Transcript ZASTRZEŻENIA

Polskie ZASTRZEŻENIA do
Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych,
czy ZASTRZEŻENIA do Polski w sprawie
Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych?
Anna Błaszczak
Zespół Prawa Konstytucyjnego i Międzynarodowego
Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich
Po co nam Konwencja o Prawach
Osób Niepełnosprawnych?
Polskie zastrzeżenia do Konwencji
ZASTRZEŻENIA
STATUS PRAWNY OSÓB
UBEZWŁASNOWOLNIONYCH
I OSÓB Z
NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ
INTELEKTUALNĄ
art. 12 i art. 23 ust. 1 lit. a
PRAWO DO ŻYCIA
RODZINNEGO, ZDROWIE
SEKSUALNE I ROZRODCZOŚĆ
art. 23 ust. 1 lit. b i art. 25 lit. b
Krótka historia art. 12
Konwencji o Prawach Osób
Niepełnosprawnych
Prawo międzynarodowe
Deklaracja Praw Osób Upośledzonych
Umysłowo z 1971 r.
osoby z niepełnosprawnością intelektualną cieszą się – w miarę swoich
możliwości – takimi samymi prawami jak inne osoby, biorą aktywny
udział w życiu społecznym, mają zapewnione wsparcie w postaci
wykwalifikowanego opiekuna, lub asystę osobistą
Prawo międzynarodowe
Zasady Ochrony Osób Chorych Psychicznie
oraz Polepszenia Psychiatrycznej Opieki
Zdrowotnej z 1991 r.
procedura
ubezwłasnowolnienia
powinna
być
podejmowana
w wyniku sprawiedliwego i obiektywnego procesu, orzeczenia powinny
być zaskarżalne także przez osobę chorą psychicznie , prawidłowość
orzeczenia powinna być okresowo z urzędu weryfikowana
Prawo międzynarodowe
Standardowe Zasady Wyrównywania Szans
Osób Niepełnosprawnych z 1993 r.
osoby z niepełnosprawnością intelektualną powinny mieć zapewnione
wsparcie w osiągnięciu niezależności w życiu codziennym, usługi
asystenta osobistego i tłumacza
Prawo międzynarodowe
Rekomendacja KM Rady Europy nr R(99)4
w sprawie zasad dotyczących prawnej ochrony
niekompetentnych osób dorosłych
środki prawne powinny uwzględniać indywidualne potrzeby danej
osoby, stopień jej niepełnosprawności, zmienność w czasie, w jak
najmniejszym stopniu ograniczać jej autonomię i - jeśli to możliwe –
nie odbierać zdolności do czynności prawnych
Prawo międzynarodowe
Rekomendacja KM Rady Europy nr Rec(06)5
w sprawie Planu Działania RW
na lata 2006 - 2015
adekwatne
wsparcie
dla
osób
doświadczających
trudności
w realizowaniu zdolności do czynności prawnych, dostosowane do ich
potrzeb
Prawo międzynarodowe
Rezolucja Zgromadzenia Parlamentarnego RE
nr 1642 (2009)
„Dostęp do praw osób niepełnosprawnych
oraz ich pełna i aktywna partycypacja w życiu społecznym”
postuluje reformę regulacji zdolności do czynności prawnych, zachęca
do
zagwarantowania
osobom
niepełnosprawnym
zdolności
do
czynności prawnych oraz prawa do samodzielnego podejmowania
decyzji, środki adekwatne i dostosowane do indywidualnych potrzeb
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych
States Parties shall recognize that persons with
disabilities enjoy legal capacity on an equal
basis with others in all aspects of life.
art. 12 ust. 2 KPON
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych
Państwa Strony uznają, że osoby niepełnosprawne
mają zdolność prawną, na zasadzie równości
z innymi osobami, we wszystkich aspektach życia.
art. 12 ust. 2 KPON
Zastrzeżenia do KPON - Australia
Australia oświadcza, że w jej rozumieniu Konwencja
pozwala na wspieranie lub zastępcze
podejmowanie decyzji, co oznacza podejmowanie
decyzji w imieniu osoby tylko, gdy to konieczne,
jako środek ostateczny i gwarantujący ochronę praw.
zastrzeżenie Australii
Zastrzeżenia do KPON - Egipt
Arabska Republika Egiptu oświadcza, że zgodnie z
jej interpretacją art. 12 Konwencji (…) jeżeli chodzi
o zdolność prawną, o której mowa w ustępie 2 tego
artykułu, osoby niepełnosprawne mogą nabywać
prawa i ponosić odpowiedzialność prawną, ale nie
mają zdolności do czynności prawnych.
zastrzeżenie Egiptu
OŚWIADCZENIE INTERPRETACYJNE - POLSKA
Rzeczpospolita Polska oświadcza, że interpretuje art. 12 KPON
w sposób zezwalający na stosowanie ubezwłasnowolnienia, w
okolicznościach i w sposób określony w prawie wewnętrznym,
jako środka, o którym mowa w art. 12 ust. 4 w sytuacji, gdy
wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub
innego rodzaju zaburzeń psychicznych osoba nie jest w stanie
kierować swoim postępowaniem
zastrzeżenie Polski
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych
Środki odnoszące się do korzystania
ze zdolności do czynności prawnej zapewnią:
• poszanowanie praw, woli i preferencji osoby niepełnosprawnej,
• ochronę przed nadużyciami,
• ochronę przed konfliktem interesów,
• ochronę przed nieuzasadnionym wpływem.
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych
Środki odnoszące się do korzystania
ze zdolności do czynności prawnej będą:
• właściwe i efektywne,
• proporcjonalne i dostosowane do okoliczności,
• stosowane w możliwie krótkim czasie,
• poddawane regularnej rewizji przez kompetentny i bezstronny
organ lub władze sądowniczą.
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych
Państwa zobowiązane są do podjęcia
działań w celu zapewnienia:
• równego prawa do posiadania lub dziedziczenia własności,
• sprawowania kontroli nad własnymi finansami,
• dostępu do pożyczek i kredytów,
• zakazu arbitralnego pozbawiania własności.
Raport krajowy art. 35 KPON
Wytyczne Komitetu Praw
Osób Niepełnosprawnych ONZ:
• możliwość korzystania ze zdolności do czynności prawnych,
• pełny udział w życiu obywatelskim,
• wykonywanie prawa własności i prawa dziedziczenia,
• wykonywanie kontroli nad sprawami finansowymi,
• dostęp do pożyczek i kredytów,
• wykonywanie zakazu arbitralnego pozbawiania własności,
Raport krajowy art. 35 KPON
Wytyczne Komitetu Praw
Osób Niepełnosprawnych ONZ:
• wsparcie udzielane osobom niepełnosprawnym w korzystaniu
ze zdolności do czynności prawnych,
• gwarancje zapobiegające nadużyciom,
• podnoszenie świadomości i kampanie edukacyjne,
• powody i zasadność utrzymywania wniesionych zastrzeżeń.
OŚWIADCZENIE INTERPRETACYJNE - POLSKA
Rzeczpospolita Polska oświadcza, że interpretuje art. 12 KPON
w sposób zezwalający na stosowanie ubezwłasnowolnienia, w
okolicznościach i w sposób określony w prawie wewnętrznym,
jako środka, o którym mowa w art. 12 ust. 4 w sytuacji, gdy
wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub
innego rodzaju zaburzeń psychicznych osoba nie jest w stanie
kierować swoim postępowaniem
zastrzeżenie Polski
Zastrzeżenia w prawie międzynarodowym
Przy podpisaniu, ratyfikacji, przyjęciu lub zatwierdzeniu traktatu oraz przy
przystąpieniu do niego państwo może zgłosić zastrzeżenie, chyba że (…)
zastrzeżenie jest niezgodne z przedmiotem i celem traktatu.
art. 19 lit. c Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów
Nie dopuszcza się żadnych zastrzeżeń do Konwencji, które są niezgodne
z jej celem.
art. 46 ust. 1 KPON
Zastrzeżenie do art. 23 ust. 1 lit. a
Konwencji o Prawach Osób
Niepełnosprawnych
PRAWO DO ŻYCIA RODZINNEGO
art. 23 ust. 1 lit. a Konwencji:
Państwa
-
Strony
zagwarantują
wszystkim
osobom
niepełnosprawnym, zdolnym do zawarcia związku małżeńskiego,
prawo do wejścia w związek małżeński i założenia rodziny na
zasadach całkowitej dobrowolności i zgody przyszłych małżonków.
PRAWO DO ŻYCIA RODZINNEGO - zastrzeżenie
Rzeczpospolita Polska zastrzega sobie prawo do niestosowania
postanowienia art. 23 ust. 1 lit a Konwencji do czasu zmiany
przepisów prawa polskiego (…).
PRAWO DO ŻYCIA RODZINNEGO - zastrzeżenie
(…) Do momentu wycofania zastrzeżenia, osoba niepełnosprawna,
której niepełnosprawność wynika z choroby psychicznej albo
niedorozwoju umysłowego, a która jest w odpowiednim do
zawarcia małżeństwa wieku, nie będzie mogła zawrzeć związku
małżeńskiego, chyba że sąd zezwoli na zawarcie małżeństwa
stwierdzając, że stan zdrowia lub umysłu takiej osoby nie zagraża
małżeństwu, ani zdrowiu przyszłego potomstwa i jeżeli osoba ta
nie została ubezwłasnowolniona całkowicie.
Zastrzeżenie do art. 23 ust. 1 lit. b
i art. 25 lit. a
Konwencji o Prawach Osób
Niepełnosprawnych
PRAWO DO ŻYCIA RODZINNEGO
art. 23 ust. 1 lit. b Konwencji:
Państwa - Strony zagwarantują osobom niepełnosprawnym prawo
do podejmowania nieprzymuszonej i odpowiedzialnej decyzji
dotyczącej czasu wydania na świat oraz liczby potomstwa, oraz
prawo do informacji stosownej do wieku odbiorców, dotyczącej
edukacji seksualnej i planowania rodziny, jak również środki do
realizacji tych praw.
PRAWO DO OCHRONY ZDROWIA
art. 25 lit. a Konwencji:
Państwa - Strony zagwarantują osobom niepełnosprawnym taki
sam zakres, jakość i standard bezpłatnej lub przystępnej cenowo
opieki
medycznej
i
programów
zdrowotnych,
jak
innym
obywatelom, w tym w obszarze zdrowia seksualnego i związanego
z rozrodczością oraz programów zdrowia publicznego.
ZASTRZEŻENIA - Polska (1)
Rzeczpospolita Polska uznaje, że postanowienia art. 23 ust. 1 lit. b i
art. 25 lit. a Konwencji nie mogą być interpretowane w sposób
uznający indywidualne prawo do aborcji lub nakładający na
państwo obowiązek zapewnienia dostępności aborcji.
ZASTRZEŻENIA - Polska (2)
Rzeczpospolita Polska rozumie, że art. 23 ust. 1 lit. b i art. 25 lit. a
Konwencji nie powinny być interpretowane jako przyznające
jednostce prawo do aborcji czy też nakaz dla stron zapewnienia
dostępu do takiego prawa, z wyjątkiem kiedy jest to wyraźnie
określone w prawie krajowym.
OŚWIADCZENIE INTERPRETACYJNE - Malta
W odniesieniu do art. 25 Konwencji Malta czyni następujące oświadczenie
interpretacyjne – Malta rozumie, że pojęcie „zdrowie seksualne i
prokreacyjne” użyte w tym artykule nie oznacza uznania jakiegokolwiek
nowego zobowiązania międzynarodowego, nie tworzy żadnego prawa do
aborcji i nie może być interpretowane jako wspieranie, zgoda lub zachęta
do aborcji. Malta ponadto rozumie, że użycie tego wyrażenia zmierza
wyłącznie do podkreślenia, że w zakresie w jakim zapewniona jest opieka
zdrowotna, jest ona zapewniona bez dyskryminacji ze względu na
niepełnosprawność. Ustawodawstwo krajowe Malty uznaje przerywanie
ciąży poprzez aborcję za nielegalne.
OŚWIADCZENIE INTERPRETACYJNE - Holandia
W odniesieniu do art. 23 ust. 1 lit. b Konwencji, Holandia
oświadcza, że kierować się będzie przede wszystkim najlepiej
pojętym interesem dziecka.
Dziękuję za uwagę!
Anna Błaszczak
Zespół Prawa Konstytucyjnego i Międzynarodowego
Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich
e-mail: [email protected]