Slide 1

เพศ (sex)
เพศ (sex)
คือ ความแตกต่ างทางสรีระร่ างกาย ธรรมชาติมอบให้ มาแต่ กาเนิด
แปลงเพศได้ แต่ เปลีย่ นแปลง(บทบาท) ไม่ ได้ เหมือนกันหมดทุกสั งคม
บทบาทเพศ (Sex Role)
หญิงและชายมีบทบาทเพศตามสรีระทีม่ ีแต่ เกิด คือ ผู้หญิงคั้งครรภ์
เมื่ออสุ จิของชายเข้ าผสมกับไข่ ของหญิง ผู้หญิงคลอดลูก ให้ ลูกดูดนม
จากเต้ า และผู้ชายมีเชื้ออสุ จิ ฯลฯ


Slide 2

บทบาทความสั มพันธ์ หญิงชาย (Gender)
•
•
•
•
•

ความแตกต่ างระหว่ างหญิงและชายที่เกิดจากความคาดหวังของสั งคม
เรียนรู้ ถ่ ายทอด ต่ อๆกันมา
เปลีย่ นแปลงได้ ตามกาลเวลา และสภาพสั งคม วัฒนธรรม
สั มพันธ์ กบั เงือ่ นไขทางชนชั้น ชาติพนั ธุ์ และอายุ
ความสั มพันธ์ ทเี่ ป็ นอยู่ทวั่ ไป ได้ แก่ เอาเปรียบ ข่ มเหง รังแก พึง่ พา
ช่ วยเหลือ คู่คดิ ปรองดอง เสมอภาค ฯลฯ
• ความเสมอภาคระหว่ างหญิงชาย เกิดขึน้ ได้ ถ้ าปรับความคิดและแนว
ปฏิบัติ เกีย่ วกับบทบาทและความสั มพันธ์ ทมี่ ีอยู่ให้ ถูกต้ องเกิดความ
เสมอภาค


Slide 3

ลักษณะความเป็ นหญิงชายที่สังคมสร้ างไว้ (Gender)
นอกจากความแตกต่ า งทางสรี ร ะ หญิ ง และชายมี บ ทบาท
ต่ างกันตามค่ านิยมของคนในสั งคม เกิดการหล่ อหลอม หรื อ
อบรมสั่ งสอนต่ อๆกันมา ให้ อยู่ในบทบาทและทาหน้ าที่ต่างกัน
ตามลักษณะความเป็ นหญิงชายที่สังคมสร้ างไว้
บทบาทความเป็ นหญิงชายในแต่ ละสั งคมจะถูกหล่ อหลอมไป
ตามลั ก ษณะทางเศรษฐกิ จ การเมื อ ง สั งคม วั ฒ นธรรม
ครอบครั ว รวมทั้ง อายุ ชนชั้ น เชื้อชาติ เผ่ าพันธุ์ ศาสนา ความ
เชื่อ ค่ านิยม หรือสภาพทางภูมิศาสตร์ ของสั งคมนั้นๆ เป็ นสิ่ งไม่
หยุดนิ่ง สามารถเปลีย่ นแปลงได้ ตามยุคสมัยและกาลเวลา


Slide 4

สั งคมคาดหวังอะไรจากหญิงและชาย
สั งคม คาดหวังว่ าผู้หญิงควรทาตามธรรมชาติในฐานะที่เป็ นแม่
หรื อภรรยา บทบาทของผู้หญิงจึงถูกจากัดในเรื่ องครอบครั ว มีอาณา
เขต/พืน้ ทีอ่ ยู่ทบี่ ้ านหรือภายในครัวเรือน
บทบาทของผู้ชาย คือ การหารายได้ มาใช้ จ่ายในครอบครัว มีอาณา
เขต/พืน้ ที่อยู่นอกบ้ าน ต้ องติดต่ อโลกภายนอกและทากิจกรรมให้ ได้
ผลตอบแทน รวมทั้งเพื่อส่ งเสริ มฐานะทางสั งคมและการเมืองให้ แก่
ตนเอง
สั งคมให้ ความสาคัญกับเรื่ องภายนอกครั วเรื อน จึงถือว่ างานของ
ผู้หญิงไม่ ใช่ งานสาคัญ และต้ องพึ่งพาชาย (ให้ คุณค่ างานที่ผู้หญิงทา
อย่ างมีอคติ) ดังนั้นผู้ชายจึงมีสถานภาพทีเ่ หนือกว่ าผู้หญิง


Slide 5

มิติหญิงชาย (Gender Perspective)
คือ มุมมองที่มีจุดมุ่งหมายเพื่อสร้ างความเท่ าเทียมในโอกาส
และความเสมอภาคระหว่ างหญิงชาย ที่อยู่ ในเรื่ องต่ างๆ โดยปรั บ
ความสั มพันธ์ ที่แตกต่ างให้ เกิดความเท่ าเทียม และบรรลุความเสมอ
ภาค

โดยคานึงถึงความแตกต่ างทางสรี ระและการถู กหล่ อหลอม
หรื อ คาดหวัง จากสั ง คมต่ า งกัน ท าให้ ไ ด้ รั บ บทบาทหน้ า ที่ ใ นการ
รั บ ผิ ด ชอบครอบครั ว และชุ ม ชนต่ า งกั น และมี มุ ม มองหรื อ ให้
ความสาคัญต่ อเรื่องต่ างๆแตกต่ างกัน


Slide 6

แนวคิดการพัฒนาประเทศอย่ างมีมิติหญิงชาย
แนวคิดที่เชื่อว่ า ความคาดหวังจากสั งคมที่ได้ รับ อิทธิพลจาก
วัฒนธรรม ความเชื่ อ ค่ านิยม ที่มีต่อสตรี สามารถเปลี่ยนแปลง
แก้ ไขให้ ถูกต้ องได้
ดั ง นั้ น กระบวนการวางแผนพั ฒ นา ต้ อ งมี ก ารวิ เ คราะห์
บทบาทและความต้ องการหญิงชาย โดยคานึงผลกระทบทั้งสอง
ฝ่ าย และเข้ าใจความต้ องการที่แตกต่ าง ให้ โอกาสและส่ งเสริ ม
สถานภาพสตรี ให้ ได้ รับประโยชน์ จากแผนงาน/โครงการต่ างๆ
อย่ างเสมอภาคและเป็ นธรรม


Slide 7

ความสนใจหรือความต้ องการของสตรี มี 2 ประเภท
1. ความต้ องการในบทบาทหน้ าที่ตามทีส่ ั งคมกาหนดหรือคาดหวัง เพือ่
ความจาเป็ นในการดารงชีพ เช่ น สิ ทธิและโอกาสเข้ าถึงทรัพยากรต่ างๆ
เพือ่ การบริโภค อุปโภค สุ ขภาพและการจ้ างงาน
2. ความต้ องการยกสถานภาพ เนื่องจากสตรีมีสถานภาพทางสั งคมด้ อยกว่ า
ชาย ในการแบ่ งงานกันทาโดยใช้ เพศเป็ นเกณฑ์ อานาจ การควบคุม สิ ทธิ
ทางกฎหมาย หรือค่ าตอบแทนที่ไม่ เท่ าเทียมกัน
หากสตรีได้ รับการยกสถานภาพทีด่ ขี นึ้ จะเป็ นหนทางไปสู่

“ความเสมอภาค”


Slide 8

ความเสมอภาคระหว่ างหญิงชาย (Gender Equality)
แนวคิดในการพัฒนาหรื อการทางาน โดยคานึงถึงความต้ องการและมุมมองหญิง
ชายเท่ าเทียมกัน นาไปสู่ ความเสมอภาค ซึ่ งหมายถึง หญิงชายมีสถานภาพเท่ าเทียมกันใน
สั งคม ไม่ ควรมีเงือ่ นไขทีไ่ ปขัดขวางการใช้ สิทธิความเป็ นมนุษย์ ที่ควรเท่ าเทียมกัน
ความเสมอภาค มิได้ หมายความว่ า หญิงชายจะต้ องเหมือนกัน เนื่องจากมีข้อแตกต่ าง
ด้ านสรี ระและวิถีชีวิต แต่ ต้องไม่ เลือกปฏิบัติในการแบ่ งสรรในส่ วนอานาจที่เป็ นธรรม
ระหว่ างหญิงชาย
ความเสมอภาค หมายถึง การยอมรับและเห็นคุณค่ าความแตกต่ างระหว่ างหญิงและชาย
รวมทั้งบทบาทที่แตกต่ างกันในสั งคม โดยหาทางปรับเปลี่ยนโครงสร้ างสั งคมให้ เกิดความ
สมดุลย์ ในเชิงอานาจระหว่ างหญิงและชาย
การเข้ าถึงการควบคุม ตัดสิ นใจ และการได้ รับประโยชน์ จากบริ การและทรั พยากร ควร
ยุตธิ รรมและเป็ นธรรม ไม่ มขี ้ อจากัดหรือแบ่ งแยกเพศ


Slide 9

ความเสมอภาคระหว่ างหญิงชาย (Gender Equality)
คือ ความเท่ า เที ย มในสิ ท ธิ หน้ า ที่ และโอกาสทางสั ง คม
เศรษฐกิจ การเมือ ง โดยความแตกทางเพศต้ อ งไม่ เป็ น
เงื่อ นไขในการก าหนดสิ ท ธิ แ ละโอกาสทั้ง หญิง และชาย
(แต่ หญิ ง ชายไม่ จ าเป็ นต้ องมี บ ทบาทหรื อ ท าหน้ าที่
เหมือนกันทุกประการ เช่ น การไปสู้ รบในสงคราม , การ
ทางานในพืน้ ที่เสี่ ยงเวลากลางคืน , การเที่ยวเตร่ เสพของ
มึนเมา , คบชู้ เป็ นต้ น)