Slide 1

FORMY MONITORINGU
PRZESTRZEGANIA PRAW
MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH
W RADZIE EUROPY


Slide 2

Państwa, które tworzą organizacje
międzynarodowe dobrowolnie
rezygnują z części swoich uprawnień.


Slide 3

Jedyną formą kontroli może być
tylko ta, na którą zgadzają się wszyscy
członkowie organizacji.
Jest więc od nich bezpośrednio zależna.


Slide 4

Państwa, które raz wyraziły zgodę
na przeprowadzenie kontroli mogą
się pojedynczo uchylać od jej
przeprowadzania.


Slide 5

Podstawą istnienia mechanizmu
kontrolnego jest istnienie umowy
międzynarodowej.
Formę kontroli może ustanowić też akt prawa
wewnętrznego organizacji (który sam w sobie nie jest
wiążący na arenie międzynarodowej).


Slide 6

Za przykład może nam służyć Rada Europy:
od samego początku kwestia ochrony mniejszości
narodowych była poruszana na jej forum.
w latach 70. XX wieku zajęła się głownie regulacją
sytuacji mniejszości koncentrując się na konkretnych
mniejszościach w konkretnych państwach.


Slide 7

Przełom lat 80. i 90. - nowy rozdział w
polityce Rady Europy:

tzw.”Raport Grisela” z 1988 r.
(dotyczący statusu mniejszości narodowych i
etnicznych w państwach członkowskich Rady
Europy. Stwierdzona bardzo niekorzystną i
zróżnicowaną sytuację tych grup).


Slide 8

Raport ten uzasadniał potrzebę
większej kontroli w tej sferze.


Slide 9

Rada Europy oficjalnie zaangażowała
się w tę działalność od 1990 roku.
Od tego czasu prace Rady Europy w
tym kierunku przebiegają
dwukierunkowo.


Slide 10

Kontynuacja podejścia
”sektorowego”


Slide 11

Starania o opracowanie
międzynarodowych generalnych
standardów ochrony praw mniejszości
narodowych i osób wchodzących w ich
skład.


Slide 12

Kontrola sądowa
Europejska Konwencja Praw Człowieka, wraz
ze swoim sprawnym systemem kontroli
sądowej , została podpisana w Rzymie 4
listopada 1950 roku.
( weszła w życie 3 września 1950 roku).


Slide 13

Europejski Trybunał Praw Człowieka,
zgodnie z reformą z 1998 roku
wprowadzoną Protokołem nr 11,
jest obecnie jedynym organem kontrolnym
Rady Europy.


Slide 14

Zarówno Konwencja o Ochronie Praw
i Podstawowych Wolności, jak i
postępowanie przed Europejskim
Trybunałem Człowieka nie przewidują
odrębnego traktowania mniejszości
narodowych.


Slide 15

Członkowie mniejszości mogą się
odwoływać jedynie do:
art. 14 Konwencji zakazującego
dyskryminacji m.in. z powodu
przynależności do mniejszości
narodowej.
( jednak istnienie samodzielnego bytu tego
artykułu może wydawać się niejasne)


Slide 16

art. 34- jeżeli osoby, organizacje
pozarządowe lub grupy jednostek stały
się ofiarami naruszenia praw
zawartych w Konwencji lub jej
protokołach
( ludność europejska korzysta z tego
prawa coraz częściej).


Slide 17

Skarga może zostać rozpatrzona
jedynie kiedy nie jest sprzeczna z
postanowieniami Konwencji, nie może
być również nieuzasadniona( czyli nie może
dotyczyć spraw , których Konwencja nie reguluje).
W każdej fazie Trybunał może odrzucić skargę.
Kiedy jednak Izba uzna skargę za chociaż w części
uzasadnioną dochodzi do jej merytorycznego
rozpoznania.


Slide 18

Gdy Trybunał uzna, że nastąpiło
naruszenie Konwencji lub jej
protokołów może orzec
zadośćuczynienie pokrzywdzonej
stronie.
Wyroki Trybunału mają charakter
ostateczny.


Slide 19

Wyrok Izby staje się ostateczny po
spełnieniu następujących warunków:
strony nie wniosły o rozpoznanie sprawy
przez Wielką Izbę,
upłynęły 3 miesiące od daty jego wydania
a strony nie wniosły o przekazanie sprawy
Wielkiej Izbie,
zespół Wielkiej Izby odrzucił wniosek o
ponowne rozpatrzenie przez nią sprawy.


Slide 20

 Ostateczny wyrok podlega
opublikowaniu.
 Państwa są zobowiązane do jego
przestrzegania.
 Ostateczny wyrok Trybunału
przekazuje się Komitetowi Ministrów,
który czuwa nad jego wykonaniem.


Slide 21

Obecny system monitoringu jest
uważany za najskuteczniejszy
międzynarodowy mechanizm kontroli
praw człowieka( w tym mniejszości ).
przyniósł on poprawę przestrzegania
praw człowieka we wszystkich krajach
członkowskich.
ustanowił ideę systemu europejskiej
polityki publicznej- do której muszą
stosować się wszystkie państwa.


Slide 22

W historii Rady Europy było kilka
spraw rozpatrywanych przez Komisję i
Trybunał dotyczących mniejszości
narodowych.
 najbardziej znana to tzw. belgijska
sprawa językowa ( dotycząca skarg
flamandzkojęzycznych obywateli Belgii).


Slide 23

 kolejną znaną sprawą jest sprawa
„Sidipoulos i inni przeciwko Grecji”
(dotyczyła ona odmowy zarejestrowania stowarzyszenia.
Odnosiła się do sześciu mieszkańców Floriny w północnej
Grecji. Znajduje się w pobliżu granicy z Byłą Jugosłowiańską
Republiką Macedonii, która w kwietniu 1990 roku podjęła wraz
z czterdziestoma dziewięcioma innymi osobami decyzje o
powołaniu do życia stowarzyszenia pod nazwą Dom
Macedońskiej Cywilizacji).


Slide 24

Urząd Komisarza Praw Człowieka
 został

utworzony przez Komitet Ministrów na mocy
Rezolucji – (99) 50 z dnia 7 maja 1999 roku.

 rezolucja

ta definiuje stanowisko komisarza jako:

„instancję nieposiadającą kompetencji sądowniczych,
której zadaniem jest upowszechnianie edukacji,

uświadamianie i poszanowanie praw człowieka
określonych w dokumentach Rady Europy”


Slide 25

Urząd Komisarza Praw Człowieka
 wybór

na stanowisko Komisarza:

dokonywany jest przez Zgromadzenie Parlamentarne na
jednorazową sześcioletnią kadencję z listy trzech
kandydatów, przygotowanej przez Komitet Ministrów.
 Komisarz

ma być:

niezależny;
bezstronny;


Slide 26

Urząd Komisarza Praw Człowieka
 Zadania

Komisarza:

 czuwa nad tym, aby wiedza o ochronie praw człowieka

dotarła do obywateli kontynentu i by potrafili oni korzystać

z instrumentów ochrony praw, które są zapisane w Konwencji;
 wskazuje państwom członkowskim ewentualne braki

w prawie i praktyce krajów członkowskich, a także pomaga
w eliminacji tych braków;
 przedkłada roczny raport Komitetowi Ministrów

i Zgromadzeniu Parlamentarnemu;


Slide 27

Urząd Komisarza Praw Człowieka

 doradza

i informuje o ochronie praw człowieka i

zapobieganiu przypadkom ich łamania instytucjom

zajmującym się ich ochroną w poszczególnych państwach;


reaguje na zapytania Komitetu Ministrów lub Zgromadzenia
Parlamentarnego, mające związek z wykreowanymi przez te

organy zadaniami w zakresie zapewnienia zgodności z
normami Rady Europy w dziedzinie Praw Człowieka;


wydaje: raporty, rekomendacje i opinie.


Slide 28

Urząd Komisarza Praw Człowieka
Komisarz eksponując niedociągnięcia wywiera presję publiczną na
państwo. Ustalenia Komisarza mogą mieć
walor informacyjny o tym, czy państwa członkowskie Rady Europy
wywiązują się z przyjętych zobowiązań.

Komisarza należy uznać za

polityczny instrument
ochrony praw człowieka w ramach Rady
Europy


Slide 29

Urząd Komisarza Praw Człowieka
 Pierwszym

Komisarzem Praw Człowieka Rady Europy
wybranym przez Zgromadzenie Parlamentarne został
Hiszpan Alvaro Gil-Robles, - który objął to stanowisko
1 stycznia 2000 r.
Komisarz składa zgodnie
z wymogiem raporty roczne
w załącznikach których znajdują się
raporty z jego wizyt
w państwach, gdzie jeździł w celu
zapoznania się z sytuacją ochrony
praw człowieka.


Slide 30

Urząd Komisarza Praw Człowieka
W

raportach Komisarz zwraca uwagę na sytuację mniejszości

narodowych i ochronę ich praw w wizytowanych państwach – na
przykład w Mołdawii, Norwegii, Słowacji, Polsce czy Danii.
 Poza

raportami Komisarz wyraził swe zainteresowanie

problematyką ochrony mniejszości narodowych podczas:
a) przemówienia na konferencji przeciw Rasizmowi,
Dyskryminacji Rasowej i Ksenofobii w 2000 r.
b) spotkania Ósmego Okrągłego Stołu Europejskich
Ombudsmanów w 2003 r.


Slide 31

Mechanizm kontrolny Konwencji
Ramowej o Ochronie Mniejszości Narodowych
 Tekst

Konwencji Ramowej o Ochronie Mniejszości
Narodowych Komitet Ministrów przyjął 10 listopada 1994 r.
i zdecydował wyłożyć go do podpisu 1 lutego 1995 r.

Konwencja Ramowa jest pierwszym prawnie
wiążącym dokumentem międzynarodowym całkowicie
poświęconym ochronie mniejszości narodowych. Określa
ogólne zasady ochrony praw osób należących do mniejszości
narodowych – zasady, do których poszczególne państwa mają
dochodzić stopniowo, dostosowując ustawodawstwo
wewnętrzne.


Slide 32

Mechanizm kontrolny Konwencji
Ramowej o Ochronie Mniejszości Narodowych



Zasady mechanizmów kontroli i procedur
monitoringu zostały przedstawione w:
 Konwencji Ramowej (art. 24 – 26)
 Rezolucji (97) 10


Slide 33

Mechanizm kontrolny Konwencji
Ramowej o Ochronie Mniejszości Narodowych
z art. 26 Konwencji Ramowej, Komitet Ministrów ma
być wspomagany przez Komitet Doradczy który:
 złożony jest z niezależnych ekspertów – opiniuje raporty
i przekazuje swe opinie do Komitetu Ministrów, który następnie
wyciąga z nich wnioski;

 Zgodnie

 składa się z 12 – 18 członków zwykłych;
- kadencja członka zwykłego trwa 4 lata,
- oprócz członków zwykłych mogą tam zasiadać też członkowie dodatkowi;
- członkowie powinni wydawać ekspertyzy w zakresie ochrony mniejszości
narodowych
- członkowie powinni: a) być niezależni i bezstronni, b) biegle znać język
angielski lub francuski (oficjalne języki Komitetu Doradczego).


Slide 34

Mechanizm kontrolny Konwencji
Ramowej o Ochronie Mniejszości Narodowych
 Mechanizmy

monitorujące Konwencji Ramowej są oparte na

systemie okresowych raportów państw. Wstępny raport państwa
musi być doręczony w rok po wejściu w życie Konwencji Ramowej
w danym państwie.
 Komitet

Doradczy opracował wytyczne, by ułatwić pracę agend
rządowych nad sporządzaniem raportu państwa. Dokument ten
został przyjęty 30 września 1998 roku i zatytułowany jest:

Wytyczne dla raportów przedkładanych zgodnie
z art.25 par. 1 Konwencji Ramowej o
Ochronie Mniejszości Narodowych


Slide 35

Mechanizm kontrolny Konwencji
Ramowej o Ochronie Mniejszości Narodowych
 Dokument ten składa

się z dwóch części:

a) część I zawiera listę ogólnych informacji niezbędnych do
zapoznania się z krajem, z którego raport pochodzi.
b) część II wymaga załączenia szczególnych informacji na temat
kroków podjętych przez kraje – strony w celu zapewnienia
wcielenia w życie Konwencji Ramowej.
Informacje te mają być przedstawione w 5 częściach:
1. Sprawozdanie
2. Prawo
3. Infrastruktura państwa
4. Polityka
5. Fakty


Slide 36

Mechanizm kontrolny Konwencji
Ramowej o Ochronie Mniejszości Narodowych
Część





Nazwa

Charakterystyka

Sprawozdanie powinna wyjaśniać sytuację w danym kraju w ostatnim
okresie.

Prawo

powinna zawierać teksty istotnych konstytucyjnych
zapisów, praw, dekretów.

Infrastruktura powinna wskazywać kompetencje i odpowiedzialność
organów państwa / rządu w zakresie ochrony praw
Państwowa
człowieka.



Polityka

powinna zawierać listę ważnych dla tematu rządowych
programów, projektów etc., oraz informacje o
wydatkach publicznych i możliwościach budżetu.



Fakty

powinna dostarczać informacji umożliwiających ocenę
praktycznej wydajności środków podjętych do wdrożenia
Konwencji Ramowej, takich jak statystyki oraz wyniki
ekspertyz.


Slide 37

Mechanizm kontrolny Konwencji
Ramowej o Ochronie Mniejszości Narodowych
 Jedną

z głównych cech mechanizmów nadzorujących jest zasada
przejrzystości. Idea ta stanowi, że:
„nadzór nad wdrażaniem Konwencji Ramowej powinien być
tak przejrzysty, jak tylko jest to możliwe”

Aby wypełnić tę zasadę zdecydowano, że:
 Rada Europy opublikuje raporty państw,
 wnioski i zalecenia Komitetu Ministrów ogłaszane będą publicznie.


Slide 38

Mechanizm kontrolny Europejskiej
Karty Języków Regionalnych lub Mniejszościowych
 Tekst Europejskiej Karty Języków Regionalnych lub Mniejszościowych
został przyjęty 25 czerwca 1992 r. przez Komitet Ministrów jako Konwencja
Rady Europy i 5 listopada 1992 r. skierowano ją do podpisu państw
członkowskich.
 Karta ta tworzy wizję „językowego raju mniejszości” – sytuacji, w której jej język
będzie miał w danym państwie takie same prawa co język większości. Gdyby
w pełni wprowadzono ten dokument w życie, mniejszości musiałyby się
nauczyć języka państwowego, ale nie musiałyby się nim posługiwać.
 Jednak Karta nakłada na państwo obowiązki określone bardzo elastycznie – do
wyboru. Postanowień II części powinni przestrzegać wszyscy, zaś z części III
należy wybrać co najmniej po jednym lub po trzy punkty z danej dziedziny, wszystkich punktów przeznaczonych do realizacji nie może być mniej niż 35.


Slide 39

Mechanizm kontrolny Europejskiej
Karty Języków Regionalnych lub Mniejszościowych
 Mechanizm monitoringu

ochrony praw mniejszości zapisanych
w Karcie został przedstawiony w art. 15 – 17.
 Istotnym czynnikiem w tym systemie monitoringu jest fakt, iż
poza informacjami dostarczonymi przez rządy państw,
organizacje i stowarzyszenia działające legalnie w tych
państwach mogą zwracać uwagę Komitetu Ekspertów na
nieregularne kwestie dotyczące Karty. Po skonsultowaniu tych
uwag z zainteresowanym państwem Komitet Ekspertów może
uwzględnić je przy przygotowaniu raportu dla Komitetu
Ministrów.


Slide 40

PODSUMOWANIE
 W ramach Rady Europy istnieje wiele metod kontroli zobowiązań
państw członkowskich . Statut Rady Europy nie przewidział,
żadnej ogólnej procedury kontrolnej, która mogłaby mieć
zastosowanie do wszelkich zobowiązań członków organizacji.
 Duże znaczenie dla ochrony praw mniejszości narodowych i
etnicznych mają: Konwencja Ramowa oraz Europejska Karta
Języków – ich gł. celem jest ochrona praw konkretnych gr. ludności.
 Ważna jest też instytucja Komisarza Praw Człowieka, który składając
wizyty w różnych państwach, zwraca często uwagę na sytuację
mniejszości narodowych i spotyka się z ich przedstawicielami.


Slide 41

KONIEC
Wykonali: Magdalena Bogacka i Przemysław Bibik
12 IV 2007