Transcript WYK*AD VI Mi*dzynarodowe systemy ochrony mniejszo*ci
Slide 1
WYKŁAD VI
Międzynarodowe systemy ochrony
mniejszości narodowych
(opracował dr hab. Walenty Baluk, prof.)
Literatura: J. Sozański, Ochrona mniejszości w systemie
uniwersalnym, europejskim i wspólnotowym, Warszawa 2002;
S. Pawlak, Ochrona mniejszości narodowych w Europie, Warszawa
2001
Slide 2
Założenia ogólne
W praktyce międzynarodowej prawa mniejszości narodowych są
rozpatrywane jako prawa przysługujące:
- jednostce należącej do mniejszości;
- jednostkom należącym do mniejszości;
- grupie jednostek stanowiących mniejszość narodową.
Z merytorycznego punktu widzenia wyróżnia się trzy modele ochrony
mniejszości:
- poprzez klauzulę zakazującą dyskryminacji m. in. ze względu na
przynależność do grup osób o innym kolorze skóry, języku, religii,
narodowości itp.;
- poprzez ochronę praw osób, które należą do mniejszości;
- poprzez ochronę mniejszości jako grupy.
Slide 3
Zasady ochrony praw mniejszości
Ogólne prawa mniejszości:
- prawo członków mniejszości do swobodnego określenia
przynależności etnicznej (w tym decyzji o przynależności do
mniejszości i korzystaniu z jej praw);
- możliwość korzystania z przysługujących im praw zarówno
indywidualnie, jak i zbiorowo;
- prawo do wyrażania, zachowania i rozwijania własnej tożsamości
etnicznej, kulturowej i religijnej.
Szczegółowe prawa mniejszości, prawo do:
- języka i edukacji;
- udziału w życiu publicznym;
- do wyznania;
- organizowania własnych form aktywności;
- dostępu do środków masowego przekazu (do informacji).
Slide 4
Międzynarodowe systemy
ochrony mniejszości narodowych
•
•
•
•
Uniwersalny (ONZ)
Regionalny (RE, OBWE)
Subregionalny (IŚE, WNP)
Umowy bilateralne (klauzule
mniejszościowe)
Slide 5
System uniwersalny
Traktaty pokojowe z lat 1919-1923 (z wyjątkiem traktatu
wersalskiego z Niemcami) zawierały przepisy o ochronie mniejszości
narodowych.
System ochrony w ramach Ligi Narodów był realizowany przez:
a) wprowadzenie do niektórych traktatów klauzul mniejszościowych
(np. Traktat głównych mocarstw z Czechosłowacją, który
zobowiązywał ten kraj do zapewnienia autonomii ludności Rusi
Podkarpackiej);
b) zawieranie specjalnych traktatów chroniących mniejszości
narodowe (Jugosławią, Grecją, Armenią i Polską);
c) złożenie przez państwo przed organem międzynarodowym
stosownej deklaracji (Albania, Finlandia, Litwa, Łotwa i Estonia);
d) deklaracje państwa składane drugiemu państwu.
Slide 6
System ONZ
• Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka (1948)
• Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (1966 r.)
• Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych Społecznych i
Kulturalnych (1966).
• Konwencja w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa
(1948).
• Międzynarodowa Konwencja w sprawie Likwidacji Wszelkich Form
Dyskryminacji Rasowej (1966 r.).
• Międzynarodowa Konwencja o ochronie praw robotników migrantów i członków ich rodzin (1990).
• Deklaracja Praw Osób Należących do Mniejszości Narodowych lub
Etnicznych, Religijnych i Językowych (1992 r.).
Slide 7
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
Art. 2 „Każdy człowiek jest uprawniony do korzystania z wszystkich praw i wolności
wyłożonych w niniejszej Deklaracji bez względu na różnicę rasy, koloru skóry, płci,
języka, religii, poglądów politycznych lub innych przekonań, narodowości,
pochodzenia społecznego, majątku, urodzenia lub jakiekolwiek inne różnice”.
Z treści Art. 2. wynikają następujące zasady:
a) powszechność praw;
b) równość wobec prawa;
c) zakazu dyskryminacji;
d) indywidualnego podejścia.
Prawo do wyznania zapewnia Art. 18.
Każdy człowiek ma prawo do wolności myśli, sumienia i religii; prawo to obejmuje
wolność zmiany religii lub wiary oraz wolność głoszenia swojej religii lub wiary bądź
indywidualnie, bądź wespół z innymi ludźmi, publicznie lub prywatnie poprzez
nauczanie, praktykowanie, uprawianie kultu i praktyk religijnych.
Slide 8
Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i
Politycznych
Art. 1. Wszystkie narody mają prawo do samostanowienia. Z mocy tego
prawa swobodnie określają one swój status polityczny, rozwój
gospodarczy, społeczny i kulturalny. Wszystkie narody rozporządzają
swymi bogactwami naturalnymi.
Komentarz Komitetu Praw Człowieka (nr 23) z 1994 r. – ten zapis
oznacza prawo mniejszości do autonomii, a narodów do
samostanowienia. Prawa mniejszości nie naruszają integralności
terytorialnej i suwerenności państw, nawet jeśli (w pewnych
przypadkach) mogą prowadzić do ograniczenia władztwa terytorialnego.
Prawo narodów do samostanowienia nakłada na państwa ogólne
zobowiązania i w konsekwencji nie może być samodzielną przesłanką
procesową i nie nadaje się do samodzielnego zastosowania.
Slide 9
Prawo do samostanowienia
• Deklaracja o przyznaniu niepodległości krajom i ludom
kolonialnym (1960)
Definiuje prawo do samostanowienia jak wyżej
• Deklaracja zasad prawa międzynarodowego (1970)
Zawiera sposoby realizacji tego prawa:
- utworzenie suwerennego i niepodległego państwa
- stowarzyszenie się lub połączenie się z niepodległym państwem
- swobodne wybranie innego statusu
Narody korzystające ze swego prawa, podejmując działania przeciwko aktom
przemocy państw pozbawiających je ich prawa do samostanowienia, mają
prawo zabiegać o pomoc i ją otrzymać zgodnie z celami i zasadami Karty NZ.
Slide 10
Art. 18. Prawo do wyznania
Art. 26. Zakaz dyskryminacji
Art. 27 „W państwach, w których istnieją mniejszości etniczne, religijne
lub językowe, osoby należące do tych mniejszości nie mogą być
pozbawione prawa do własnego życia kulturalnego, wyznawania i
praktykowania własnej religii oraz posługiwania się własnym językiem
wraz z innymi członkami danej grupy”.
Interpretacja:
- negatywna (nieingerowanie przez państwo w sprawy mniejszości); Np. Francja
oświadczyła, że na jej terytorium ten przepis nie ma zastosowania, ponieważ ona nie
ma mniejszości, a wszyscy jej mieszkańcy są obywatelami Francji;
- pozytywna (udzielenie przez państwo pomocy mniejszościom); Np. Rada Nordycka
(Dania, Finlandia, Islandia, Norwegia i Szwecja) podjęły decyzję pomóc mniejszościom
w celu zrealizowania praw zapisanych w Art. 27 MPPOiP ONZ.
Slide 11
Droga skargowa
Obywatele państw-stron mogą dochodzić swoich praw zwracając się
do Komitetu Praw Człowieka. Komitet nie rozpatruje skargi w
przypadkach, kiedy:
1) skarga była anonimowa;
2) skarga była jednocześnie przedmiotem badania w ramach innej
procedury międzynarodowej;
3) osoba skarżąca nie wyczerpała wszystkich wewnętrznych środków;
4) skarga została uznana za nadużycie przez osobę skarżącą;
5) obwiniane państwo nie jest sygnatariuszem Protokołu Opcyjnego.
Slide 12
Konwencja w sprawie zapobiegania i karania
zbrodni ludobójstwa (1948)
Za zbrodnię ludobójstwa uznaje się:
mordowanie członków określonej grupy ludzkiej, powodowanie
ciężkiego uszkodzenia ciała lub umysłu u członków grupy,
stwarzanie dla członków grupy warunków fizycznego
wyniszczenia oraz przymusowe przeniesienie dzieci z jednej grupy
do innej (art. 2).
Warunkiem uznania czynu za zbrodnię jest zamiar całkowitego lub
częściowego zniszczenia grupy narodowej, rasowej lub etnicznej.
Związek z tą problematyką ma również Konwencja o
nieprzedawnianiu zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości
(1968).
Slide 13
Konwencja Przeciwko Dyskryminacji w dziedzinie
Oświaty UNESKO (1960 r.)
Art. 5 „Rzeczą niezbędną jest uznanie prawa członków mniejszości
narodowych do prowadzenia własnej działalności oświatowej, w tym do
prowadzenia szkół i – w zależności od polityki oświatowej
poszczególnych krajów – do używania lub nauczania własnego języka,
pod warunkiem, że:
-prawo to nie jest egzekwowane w sposób, który nie pozwala członkom
owych mniejszości na poznanie i zrozumienie języka i kultury
społeczności całego kraju oraz uczestniczenie w działaniach tejże
społeczności;
- narusza narodową suwerenność;
- poziom edukacji nie jest niższy;
- uczęszczanie do tych szkół nie jest obowiązkowe”.
Slide 14
Ludność autochtoniczna (Konwencje MOP)
W raporcie ONZ (1986) tą kategorię zdefiniowano, jako: „wspólnoty
ludów i narodów autochtonicznych kontynuujących własną unikalną
kulturę, pozostających na historycznych terytoriach i mających
niedominującą pozycję w państwie” (pojęcie to zawiera społeczności
tubylcze i ludy plemienne).
O to czy ludy tubylcze oraz ludy plemienne są mniejszościami w sensie
formalnoprawnym, decyduje ich status w danym państwie. W
dokumentach ONZ dla nich zarezerwowano odrębny status qualified
minorities (mniejszość kwalifikowana), czyli mniejszość zdolna do
utworzenia własnego państwa.
Nie stwierdzono jednoznacznie, że to pojęcie odnosi się do ludów
plemiennych.
Slide 15
Prawa ludności autochtonicznej w ramach MOP chronią:
1) Konwencja nr 107 (1957). Dotyczy ochrony praw społeczności tubylczej,
półplemiennych i plemiennych.
2) Konwencja nr 169 (1989) dotyczy ochrony ludów tubylczych i plemiennych w
krajach niepodległych. Państwa powinny:
- podjąć specjalne środki dla ochrony osób, instytucji, własności, pracy, kultury i
środowiska, a także wartości socjalnych, kulturalnych, religijnych i duchowych tych
mniejszości (art. 2-5);
- zapewnić udział członków tych grup we władzach, prawo do decydowania o
własnych sprawach (6-12);
- zapewnić im prawo do ziemi tradycyjnego zamieszkania, w tym prawo do
bogactw naturalnych, a używanie tych ziem misi odbywać się za zgodą tych grup
(13-19);
- zapewnić co najmniej równy dostęp do kształcenia zawodowego, a w
dziedzinach rzemiosła, rolnictwa i innej tradycyjnej aktywności powinny
otrzymywać niezbędne poparcie i pomoc (art. 21-23);
- zapewnić równy dostęp do opieki społecznej, ochrony zdrowia i oświaty (art. 2427);
- ułatwiać kontakty poza granicami kraju.
Slide 16
Deklaracja Praw Osób Należących do
Mniejszości Narodowych lub Etnicznych,
Religijnych i Językowych
Podmiotem ochrony w Deklaracji są przede wszystkim prawa
jednostki, uwzględnia ona w ograniczonym zakresie także prawa
mniejszości w ich zbiorowym rozumieniu. Odnoszą się one do:
a) opisu podmiotu ochrony, którym są osoby należące do różnych
kategorii mniejszości i tworzące pewne zbiorowości;
b) prawo do ochrony tożsamości i istnienia grupy mniejszościowej;
c) możliwość korzystania ze swoich praw indywidualnie i wespół z
innymi członkami grupy;
d) wolność stowarzyszania się;
e) prawo do kontaktów w ramach grupy, kraju i zagranicą.
Slide 17
Deklaracja:
„Potwierdzając wiarę w podstawowe prawa człowieka, w godność i wartość osoby
ludzkiej, w równe prawa mężczyzn i kobiet oraz narodów dużych i małych”.
Art. 1. „Państwa będą chroniły w obrębie ich odnośnych terytoriów istnienie
oraz tożsamość narodową lub etniczną, religijną i językową mniejszości, jak również
zapewniały warunki służące wspieraniu takiej tożsamości”.
Art. 2. „1. Osoby należące do mniejszości narodowych ... , mają prawo do
korzystania ze swej własnej kultury, do wyznawania i praktykowania własnej religii
oraz do używania swego własnego języka ... bez jakiejkolwiek formy dyskryminacji.
2. Osoby należące do mniejszości mają prawo do zakładania i utrzymywania swych
własnych stowarzyszeń.
3. Osoby należące do mniejszości mają prawo do skutecznego uczestnictwa – na
szczeblu państwowym i, gdzie to jest właściwe, na szczeblu regionalnym – w decyzjach
dotyczących mniejszości, do których one należą lub regionów w których one
zamieszkują, w sposób dający się pogodzić z ustawodawstwem państwowym. [...]
5. Osoby należące do mniejszości mają prawo do nawiązania i utrzymywania, bez
jakiejkolwiek dyskryminacji, swobodnych i pokojowych kontaktów z innymi członkami
ich grupy [...]”
Slide 18
Art. 4. „[...] 2. Państwa podejmą środki dla stworzenia korzystnych warunków
zapewniających osobom należącym do mniejszości zdolność wyrażania ich cech
charakterystycznych oraz rozwijania ich kultury, języka, tradycji i zwyczajów, wyjąwszy
sytuację, w których dane praktyki naruszały prawo krajowe i byłyby sprzeczne ze
standardami międzynarodowymi.
3. Gdziekolwiek jest to możliwe, Państwa podejmą właściwe środki [...] służące nauce
ich macierzystego języka [...].
4. Tam, gdzie jest to właściwe, Państwa podejmą środki w dziedzinie edukacji, celem
wspierania znajomości historii, tradycji, języka i kultury mniejszości istniejących w
obrębie ich terytoriów. [...]”.
Art. 8. „[...] 4. Nic w niniejszej Deklaracji nie może być rozumiane jako zezwalające
na jakąkolwiek działalność sprzeczną z celami i zasadami Narodów Zjednoczonych
włączając w to zasady suwerennej równości, integralności terytorialnej i niepodległości
politycznej Państw”.
WYKŁAD VI
Międzynarodowe systemy ochrony
mniejszości narodowych
(opracował dr hab. Walenty Baluk, prof.)
Literatura: J. Sozański, Ochrona mniejszości w systemie
uniwersalnym, europejskim i wspólnotowym, Warszawa 2002;
S. Pawlak, Ochrona mniejszości narodowych w Europie, Warszawa
2001
Slide 2
Założenia ogólne
W praktyce międzynarodowej prawa mniejszości narodowych są
rozpatrywane jako prawa przysługujące:
- jednostce należącej do mniejszości;
- jednostkom należącym do mniejszości;
- grupie jednostek stanowiących mniejszość narodową.
Z merytorycznego punktu widzenia wyróżnia się trzy modele ochrony
mniejszości:
- poprzez klauzulę zakazującą dyskryminacji m. in. ze względu na
przynależność do grup osób o innym kolorze skóry, języku, religii,
narodowości itp.;
- poprzez ochronę praw osób, które należą do mniejszości;
- poprzez ochronę mniejszości jako grupy.
Slide 3
Zasady ochrony praw mniejszości
Ogólne prawa mniejszości:
- prawo członków mniejszości do swobodnego określenia
przynależności etnicznej (w tym decyzji o przynależności do
mniejszości i korzystaniu z jej praw);
- możliwość korzystania z przysługujących im praw zarówno
indywidualnie, jak i zbiorowo;
- prawo do wyrażania, zachowania i rozwijania własnej tożsamości
etnicznej, kulturowej i religijnej.
Szczegółowe prawa mniejszości, prawo do:
- języka i edukacji;
- udziału w życiu publicznym;
- do wyznania;
- organizowania własnych form aktywności;
- dostępu do środków masowego przekazu (do informacji).
Slide 4
Międzynarodowe systemy
ochrony mniejszości narodowych
•
•
•
•
Uniwersalny (ONZ)
Regionalny (RE, OBWE)
Subregionalny (IŚE, WNP)
Umowy bilateralne (klauzule
mniejszościowe)
Slide 5
System uniwersalny
Traktaty pokojowe z lat 1919-1923 (z wyjątkiem traktatu
wersalskiego z Niemcami) zawierały przepisy o ochronie mniejszości
narodowych.
System ochrony w ramach Ligi Narodów był realizowany przez:
a) wprowadzenie do niektórych traktatów klauzul mniejszościowych
(np. Traktat głównych mocarstw z Czechosłowacją, który
zobowiązywał ten kraj do zapewnienia autonomii ludności Rusi
Podkarpackiej);
b) zawieranie specjalnych traktatów chroniących mniejszości
narodowe (Jugosławią, Grecją, Armenią i Polską);
c) złożenie przez państwo przed organem międzynarodowym
stosownej deklaracji (Albania, Finlandia, Litwa, Łotwa i Estonia);
d) deklaracje państwa składane drugiemu państwu.
Slide 6
System ONZ
• Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka (1948)
• Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (1966 r.)
• Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych Społecznych i
Kulturalnych (1966).
• Konwencja w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa
(1948).
• Międzynarodowa Konwencja w sprawie Likwidacji Wszelkich Form
Dyskryminacji Rasowej (1966 r.).
• Międzynarodowa Konwencja o ochronie praw robotników migrantów i członków ich rodzin (1990).
• Deklaracja Praw Osób Należących do Mniejszości Narodowych lub
Etnicznych, Religijnych i Językowych (1992 r.).
Slide 7
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
Art. 2 „Każdy człowiek jest uprawniony do korzystania z wszystkich praw i wolności
wyłożonych w niniejszej Deklaracji bez względu na różnicę rasy, koloru skóry, płci,
języka, religii, poglądów politycznych lub innych przekonań, narodowości,
pochodzenia społecznego, majątku, urodzenia lub jakiekolwiek inne różnice”.
Z treści Art. 2. wynikają następujące zasady:
a) powszechność praw;
b) równość wobec prawa;
c) zakazu dyskryminacji;
d) indywidualnego podejścia.
Prawo do wyznania zapewnia Art. 18.
Każdy człowiek ma prawo do wolności myśli, sumienia i religii; prawo to obejmuje
wolność zmiany religii lub wiary oraz wolność głoszenia swojej religii lub wiary bądź
indywidualnie, bądź wespół z innymi ludźmi, publicznie lub prywatnie poprzez
nauczanie, praktykowanie, uprawianie kultu i praktyk religijnych.
Slide 8
Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i
Politycznych
Art. 1. Wszystkie narody mają prawo do samostanowienia. Z mocy tego
prawa swobodnie określają one swój status polityczny, rozwój
gospodarczy, społeczny i kulturalny. Wszystkie narody rozporządzają
swymi bogactwami naturalnymi.
Komentarz Komitetu Praw Człowieka (nr 23) z 1994 r. – ten zapis
oznacza prawo mniejszości do autonomii, a narodów do
samostanowienia. Prawa mniejszości nie naruszają integralności
terytorialnej i suwerenności państw, nawet jeśli (w pewnych
przypadkach) mogą prowadzić do ograniczenia władztwa terytorialnego.
Prawo narodów do samostanowienia nakłada na państwa ogólne
zobowiązania i w konsekwencji nie może być samodzielną przesłanką
procesową i nie nadaje się do samodzielnego zastosowania.
Slide 9
Prawo do samostanowienia
• Deklaracja o przyznaniu niepodległości krajom i ludom
kolonialnym (1960)
Definiuje prawo do samostanowienia jak wyżej
• Deklaracja zasad prawa międzynarodowego (1970)
Zawiera sposoby realizacji tego prawa:
- utworzenie suwerennego i niepodległego państwa
- stowarzyszenie się lub połączenie się z niepodległym państwem
- swobodne wybranie innego statusu
Narody korzystające ze swego prawa, podejmując działania przeciwko aktom
przemocy państw pozbawiających je ich prawa do samostanowienia, mają
prawo zabiegać o pomoc i ją otrzymać zgodnie z celami i zasadami Karty NZ.
Slide 10
Art. 18. Prawo do wyznania
Art. 26. Zakaz dyskryminacji
Art. 27 „W państwach, w których istnieją mniejszości etniczne, religijne
lub językowe, osoby należące do tych mniejszości nie mogą być
pozbawione prawa do własnego życia kulturalnego, wyznawania i
praktykowania własnej religii oraz posługiwania się własnym językiem
wraz z innymi członkami danej grupy”.
Interpretacja:
- negatywna (nieingerowanie przez państwo w sprawy mniejszości); Np. Francja
oświadczyła, że na jej terytorium ten przepis nie ma zastosowania, ponieważ ona nie
ma mniejszości, a wszyscy jej mieszkańcy są obywatelami Francji;
- pozytywna (udzielenie przez państwo pomocy mniejszościom); Np. Rada Nordycka
(Dania, Finlandia, Islandia, Norwegia i Szwecja) podjęły decyzję pomóc mniejszościom
w celu zrealizowania praw zapisanych w Art. 27 MPPOiP ONZ.
Slide 11
Droga skargowa
Obywatele państw-stron mogą dochodzić swoich praw zwracając się
do Komitetu Praw Człowieka. Komitet nie rozpatruje skargi w
przypadkach, kiedy:
1) skarga była anonimowa;
2) skarga była jednocześnie przedmiotem badania w ramach innej
procedury międzynarodowej;
3) osoba skarżąca nie wyczerpała wszystkich wewnętrznych środków;
4) skarga została uznana za nadużycie przez osobę skarżącą;
5) obwiniane państwo nie jest sygnatariuszem Protokołu Opcyjnego.
Slide 12
Konwencja w sprawie zapobiegania i karania
zbrodni ludobójstwa (1948)
Za zbrodnię ludobójstwa uznaje się:
mordowanie członków określonej grupy ludzkiej, powodowanie
ciężkiego uszkodzenia ciała lub umysłu u członków grupy,
stwarzanie dla członków grupy warunków fizycznego
wyniszczenia oraz przymusowe przeniesienie dzieci z jednej grupy
do innej (art. 2).
Warunkiem uznania czynu za zbrodnię jest zamiar całkowitego lub
częściowego zniszczenia grupy narodowej, rasowej lub etnicznej.
Związek z tą problematyką ma również Konwencja o
nieprzedawnianiu zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości
(1968).
Slide 13
Konwencja Przeciwko Dyskryminacji w dziedzinie
Oświaty UNESKO (1960 r.)
Art. 5 „Rzeczą niezbędną jest uznanie prawa członków mniejszości
narodowych do prowadzenia własnej działalności oświatowej, w tym do
prowadzenia szkół i – w zależności od polityki oświatowej
poszczególnych krajów – do używania lub nauczania własnego języka,
pod warunkiem, że:
-prawo to nie jest egzekwowane w sposób, który nie pozwala członkom
owych mniejszości na poznanie i zrozumienie języka i kultury
społeczności całego kraju oraz uczestniczenie w działaniach tejże
społeczności;
- narusza narodową suwerenność;
- poziom edukacji nie jest niższy;
- uczęszczanie do tych szkół nie jest obowiązkowe”.
Slide 14
Ludność autochtoniczna (Konwencje MOP)
W raporcie ONZ (1986) tą kategorię zdefiniowano, jako: „wspólnoty
ludów i narodów autochtonicznych kontynuujących własną unikalną
kulturę, pozostających na historycznych terytoriach i mających
niedominującą pozycję w państwie” (pojęcie to zawiera społeczności
tubylcze i ludy plemienne).
O to czy ludy tubylcze oraz ludy plemienne są mniejszościami w sensie
formalnoprawnym, decyduje ich status w danym państwie. W
dokumentach ONZ dla nich zarezerwowano odrębny status qualified
minorities (mniejszość kwalifikowana), czyli mniejszość zdolna do
utworzenia własnego państwa.
Nie stwierdzono jednoznacznie, że to pojęcie odnosi się do ludów
plemiennych.
Slide 15
Prawa ludności autochtonicznej w ramach MOP chronią:
1) Konwencja nr 107 (1957). Dotyczy ochrony praw społeczności tubylczej,
półplemiennych i plemiennych.
2) Konwencja nr 169 (1989) dotyczy ochrony ludów tubylczych i plemiennych w
krajach niepodległych. Państwa powinny:
- podjąć specjalne środki dla ochrony osób, instytucji, własności, pracy, kultury i
środowiska, a także wartości socjalnych, kulturalnych, religijnych i duchowych tych
mniejszości (art. 2-5);
- zapewnić udział członków tych grup we władzach, prawo do decydowania o
własnych sprawach (6-12);
- zapewnić im prawo do ziemi tradycyjnego zamieszkania, w tym prawo do
bogactw naturalnych, a używanie tych ziem misi odbywać się za zgodą tych grup
(13-19);
- zapewnić co najmniej równy dostęp do kształcenia zawodowego, a w
dziedzinach rzemiosła, rolnictwa i innej tradycyjnej aktywności powinny
otrzymywać niezbędne poparcie i pomoc (art. 21-23);
- zapewnić równy dostęp do opieki społecznej, ochrony zdrowia i oświaty (art. 2427);
- ułatwiać kontakty poza granicami kraju.
Slide 16
Deklaracja Praw Osób Należących do
Mniejszości Narodowych lub Etnicznych,
Religijnych i Językowych
Podmiotem ochrony w Deklaracji są przede wszystkim prawa
jednostki, uwzględnia ona w ograniczonym zakresie także prawa
mniejszości w ich zbiorowym rozumieniu. Odnoszą się one do:
a) opisu podmiotu ochrony, którym są osoby należące do różnych
kategorii mniejszości i tworzące pewne zbiorowości;
b) prawo do ochrony tożsamości i istnienia grupy mniejszościowej;
c) możliwość korzystania ze swoich praw indywidualnie i wespół z
innymi członkami grupy;
d) wolność stowarzyszania się;
e) prawo do kontaktów w ramach grupy, kraju i zagranicą.
Slide 17
Deklaracja:
„Potwierdzając wiarę w podstawowe prawa człowieka, w godność i wartość osoby
ludzkiej, w równe prawa mężczyzn i kobiet oraz narodów dużych i małych”.
Art. 1. „Państwa będą chroniły w obrębie ich odnośnych terytoriów istnienie
oraz tożsamość narodową lub etniczną, religijną i językową mniejszości, jak również
zapewniały warunki służące wspieraniu takiej tożsamości”.
Art. 2. „1. Osoby należące do mniejszości narodowych ... , mają prawo do
korzystania ze swej własnej kultury, do wyznawania i praktykowania własnej religii
oraz do używania swego własnego języka ... bez jakiejkolwiek formy dyskryminacji.
2. Osoby należące do mniejszości mają prawo do zakładania i utrzymywania swych
własnych stowarzyszeń.
3. Osoby należące do mniejszości mają prawo do skutecznego uczestnictwa – na
szczeblu państwowym i, gdzie to jest właściwe, na szczeblu regionalnym – w decyzjach
dotyczących mniejszości, do których one należą lub regionów w których one
zamieszkują, w sposób dający się pogodzić z ustawodawstwem państwowym. [...]
5. Osoby należące do mniejszości mają prawo do nawiązania i utrzymywania, bez
jakiejkolwiek dyskryminacji, swobodnych i pokojowych kontaktów z innymi członkami
ich grupy [...]”
Slide 18
Art. 4. „[...] 2. Państwa podejmą środki dla stworzenia korzystnych warunków
zapewniających osobom należącym do mniejszości zdolność wyrażania ich cech
charakterystycznych oraz rozwijania ich kultury, języka, tradycji i zwyczajów, wyjąwszy
sytuację, w których dane praktyki naruszały prawo krajowe i byłyby sprzeczne ze
standardami międzynarodowymi.
3. Gdziekolwiek jest to możliwe, Państwa podejmą właściwe środki [...] służące nauce
ich macierzystego języka [...].
4. Tam, gdzie jest to właściwe, Państwa podejmą środki w dziedzinie edukacji, celem
wspierania znajomości historii, tradycji, języka i kultury mniejszości istniejących w
obrębie ich terytoriów. [...]”.
Art. 8. „[...] 4. Nic w niniejszej Deklaracji nie może być rozumiane jako zezwalające
na jakąkolwiek działalność sprzeczną z celami i zasadami Narodów Zjednoczonych
włączając w to zasady suwerennej równości, integralności terytorialnej i niepodległości
politycznej Państw”.