Transcript HumanRightsx

Prawa człowieka..
..są fundamentem demokracji,
społeczeństwa obywatelskiego,
wolności, sprawiedliwości oraz pokoju.
Podstawy praw człowieka odnaleźć można
w większości systemów religijnych i filozoficznych.
Rozwój praw człowieka na całym świecie
jest głęboko zakorzeniony w walce
o wolność i równość.
Bez praw człowieka oraz świadomości tych praw,
ludzie nie mogą żyć w poszanowaniu godności.
Źródłem praw człowieka jest godność osobowa człowieka
2
Godność osobowa człowieka
Godność: poczucie, świadomość własnej wartości,
szacunek dla samego siebie; honor, duma:
Godność człowieka, pisarza, żołnierza itp...
Pojęcie godności osobowej wywodzi się z judeochrześcijańskiej
wizji człowieka „stworzonego na obraz i podobieństwo Boga”.
Dziś większość wielkich związków religijnych czyni bardzo wiele dla ochrony
praw człowieka
/Dalajlama XIV, anglikański biskup Desmonda Tutu, baptystyczny pastor
Martin Luther King, papież Jan XXIII (encyklika „Pacem In Terris”)
i Jan Paweł II (encyklika „Redemptor Hominis”)/
3
MENU:
 Co to są prawa człowieka?
-jakie są rodzaje praw?
-czy te prawa można ograniczyć?
DALEJ
 ONZ – Organizacja Narodów Zjednoczonych
[Powszechna Deklaracja Praw Człowieka]
 Rada Europy
[Europejska Konwencja Praw Człowieka]
 Unia Europejska
[Karta Praw Podstawowych]
4
 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
„konstytucja praw człowieka”
Przewodnik internetowy
Co to są prawa człowieka?
Prawa człowieka to podstawowe standardy przysługujące
każdemu człowiekowi z tytułu człowieczeństwa, z samego
faktu bycia człowiekiem..
Prawa człowieka są takie same dla wszystkich ludzi bez
względu na rasę, płeć, wyznanie, pochodzenie etniczne,
przekonania polityczne lub inne, pochodzenie społeczne,
pochodzenie narodowe, orientację seksualną.
5
Prawa człowieka to:
•Prawa indywidualne – ich podmiotem nie są grupy ludzi, ale
pojedynczy człowiek. Wyjątkowo mówi się o ochronie
poszczególnych praw grup społecznych, np.: prawa
mniejszości narodowych czy prawa uchodźców.
Gdy mówimy o prawach człowieka to myślimy o prawach
poszczególnych osób, jednostek należących do tych grup.
6
•Prawa niezbywalne – żadna władza nie może ich odebrać,
tak jak żadna osoba nie może zrzec się swoich praw czy
zrezygnować z nich, np.: wolność od niewolnictwa oznacza,
że sam nie mogę oddać się w niewolę, takie działanie nie
powoduje żadnych skutków, jest po prostu bez znaczenia.
Ludzie posiadają prawa człowieka, nawet jeśli nie uznaje tego
prawo ich kraju czy wówczas, kiedy są one naruszane.
Prawa człowieka to:
7
•Prawa przyrodzone – istnieją niezależne od woli władzy czy
przepisów prawa, państwo ich nie nadaje, a jedynie tworzy
system ich ochrony; przysługują one każdej osobie z racji
urodzenia, faktu bycia człowiekiem.
•Prawa powszechne – są takie same dla każdego człowieka na
całym świecie. Dziś, wiele rządów, szczególnie w krajach o
ustrojach autorytarnych czy totalitarnych, podważa
powszechność praw człowieka. Niezależnie jednak od
wyznawanych wartości, religii czy kultury, każdy ma prawo
do życia, bezpieczeństwa, czy wolności osobistej.
•Prawa naturalne – człowiek posiada je z racji godności
osobowej, człowieczeństwa, a nie z powodu czyjejś decyzji
czy nadania.
Prawa człowieka to:
Prawa człowieka to prawa, które obowiązują i występują tylko
i wyłącznie w relacjach jednostki z władzą, dlatego mówi się
o pionowym (wertykalnym) charakterze tych praw.
Władzą może być państwo i jego organy, szkoła, czy uczelnia.
8
Szczególną relacją jest relacja rodzic – dziecko.
W tym wypadku istnieje władza rodzicielska.
Dzisiaj jednak coraz częściej mówiąc o prawach człowieka,
podkreśla się także znaczenie relacji władza – jednostka w
odniesieniu do wielkich światowych przedsiębiorstw czy
korporacji.
Prawa człowieka dzielimy na:
•Prawa (prawa pozytywne) – oznaczające obowiązek
podjęcia przez wadzę działania na rzecz jednostki (np. prawo
do sprawiedliwego sądu zobowiązuje państwo do tworzenia
systemu sądów, kształcenia sędziów czy zapewnieniu dostępu
do sądu dla wszystkich osób).
Jednostka ma prawo żądać przysługujących jej praw,
a państwo musi zagwarantować ich realizację
•Wolności (prawa negatywne) – oznaczające obowiązek
powstrzymania się władzy od działań w określonych
obszarach naszego życia (np. wolność od tortur zakazuje
jakiejkolwiek władzy stosowania tortur wobec jednostki).
9
Czy można ograniczyć prawa człowieka?
•Prawa
(prawa pozytywne)
– oznaczająceale
obowiązek
Prawa człowieka
mogą być ograniczane,
tylko w bardzo
podjęcia
przez wadzę
działaniadefiniowanych
na rzecz jednostki
(np.wprawo
ściśle określonych
sytuacjach,
zwykle
do
sprawiedliwego
sądu zobowiązuje
do tworzenia
dokumentach
międzynarodowych
lub państwo
konstytucjach
systemu
sądów, kształcenia
czy na
zapewnieniu
dostępu
poszczególnych
państw (np.sędziów
ze względu
ochronę przez
do
sądu dla
wszystkich
osób). albo ze względu na zagrożenia
państwo
określonych
wartości,
Jednostka
ma prawo
żądać przysługujących
jej praw,
takie jak wojna
czy bezpieczeństwo
publiczne).
aIstnieją
państwo
musiprawa,
zagwarantować
ich realizację
jednak
które są prawami
absolutnymi (nie
można ich ograniczyć w żadnym przypadku).
Jest to wolność od tortur i wolność od niewolnictwa.
10
Ograniczenia są dopuszczalne, ale ich zakres i forma są
bardzo dokładnie badane przez powołane do tego
międzynarodowe i krajowe trybunały i sądy.
Czy można ograniczyć prawa człowieka?
Jednak sama możliwość ograniczenia praw człowieka nie
likwiduje w żadnym wypadku ich istoty.
Korzystanie z praw człowieka jest ograniczone przez godność
człowieka, która jest fundamentalną wartością, na której są
one oparte.
Świadomość posiadania przez jednostkę praw człowieka
nie powinna jednak odznaczać całkowitej swobody
działania człowieka
11
Prawo humanitarne
Gdy mówimy o prawie człowieka trzeba wspomnieć
o prawie humanitarnym, które chroni jednostki (osoby
cywilne, jeńców i rannych) w czasie konfliktów zbrojnych
o charakterze międzynarodowym i wewnętrznym.
Rozwój prawa humanitarnego wiąże się z działalnością
Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża.
Podstawą Prawa Humanitarnego są obecnie cztery
konwencje genewskie z 1949 r. i dwa protokoły dodatkowe
do tych konwencji z 1977 r.
12
www.icrc.org
Prawa człowieka dzieli się na trzy generacje:
•I generacja – obejmuje prawa osobiste, obywatelskie, i
polityczne, zostały one sformułowane w czasach oświecenia.
•II generacja – to prawa ekonomiczne, społeczne i
kulturalne, które pojawiły się pod koniec XIX wieku, w
związku z coraz bardziej powszechnymi naruszeniami praw
robotników.
•III generacja – to prawa solidarnościowe takie jak prawo
do rozwoju, prawo do czystego środowiska i prawo do
pokoju;
13
.. wciąż istnieje spór czy są to prawa człowieka, ponieważ mają charakter
raczej zbiorowy, a nie indywidualny. Ich powstanie wiąże się z
działalnością Organizacji Narodów Zjednoczonych
Prawa człowieka można podzielić na prawa:
•Osobiste – jak wolność od tortur, prawo do życia, prawo do
uznania podmiotowości prawnej.
•Obywatelskie – np. prawo do posiadania obywatelstwa,
wolność myśli, sumienia i wyznania.
•Polityczne – jak prawo do zrzeszania się, prawo do wolności
opinii, prawo do uczestnictwa w rządzeniu krajem.
•Społeczne - np. prawo do urlopu, prawo do ochrony zdrowia.
•Ekonomiczne – jak prawo do pracy.
•Kulturalne – np. prawo do korzystania z dóbr kultury.
14
Samo uznanie praw i wolności człowieka nie
będzie miało większego znaczenia, jeśli nie
będą istnieć procedury gwarantujące
jednostce skutecznie dochodzić swoich praw
oraz bronić się przed ich naruszaniem.
W związku z tym prawa człowieka można podzielić na..
15
Prawa człowieka można podzielić na prawa:
Prawa materialne
To konkretne wolności i prawa przysługujące człowiekowi
Prawa proceduralne
To określone gwarancje oraz związane z nimi instytucje
pozwalające jednostce uzyskać od rządzących przestrzeganie
wolności i realizację praw.
Prawa człowieka w konstytucjach państw pojawiają się w XIX wieku, a w
dokumentach międzynarodowych są formułowane dopiero po zakończeniu
II wojny światowej. Jednak sama idea praw człowieka jest dużo starsza.
Można powiedzieć, że ludzkość bardzo długow dojrzewała do
sformułowania praw człowieka w obecnym kształcie.
16
W świętych księgach wielkich religii nie występuje sformułowanie „prawa człowieka:, ale
wiele ich fragmentów mówi właśnie o prawach jednostki
BUDDYZM
Nie rań innych w sposób, którym można by zranić ciebie. Udanavarga 5, 18
CHRZEŚCIJAŃSTWO
Wszystko więc co byście chcieli, żeby wam ludzie czynili, i wy czyńcie!
Nowy Testament, Ewangelia według św. Mateusza 7, 12
HINDUIZM
Nie czyń innym tego, co uczynione tobie zadałoby ci ból. Mahabharata
KONFUCJANIZM
Nie czyń innym tego, co nie chcesz by inni czynili tobie. Szu-King, XV, 23
ISLAM
Żaden z was nie jest wiernym, jeśli nie życzy bratu swemu tego, czego on
sobie. Sunna
JUDAIZM
Nie czyń swoim braciom tego, co jest ci nienawistne. Talmus, Shabbat, 31a
ZARATUSTRAINIZM
Jedynie ta natura jest dobra, która powstrzymuje się od czynienia innym tego,
co nie jest dobre dla niej samej. Dadistan-i-dinik 94, 5
17
W średniowieczu prawa człowieka władza gwarantowała wyższym
warstwom społecznym (szlachcie, duchowieństwu). Powstawały pierwsze
dokumenty dotyczące niektórych praw człowieka, np.: Magna Charta
Libertatum (1215, Anglia), przywilej jedlneńsko-krakowski Neminem
captivabimus (1430-31, Polska).
18
Twórcami współczesnej doktryny praw człowieka stali się myśliciele
Oświecenia, tacy jak James Locke, Jean Jaques Rousseau, Immanuel Kant
czy Monteskiusz. Stworzyli oni teorię praw naturalnych, a także umowy
społecznej, która jest źródłem władzy państwowej. Monteskiusz
wprowadził podział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.
Uznano też prawo jednostki do oporu wobec władzy. Praktycznym
wykorzystaniem idei oświeceniowych myślicieli stały się takie dokumenty
jak: Deklaracja Niepodległości (1776, Stany Zjednoczone) i Deklaracja
Praw Człowieka i Obywatela (1789, Francja).
Preambuła Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela (1789, Francja)
19
„Przedstawiciele Ludu Francuskiego, występujący jako Zgromadzenie
Narodowe, uważając, iż jedyną przyczyną nieszczęść publicznych i
nadużyć rządów jest nieznajomość, zapomnienie i lekceważenie praw
człowieka, postanowili ogłosić w formie uroczystej deklaracji
naturalne, niepozbywalne i święte prawa człowieka; aby ta deklaracja
stojąc zawsze przed oczami wszystkich członków społeczeństwa
przypominała im nieustannie ich prawa i obowiązki, aby akty władzy
ustawodawczej i wykonawczej przez ciągłe ich porównywanie z
celem każdej instytucji państwowej były w większym poszanowaniu,
aby skargi obywateli, oparte odtąd na prostych i niewątpliwych
zasadach miały za cel utrzymanie Konstytucji i szczęścia ogólnego.
Wobec powyższego Zgromadzenie Narodowe uznaje i ogłasza w
przytomności i pod auspicjami istoty Najwyższego następujące prawa
człowieka i obywatela.”
MENU
Po II wojnie Światowej powstało wiele organizacji
międzynarodowych, które za cel swoich działań przyjęły
promowanie i zapewnienie poszanowania praw człowieka
i podstawowych wolności przysługujących każdej jednostce.
Zaczęły funkcjonować międzynarodowe standardy praw człowieka
wyznaczając zasady postępowania państw całego świata.
ONZ –
[Powszechna Deklaracja Praw Człowieka]
Rada Europy –
[Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka
i Podstawowych Wolności]
20
ONZ – Organizacja Narodów Zjednoczonych
Organizacja Narodów Zjednoczonych powstała na mocy postanowień
Konferencji w San Francisko, zakończonej 26 czerwca 1945 r.
Jest to organizacja międzynarodowa o ogólnoświatowym zasięgu,
skupiająca dzisiaj 190 państw.
Swoje działania opiera na postanowieniach Karty Narodów Zjednoczonych.
W ramach tej organizacji została przyjęta
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
(PDPCz) uchwalona 10 grudnia 1948 r.
„wszystkie prawa człowieka są powszechne,
niepodzielne i współzależne”
Światowa Konferencja Praw Człowieka, 1993, Wiedeń.
21
www.un.org
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
•PDPCz jest najszerzej w świecie akceptowanym dokumentem
dotyczącym praw człowieka
•PDPCz przyczyniła się do określenia praw człowieka jako sprawy
o znaczeniu międzynarodowym, a nie tylko wewnętrznej sprawy
państw.
•Chociaż PDPCz nie jest dokumentem prawnie wiążącym, lecz
jedynie zbiorem zasad, to jest uznawana jako prawo zwyczajowe lub
interpretacja Karty NZ.
Wiele Państw włącza prawa zawarte w Deklaracji do swoich
konstytucji i ustaw.
22
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
PDPCz liczy 30 artykułów, w których zapisano:
Prawa osobiste jak prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa
 Zakaz niewolnictwa (art.4)
 Zakaz tortur (art.5)
 Równość wobec prawa (art.7)
 Prawa obywatelskie jak prawo do ubiegania się o azyl (art.14)
 Prawo do posiadania obywatelstwa (art.15)
 Prawo do zawarcia małżeństwa (art.16)
 Wolność myśli, sumienia i wyznania (art.18)
 Prawa polityczne jak wolność opinii (art.19)
 Prawo do uczestniczenia w rządzeniu swym krajem (art.21)
 Prawa ekonomiczne i społeczne np. prawo do urlopu i
wypoczynku (art.24)

23
Dokumenty ONZ dotyczące praw człowieka
Uchwalenie Deklaracji było początkiem wprowadzenia praw
człowieka do prawa międzynarodowego. ONZ włącza zasady i prawa
zawarte w PDPCz do wielu traktatów i konwencji, którym towarzyszą
mechanizmy gwarancji zawartych w nich praw i wolności.
1/Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych
/1976, 148 państw/
-
-
nie można zawiesić prawa do życia, zakazu tortur, zakazu niewolnictwa,
zakazu pozbawiania wolnosci za niemożnośc wywiązania się z umów,
zasady prawo nie działa wstecz, prawa podmiotowości prawnej
jednostki, wolności myśli, sumienia i wyznania
II protokół paktu znosi karę śmierci
Tworzy Komitet Praw Człowieka
24
www.unhchr.ch
Dokumenty ONZ dotyczące praw człowieka
2/Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych
i Kulturalnych /1976, 147 państw/
-Prawo do godziwego zarobku i równej pracy za równą płacę, prawo do
edukacji, która ma „zmierzać do pełnego rozwoju osobowości i poczucia
godności ludzkiej i umacniać poszanowanie praw człowieka i
postanowionych wolności (...) rozwijać zrozumienie, tolerancję i przyjaźń
między wszystkimi grupami rasowymi, etnicznymi lub religijnymi”
25
Dokumenty ONZ dotyczące praw człowieka
3/Międzynarodowa Konwencja w sprawie Likwidacji
Wszelkich Form Dyskryminacji Rasowej /1969, 161 państw/
Dyskryminacja rasowa oznacza wszelkie zróżnicowanie, wykluczenie,
ograniczenie bądź uprzywilejowanie oparte na rasie, kolorze skóry
urodzeniu lub pochodzeniu narodowym albo etnicznym, które ma na celu
bądź powoduje przekreślenie bądź uszczuplenie uznania, wykonywania lub
korzystania na zasadzie równości z praw człowieka i podstawowych
wolności w politycznej, gospodarczej, społecznej, kulturalnej bądź
jakiejkolwiek innej dziedzinie życia publicznego. (art..1)
26
- Państwa strony (...) uznają za czyn karalny zgodnie z prawem wszelkie
rozpowszechnianie idei opartych na wyższości lub nienawiści rasowej,
podżeganie do dyskryminacji rasowej, jak również wszelkie akty przemocy,
albo podżeganie do tego rodzaju aktów przeciwko jakiejkolwiek rasie albo
grupie odmiennego koloru skóry lub pochodzenia etnicznego
Dokumenty ONZ dotyczące praw człowieka
4/Konwencja w sprawie Eliminacji Wszelkim Form
Dyskryminacji Kobiet (CEDAW) /1981, 171 państw/
Dyskryminacja kobiet oznacza zróżnicowanie, wykluczenie lub
ograniczenie albo uniemożliwienie kobietom, niezależnie od ich stanu
cywilnego, przyznania, realizacji lub korzystania na równi z mężczyznami z
praw człowieka i podstawowych wolności w życiu politycznym,
gospodarczym, społecznym, kulturalnym, obywatelskim lub jakimkolwiek
innym
- Od 2000 roku obowiązuje protokół dodatkowy do Konwencji dający
możliwość złożenia skargi indywidualnej
27
Dokumenty ONZ dotyczące praw człowieka
5/Konwencja w sprawie Zakazu Stosowania Tortur oraz
Innego Okrutnego, Nieludzkiego Lub Poniżającego
Traktowania albo Karania (CAT, KPT) /1987, 127 państw/
Tortury oznaczają każde działanie, którym jakiejkolwiek osobie zadaje się
ostry ból lub cierpienie, fizyczne lub psychiczne, w celu uzyskania od niej
lub osoby trzeciej informacji lub zeznania, w celu ukarania jej za czyn
popełniony przez nią lub przez osobę trzecią albo, o której dokonanie jest
podejrzana, a także w celu wynikającym z wszelkiej formy dyskryminacji,
gdy taki ból lub cierpienie powodowane są przez funkcjonariusza
państwowego, lub inną osobę wystepującą w charakterze urzędowym lub z
ich polecenia albo za wyraźną lub milczącą zgodą.
28
- Komitet Przeciw Torturom przyjmuje skargi państw i skargi indywidualne
Dokumenty ONZ dotyczące praw człowieka
6/Konwencja O Prawach Dziecka (KPD)
/1990, 191 państw/ Polska była
rzecznikiem uchwalenia tej konwencji.
-Dziecko według KPD oznacza każdą istotę ludzką w wieku poniżej 18 lat,
chyba że zgodnie z prawem donoszącym się do dziecka uzyska ono
wcześniej pełnoletność
-Konwencja zawiera katalog praw przynależnych dziecku, a także
zobowiązania do ochrony dziecka m.in.. Przed wszelkimi formami przemocy,
zaniedbaniem czy wykorzystywaniem seksualnym, narkomanią, handlem
dziećmi
- W realizacji Konwencji aktywnie uczestniczy
Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci (UNICEF)
29
www.unicef.org
Dokumenty ONZ dotyczące praw człowieka
7/Konwencja dotycząca Statusu Uchodźców
/1951, 138 państw/
Uchodźca to osoba, która na skutek uzasadnionej obawy przed
prześladowaniem z powodu swej rasy, religii, narodowości, przynależności
do określonej grupy społecznej lub z powodu przekonań politycznych
przebywa poza granicami państwa, którego jest obywatelem, i nie może lub
nie chce z powodu tych obaw korzystać z ochrony tego państwa albo, która
nie ma żadnego obywatelstwa i znajdując się w wyniku podobnych zdarzeń
poza państwem swego dawnego stałego miejsca zamieszkania nie może lub
nie chce z powodu tych obaw powrócić do tego państwa
30
-Wprowadza zasadę non- refoulement – zakaz wydalania lub zwracania
uchodźcy do kraju, gdzie jego życiu lub wolności zagrażałoby
niebezpieczeństwo
-Uchodźcami, a także osobami, które uciekają w wyniku walk i klęsk
żywiołowych, w obrębie jakiegoś kraju zajmuje się Urząd Wysokiego
Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców (UNHCR).
www.unhcr.ch
Dokumenty ONZ dotyczące praw człowieka
Bezkarność jest głównym czynnikiem prowadzącym do stałego naruszania praw
człowieka. W krajach wychodzących z okresu konfliktów zbrojnych i
rozpoczynających odbudowę i pojednanie, istnieje ogromna potrzeba zachowania
sprawiedliwości..
8/Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK), /2002, 90 państw/
Trybunał Karny jest stałym, niezaleznym sądem orzekajacym w sprawie
najcięższych zbrodni:
- wojennych
- ludobójstwa
- przeciwko ludzkości
31
W przeciwieństwie do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości,
którego jurysdykcja ograniczona jest do państw, Międzynarodowy Trybunał
Karny może sądzić indywidualnych sprawców tych przestępstw (np. głowy
państw, dowódców wojskowych).
ONZ – Komisja Praw Człowieka
W ramach ONZ powołano Komisję
Praw Człowieka
złożoną z przedstawicieli 53 państw.
zadanie: wypracowywanie dokumentów, powoływanie
specjalnych sprawozdawców i ekspertów, a także rozpatrywanie
przypadków łamania praw człowieka przy użyciu specjalnych
procedur:
•procedury 1503, poufnej dotyczącej masowych i rażących
naruszeń praw człowieka oraz
•procedury 1235, publicznej, w której ujawnia się zgromadzone
materiały.
Komisja zbiera się corocznie na sesji w Genewie.
32
MENU
Po zakończeniu II wojny światowej na kontynencie europejskim
zaczęto tworzyć system ochrony praw człowieka. Najbardziej
znaną organizacją zajmującą się prawami człowieka stała się
Rada Europy
międzyrządowa organizacja powstała 5 maja 1949 r. w Londynie
Obecnie siedziba w Strasburgu, 45 członków.
&
[Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka
i Podstawowych Wolności]
33
www.coe.int
Rada Europy
„Każdy członek Rady Europy uznaje zasadę
praworządności, w ramach której wszystkie osoby pod jego
władzą korzystają z praw człowieka i podstawowych
wolności” statut, art. 3
organy: Komitet Ministrów, Zgromadzenie Parlamentarne,
Kongres Władz Regionalnych i Lokalnych, Sekretariat Rady
Europy.
Rada Europy stworzyła najważniejszy regionalny system
ochrony praw człowieka, który jest także najlepiej działającym
systemem ochrony praw człowieka na świecie.
34
Europejska Konwencja Praw Człowieka
Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka
i Podstawowych Wartości
8 września 1953 r.
zwana
Europejską Konwencją Praw Człowieka (EKPCz)
[Konwencję uzupełnia 13 protokołów dodatkowych]
Prawa zawarte w Konwencji rozciągają się na wszystkie osoby
przebywające na terytorium państwa strony (nie tylko
obywateli, ale także cudzoziemców i bezpaństwowców)
Konwencja utworzyła Europejski Trybunał Praw Człowieka,
który rozpatruje skargi państwowe i indywidualne na naruszenie praw i
wolności zawartych w Konwencji.
35
Europejski Trybunał Praw Człowieka - skargi
Wymogi skargi indywidualnej
•Skarga osoby, organizacji pozarzadowej lub grupy jednostek
dotycząca praw zawartych w Konwencji lub jej protokołach
•Wyczerpanie wsyzstkich środków odwoławczych
przewidzianych przez prawo krajowe
•Skarga wniesiona w ciagu 6 miesięcy od wydania ostatecznej
decyzji
•Skarga nie jest anonimowa
•Sprawa nie jest identyczna ze sprawą rozpatrzoną już przez
Trybunał lub sprawą, która została poddana innej
międzynarodowej procedurze
36
www.echr.coe.int
Europejski Trybunał Praw Człowieka – schemat skargi
Skarga indywidualna
Rejestracja skargi przez Kancelarię Trybunału
EUROPEJSKI
TRYBUNAŁ
PRAW
CZŁOWIEKA
Liczy tylu sędziów, ile
jest państw – stron
Konwencji, art.20
Komitet /3 sędziów/
Badanie dopuszczalności skargi
Sędzia - sprawozdawca
Polubowne załatwienie sprawy
Zrzeczenie się przez Izbę
Właściwości na rzecz
Wielkiej Izby
Orzeczenie Izby /7 sędziów/
większością głosów
Odwołanie od wyroku Izby
Orzeczenie Wielkiej Izby /17 sędziów/
37
Komitet Ministrów Rady Europy
Czuwa nad wykonaniem wyroku
Rada Europy – inne dokumenty dotyczące praw człowieka
Europejska Karta Socjalna – przyjęta 1962 r.
Zawiera szereg praw ekonomicznych i społecznych
Europejska Konwencja o zapobieganiu torturom oraz
nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub
karaniu (CPT) z 1987 r. Umożliwia członkom Komitetu
Zapobiegania Torturom nieograniczony dostęp do miejsc
odosobnienia
Konwencja o ochronie praw człowieka i godności
osoby ludzkiej wobec zastosowaniu biologii i
medycyny: o prawach człowieka i biomedycynie z 1997
38
Od 1975 roku ważna rolę w ochronie praw człowieka w Europie
odgrywa Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie
(KBWE), przekształcona w 1995 r. w
Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie
(OBWE).
Jest to organizacja obejmująca swoim zasięgiem wszystkie
państwa Europy i byłego ZSRR, a także Kanadę i USA.
39
www.osce.org
Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie
Powstawanie Komitetów
1964r. propozycja polskiego Zasada konsensusu
Helsińskich w państwach
Zobowiązanie polityczne,
min. Rapackiego w sprawie (aby podjąć decyzję,
KBWE
Konferencji Bezpieczeństwa nie może być sprzeciwu) nie prawne
ZASADY KBWE:
w Europie
VII zasada:
Konferencja w Helsinkach
Akt Końcowy KBWE 1 sierpnia 1975 r.
poszanowanie
1973-1975
praw człowieka
KONFERENCJA
Trzy ‘koszyki’:
i podstawowych
35 państw (mimo
BEZPIECZEŃSTWA
1 Sprawy polityczne
wolności, łącznie
‘zimnej wojny’
I WSPÓŁPRACY
2 Sprawy gospodarcze
z wolnością myśli,
konferencja miała
W EUROPIE (KBWE)
3 Sprawy humanitarne
sumienia, religii
mieć charakter
KONFERENCJE
i przkonań;
1 stycznia 1995 r.
nieblokowy)
PRZEGLĄDOWE
VIII zasada:
ORGANIZACJA
Belgrad 1977-78
Mechanizm paneuropejski,
samostanowienie
BEZPIECZEŃSTWA
Madryt 1980-83 (sprawa
obejmujący wszystkie kraje
wszystkich
I
WSPÓŁPRACY
stanu wojennego w Polsce) narodów
Europy, b. ZSRR, Kanadę
W EUROPIE (KBWE)
Wiedeń 1986-89
i USA – 55 państw
Biuro Instytucji
Demokratycznych
I Praw Człowieka
(ODHIR) w Warsz.
40
Misje OBWE
Instytucjonalizacja
Wysoki Komisarz
Ds.. Mniejszści
Narodowych
LUDZKI WYMIAR KBWE/OBWE
Mechanizmy dyplomatyczne
wiedeński
moskiewski
budapesztański (złamanie
Zasady consensusu
Konferencje Ludzkiego
Wymiaru:
Kopenhaga 1990
Moskwa 1991
MENU
W ramach Unii Europejskiej od końca lat 90-tych zaczął się tworzyć system
ochrony praw człowieka. Jego powstanie wiąże się z pogłębianiem integracji
państw członkowskich, trwającymi pracami nad Konstytucją Unii Europejskiej,
a także z proklamowaną w grudniu 2000 r. w Nicei
Kartą Praw Podstawowych Unii Europejskiej, która ma charakter deklaracji.
Unia Europejska
[Karta Praw Podstawowych]
zawiera katalog praw i wolności, podzielony na 6 części:
Godność, Wolność, Równość, Solidarność, Prawa Obywateli,
Wymiar Sprawiedliwości
41
www.europa.eu.int
Unia Europejska - Karta Praw Podstawowych
[Karta Praw Podstawowych]
•Zawiera zakaz dyskryminacji także ze względu na orinetację
seksualną, wiek, niepełnosprawność i cechy genetyczne
•Mówi o prawach związanych z rozwojem medycyny i biologii,
np. Zakaz reproduktywnego klonowania istot ludzkich
•Nie posiada zapisu o niezbywalności praw człowieka
42
MENU
Obok systemu międzynarodowego, w poszczególnych państwach funkcjonują
krajowe standardy ochrony praw człowieka.
Polska: w konstytucji z 1997 r. uchwalonej przez Zgromadzenie Narodowe i
przyjętej w ogólnokrajowym referendum, prawa człowieka zajmują jedno z
najważniejszych miejsc.
Polska
[Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej] /1997 r.
„przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi
źródło wolności i praw człowieka i obywatela.
Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona
jest obowiązkiem władz publicznych”
43
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
[Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej]
•Polska konstytucja nazywana jest często ‘konstytucją praw człowieka” –
zawiera szeroki katalog praw i wolności obejmujący 57 artykułów
•Każda osoba, która uważa, że jej wolności lub prawa zostały naruszone
może wnieść skargę konstytucyjną
•Każdy może zwrócić się do Rzecznika Praw Obywatelskich
•Konstytucja wprowadza zasadę wynagrodzenia szkody powstałej przez
niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej
•Art. 31 „ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i
praw mogą być ustanawiane tylko i wtedy, gdy są konieczne w
demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku
publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej,
albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty
wolności i praw”
44
Rzecznik Praw Obywatelskich
45
Jak rozwiązuje sprawy
Sprawy podejmuje na wniosek dotyczący naruszenia wolności i praw
człowieka i obywatela.
Jakie są skutki działania
-wyjaśnienia dla wnioskodawcy
-kierowanie wniosków do organów i instytucji, w których
stwierdzono naruszenie praw i wolności,
-żądanie wszczęcia postępowania w sprawach cywilnych, karnych,
administracyjnych, wniesienie kasacji,
-kierowanie wniosków do Trybunału Konstytucyjnego i Sądu
Najwyższego.
W jakiej formie składamy skargę
Wniosek jest wolny od opłat, nie wymaga szczególnej formy, musi być
określony przedmiot sprawy, wnioskodawca oraz osoba, której sprawa
dotyczy.
www.brpo.gov.pl
Trybunał Konstytucyjny (skarga konstytucyjna)
Jak rozwiązuje sprawy
Orzeka w sprawach
- zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją,
- zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi,
- zgodności przepisów prawa wydawanych przez centralne organy
państwowe z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi
i ustawami,
- zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych,
- skargi konstytucyjnej (każdy czyje prawa i wolności konstytucyjne
zostały naruszone może wnieść skargę)
Jakie są skutki działania
-Orzeczenia trybunału są ostateczne i mają moc powszechnie
obowiązującą.
46
www.trybunal.gov.pl
Trybunał Konstytucyjny (skarga konstytucyjna)
W jakiej formie składamy skargę
Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków odwoławczych w ciągu
trzech miesięcy od doręczenia prawomocnego wyroku.
Wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposóbzdaniem skarżącego, zostały naruszone.
Skargę sporządzają adwokat lub radca prawny, od skargi pobierana jest
opłata.
47
MENU
Przewodnik internetowy
www.amnesty.org
www.amnesty.org.pl
48
Amnesty International
Przewodnik internetowy
www.un.org
49
ONZ
Przewodnik internetowy
www.coe.int
50
Rada Europy
Przewodnik internetowy
www.hfhrpol.waw.pl
51
Helsińska Fundacja Praw Człowieka
Przewodnik internetowy
www.unicef.org
www.unicef.org.pl
52
UNICEF
Przewodnik internetowy
www.pah.org.pl
53
Polska Akcja Humanitarna
http://spring.m-szkola.net
„Spring Day in Europe 2006”
 przy współpracy uczniów z Gimnazjum nr 2 Jelcz-Laskowice 
START
MENU