Slide 1

บทเรียนคอมพิวเตอร์ช่วยสอน
สำหรับเรียนเสริมวิชำชีววิทยำพื้นฐำน ว 30103
ชัน้ มัธยมศึกษำปี ท่ี 4
(สำหรับนักเรียนที่ไม่เน้นวิทยำศำสตร์)

เรื่อง ดุลยภำพของสิง่ มีชีวติ
(กลไกกำรรักษำดุลยภำพของน้ ำในพืช)
นำงบุญญรัตน์ สีดำฟอง
กลุม่ สำระกำรเรียนรูว้ ิทยำศำสตร์ โรงเรียนโยธินบูรณะ


Slide 2

เรื่องที่ 3 กลไกกำรรักษำดุลยภำพของน้ ำในพืช
จุดประสงค์กำรเรียนรู ้
สำรวจตรวจสอบ สืบค้นข้อมูลและอธิบำยเกี่ยวกับกลไกกำร
รักษำดุลยภำพของน้ ำในพืช


Slide 3

กลไกกำรรักษำดุลยภำพ
กลไกกำรรักษำดุลยภำพของน้ ำในพืช คือกำร
ควบคุมสมดุลระหว่ำงกำรคำยน้ ำ ผ่ำนทำงปำกใบ
และกำรดูดน้ ำของรำก

กำรรักษำดุลยภำพของน้ ำในพืช

กำรคำยน้ ำของพืชจะทำให้พืช
สูญเสียน้ ำออกจำกเซลล์ และเพื่อไม่ให้
มี ผ ลกระทบต่ อ กระบวนกำรต่ ำ งๆ
ภำยในเซลล์ รำกพืชจึงต้องมีกำรดู ดน้ ำ
ขึ้นทดแทนตลอดเวลำ
***กำรคำยน้ ำของพืชส่วนใหญ่เกิดขึ้น
ที่ปำกใบ


Slide 4

กำรรักษำดุลยภำพของน้ ำในพืช
กำรเปิ ดของปำกใบขึ้นอยู่กบั ควำมเต่งของเซลล์คุม ในช่วงเวลำ
กลำงวัน เซลล์คุมซึ่งมีคลอโรพลำสต์อยู่ภำยใน จะมีกระบวนกำรสังเครำะห์
ด้วยแสงเกิดขึ้น ทำให้ภำยในเซลล์คุมมีระดับน้ ำตำลสู งขึ้น น้ ำจำกเซลล์
ใกล้เคียงจะเกิดกำรออสโมซิสผ่ำนเข้ำ เซลล์คุม ทำให้เซลล์คุม อยู่ในสภำพ
เต่ง ปำกใบจึงเปิ ด ทำให้เกิดช่องว่ำงตรงกลำงซึ่งพืชสำมำรถคำยน้ ำออกมำ
ทำงปำกใบ และเมื่อระดับน้ ำตำลลดลงเนื่ องจำกไม่มีกระบวนกำรสังเครำะห์
ด้วยแสง น้ ำก็จะออสโมซิสออกจำกเซลล์คุม จะทำให้เซลล์คุมมี ลกั ษณะลีบ
ปำกใบจึงปิ ด กำรปิ ดเปิ ดของปำกใบพืชมีผลต่อกำรคำยน้ ำของพืช ปำกใบจึง
เปรียบเสมือนประตูควบคุมปริมำณน้ ำภำยในต้นพืช


Slide 5

กิจกรรม เรื่องกำรคำยน้ ำของพืช
จุดประสงค์
1. ทดลองเปรียบเทียบกำรคำยน้ ำของพืชที่
มีใบมำกกับพืชที่ไม่มีใบ
2. ระบุปจั จัยที่มีผลต่อกำรคำยน้ ำของพืช
3. อธิบำยและสรุปกำรคำยน้ ำของพืช


Slide 6

สือ่ วัสดุอปุ กรณ์ และสำรเคมี
• กิ่งชบำ หรือกิ่งไม้ชนิ ดอืน่ ที่เหมำะสม เช่น กิ่งแก้ว
กิ่งเทียนทอง เป็ นต้น
• ถุงพลำสติกขนำดใหญ่
• ภำชนะใส่น้ ำ
• ยำงรัดวงใหญ่
• น้ ำ


Slide 7

วิธีทำ

• นำกิ่งชบำที่มีขนำดเท่ำกันมำ 2 กิ่ง กิ่งหนึ่งเด็ดใบออกทัง้ หมด
•

ส่วนอีกกิ่งหนึ่ งไม่ตอ้ งเด็ดใบ นำชบำทัง้ 2 กิ่งนั้นใส่ลงในภำชนะ
ที่บรรจุน้ ำที่มีปริมำณเท่ำกัน
นำถุงพลำสติกคลุมกิ่งไม้ทง้ั 2 กิ่ง แล้วใช้เชือกรัดปำกถุงให้แน่ น
นำไปไว้กลำงแดดประมำณ 30 นำที สังเกตและบันทึกผล


Slide 8

ผลกำรทดลอง


Slide 9

ตำรำงบันทึกผล
กิ่งชบำ
กิ่งชบำที่มีใบ
กิ่งชบำที่ไม่มีใบ

ผลกำรเปลี่ยนแปลง
มีหยดน้ ำเล็กๆเกำะที่ภำยในถุงพลำสติกเป็ น
จำนวนมำก
มีหยดน้ ำเล็กๆเกำะที่ภำยในถุงพลำสติกเป็ น
เพียงเล็กน้อย


Slide 10

สรุปผลกำรทดลอง
พืชจะสูญเสียน้ ำออกทำงปำกใบได้มำก ส่วนพืชที่มีใบน้อยหรือ
ไม่มีใบจะมีกำรสูญเสียน้ ำออกทำงปำกใบและส่วนของกิ่งใบ
น้อยกว่ำ กำรเปิ ด – ปิ ดของปำกใบจึงเป็ นกลไกสำคัญที่พชื ใช้
ในกำรควบคุมปริมำณน้ ำภำยในใบพืช


Slide 11

กำรคำยน้ ำ (transpiration)
•กำรคำยน้ ำในรูปของหยดน้ ำ เกิดขึ้นที่ต่อมบริเวณขอบใบ
(Hydrathode)เมื่อควำมชื้นของอำกำศมีมำก

•กำรคำยน้ ำในรูปของไอน้ ำ เกิดขึ้นที่ปำกใบและเลนติเซล
(Lenticels)

ปำกใบ

ปัจจัยที่มีผลต่อกำรคำยน้ ำของพืช
1.ควำมเข้มข้นของแสง

2.อุณหภูมิ
3.ควำมชื้น
4.กระแสลม
5.จำนวนใบ
6.ขนำดและควำมหนำบำง
ของใบ
ส่วนใหญ่พชื คำยน้ ำใน
รูปของไอน้ ำที่ปำกใบ


Slide 12

จำกกำรทดลอง สำมำรถนำไปอธิบำยกำรปรับตัวของพืชที่อยูใ่ นที่แห้ง
แล้ง จะเปลี่ยนใบเป็ นหนำม เพื่อลดกำรสูญเสียน้ ำ เช่น กระบองเพชร
โป๊ ยเซียน พญำไร้ใบ

กระบองเพชร

โป๊ ยเซียน

พญำไร้ใบ


Slide 13

แบบฝึกหัดทบทวน 4

เรามาลองทบทวนความรท้ ู ี่นกั เรียน
ได้เรียนรม้ ู าถึงตรงนี้ ว่ามีความรค้ ู วามเข้าใจ
มากน้อยแค่ไหน...... นะจ้ะ เรามาลองทา
แบบฝึกหัด 5 ข้อ นี้กนั ค่ะ


Slide 14

ให้นกั เรียนเลือกคาตอบที่ถ ูกต้องเพียงข้อเดียว

1) กำรคำยน้ ำของพืชส่วนใหญ่เกิดขึ้นที่ใด
ก.
ข.

ค.

ง.
เฉลย....

ข.

ข้อ
ถูกต้อง ค่ะ
ถ้าเลือกผิดกลับไป
คลิกเมาส์ที่ดอกก ุหลาบ ซิ..คะ
อ่านทบทวนอีกครัง้ นะจ้ะ


Slide 15

ให้นกั เรียนเลือกคาตอบที่ถ ูกต้องเพียงข้อเดียว

2) จำกกิจกรรมกำรคำยน้ ำของพืช ตัวแปรต้นคืออะไร
ก. จำนวนใบ
ข. ปริมำณน้ ำ
ค. ควำมเข้มของแสง ง. เวลำในกำรทดลอง

เฉลย....

ก.

ข้อ
ถูกต้อง ค่ะ
ถ้าเลือกผิดกลับไป
คลิกเมาส์ที่ดอกก ุหลาบ ซิ..คะ
อ่านทบทวนอีกครัง้ นะจ้ะ


Slide 16

ให้นกั เรียนเลือกคาตอบที่ถ ูกต้องเพียงข้อเดียว

3) กำรคำยน้ ำของพืชส่วนใหญ่อยู่ในสถำนะใด
ก. ของแข็ง
ข. ของเหลว
ค. แก๊ส
ง. ของแข็งกึ่งของเหลว

เฉลย....

ค.

ข้อ
ถูกต้อง ค่ะ
ถ้าเลือกผิดกลับไป
คลิกเมาส์ที่ดอกก ุหลาบ ซิ..คะ
อ่านทบทวนอีกครัง้ นะจ้ะ


Slide 17

ให้นกั เรียนเลือกคาตอบที่ถ ูกต้องเพียงข้อเดียว

4) ปัจจัยที่มีผลต่อกำรคำยน้ ำของพืช คือ
ก. อุณหภูมิ
ข. ควำมชื้น
ค. กระแสลม
ง. ถูกทุกข้อ

เฉลย....

ง.

ข้อ
ถูกต้อง ค่ะ
ถ้าเลือกผิดกลับไป
คลิกเมาส์ที่ดอกก ุหลาบ ซิ..คะ
อ่านทบทวนอีกครัง้ นะจ้ะ


Slide 18

ให้นกั เรียนเลือกคาตอบที่ถ ูกต้องเพียงข้อเดียว

5) พืชชนิ ดใดมีกำรปรับตัวเพือ่ ลดกำรสูญเสียน้ ำ
ก. บัว
ข. โป๊ ยเซียน
ค. มะม่วงหิมพำนต์
ง. สำหร่ำยหำงกระรอก

เฉลย....

ข.

ข้อ
ถูกต้อง ค่ะ
ถ้าเลือกผิดกลับไป
คลิกเมาส์ที่ดอกก ุหลาบ ซิ..คะ
อ่านทบทวนอีกครัง้ นะจ้ะ