براین در یافت روزانه آنها از نظر انرژي و مواد مغذي و‬
‫بطور کلي مقدار غذاي مصرفي روز به روز تغییر مي کند‪.‬‬
‫‪-5‬سوء تغذیه در این دوران موجب کاهش سرعت رشد‬
‫جسمي و توانمندي ذهني آنها مي شود‪.‬‬
‫‪-6‬در این دوران اشتهاي کودک راهنماي خوبي براي دریافت‬
‫انرژي ومواد مغذي مورد نیاز است‪.‬‬
‫‪-7‬استرس مي تواند روي اشتهاي کودک تاثیر بگذاردکه در‬
‫صورت تداوم مي تواند مشکل ساز باشد در اینصورت‬
‫باید با شناسایي ورفع مشکل به کودک کمک کرد‪.‬‬
‫‪-8‬به والدین هم باید آموزش داد که‪:‬‬
‫• غذاي داراي ارزش غذایي را براي کودک فراهم کنند‬
‫• محیط مناسب براي کودک مهیا کنندتا رفتارهاي درست غذایي‬
‫در آنها شکل بگیرد چرا که الگوي کودکان در درجه اول‬
‫برادر یا خواهر بزرگتر وسپس والدین هستند‪.‬‬
Sex/ years
Both 7-10
Boys 11-14
Boys 15-18
Girls 11-14
Girls 15-18
Energy(kcal)
2000
2500
3000
2200
2200
Protein(gr)
28
45
59
46
44
Vit A(Iu)
3500
4000
4000
5000
5000
Vit D(Iu)
400
400
400
400
400
Fe (mg)
10
15
15
12
12
Iodine (micg)
120
150
150
150
150
Calcium(mg)
800
1200
1200
1200
1200
Zinc (mg)
10
12
12
15
15