druki nowe ( od XIX wieku)

Download Report

Transcript druki nowe ( od XIX wieku)

Slide 1

KSIĄŻKA DRUKOWANA

Od drzeworytu do komputera


Slide 2

W dziejach książki drukowanej
wyróżniamy dwa główne okresy
1. książki drukowane w sposób rękodzielniczy
- inkunabuły ( do roku 1500 )
- starodruki ( do roku 1800)
2. książki wytwarzane przy pomocy maszyn
- druki nowe ( od XIX wieku)


Slide 3

Pierwsze pojedyncze hieroglify, odlewane w brązie,
służące do druku krótkich sentencji i zaklęć,
datowane są na VII w pne.


Slide 4

Do wykonania pierwszej znanej ruchomej czcionki,
zastosowano wypaloną glinę. Po drukowaniu rozdzielano
czcionki i używano ich na nowo.
Ze względu na charakter języka chińskiego, technologie
ruchomej czcionki przez długi czas
nie były w Chinach rozwijane.
Wang Zhen ulepszył ten sposób przez użycie czcionek
drewnianych i około roku 1300 zastosował je do druku
książki "Traktat o rolnictwie", wydanej w 1313 r.).


Slide 5

Niedługo potem w Chinach zastosowano czcionkę
metalową. Zastosowanym metalem był brąz.
Nieco wcześniej, bo w roku 713 w Chinach zaczęto
publikować pierwszą gazetę, zatytułowaną
"Różne wiadomości".
Pierwsza książka drukowana - "Diamentowa Sutra" ujrzała światło dzienne w 868 roku.

"Diamentowa Sutra"


Slide 6

W Europie etapy rozwoju druku były podobne.
Już w 1147 roku w klasztorze benedyktyńskim
w Engelbergu odbijano pojedyncze ozdobne
litery w rękopisach, a w 1289 roku w Rawennie
za pomocą drzeworytów większe teksty. Za
europejskiego wynalazcę drewnianych
czcionek uznaje się Holendra Laurensa J.
Costera, który w 1423 roku, drukując
z użyciem czcionek, wydrukował małą
ośmiostronicową książeczkę zatytułowaną
„Horarium”.


Slide 7

Największy udział w rozwoju druku w Europie miał
niemiecki drukarz i złotnik Johann Gutenberg
(1399 - 1468; prawdziwe nazwisko - Gensfleisch).


Slide 8

Jemu przypisuje się wprowadzenie czcionek
metalowych, dostosowanych do zróżnicowanego
charakteru liter alfabetu łacińskiego oraz
opracowanie sposobu umożliwiającego oddzielanie
w druku poszczególnych wyrazów i wprowadzenie
odstępów między wierszami przez zastosowanie
tzw. justunku, czyli materiału nie odbijanego, lecz
wypełniającego formę drukarską. On również
wprowadził do użytku śrubową prasę drukarską.

śrubową prasę drukarską


Slide 9

W 1456 roku w Moguncji, Gutenberg wydrukował techniką
druku wypukłego słynną 42-wierszową (od liczby wierszy na
stronie) "Biblię", zawierającą 1286 stronic. Jej druk trwał 2 lata,
korzystał przy tym z 290 odrębnych znaków i 50 tysięcy
czcionek, których krój wzorował na gotyckiej teksturze.
Jej nakład prawdopodobnie wyniósł 165 egzemplarzy tłoczonych
na papierze, z czego do dziś zachowało się około 40 egzemplarzy
(jeden znajduje się w Polsce w Seminarium Duchownym w
Pelplinie. To niezwykle udane dzieło drukarskie (w języku
łacińskim), zdecydowało o szybkim już rozpowszechnieniu się
druku w Europie.

Odlewacz czcionek
Pracownia Gutenberga


Slide 10

Prasa drukarska z 1520 r.)

Wnętrze drukarni


Slide 11

Biblia Gutenberga


Slide 12

Pierwsze druki polskie pojawiły się w 1474 roku. W tym samym
roku wydrukowano jednostronicowy kalendarz Calendarium
Cracoviense - prawdopodobnie pierwszym drukarzem w Polsce
był K. Straube, działający w Krakowie w latach 1473 - 1476.
Straube zdołał wydać zaledwie 4 tytuły - wkrótce zakład zaczął
borykać się trudnościami finansowymi i nie zdołał rozwinąć
szerszej produkcji.

"Almanach Cracoviense ad annum 1474" –
kalendarz na rok 1474 (wyd. w 1473 r.)

"Explanatio in Psalterium"
Jana Turrecrematy (wyd. w 1475 r.)


Slide 13

WIEK
XVI
W XVI w. powstał nowy kierunek kultury nazwany odrodzeniem.
Rozszerzył się krąg osób korzystających z kultury i wiedzy.
Pierwszą widoczną zmianą w książce XVI w. było całkowite
odejście od ręcznego ilustrowania. W XVI w. ukształtowało się
całe wydanie książki. Pojawiała się nie stosowana dotychczas
karta tytułowa książki. Podstawową techniką ilustracyjną stał się
drzeworyt, nieco później miedzioryt. Wzrosła ilość książek
ilustrowanych. Znacznie zwiększyły się nakłady książki.

Drzeworyt
Miedzioryt


Slide 14

XVI wiek to także czas reformacji, wielki rozwój piśmiennictwa
w językach narodowych oraz rozwój handlu książką.
Niestety, zapisał się także ten okres niechlubnie w historii książki
- odpowiedzią Kościoła katolickiego na reformację była
kontrreformacja, a jednym z jej przejawów tzw. Indeksy ksiąg
zakazanych. Były to spisy dzieł uznanych za niezgodne z nauką
Kościoła. Księgi z indeksów palono na stosach. W drugiej połowie
XVI wieku pojawiły się duże firmy wydawniczo - księgarskie, które
prowadziły handel książką w wielu krajach Europy.

Palenie ksiąg które znalazły się
w „Indeksie ksiąg zakazanych”


Slide 15

WIEK XVII
W wieku XVII w książkach królował
miedzioryt, pojawiła się ilustrowana karta
tytułowa i wykazy tablic. Ilustracje stały
się dokładniejsze i bardziej precyzyjne.
W dziedzinie drukarstwa przodowały
Niderlandy. Działa tutaj słynna na całą
Europę oficyna Elzewirów. W oficynie tej
ukazała się oprócz literatury klasycznej,
bardzo popularna seria krajoznawczo historyczna tzw. ”Małe Republiki”
(35 małych encyklopedycznych tomików
o różnych krajach świata m.in.
o Polsce) Elzewirowie rozpowszechnili też
nowy, poręczniejszy format książki,
zwany od ich nazwiska "elzewirem„- małe,
wąskie tomiki z drobnym, czystym
Elzewir czyli najdawniejszy drukiem i miedziorytową kartą tytułową.
kieszonkowy przewodnik
W XVII wieku pojawiły się też pierwsze
turystyczny z XVI wieku –
o Polsce i Litwie
czasopisma oraz książki wydawane
o wielkości oikoło 7x12 cm,
w seriach wydawniczych.
doskonale mieszczący się
w dłoni


Slide 16

WIEK XVIII
Dominującą rolę w życiu społecznym i kulturalnym
w XVIII w. odgrywała Francja.
Powstały tu dzieła, o których mówiła cała Europa.
Naukowa atmosfera wieku sprzyjała powstawaniu wielkich
dzieł źródłowych, których cechą była specjalizacja. Obok
encyklopedii, słowników i leksykonów popularność
zdobyły sobie almanachy. Wydawane jako wytworne
bardzo ozdobne tomiki, kunsztownie ilustrowane
przybrały charakter bibliofilski.
W XVIII w. zmniejszył się format książki przez co stała się
poręczniejsza w użyciu, a duże formaty rezerwowano dla
wydawnictw albumowych. Pojawia się też książka dla
dzieci i miedziorytowa ilustracja kolorowa.
W wielu krajach (Francja, Włochy, Anglia) pojawiły się
biblioteki o charakterze publicznym.


Slide 17

WIEK XIX
Wiek XIX przyniósł znaczny wzrost piśmiennictwa: literackiego
i naukowego. Potrzeba nadążenia z produkcją wydawniczą
wyzwoliła inicjatywę i pomysły w zakresie urządzeń
drukarskich. Zastosowana została na szeroką skalę stereotypia
- pozwalająca na wykonanie z jednego składu czcionek
dowolnej liczby odbitek. W całej Europie powstawały wielkie
firmy wydawnicze (Tauchnitza w Niemczech, Didotów we
Francji), w skład których wchodziły: papiernie , gisernie
(odlewnie czcionek), wytwórnie farb, hale maszyn drukarskich,
zakłady introligatorskie, rytownie, miedziorytnie, księgarnie.


Slide 18

MECHANICZNE
PRASY DRUKARSKIE
W drukarstwie aż do początku XIX wieku nie dokonano istotnych
technicznych zmian, za to udoskonalono wewnętrzną budowę
książki: ustalono miejsce tytulatury książki, wprowadzono spisy
treści i paginacje ( numeracja), ulepszono kroje czcionek, zaczęto
też wydawać książki w małym formacie tzw. 8.podstawową
techniką ilustracyjną początkowo był drzeworyt, później
miedzioryt.
Przewrotem w technice drukowania stało się wynalezienie w 1811r.
przez Fryderyka Koeniga maszyny drukującej zwaną później prasą
pośpieszną . W 1845 roku przyśpieszono proces druku dzięki
zastosowaniu pierwszej prasy obrotowej.
Olbrzymie prasy rotacyjne używane są po dziś dzień do druku
książek i gazet.


Slide 19

Prasa drukarska z napędem parowym z roku 1877.


Slide 20

Teksty i ilustracje, składające się na poszczególne strony są
fotografowane i przenoszone na specjalne metalowe płyty
drukarskie. Potem nawija się na role. Pod prasę podkłada się
papier i farbę i w ten sposób drukuje się całe strony.
W latach 80- tych. XIX w. wynaleziono maszyny (linotyp
i monotyp), które potrafiły automatycznie składać
czcionkę co przedtem robiono ręcznie.

Pierwszy monotyp
Pierwszy linotyp


Slide 21

Wielu wynalazców przeprowadzało też w XIX w. eksperymenty
z „piszącymi maszynami”.Pierwsza maszyna do pisania pojawiła się
w 1829r. i w całości wykonana była z drewna.
Maszyny do pisania przyjmowały się w biurach z oporami,
ponieważ opłacało się przyjmować do pracy kancelistów, których
praca polegała na przepisywaniu dokumentów.
Dziś maszyna do pisania wypierana jest przez komputer.

Jedna z pierwszych maszyn do pisania – 1889r.

Maszyna do pisania Olivetti,
lata 50. XX wieku


Slide 22

RYNEK KSIĄŻKI
Książki od wieków uważane były za atrakcyjny towar.
Średniowiecznym mnichom tak bardzo zależało na posiadaniu
rękopisów , że pożyczali je nawet z zagranicznych klasztorów.
Kiedy tylko w Europie pojawił się druk a drukarze zajęli się
sprzedażą własnych wytworów, rozwinął się prawdziwy handel
książką. Z czasem drukarze zaczęli pracować na zlecenie
wydawców, którzy sami rozprowadzali książki do księgarń.
Dziś książki sprzedawane są wszędzie.
Najpoczytniejszą książką wszechczasów jest prawdopodobnie
Biblia, którą wydano w ponad 800 językach, najpoczytniejszym
zaś pisarzem- William Szekspir


Slide 23

Wiek XX
Do drugiej połowy XX wieku wszystkie elementy
książki - tekst, ilustracje i grafika - musiały być
tworzone osobno, następnie wycięte i sklejone tak by
utworzyły arkusz. Każdy arkusz służył jako szablon do
wykonania klisz drukarskich. Klisze te używane były
do wydrukowania produktu końcowego.
Dla wydawców, którzy jeszcze pracują tym sposobem,
jest to nużący i czasochłonny proces

Klisze drukarskie


Slide 24

Wiele z tych mechanicznych operacji eliminują obecnie
komputery. Urządzenie nazywane skanerem pozwala na
przekształcenie obrazów na sygnały cyfrowe, które mogą
być przetwarzane przez komputer. Następnie redaktor
zmienia tekst zgodnie z potrzebami, tworzy na stronie
miejsce na ilustracje, rozsuwając tekst, w końcu „każe”
komputerowi wstawić fotografię w wolny obszar. Strona
jest gotowa do wydrukowania.
Drukarka komputerowa produkuje profesjonalnie
wyglądający wydruk.
Ta seria zautomatyzowanych operacji nazywana jest
składem komputerowym.

skaner

drukarka


Slide 25


Slide 26

NOWOCZESNE FORMY
KSIĄŻKI
W nowoczesnych bibliotekach coraz
częściej gromadzone są książki
zapisane na komputerowych nośnikach
pamięci - CD-ROMach. W ten sposób
opracowywane są zwłaszcza
encyklopedie, atlasy i słowniki. Dzięki
specjalnym programom komputerowym
szybciej można znaleźć potrzebną
czy interesującą nas informację,
a do przechowywania takiej "książki"
potrzeba niewiele miejsca. Jednak do
jej odczytania niezbędny jest…
komputer


Slide 27

PODSUMOWANIE
Od czasów gdy Sumerowie zapisywali gliniane
tabliczki, przybory do pisania, materiał na którym
upamiętniano wytwory myśli ludzkiej przeszły długą
drogę od piór trzcinowych, rylców, piór ptasich,
skorup glinianych, liści palmowych itp. po maszyny
do pisania i edytory tekstu.
Wiek XIX był świadkiem wynalezienia różnych
maszyn do pisania, lecz wciąż urzędnicy potrafili
przepisywać dokumenty sprawniej i czyściej metodą
ręczną. Dziś maszyny do pisania i edytory tekstu są
stałym elementem rzeczywistości która nas otacza.