Transcript Wprowadzenie do praw cz*owieka

WPROWADZENIE
DO PRAW CZŁOWIEKA
CO TO SĄ PRAWA CZŁOWIEKA?
MIROSŁAWA HORODOK
IRENA DENISOFF
CDN W PILE
CO TO SĄ PRAWA CZŁOWIEKA?
• Prawa człowieka są powszechne – zawsze takie
same dla wszystkich ludzi, gdziekolwiek by się na
świecie nie znajdowali.
• Prawa człowieka nie przysługują dlatego, że jest się
członkiem jakiegoś państwa, ale dlatego, że jest się
członkiem rodziny ludzkiej.
• Oznacza to, że prawa człowieka przysługują
dzieciom tak samo, jak przysługują one dorosłym.
CO TO SĄ PRAWA CZŁOWIEKA?
• Prawa człowieka są niezbywalne – nie można ich
utracić, przynajmniej dopóki się jest człowiekiem.
• Prawa człowieka są współzależne – razem stanowią
nierozdzielną i nawzajem się uzupełniającą całość.
Na przykład z przysługującym jednostce prawem
do uczestnictwa w podejmowaniu decyzji na
szczeblu lokalnym wiąże się przysługujące jej
prawo do wyrażania własnej opinii, wolność
stowarzyszania się, uzyskania wykształcenia,
czy wręcz prawo do zaspokojenia podstawowych
potrzeb życiowych.
CO TO SĄ PRAWA CZŁOWIEKA?
• Prawa człowieka odzwierciedlają fundamentalne
potrzeby ludzkie. Ustanawiają one zestaw
podstawowych standardów, bez spełnienia których
ludzie nie są w stanie żyć godnie.
Pogwałcenie przysługującej jednostce praw
człowieka oznacza traktowanie tej jednostki tak,
jakby nie była istotą ludzką.
Opowiadać się za przestrzeganiem praw człowieka
to domagać się poszanowania godności
wszystkich ludzi.
CO TO SĄ PRAWA CZŁOWIEKA?
• Jeśli jednostka domaga się respektowania
przynależnych jej praw człowieka, przyjmuje tym
samym na siebie odpowiedzialność za
poszanowanie praw należnym innym oraz za
ochronę i poparcie dla tych, którym tych praw się
odmawia.
Przyjęcie na siebie tej odpowiedzialności jest
aktem solidarności z wszystkimi ludźmi żyjącymi
na świecie.
PREKURSORZY DWUDZIESTOWIECZNYCH
PRAW CZŁOWIEKA
• Dla wielu ludzi kodyfikacja praw człowieka jest
jednym z największych osiągnięć XX wieku, ale ich
historia sięga znacznie dalej i odniesienia do
sprawiedliwości, uczciwości i wartości
humanitarnych są wspólne wielu religiom.
Jednak aż do XVIII wieku nie było takiego
państwa, w którym niezbywalne prawa człowieka
byłyby powszechnie realizowane lub choćby
skonceptualizowane.
PREKURSORZY DWUDZIESTOWIECZNYCH
PRAW CZŁOWIEKA
Dzisiejsze zapisy prawne poprzedziły historyczne
dokumenty, w których poszczególne prawa lub ich
część znalazły swoje odbicie. Należą do nich:
- 1225 r. – angielska Wielka Karta Swobód;
- 1689 r. – Ustawa o Prawach;
- 1789 r. – francuska Deklaracja Praw Człowieka
i Obywatela;
- 1791 r. – Konstytucja USA i Karta Praw;
PREKURSORZY DWUDZIESTOWIECZNYCH
PRAW CZŁOWIEKA
Prawa człowieka mają swe historyczne źródła także
w podejmowanych w XIX wieku wysiłkach na rzecz
wprowadzenia zakazu handlu niewolnikami
i ograniczenia okrucieństwa wojen.
Konwencje Genewskie położyły podwaliny pod
międzynarodowe prawo humanitarne, które reguluje
sposób prowadzenia wojen i chroni jednostki
podczas konfliktów zbrojnych. Szczególną ochronę
gwarantuje ono ludności nieuczestniczącej
w walkach i żołnierzom niezdolnym do dalszego
boju.
PREKURSORZY DWUDZIESTOWIECZNYCH
PRAW CZŁOWIEKA
Utworzona po I wojnie światowej Liga Narodów
wykazała się troską o grupy społecznie wrażliwe.
Międzynarodowa Organizacja Pracy ( początkowo
organ Ligi Narodów, a obecnie agenda ONZ )
uchwaliła wiele ważnych konwencji ustalających
standardy ochrony ludzi pracy:
- Konwencja o Wieku Minimalnym ( 1919 r.);
- Konwencja o Pracy Przymusowej ( 1930 r.);
- Konwencja o Czterdziestogodzinnym Tygodniu
Pracy ( 1935 r.).
POWSZECHNA DEKLARACJA
PRAW CZŁOWIEKA
W połowie XX wieku dwa wydarzenia spowodowały
wzrost świadomości istnienia praw człowieka:
1. Podjęta przez skolonizowane narody walka
o niepodległość, toczona w imię powszechnej
równości wszystkich ludzi i prawa do
samostanowienia.
2. II wojna światowa i dokonana przez niemieckich
nazistów eksterminacja ponad sześciu milionów
Żydów, Romów, homoseksualistów
i niepełnosprawnych.
Te wydarzenia przeraziły świat.
POWSZECHNA DEKLARACJA
PRAW CZŁOWIEKA
Następstwem tych wydarzeń było pojawienie się
powszechnej potrzeby kodyfikacji praw człowieka
i stworzenia narzędzia mogącego zapewnić pokój
i ochronę obywateli przed nadużyciami władzy.
Powołano do życia ONZ i postulaty ludzi znalazły
odzwierciedlenie w jej dokumencie założycielskim
Karcie Narodów Zjednoczonych.
POWSZECHNA DEKLARACJA
PRAW CZŁOWIEKA
Prawo przysługujące każdemu członkowi wspólnoty
ludzkiej ujęto po raz pierwszy w Powszechnej
Deklaracji Praw Człowieka ( PDPC) będącej jedną
z pierwszych inicjatyw podjętych przez ONZ.
W 30 artykułach składających się a jej treść
wyliczono w sposób wyczerpujący prawa
obywatelskie, polityczne, społeczne, kulturowe
i ekonomiczne.
Deklaracja jest powszechna ( dotyczy wszystkich
ludzi żyjących na świecie) i niepodzielna ( wszystkie
prawa są jednakowo istotne dla realizacji czyjegoś
człowieczeństwa ).
KORPUS PRAW CZŁOWIEKA
PDPC zyskała status zwyczajowo obowiązującego
prawa międzynarodowego.
Z racji bycia deklaracją stanowi ona jednak tylko
oświadczenie woli, zbiór zasad, które państwa
członkowskie ONZ zobowiązują się stosować, aby
zagwarantować wszystkim ludziom godne życie.
Aby prawa z deklaracji uzyskały pełną moc prawną,
muszą zostać zapisane w dokumentach zwanymi
konwencjami lub traktatami lub paktami, w których
ustalone są normy i standardy obowiązujące
na gruncie międzynarodowym.
KORPUS PRAW CZŁOWIEKA
Artykuły z PDPC zostały zapisane w dwóch umowach
1. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich
i Politycznych ( MPPOiP) wyszczególnia prawa
odnoszące się do wolności i swobód, których
państwo nie może pozbawić swoich obywateli np.
wolność słowa, czy swoboda poruszania się.
2. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych,
Społecznych i Kulturalnych ( MPPGSiK) dotyczy
tych artykułów Deklaracji, które definiują prawa
jednostki do samostanowienia i zaspokojenia
podstawowych potrzeb.
KORPUS PRAW CZŁOWIEKA
Od momentu przyjęcia, a więc od 1948 roku PDPC
stała się punktem odniesienia dla 20 znaczących
konwencji o prawach człowieka, które stanowią
Korpus Praw Człowieka – czyli rozwijający się zbiór
dokumentów międzynarodowych definiujących
prawa człowieka i ustalających mechanizmy ich
ochrony i propagowania.
REGIONALNE KONWENCJE
PRAW CZŁOWIEKA
Są to dostosowania praw zapisanych
w oenzetowskim korpusie praw człowieka
do warunków danego regionu, które mają wzmocnić
działanie dokumentów uniwersalnych. Przykłady:
 Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i
Podstawowych Wolności ( znana pod nazwą
Europejskiej Konwencji Praw Człowieka) przyjęta
przez Radę Europy w 1950 r. i ratyfikowana przez
47 państw.
REGIONALNE KONWENCJE
PRAW CZŁOWIEKA
 Europejska Konwencja o Zapobieganiu Torturom
oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu
albo Karaniu przyjęta przez Radę Europy w 1987 r.;
 Europejska Karta Społeczna – przyjęta przez Radę
Europy w 1960 r, i zrewidowana w 1966 r.;
 Amerykańska Konwencja Praw Człowieka –
przyjęta przez Organizację Państw Amerykańskich
w 1969 r.;
 Afrykańska Karta Praw Człowieka – przyjęta przez
Organizację Jedności Afrykańskiej w 1981 r.
MECHANIZMY OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA
STOSOWANE PRZEZ RADĘ EUROPY
 Europejska Konwencja Praw Człowieka –
regionalne narzędzie służące ochronie praw
człowieka. Ustala ona standardy dla Europy.
Państwa należące do Unii Europejskiej to zarazem
państwa należące do Rady Europy.
Państwa te są prawnie zobligowane do uznawania
praw człowieka w swoim prawodawstwie.
Organem Rady Europy odpowiedzialnym za
wdrażanie EKOPC jest Komitet Ministrów oraz
Europejski Trybunał Praw Człowieka z siedzibą
w Strasburgu.
MECHANIZMY OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA
STOSOWANE PRZEZ RADĘ EUROPY
 Europejska Karta Społeczna - gwarantuje prawa
człowieka w obszarze społecznym
i gospodarczym np. prawo do właściwych
warunków mieszkaniowych, dostępnej służby
zdrowia, bezpłatnej edukacji na poziomie
podstawowym i średnim, odpowiednich,
bezpiecznych i wolnych od dyskryminacji
warunków pracy, ochrony prawnej i społecznej…
Ustanawia ona mechanizm kontrolny
sprawdzający, czy państwa, które ratyfikowały
Kartę wcielają w życie jej postanowienia.
MECHANIZMY OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA
STOSOWANE PRZEZ RADĘ EUROPY
 Komisarz Praw Człowieka - niezależna instytucja
funkcjonująca w ramach Rady Europy ma za
zadanie propagowanie w krajach członkowskich
znajomości i przestrzegania praw człowieka.
Identyfikuje niedociągnięcia i luki prawne, działa
na rzecz upowszechnienia wiedzy na temat praw
człowieka i zachęca do stosowania środków
mogących przyczynić się do wymiernych
postępów w ich propagowaniu i ochronie.
CO TO SĄ PRAWA DZIECKA?
 Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło Konwencję
o Prawach Dziecka w 1989 r.
 Konwencja definiuje dziecko jako istotę ludzką
w wieku poniżej osiemnastu lat i deklaruje, że
przysługuje mu pełnia praw człowieka
 Składa się ona z 54 artykułów w trzech
kategoriach:
- ochrona – dotyczy zagwarantowania
bezpieczeństwa dzieci oraz takich kwestii jak ich
krzywdzenie, zaniedbywanie i wykorzystywanie.
CO TO SĄ PRAWA DZIECKA?
 - Zaspokojenie potrzeb - dotyczy specyficznych
potrzeb dzieci, takich jak wyksztalcenie i opieka
zdrowotna.
- Uczestnictwo - dotyczy rozwoju zdolności dziecka
do podejmowania decyzji i uczestniczenia
w życiu społecznym do chwili osiągnięcia
pełnoletności.
Konwencja mocno podkreśla nadrzędność i wagę
roli władzy i odpowiedzialności rodziny dziecka.
CO TO SĄ PRAWA DZIECKA?
Uznaje ona prawo dziecka nie tylko do języka
i kultury jego rodziny, ale także do ich poszanowania
przez innych.
Konwencja wzywa także władze państwowe, by
udzieliły one pomocy tym rodzinom, które nie są
w stanie zapewnić swoim dzieciom właściwego
poziomu życia.
CO TO SĄ PRAWA DZIECKA?
Konwencja uznaje zarazem dzieci za jednostki,
którym przysługują pewne prawa, gwarantując im
– w sposób adekwatny do rozwoju ich zdolności –
prawo do tożsamości, prywatności, informacji,
wolności myśli i sumienia, wiary religijnej, swobody
wypowiedzi i stowarzyszania się.
Zmobilizowane zostały agendy ONZ np. UNICEF
i Międzynarodowa Organizacja Pracy do
zintensyfikowania działań na rzecz ochrony praw
dziecka.
CO TO SĄ PRAWA DZIECKA?
Prawa dziecka ujęte w Konwencji odzwierciedlają
cztery zasady ogólne:
1.Ochrona przed dyskryminacją ( art. 2). Na państwo
nakłada obowiązek ochrony dzieci przed
wszystkimi formami dyskryminacji.
2.Najlepsze zabezpieczenie interesów dziecka
( art. 3). Najważniejszym kryterium wszelkich
działań dotyczących dziecka powinno być jego
dobro. Interes dziecka powinien być najważniejszy.
Kwestia, co jest najlepszym interesem dziecka
pozostaje trudna do rozstrzygnięcia.
CO TO SĄ PRAWA DZIECKA?
3. Prawo do życia i rozwoju ( art. 6). Obowiązkiem
państwa jest zapewnienie dziecku warunków
do przetrwania i rozwoju. Oznacza to, że dziecka
nie można skazać na śmierć i nie można też
przerwać jego życia.
4. Poszanowanie poglądów dziecka ( art. 12)
oznacza, że dziecko ma prawo do wyrażania
i uwzględniania swych poglądów we wszystkich
sprawach go dotyczących.
PROMOWANIE KONWENCJI
O PRAWACH DZIECKA
1.Udostępnianie Konwencji wszystkim, którzy pracują
z dziećmi i samym dzieciom.
2. Systematyczne nauczanie o prawach dziecka już
od najwcześniejszych lat jego życia.
Każde dziecko ma prawo znać prawa, które
przysługują jemu i innym.
3. Upowszechnianie stron Internetowych, organizacji,
które zajmują się prawami dziecka.
PROMOWANIE KONWENCJI
O PRAWACH DZIECKA
 Amnesty International: www.amnesty.org
 Sieć Informacji o Prawach Dziecka: www.crin.org
 Rada Europy: www.coe.int
 Edukacja na rzecz demokracji i praw człowieka
w Europie www.dare-network.org
 Europejska Sieć Praw Rzeczników Praw Dziecka:
www.ombudsnet.org/enoc/
 Human Rights Watch: www.hrw.org
 UNESCO: www.uneco.org
 UNICEF: www.unicef.org
 Wysoki Komisarz ONZ ds. Praw Człowieka:
www.ohchr.org/english
CO TO JEST EDUKACJA NA RZECZ
PRAW CZŁOWIEKA?
 Nie ma jednej definicji.
 Rzadko nauczana jest w oderwaniu od kontekstu.
 Kluczowy dla określenia jej istoty wydaje się być
cel, którym jest kształtowanie kultury
poszanowania praw człowieka.
 Główne składowe tej kultury wyznaczają ogólne
cele edukacji na rzecz praw człowieka.
JAKIE SĄ CELE EDUKACJI
NA RZECZ PRAW CZŁOWIEKA?
Kształtowanie postawy szacunku do praw
człowieka i swobód obywatelskich;
nadanie właściwej wartości ludzkiej godności
i budowanie szacunku do samego siebie i innych
ludzi;
 kształtowanie postaw i zachowań prowadzących
do poszanowania praw innych ludzi;
 działanie na rzecz równouprawnienia kobiet
i mężczyzn oraz zrównoważenia ich szans we
wszystkich sferach ludzkiego życia;
JAKIE SĄ CELE EDUKACJI
NA RZECZ PRAW CZŁOWIEKA?
 propagowanie poszanowania, zrozumienia
i doceniania różnorodności kulturowej, szczególnie
w odniesieniu do mniejszości narodowych,
etnicznych, religijnych, językowych i innych;
 nadanie ludziom większych uprawnień i większej
władzy, a przez to skłonienie ich do większego
zaangażowania obywatelskiego;
 promowanie demokracji, rozwoju, sprawiedliwości
społecznej, solidarności oraz braterstwa ludzi
i narodów;
JAKIE SĄ CELE EDUKACJI
NA RZECZ PRAW CZŁOWIEKA?
 wspieranie podejmowanych przez instytucje
międzynarodowe działań na rzecz budowania
kultury pokojowego współistnienia, która
opierałaby się na uniwersalnej wartości praw
człowieka, wzajemnym zrozumieniu, tolerancji
i wyzbyciu się przemocy.
EDUKACJA NA RZECZ PRAW
CZŁOWIEKA W PRACY Z DZIEĆMI
To kształtowanie postaw opartych na zaufaniu
i tolerancji, będących fundamentem kultury praw
człowieka:
- docenianie siebie samego i innych,
- poszanowanie praw człowieka w życiu
codziennym,
- zrozumienie własnych postaw i zdolność do ich
wyrażania,
-docenianie i poszanowanie różnic społecznych
i kulturowych,
EDUKACJA NA RZECZ PRAW
CZŁOWIEKA W PRACY Z DZIEĆMI
- zdolność do rozwiązywania konfliktów bez użycia
przemocy i z poszanowaniem praw innych,
- rozwijanie w dziecku wiary we własne siły
i umiejętność ochrony oraz propagowania praw
człowieka.
WIEDZA, UMIEJĘTNOŚCI I POSTAWY W
EDUKACJI NA RZECZ PRAW CZŁOWIEKA
Wiedza:
-prawa człowieka dostarczają wzorców zachowania
się w rodzinie, szkole, najbliższej społeczności
i świecie jako takim,
-prawa człowieka są uniwersalne, chociaż mogą
być na różne sposoby interpretowane i
doświadczane,
-prawa człowieka przysługują każdemu dziecku
i każde dziecko jest zarazem zobowiązane do
przestrzegania praw innych ludzi, wszystkie te prawa
gwarantuje Konwencja o Prawach Dziecka,
WIEDZA, UMIEJĘTNOŚCI I POSTAWY W
EDUKACJI NA RZECZ PRAW CZŁOWIEKA
- istnieją również inne dokumenty mające zapewnić
ochronę praw człowieka np. Powszechna
Deklaracja Praw Człowieka lub Europejska
Konwencja praw Człowieka.
Umiejętności:
- aktywne słuchanie i komunikowanie się,
- myślenie krytyczne,
- praca w grupie i pozytywne rozwiązywanie
konfliktów,
- wypracowywanie konsensusu,
WIEDZA, UMIEJĘTNOŚCI I POSTAWY W
EDUKACJI NA RZECZ PRAW CZŁOWIEKA
Umiejętności - cd:
- demokratyczne uczestnictwo w działaniach
podejmowanych razem z rówieśnikami
- pewne wyrażanie własnych opinii,
- rozwiązywanie problemów,
Postawy, poprzez które można wyrażać prawa
człowieka to:
- szacunek dla siebie i innych,
- odpowiedzialność,
- ciekawość, otwarty umysł, uznanie odmienności,
- empatia i solidarność z innymi,
WIEDZA, UMIEJĘTNOŚCI I POSTAWY W
EDUKACJI NA RZECZ PRAW CZŁOWIEKA
- poczucie godności, wiara we własne siły i wartość
innych ludzi, niezależnie od różnic,
- poczucie sprawiedliwości i odpowiedzialności
społecznej oraz dbałość, by wszyscy byli traktowani
sprawiedliwie,
- potrzeba polepszenia środowiska szkolnego lub
społecznego,
- chęć promowania praw człowieka na szczeblu
lokalnym i globalnym.