Transcript Czy i komu w Polsce potrzebny jest pedagog zdrowia?
Slide 1
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Ewa Kasperek-Golimowska
Zakład Promocji Zdrowia i Psychoterapii
Wydział Studiów Edukacyjnych
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
CZY I KOMU W POLSCE
POTRZEBNY JEST PEDAGOG ZDROWIA?
Doświadczenia UAM
w kształceniu kadr dla promocji zdrowia.
Poznań, 2007
Slide 2
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Rozwój form kształcenia w zakresie promocji zdrowia
na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu (1)
Tradycja kształcenia pedagogicznego najpierw w Instytucie Pedagogiki, a od
1993 roku na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM, wiąże się z podejmowaniem
badań naukowych oraz realizacją w różnym stopniu i zakresie zajęć
dydaktycznych w obszarze problematyki zdrowia i choroby dziecka oraz
człowieka dorosłego
Korzystamy z osiągnięć badawczych i dydaktycznych, między innymi, prof. H.
Radlińskiej, prof. M. Demela, prof. M. Sokołowskiej, prof. H. Dąbrowskiego, prof.
B. Woynarowskiej, prof. H. Sęk, Prof. Heszen-Niejodek,
W latach 1993-2003 ranga problematyki zdrowotnej na WSE wzrasta. Powstają
zespoły badawcze podejmujące badania naukowe w tej dziedzinie. Zespoły te
skupiają się przede wszystkim w Zakładzie Psychopatologii Dziecka, Zakładzie
Pedagogiki Specjalnej, Zakładzie Pedagogiki Społecznej, Zakładzie Podstaw
Wychowania i Opieki, Zakładzie Socjologii Edukacji oraz w Pracowni Edukacji
Ekologicznej
Slide 3
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Rozwój form kształcenia w zakresie promocji zdrowia
na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu (2)
Na wszystkich specjalnościach kierunku pedagogika, pedagogika specjalna
oraz w kształceniu nauczycieli w zakresie edukacji elementarnej na WSE UAM
realizuje się przedmioty zawierające treści z dziedziny ochrony i promocji
zdrowia. Są to przedmioty: Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania (45h),
Edukacja zdrowotna (30h), Edukacja ekologiczna (30h), Szkolenie BHP,
Dodatkowo treści prozdrowotne wchodzą w skład różnych programów zajęć
dostosowanych do specyfiki określonej specjalności np. emisja głosu, problemy
zdrowia i higieny, pedagogika społeczna, socjologia edukacji, andragogika,
psychologia kliniczna, metody psycho- i socjoterapii, itp.
Slide 4
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Rozwój form kształcenia w zakresie promocji zdrowia
na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu (3)
Wzrost znaczenia i zainteresowania
problematyką z zakresu promocji zdrowia,
zarówno na polu naukowym, jak i dydaktycznym,
nastąpił wraz z powołaniem na WSE w 1997 roku
Zakładu Promocji Zdrowia i Psychoterapii,
pod kierunkiem prof. dr hab. Lechosława Gapika,
a od 1999 roku - specjalności pedagogicznej:
Slide 5
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Specjalność: Pedagogika Zdrowia (1999 – 2006)
na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu
PEDAGOGIKA ZDROWIA w ofercie dydaktycznej WSE istnieje jako
specjalność pedagogiki ogólnej; wybierana po II roku i realizowana w
ramach studiów jednolitych magisterskich stacjonarnych, (od 2005/2006
zmiana nazwy na Promocja Zdrowia i Socjoterapia) (WSE Poznań)
PEDAGOGIKA ZDROWIA to także specjalność studiów 3 letnich
pierwszego stopnia (licencjat), stacjonarnych (wygasła w 2005/2006) i
niestacjonarnych ( Kolegium UAM Kościan (od 2005/2006 Promocja
Zdrowia i Socjoterapia)
PEDAGOGIKA ZDROWIA realizowana była także w formie studiów
drugiego stopnia (stacjonarnych i niestacjonarnych zaocznych), a
obecnie od 2005/2006 istnieje pod nazwą Promocja Zdrowia i
Socjoterapia
PROMOCJA ZDROWIA I SOCJOTERAPIA – nowa oferta od
2005/2006
Slide 6
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
intencje i idee
program kształcenia
organizacja i specyfikacja praktyk
kompetencje absolwenta
możliwości zatrudnienia
refleksje i wnioski
Slide 7
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
KILKA SŁÓW O IDEI:
Specjalność powstała jako odpowiedź na rosnące potrzeby
społeczne w zakresie dostępu do wiedzy o zdrowym stylu życia,
promocji i ochronie zdrowia oraz o różnych formach pomocy
psychologiczno-pedagogicznej.
Przekazujemy wiedzę na temat zdrowia i jego zaburzeń,
uczymy metod diagnozy psychopedagogicznej nastawionej na
rozpoznawanie potrzeb, problemów oraz zasobów zdrowotnych,
ćwiczymy umiejętności potrzebne do planowania i realizacji
programów profilaktycznych oraz wspierających zdrowie.
Zależy nam na rozwijaniu praktycznych umiejętności realizacji
edukacji prozdrowotnej oraz promowania zdrowego stylu życia w
różnych środowiskach społecznych i instytucjach oświatowych.
Dążymy do tego, aby promocja zdrowia była nie tylko
modnym hasłem, ale sztuką praktycznego działania pomocnego
ludziom w osiąganiu możliwie najlepszego stanu zdrowia.
Slide 8
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Intencje i idee: podstawy formalno - prawne (1)
Założenia Narodowego Programu Zdrowia 1996-2005 oraz projektu Narodowego
Programu Zdrowia na lata 2006-2015 postulujących wzmożone działania
promujące zdrowie i edukacyjne dla poprawy stanu zdrowia i jakości życia
(zwłaszcza 17 cel operacyjny: „budowanie infrastruktury i kadr dla promocji
zdrowia”;
Intensywny rozwój Krajowej i Wielkopolskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie;
Wprowadzenie do szkół obowiązku realizacji edukacji prozdrowotnej, programu
profilaktyki i organizowania profilaktycznej opieki nad uczniami (Rozp. MENiS z
26 lutego 2002 w sprawie podstawy programowej oraz z 31 stycznia 2002, Rozp.
Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2003 w sprawie zakresu i organizacji opieki
zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą);
Przepisy dotyczące zasad udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w
placówkach oświatowych (w tym m. in. działań wychowawczych,
profilaktycznych, socjoterapeutycznych, edukacji prozdrowotnej i promocji
zdrowia wśród uczniów, rodziców i nauczycieli (Rozp. MENiS z 7 stycznia 2003);
Przepisy zobowiązujące placówki do działalności wychowawczej i
zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Rozp.
MENiS z 31 stycznia 2003;
Założenia Narodowego Planu Działania na rzecz Dzieci 2004-2012 „Polska dla
Dzieci”, który za priorytet uznaje promowanie zdrowego stylu życia i zapewnienie
odpowiedniej jakości edukacji oraz pomoc i wsparcie rodziny.
Slide 9
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Intencje i idee – założenia i podstawy teoretyczne (2)
Holistyczna, dynamiczna koncepcja zdrowia;
Zdrowie jako wartość osiągana w procesie rozwoju;
„Zdrowe wychowanie”, jako warunek ukształtowania „zdrowej
osobowości”;
Kształtowanie umiejętności osiągania dobrego samopoczucia, jako
ważne zadanie rozwojowe i wychowawcze;
Edukacja zdrowotna jako kluczowy element promocji zdrowia, w której
ludzie uczą się dbać o zdrowie własne i społeczności, w której żyją
(Williams, 1988);
Promocja zdrowia poprzez upodmiotowienie i aktywność ludzi,
którzy z poczuciem odpowiedzialności podejmują skuteczne działania
na rzecz swego zdrowia i środowiska (uzupełnienie modelu
medycznego, prewencyjnego, perswazyjnego);
Uzupełnianie
orientacji
patogenetycznej
(biomedycznej)
skoncentrowanej na przeciwdziałaniu zaburzeniom i chorobom o
osiągnięcia orientacji salutogenetycznej skupionej na poszukiwaniu
warunków prawidłowego rozwoju człowieka i odkrywaniu możliwości
budowania, umacniania i rozwijania jego zasobów zdrowotnych;
Afektywne (wartości, postawy, emocje), aktywne nauczanie/uczenie
się, kształtowanie kompetencji do działania i umiejętności życiowych.
Slide 10
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
PROGRAM KSZTAŁCENIA
Realizowane
w ramach
specjalności
przedmioty
można
podzielić
na następujące
grupy:
Slide 11
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
1. Podstawowa wiedza o zdrowiu, edukacji
zdrowotnej i promocji zdrowia,
w tym takie przedmioty jak:
Wstęp do promocji zdrowia
Psychologia zdrowia
Socjologia zdrowia i choroby
Podstawy zdrowia publicznego
Slide 12
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
2. Poznanie funkcjonowania człowieka
w zdrowiu i w chorobie:
Anatomia i fizjologia
Zaburzenia rozwoju i zachowania
Psychologia kliniczna
Rozwój psychoseksualny i jego zaburzenia
Slide 13
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
3. Diagnoza problemów zdrowotnych
i sytuacji wymagających pomocy:
Socjopedagogiczne problemy młodzieży
Podstawy diagnostyki psychopedagogicznej
Zagrożenia społeczne i cywilizacyjne
Slide 14
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
4. Praktyczne aspekty pracy w zakresie edukacji zdrowotnej,
profilaktyki, poradnictwa i terapii w szkole oraz w instytucjach
ochrony i promocji zdrowia
Kształtowanie umiejętności społecznych
Wybrane zagadnienia pomocy psychologicznej i pedagogicznej
Metodyka edukacji zdrowotnej,
Marketing w promocji zdrowia,
Media w edukacji zdrowotnej
Konstruowanie programów profilaktycznych
Techniki wspomagania zdrowia
Podstawy psychoterapii, terapii rodzin oraz terapii pedagogicznej
Podstawy ratownictwa medycznego
Metody psycho- i socjoterapii w pracy z dziećmi: chorymi
somatycznie, z ADHD, z rodzin alkoholowych, doświadczającymi
przemocy, z trudnościami w uczeniu się itp.
Slide 15
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
ORGANIZACJA PRAKTYK
Nie ma lepszego sposobu uczenia się od łączenia
teorii z praktyką, a więc studenci mają w ofercie:
20 godzin hospitacji w szkołach i placówkach opieki
zdrowotnej, ochrony i promocji zdrowia na III roku,
60 godzin praktyk zawodowych po III roku,
50 godzin praktyk pedagogicznych po IV roku,
100 godzin praktyk dyplomowych na V roku,
oraz
dużą możliwość działania w ramach
WOLONTARIATU
Slide 16
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
OCZEKIWANE KOMPETENCJE ABSOLWENTA PEDAGOGIKI ZDROWIA
Diagnozowanie wiedzy, zachowań i potrzeb zdrowotnych różnych
grup społecznych
Działania edukacyjne w zakresie profilaktyki
zaburzeń i chorób oraz promocji zdrowia
najczęstszych
Planowanie
i
realizacja
programów
profilaktycznych,
wychowawczych, edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia w różnych
placówkach oświatowych i ochrony zdrowia
Opracowywanie i realizacja autorskich programów i scenariuszy
zajęć wychowawczych, profilaktycznych i socjoterapeutycznych w
placówkach oświatowych oraz ochrony i promocji zdrowia
Ewaluacja procesów i wyników programów profilaktycznych,
wychowawczych i edukacji zdrowotnej
Slide 17
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
OCZEKIWANE KOMPETENCJE ABSOLWENTA PEDAGOGIKI ZDROWIA
c.d.
Prowadzenie poradnictwa pedagogicznego i psychoedukacji
w zakresie zdrowego stylu życia
Planowanie i realizacja programów profilaktycznych,
wychowawczych, edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia w
różnych
środowiskach
społecznych
oraz
placówkach
oświatowych i ochrony zdrowia
Organizowanie i koordynowanie działań na rzecz tworzenia
zdrowego środowiska życia, pracy i nauki w różnych
środowiskach społecznych
Realizacja ścieżki edukacyjnej „edukacja prozdrowotna” w
szkole
Prowadzenie działań wychowawczych, kompensacyjnych,
socjoterapeutycznych skierowanych na uczniów z trudnościami
w uczeniu się i niedostosowanych społecznie
Slide 18
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
MOŻLIWOŚCI ZATRUDNIENIA?
Szkoły Promujące Zdrowie
Kliniki i Szpitale Pediatryczne
Szkoły Przyszpitalne
Prewentoria i sanatoria dla dzieci i młodzieży
Poradnie psychologiczno – pedagogiczne
Stacje sanitarno – epidemiologiczne
Ośrodki sportu i rekreacji
Inne instytucje publiczne i niepubliczne zajmujące się
promowaniem zdrowego stylu życia
Slide 19
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
MOŻLIWOŚCI ZATRUDNIENIA?
wszelkie placówki oświatowo-wychowawcze oraz
ochrony i wspomagania zdrowia, np.:
świetlice i kluby socjoterapeutyczne
instytucje wychowania pozaszkolnego
instytucje interwencji i pomocy społecznej
organizacje pozarządowe
stowarzyszenia i fundacje działające na rzecz
osób z problemami zdrowotnymi i podnoszące
poziom zdrowotny społeczeństwa
Slide 20
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Liczba absolwentów Pedagogiki Zdrowia
– studia 5 letnie, jednolite magisterskie, stacjonarne
W latach 2000 – 2006 dyplom magistra w zakresie pedagogiki
zdrowia uzyskało 66 osób
W 2007 przewiduje się 15 absolwentów z ostatniego rocznika
pedagogów zdrowia
Obecnie na III i IV roku specjalności Promocja Zdrowia i
Socjoterapia studiuje 35 osób
Absolwenci 2006
Absolwenci 2005
Absolwenci 2004
Absolwenci 2003
Absolwenci 2002
Absolwenci 2001
0
5
10
15
20
25
Slide 21
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Liczba absolwentów Pedagogiki Zdrowia - studia 3 letnie
licencjat w Kościanie (stacjonarne i niestacjonarne-zaoczne)
w latach 2000 – 2006 studia stacjonarne zawodowe w zakresie
Pedagogiki Zdrowia w Kolegium Kościańskim ukończyły 92 osoby
w trybie niestacjonarnym na I, II i III roku studiuje 37 osób
Absolwenci 2006
absolwenci 2005
absolwenci 2004
absolwenci 2003
0
5
10
15
20
25
30
Slide 22
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Liczba absolwentów Pedagogiki Zdrowia i studentów Promocji
Zdrowia i Socjoterapii w trybie studiów 2 letnich
uzupełniających magisterskich niestacjonarnych zaocznych
• Absolwenci pedagogiki zdrowia
2005 – 27 osób
2006 – 21 osób
• Studenci pedagogiki, specjalność Promocja
Zdrowia i Socjoterapia w roku akademickim
2006/2007
I Rok – 50 osób
II rok – 55 osób
Slide 23
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Refleksje studentów i realizatorów - efekt 8 lat doświadczeń
w kształceniu kadr dla zdrowia - 1
• System oświatowy nie jest gotowy do przyjęcia pedagogów zdrowia –
nie ma dla nich etatów w szkołach, ani zrozumienia potrzeby ich
zatrudniania w innych placówkach wychowania i opieki zdrowotnej
• Nazwa specjalności budzi zdziwienie, dla większości pracowników
placówek edukacyjnych „prawdziwy” pedagog, to absolwent
pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej
• W placówkach oświatowych (także w kuratorium) z trudem przyjmuje
się do wiadomości fakt, że absolwent pedagogiki zdrowia spełnia
wszystkie standardy obowiązujące w kształceniu pedagogów oraz
posiada dodatkowe specjalistyczne kwalifikacje w zakresie promocji
zdrowia
• Rynek wchłania pedagogów zdrowia poza systemem edukacji (w
kosmetologii, klubach pielęgnacji zdrowia i urody, fundacjach i
stowarzyszeniach opiekuńczych)
Slide 24
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Refleksje studentów i realizatorów – efekt 8 lat doświadczeń
w kształceniu kadr dla zdrowia - 2
• Istnieje uzasadniona obawa, że praktyka oświatowa nie zna lub nie
rozumie idei promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej ukierunkowanej na
upodmiotowienie ludzi i kształtowanie umiejętności psychospołecznych
(życiowych) na bazie holistycznej koncepcji zdrowia
• Nie dostrzega potrzeby optymalizacji zasobów zdrowotnych, kreowania
aktywnej postawy wobec zdrowia i kształtowania zdrowego stylu życia,
• Szkoła tkwi w paradygmacie biomedycznym, pojęcie zdrowia
psychospołecznego nie istnieje w słowniku większości nauczycieli,
którzy koncentrują się na „nauczaniu”, „opiece”, „przeciwdziałaniu
patologii” i kierowaniu klientów na terapię
• Teoretycznie w szkole zgodnie z przepisami realizuje się profilaktykę,
ale w jej tradycyjnym, wąskim rozumieniu jako przeciwdziałanie
uzależnieniom i najczęstszym zaburzeniom i chorobom (z
przekonaniem, że „i tak nie zadziała”),
Slide 25
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Refleksje studentów i realizatorów – efekt 8 lat doświadczeń
w kształceniu kadr dla zdrowia - 3
• Praktycznie
wiele
szkół
wykazuje
pozory
działania
edukacyjnego i „prowadzi tak zwane zajęcia prozdrowotne”,
realizuje programy profilaktyczne, głównie z dziedziny
profilaktyki uzależnień na bazie „gotowych” programów i
najchętniej zewnętrznych „edukatorów-ekspertów”
• Nauczyciele nie są modelem ani w zakresie zachowań
zdrowotnych, ani prawidłowego prowadzenia zajęć z edukacji
zdrowotnej
• Generalnie w większości szkół brak przekonania o potrzebie i
wartości edukacji zdrowotnej („dodatkowy obowiązek, który nie
przynosi wymiernych efektów”)
Slide 26
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Refleksje studentów i realizatorów – efekt 8 lat doświadczeń
w kształceniu kadr dla zdrowia - 4
•
•
•
•
•
Studenci w większości są bardzo zadowoleni z programu studiów i jego
realizacji, ponieważ w ich opinii daje on nie tylko szansę na zdobycie
nowoczesnej wiedzy, ale także sprzyja rozwojowi osobistemu, stymuluje do
nabywania nowych umiejętności i pozwala na aktywne uczestnictwo w procesie
nauczania-uczenia się
Studenci stanowią z reguły niewielką, elitarną grupę osób, które podejmują nie
tylko trud uczenia się, ale także podejmują próby zmiany postaw i zachowań
codziennych, ponieważ świadomość znaczenia modelowania w edukacji oraz
potrzeba łączenie teorii z praktyką wymaga od nich nie tylko wiedzy i
umiejętności, ale także aktywnych prób ich stosowania w swoim życiu
Studenci
są
szczególnie
zainteresowani
problematyką
zdrowia
psychospołecznego i wykazują szczególną motywację do pracy w aspekcie
kreowania zdrowia psychicznego i społecznego własnego i potencjalnych
uczniów i klientów
Po praktykach są w większości rozczarowani szkołą, która nie tylko nie ma dla
nich etatów, ale także często nie pozwala im wykorzystać ich nowych
umiejętności,
Bywają też zadowoleni, gdy okazuje się, że ich umiejętności metodyczne
wzbudzają zaciekawienie doświadczonych pedagogów i gdy uzyskują wysokie
oceny za pracę z uczniami, z którymi dobrze sobie radzą w trakcie
prowadzonych zajęć
Slide 27
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Refleksje studentów i realizatorów – efekt 8 lat doświadczeń
w kształceniu kadr dla zdrowia - 5
•
•
•
•
•
Znaczna część absolwentów podejmuje podyplomowe kształcenie w dziedzinie
psychoprofilaktyki, socjoterapii, psychoterapii
Podejmują pracę w szkołach na stanowisku pedagoga, ale często mimo wysokich
umiejętności muszą uzupełniać formalne wykształcenie na kursach z dziedziny pracy
opiekuńczo-wychowawczej lub socjoterapii
W wielu placówkach leczniczych, edukacyjnych i w zakładach opiekuńczych związanych
z sektorem opieki zdrowotnej bardziej pożądani są absolwenci Pedagogiki Leczniczej
lub Pedagogiki Specjalnej („bo to ludzie chorzy, więc trzeba ich leczyć, zaopiekować się,
a nie edukować” - to opinia jednego z dyrektorów sanatorium)
Kilku absolwentów znalazło zatrudnienie w Stacjach Sanitarno-Epidemiologicznych
(Zakład Promocji Zdrowia), Centrum Zdrowia Publicznego, Miejskim Ośrodku Pomocy
Rodzinie, także jako Gminny Pełnomocnik ds. profilaktyki alkoholowej – lecz ich opinie o
realizowanych tam zadaniach są z reguły krytyczne – stanowiska te nie pozwalają im na
wykonywanie działań edukacyjnych, na pracę z ludźmi, kreowanie ich postaw wobec
zdrowia, lecz wymagają od nich pełnienia obowiązków urzędniczych
Najbardziej zadowolona jest kilkuosobowa grupa, która kontynuuje kształcenie w
zakresie poradnictwa, terapii i psychoterapii i podjęła pracę indywidualną i/lub grupową z
osobami wymagającymi pomocy psychologicznej, pedagogicznej, lub ukierunkowanymi
na samorozwój i wzmacnianie swojego potencjału zdrowotnego
Slide 28
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Formy doskonalenia zawodowego w zakresie promocji
zdrowia oferowane na Wydziale Studiów Edukacyjnych
UAM w Poznaniu
W 1998 przy Zakładzie Promocji Zdrowia i Psychoterapii pod kierunkiem
Prof. dr hab. Lechosława Gapika
powołano PODYPLOMOWE STUDIUM PROMOCJI ZDROWIA I PSYCHOTERAPII
w zakresie PODSTAWY SEKSUOLOGII
(w latach 1998/1999 oraz 2000/2001 wykształciło 87 specjalistów w zakresie
promocji zdrowia seksualnego)
a począwszy od 2001/2002 powołano
PODYPLOMOWE STUDIUM SEKSUOLOGII SPOŁECZNEJ
(Do chwili obecnej 27 absolwentów)
Od roku 2007 działa trzy-semestralne
PODYPLOMOWE STUDIUM SEKSUOLOGII
Slide 29
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Formy doskonalenia zawodowego w zakresie promocji zdrowia
oferowane na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu
W 2005 roku z inicjatywy Zakładu Promocji Zdrowia i Psychoterapii UAM
powołano nowe Towarzystwo Naukowe o zasięgu ogólnopolskim, z siedzibą
na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu, pod nazwą:
POLSKIE TOWARZYSTWO TERAPEUTYCZNE.
Jego celem jest integracja specjalistów o zróżnicowanym wykształceniu w celu
poszukiwania możliwości współdziałania w profilaktyce, rozwiązywaniu
problemów rozwojowych oraz zdrowotnych określonych grup pacjentów
Członkowie PTT to specjaliści w zakresie: psychologii, pedagogiki i grupa
humanistycznie zorientowanych lekarzy, którzy zajmują się różnymi metodami
wspomagania zdrowia i terapii.
Oferuje możliwości zdobywania i podwyższania kwalifikacji zawodowych oraz
uzyskania:
Certyfikatu specjalisty w zakresie terapii stresu pourazowego,
Certyfikatu specjalisty w zakresie seksuologii,
Certyfikatu doradcy w problemach małżeńskich i rodzinnych.
Slide 30
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Formy doskonalenia zawodowego w zakresie promocji zdrowia
oferowane na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu
w PTT istnieją następujące Sekcje Naukowe:
PSYCHOPROFILAKTYKI I PROMOCJI ZDROWIA
PORADNICTWA I PREZENTACJI MEDIALNYCH
TERAPII OSÓB Z ZABURZENIAMI ROZWOJU
TERAPII OSÓB Z ZESPOŁEM STRESU POURAZOWEGO
PSYCHOTERAPII NERWIC I ZABURZEŃ
PSYCHOSOMATYCZNYCH
EKSPERTYZ SĄDOWYCH I PENITENCJARYSTYKI
SEKSUOLOGII
ZDROWIA RODZINY
Slide 31
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Formy doskonalenia zawodowego w zakresie promocji zdrowia
we współpracy z różnymi ośrodkami
Współpraca z Wydziałem Zdrowia i Spraw Społecznych Urzędu Miasta Poznania,
Wielkopolskim Centrum Zdrowia Publicznego, Wielkopolskim Kuratorem Oświaty,
Wojewódzką Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną (Dział Oświaty Zdrowotnej i
Promocji Zdrowia)
Wspieranie profilaktycznych działań Miasta poprzez opracowanie programów
edukacyjnych i realizację warsztatów;
dla młodzieży rozwijających motywację i umiejętności realizacji zdrowego
stylu życia, ukazujących sposoby radzenia sobie w trudnych sytuacjach oraz
możliwości zapobiegania zagrożeniom wakacyjnym i zachowaniom
autodestrukcyjnym (pt.: „Być sobą – być z innymi” 2004)
dla nauczycieli gimnazjów poznańskich ukierunkowane na rozwijanie wiedzy i
umiejętności związanych z problematyką promocji zdrowia w szkole (pt.:
„Kształtowanie kompetencji w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia w
szkole” (2005), „Jak prowadzić zajęcia profilaktyczne i promować zdrowie w
szkole” (2006)
Udział w konferencjach z cyklu „Poznańskie szkoły promują zdrowie” w celu
propagowania idei Szkoły Promującej Zdrowie (2004, 2005) oraz w pracach Rady
Programowej Wielkopolskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie (od 2001)
Wykłady szkoleniowe dla członków towarzystw naukowych, instytucji oraz
środowisk zajmujących się w praktyce problematyką edukacji zdrowotnej i
promocji zdrowia,
Slide 32
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Formy doskonalenia zawodowego w zakresie promocji zdrowia
we współpracy z różnymi ośrodkami
Współpraca z Katedrą Biomedycznych Podstaw Rozwoju i Wychowania
Uniwersytetu Warszawskiego - Kierownik, prof. B. Woynarowska oraz Centrum
Metodycznym Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej (Zakład Promocji
Zdrowia i Edukacji Zdrowotnej), Krajowym Koordynatorem ds. Szkół
Promujących Zdrowie
Udział w opracowywaniu „Propozycji programu nauczania przedmiotu edukacja
zdrowotna w kształceniu przeddyplomowym nauczycieli i pedagogów” oraz
treści przedmiotu „edukacja zdrowotna” przewidzianych do realizacji w
uczelniach wyższych w projekcie standardów nauczania dla kierunku
pedagogika (opracował zespół pod kierunkiem prof. B. Woynarowskiej)
Udział w projekcie p.t.: „Ewaluacja w szkole promującej zdrowie.
Opracowywanie standardów mierzenia jakości pracy szkół w zakresie promocji
zdrowia”. Kierownik projektu prof. B. Woynarowska, 2004 – 2005.
Udział w projekcie pt.: „Opracowywanie wskaźników i narzędzi do oceny
środowiska fizycznego i społecznego w szkołach promujących zdrowie”.
Projekt realizowany w ramach porozumienia o współpracy między
Ministerstwem Zdrowia a Światową Organizacją Zdrowia Biurem Regionalnym
dla Europy w zakresie priorytetowych obszarów, w tym „Środowisko i zdrowie
(z koncentracją na dzieciach i młodzieży). Kierownik Projektu prof. Barbara
Woynarowska, Katedra Biomedycznych Podstaw Rozwoju i Wychowania UW.
Slide 33
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
WNIOSKI
Warto kształcić ludzi zorientowanych w teorii i praktyce promocji
zdrowia, bo dzięki temu jest możliwa poprawa zdrowia oraz związanej
z tym jakości życia współczesnego człowieka, który chce być zdrowy,
wie jak to osiągnąć, a ponadto umie sprawnie i konsekwentnie działać
na rzecz ochrony oraz budowania potencjału zdrowotnego;
Trzeba wiele czasu, aby edukacja zdrowotna społeczeństwa
przyniosła wymierną poprawę poziomu wiedzy i świadomości
zdrowotnej, więc nie można rezygnować z działań na rzecz
upowszechniania kultury zdrowotnej Polaków;
Są do tego potrzebni pedagodzy zdrowia, edukatorzy zdrowia,
promotorzy zdrowia – trzeba jednak podejmować nie tylko działania
edukacyjne, ale także społeczno-polityczne i organizacyjne, które
pozwolą im uzyskać miejsca pracy sprzyjające wykorzystywaniu ich
wysokich kompetencji;
Istnieje pilna potrzeba podjęcia działań w celu budowania lepszego
poczucia identyfikacji z zawodem „edukatora zdrowia” i
przeciwdziałanie poczuciu bycia „outsiderem” w systemie oświaty
szczególnie wśród młodych, wysoko kwalifikowanych kadr, które są
niezbędne dla promocji zdrowia.
Slide 34
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Do we need a health educator in Poland?
AMU experiences in education of
health promotion personnel
by
Ewa Kasperek-Golimowska
Department of Health Promotion and Psychotherapy
Faculty of Educational Studies
Adam Mickiewicz University in Poznań
Poznań, 2007
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Ewa Kasperek-Golimowska
Zakład Promocji Zdrowia i Psychoterapii
Wydział Studiów Edukacyjnych
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
CZY I KOMU W POLSCE
POTRZEBNY JEST PEDAGOG ZDROWIA?
Doświadczenia UAM
w kształceniu kadr dla promocji zdrowia.
Poznań, 2007
Slide 2
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Rozwój form kształcenia w zakresie promocji zdrowia
na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu (1)
Tradycja kształcenia pedagogicznego najpierw w Instytucie Pedagogiki, a od
1993 roku na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM, wiąże się z podejmowaniem
badań naukowych oraz realizacją w różnym stopniu i zakresie zajęć
dydaktycznych w obszarze problematyki zdrowia i choroby dziecka oraz
człowieka dorosłego
Korzystamy z osiągnięć badawczych i dydaktycznych, między innymi, prof. H.
Radlińskiej, prof. M. Demela, prof. M. Sokołowskiej, prof. H. Dąbrowskiego, prof.
B. Woynarowskiej, prof. H. Sęk, Prof. Heszen-Niejodek,
W latach 1993-2003 ranga problematyki zdrowotnej na WSE wzrasta. Powstają
zespoły badawcze podejmujące badania naukowe w tej dziedzinie. Zespoły te
skupiają się przede wszystkim w Zakładzie Psychopatologii Dziecka, Zakładzie
Pedagogiki Specjalnej, Zakładzie Pedagogiki Społecznej, Zakładzie Podstaw
Wychowania i Opieki, Zakładzie Socjologii Edukacji oraz w Pracowni Edukacji
Ekologicznej
Slide 3
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Rozwój form kształcenia w zakresie promocji zdrowia
na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu (2)
Na wszystkich specjalnościach kierunku pedagogika, pedagogika specjalna
oraz w kształceniu nauczycieli w zakresie edukacji elementarnej na WSE UAM
realizuje się przedmioty zawierające treści z dziedziny ochrony i promocji
zdrowia. Są to przedmioty: Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania (45h),
Edukacja zdrowotna (30h), Edukacja ekologiczna (30h), Szkolenie BHP,
Dodatkowo treści prozdrowotne wchodzą w skład różnych programów zajęć
dostosowanych do specyfiki określonej specjalności np. emisja głosu, problemy
zdrowia i higieny, pedagogika społeczna, socjologia edukacji, andragogika,
psychologia kliniczna, metody psycho- i socjoterapii, itp.
Slide 4
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Rozwój form kształcenia w zakresie promocji zdrowia
na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu (3)
Wzrost znaczenia i zainteresowania
problematyką z zakresu promocji zdrowia,
zarówno na polu naukowym, jak i dydaktycznym,
nastąpił wraz z powołaniem na WSE w 1997 roku
Zakładu Promocji Zdrowia i Psychoterapii,
pod kierunkiem prof. dr hab. Lechosława Gapika,
a od 1999 roku - specjalności pedagogicznej:
Slide 5
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Specjalność: Pedagogika Zdrowia (1999 – 2006)
na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu
PEDAGOGIKA ZDROWIA w ofercie dydaktycznej WSE istnieje jako
specjalność pedagogiki ogólnej; wybierana po II roku i realizowana w
ramach studiów jednolitych magisterskich stacjonarnych, (od 2005/2006
zmiana nazwy na Promocja Zdrowia i Socjoterapia) (WSE Poznań)
PEDAGOGIKA ZDROWIA to także specjalność studiów 3 letnich
pierwszego stopnia (licencjat), stacjonarnych (wygasła w 2005/2006) i
niestacjonarnych ( Kolegium UAM Kościan (od 2005/2006 Promocja
Zdrowia i Socjoterapia)
PEDAGOGIKA ZDROWIA realizowana była także w formie studiów
drugiego stopnia (stacjonarnych i niestacjonarnych zaocznych), a
obecnie od 2005/2006 istnieje pod nazwą Promocja Zdrowia i
Socjoterapia
PROMOCJA ZDROWIA I SOCJOTERAPIA – nowa oferta od
2005/2006
Slide 6
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
intencje i idee
program kształcenia
organizacja i specyfikacja praktyk
kompetencje absolwenta
możliwości zatrudnienia
refleksje i wnioski
Slide 7
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
KILKA SŁÓW O IDEI:
Specjalność powstała jako odpowiedź na rosnące potrzeby
społeczne w zakresie dostępu do wiedzy o zdrowym stylu życia,
promocji i ochronie zdrowia oraz o różnych formach pomocy
psychologiczno-pedagogicznej.
Przekazujemy wiedzę na temat zdrowia i jego zaburzeń,
uczymy metod diagnozy psychopedagogicznej nastawionej na
rozpoznawanie potrzeb, problemów oraz zasobów zdrowotnych,
ćwiczymy umiejętności potrzebne do planowania i realizacji
programów profilaktycznych oraz wspierających zdrowie.
Zależy nam na rozwijaniu praktycznych umiejętności realizacji
edukacji prozdrowotnej oraz promowania zdrowego stylu życia w
różnych środowiskach społecznych i instytucjach oświatowych.
Dążymy do tego, aby promocja zdrowia była nie tylko
modnym hasłem, ale sztuką praktycznego działania pomocnego
ludziom w osiąganiu możliwie najlepszego stanu zdrowia.
Slide 8
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Intencje i idee: podstawy formalno - prawne (1)
Założenia Narodowego Programu Zdrowia 1996-2005 oraz projektu Narodowego
Programu Zdrowia na lata 2006-2015 postulujących wzmożone działania
promujące zdrowie i edukacyjne dla poprawy stanu zdrowia i jakości życia
(zwłaszcza 17 cel operacyjny: „budowanie infrastruktury i kadr dla promocji
zdrowia”;
Intensywny rozwój Krajowej i Wielkopolskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie;
Wprowadzenie do szkół obowiązku realizacji edukacji prozdrowotnej, programu
profilaktyki i organizowania profilaktycznej opieki nad uczniami (Rozp. MENiS z
26 lutego 2002 w sprawie podstawy programowej oraz z 31 stycznia 2002, Rozp.
Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2003 w sprawie zakresu i organizacji opieki
zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą);
Przepisy dotyczące zasad udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w
placówkach oświatowych (w tym m. in. działań wychowawczych,
profilaktycznych, socjoterapeutycznych, edukacji prozdrowotnej i promocji
zdrowia wśród uczniów, rodziców i nauczycieli (Rozp. MENiS z 7 stycznia 2003);
Przepisy zobowiązujące placówki do działalności wychowawczej i
zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Rozp.
MENiS z 31 stycznia 2003;
Założenia Narodowego Planu Działania na rzecz Dzieci 2004-2012 „Polska dla
Dzieci”, który za priorytet uznaje promowanie zdrowego stylu życia i zapewnienie
odpowiedniej jakości edukacji oraz pomoc i wsparcie rodziny.
Slide 9
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Intencje i idee – założenia i podstawy teoretyczne (2)
Holistyczna, dynamiczna koncepcja zdrowia;
Zdrowie jako wartość osiągana w procesie rozwoju;
„Zdrowe wychowanie”, jako warunek ukształtowania „zdrowej
osobowości”;
Kształtowanie umiejętności osiągania dobrego samopoczucia, jako
ważne zadanie rozwojowe i wychowawcze;
Edukacja zdrowotna jako kluczowy element promocji zdrowia, w której
ludzie uczą się dbać o zdrowie własne i społeczności, w której żyją
(Williams, 1988);
Promocja zdrowia poprzez upodmiotowienie i aktywność ludzi,
którzy z poczuciem odpowiedzialności podejmują skuteczne działania
na rzecz swego zdrowia i środowiska (uzupełnienie modelu
medycznego, prewencyjnego, perswazyjnego);
Uzupełnianie
orientacji
patogenetycznej
(biomedycznej)
skoncentrowanej na przeciwdziałaniu zaburzeniom i chorobom o
osiągnięcia orientacji salutogenetycznej skupionej na poszukiwaniu
warunków prawidłowego rozwoju człowieka i odkrywaniu możliwości
budowania, umacniania i rozwijania jego zasobów zdrowotnych;
Afektywne (wartości, postawy, emocje), aktywne nauczanie/uczenie
się, kształtowanie kompetencji do działania i umiejętności życiowych.
Slide 10
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
PROGRAM KSZTAŁCENIA
Realizowane
w ramach
specjalności
przedmioty
można
podzielić
na następujące
grupy:
Slide 11
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
1. Podstawowa wiedza o zdrowiu, edukacji
zdrowotnej i promocji zdrowia,
w tym takie przedmioty jak:
Wstęp do promocji zdrowia
Psychologia zdrowia
Socjologia zdrowia i choroby
Podstawy zdrowia publicznego
Slide 12
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
2. Poznanie funkcjonowania człowieka
w zdrowiu i w chorobie:
Anatomia i fizjologia
Zaburzenia rozwoju i zachowania
Psychologia kliniczna
Rozwój psychoseksualny i jego zaburzenia
Slide 13
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
3. Diagnoza problemów zdrowotnych
i sytuacji wymagających pomocy:
Socjopedagogiczne problemy młodzieży
Podstawy diagnostyki psychopedagogicznej
Zagrożenia społeczne i cywilizacyjne
Slide 14
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
4. Praktyczne aspekty pracy w zakresie edukacji zdrowotnej,
profilaktyki, poradnictwa i terapii w szkole oraz w instytucjach
ochrony i promocji zdrowia
Kształtowanie umiejętności społecznych
Wybrane zagadnienia pomocy psychologicznej i pedagogicznej
Metodyka edukacji zdrowotnej,
Marketing w promocji zdrowia,
Media w edukacji zdrowotnej
Konstruowanie programów profilaktycznych
Techniki wspomagania zdrowia
Podstawy psychoterapii, terapii rodzin oraz terapii pedagogicznej
Podstawy ratownictwa medycznego
Metody psycho- i socjoterapii w pracy z dziećmi: chorymi
somatycznie, z ADHD, z rodzin alkoholowych, doświadczającymi
przemocy, z trudnościami w uczeniu się itp.
Slide 15
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
ORGANIZACJA PRAKTYK
Nie ma lepszego sposobu uczenia się od łączenia
teorii z praktyką, a więc studenci mają w ofercie:
20 godzin hospitacji w szkołach i placówkach opieki
zdrowotnej, ochrony i promocji zdrowia na III roku,
60 godzin praktyk zawodowych po III roku,
50 godzin praktyk pedagogicznych po IV roku,
100 godzin praktyk dyplomowych na V roku,
oraz
dużą możliwość działania w ramach
WOLONTARIATU
Slide 16
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
OCZEKIWANE KOMPETENCJE ABSOLWENTA PEDAGOGIKI ZDROWIA
Diagnozowanie wiedzy, zachowań i potrzeb zdrowotnych różnych
grup społecznych
Działania edukacyjne w zakresie profilaktyki
zaburzeń i chorób oraz promocji zdrowia
najczęstszych
Planowanie
i
realizacja
programów
profilaktycznych,
wychowawczych, edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia w różnych
placówkach oświatowych i ochrony zdrowia
Opracowywanie i realizacja autorskich programów i scenariuszy
zajęć wychowawczych, profilaktycznych i socjoterapeutycznych w
placówkach oświatowych oraz ochrony i promocji zdrowia
Ewaluacja procesów i wyników programów profilaktycznych,
wychowawczych i edukacji zdrowotnej
Slide 17
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
OCZEKIWANE KOMPETENCJE ABSOLWENTA PEDAGOGIKI ZDROWIA
c.d.
Prowadzenie poradnictwa pedagogicznego i psychoedukacji
w zakresie zdrowego stylu życia
Planowanie i realizacja programów profilaktycznych,
wychowawczych, edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia w
różnych
środowiskach
społecznych
oraz
placówkach
oświatowych i ochrony zdrowia
Organizowanie i koordynowanie działań na rzecz tworzenia
zdrowego środowiska życia, pracy i nauki w różnych
środowiskach społecznych
Realizacja ścieżki edukacyjnej „edukacja prozdrowotna” w
szkole
Prowadzenie działań wychowawczych, kompensacyjnych,
socjoterapeutycznych skierowanych na uczniów z trudnościami
w uczeniu się i niedostosowanych społecznie
Slide 18
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
MOŻLIWOŚCI ZATRUDNIENIA?
Szkoły Promujące Zdrowie
Kliniki i Szpitale Pediatryczne
Szkoły Przyszpitalne
Prewentoria i sanatoria dla dzieci i młodzieży
Poradnie psychologiczno – pedagogiczne
Stacje sanitarno – epidemiologiczne
Ośrodki sportu i rekreacji
Inne instytucje publiczne i niepubliczne zajmujące się
promowaniem zdrowego stylu życia
Slide 19
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
MOŻLIWOŚCI ZATRUDNIENIA?
wszelkie placówki oświatowo-wychowawcze oraz
ochrony i wspomagania zdrowia, np.:
świetlice i kluby socjoterapeutyczne
instytucje wychowania pozaszkolnego
instytucje interwencji i pomocy społecznej
organizacje pozarządowe
stowarzyszenia i fundacje działające na rzecz
osób z problemami zdrowotnymi i podnoszące
poziom zdrowotny społeczeństwa
Slide 20
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Liczba absolwentów Pedagogiki Zdrowia
– studia 5 letnie, jednolite magisterskie, stacjonarne
W latach 2000 – 2006 dyplom magistra w zakresie pedagogiki
zdrowia uzyskało 66 osób
W 2007 przewiduje się 15 absolwentów z ostatniego rocznika
pedagogów zdrowia
Obecnie na III i IV roku specjalności Promocja Zdrowia i
Socjoterapia studiuje 35 osób
Absolwenci 2006
Absolwenci 2005
Absolwenci 2004
Absolwenci 2003
Absolwenci 2002
Absolwenci 2001
0
5
10
15
20
25
Slide 21
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Liczba absolwentów Pedagogiki Zdrowia - studia 3 letnie
licencjat w Kościanie (stacjonarne i niestacjonarne-zaoczne)
w latach 2000 – 2006 studia stacjonarne zawodowe w zakresie
Pedagogiki Zdrowia w Kolegium Kościańskim ukończyły 92 osoby
w trybie niestacjonarnym na I, II i III roku studiuje 37 osób
Absolwenci 2006
absolwenci 2005
absolwenci 2004
absolwenci 2003
0
5
10
15
20
25
30
Slide 22
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Liczba absolwentów Pedagogiki Zdrowia i studentów Promocji
Zdrowia i Socjoterapii w trybie studiów 2 letnich
uzupełniających magisterskich niestacjonarnych zaocznych
• Absolwenci pedagogiki zdrowia
2005 – 27 osób
2006 – 21 osób
• Studenci pedagogiki, specjalność Promocja
Zdrowia i Socjoterapia w roku akademickim
2006/2007
I Rok – 50 osób
II rok – 55 osób
Slide 23
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Refleksje studentów i realizatorów - efekt 8 lat doświadczeń
w kształceniu kadr dla zdrowia - 1
• System oświatowy nie jest gotowy do przyjęcia pedagogów zdrowia –
nie ma dla nich etatów w szkołach, ani zrozumienia potrzeby ich
zatrudniania w innych placówkach wychowania i opieki zdrowotnej
• Nazwa specjalności budzi zdziwienie, dla większości pracowników
placówek edukacyjnych „prawdziwy” pedagog, to absolwent
pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej
• W placówkach oświatowych (także w kuratorium) z trudem przyjmuje
się do wiadomości fakt, że absolwent pedagogiki zdrowia spełnia
wszystkie standardy obowiązujące w kształceniu pedagogów oraz
posiada dodatkowe specjalistyczne kwalifikacje w zakresie promocji
zdrowia
• Rynek wchłania pedagogów zdrowia poza systemem edukacji (w
kosmetologii, klubach pielęgnacji zdrowia i urody, fundacjach i
stowarzyszeniach opiekuńczych)
Slide 24
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Refleksje studentów i realizatorów – efekt 8 lat doświadczeń
w kształceniu kadr dla zdrowia - 2
• Istnieje uzasadniona obawa, że praktyka oświatowa nie zna lub nie
rozumie idei promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej ukierunkowanej na
upodmiotowienie ludzi i kształtowanie umiejętności psychospołecznych
(życiowych) na bazie holistycznej koncepcji zdrowia
• Nie dostrzega potrzeby optymalizacji zasobów zdrowotnych, kreowania
aktywnej postawy wobec zdrowia i kształtowania zdrowego stylu życia,
• Szkoła tkwi w paradygmacie biomedycznym, pojęcie zdrowia
psychospołecznego nie istnieje w słowniku większości nauczycieli,
którzy koncentrują się na „nauczaniu”, „opiece”, „przeciwdziałaniu
patologii” i kierowaniu klientów na terapię
• Teoretycznie w szkole zgodnie z przepisami realizuje się profilaktykę,
ale w jej tradycyjnym, wąskim rozumieniu jako przeciwdziałanie
uzależnieniom i najczęstszym zaburzeniom i chorobom (z
przekonaniem, że „i tak nie zadziała”),
Slide 25
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Refleksje studentów i realizatorów – efekt 8 lat doświadczeń
w kształceniu kadr dla zdrowia - 3
• Praktycznie
wiele
szkół
wykazuje
pozory
działania
edukacyjnego i „prowadzi tak zwane zajęcia prozdrowotne”,
realizuje programy profilaktyczne, głównie z dziedziny
profilaktyki uzależnień na bazie „gotowych” programów i
najchętniej zewnętrznych „edukatorów-ekspertów”
• Nauczyciele nie są modelem ani w zakresie zachowań
zdrowotnych, ani prawidłowego prowadzenia zajęć z edukacji
zdrowotnej
• Generalnie w większości szkół brak przekonania o potrzebie i
wartości edukacji zdrowotnej („dodatkowy obowiązek, który nie
przynosi wymiernych efektów”)
Slide 26
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Refleksje studentów i realizatorów – efekt 8 lat doświadczeń
w kształceniu kadr dla zdrowia - 4
•
•
•
•
•
Studenci w większości są bardzo zadowoleni z programu studiów i jego
realizacji, ponieważ w ich opinii daje on nie tylko szansę na zdobycie
nowoczesnej wiedzy, ale także sprzyja rozwojowi osobistemu, stymuluje do
nabywania nowych umiejętności i pozwala na aktywne uczestnictwo w procesie
nauczania-uczenia się
Studenci stanowią z reguły niewielką, elitarną grupę osób, które podejmują nie
tylko trud uczenia się, ale także podejmują próby zmiany postaw i zachowań
codziennych, ponieważ świadomość znaczenia modelowania w edukacji oraz
potrzeba łączenie teorii z praktyką wymaga od nich nie tylko wiedzy i
umiejętności, ale także aktywnych prób ich stosowania w swoim życiu
Studenci
są
szczególnie
zainteresowani
problematyką
zdrowia
psychospołecznego i wykazują szczególną motywację do pracy w aspekcie
kreowania zdrowia psychicznego i społecznego własnego i potencjalnych
uczniów i klientów
Po praktykach są w większości rozczarowani szkołą, która nie tylko nie ma dla
nich etatów, ale także często nie pozwala im wykorzystać ich nowych
umiejętności,
Bywają też zadowoleni, gdy okazuje się, że ich umiejętności metodyczne
wzbudzają zaciekawienie doświadczonych pedagogów i gdy uzyskują wysokie
oceny za pracę z uczniami, z którymi dobrze sobie radzą w trakcie
prowadzonych zajęć
Slide 27
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Refleksje studentów i realizatorów – efekt 8 lat doświadczeń
w kształceniu kadr dla zdrowia - 5
•
•
•
•
•
Znaczna część absolwentów podejmuje podyplomowe kształcenie w dziedzinie
psychoprofilaktyki, socjoterapii, psychoterapii
Podejmują pracę w szkołach na stanowisku pedagoga, ale często mimo wysokich
umiejętności muszą uzupełniać formalne wykształcenie na kursach z dziedziny pracy
opiekuńczo-wychowawczej lub socjoterapii
W wielu placówkach leczniczych, edukacyjnych i w zakładach opiekuńczych związanych
z sektorem opieki zdrowotnej bardziej pożądani są absolwenci Pedagogiki Leczniczej
lub Pedagogiki Specjalnej („bo to ludzie chorzy, więc trzeba ich leczyć, zaopiekować się,
a nie edukować” - to opinia jednego z dyrektorów sanatorium)
Kilku absolwentów znalazło zatrudnienie w Stacjach Sanitarno-Epidemiologicznych
(Zakład Promocji Zdrowia), Centrum Zdrowia Publicznego, Miejskim Ośrodku Pomocy
Rodzinie, także jako Gminny Pełnomocnik ds. profilaktyki alkoholowej – lecz ich opinie o
realizowanych tam zadaniach są z reguły krytyczne – stanowiska te nie pozwalają im na
wykonywanie działań edukacyjnych, na pracę z ludźmi, kreowanie ich postaw wobec
zdrowia, lecz wymagają od nich pełnienia obowiązków urzędniczych
Najbardziej zadowolona jest kilkuosobowa grupa, która kontynuuje kształcenie w
zakresie poradnictwa, terapii i psychoterapii i podjęła pracę indywidualną i/lub grupową z
osobami wymagającymi pomocy psychologicznej, pedagogicznej, lub ukierunkowanymi
na samorozwój i wzmacnianie swojego potencjału zdrowotnego
Slide 28
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Formy doskonalenia zawodowego w zakresie promocji
zdrowia oferowane na Wydziale Studiów Edukacyjnych
UAM w Poznaniu
W 1998 przy Zakładzie Promocji Zdrowia i Psychoterapii pod kierunkiem
Prof. dr hab. Lechosława Gapika
powołano PODYPLOMOWE STUDIUM PROMOCJI ZDROWIA I PSYCHOTERAPII
w zakresie PODSTAWY SEKSUOLOGII
(w latach 1998/1999 oraz 2000/2001 wykształciło 87 specjalistów w zakresie
promocji zdrowia seksualnego)
a począwszy od 2001/2002 powołano
PODYPLOMOWE STUDIUM SEKSUOLOGII SPOŁECZNEJ
(Do chwili obecnej 27 absolwentów)
Od roku 2007 działa trzy-semestralne
PODYPLOMOWE STUDIUM SEKSUOLOGII
Slide 29
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Formy doskonalenia zawodowego w zakresie promocji zdrowia
oferowane na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu
W 2005 roku z inicjatywy Zakładu Promocji Zdrowia i Psychoterapii UAM
powołano nowe Towarzystwo Naukowe o zasięgu ogólnopolskim, z siedzibą
na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu, pod nazwą:
POLSKIE TOWARZYSTWO TERAPEUTYCZNE.
Jego celem jest integracja specjalistów o zróżnicowanym wykształceniu w celu
poszukiwania możliwości współdziałania w profilaktyce, rozwiązywaniu
problemów rozwojowych oraz zdrowotnych określonych grup pacjentów
Członkowie PTT to specjaliści w zakresie: psychologii, pedagogiki i grupa
humanistycznie zorientowanych lekarzy, którzy zajmują się różnymi metodami
wspomagania zdrowia i terapii.
Oferuje możliwości zdobywania i podwyższania kwalifikacji zawodowych oraz
uzyskania:
Certyfikatu specjalisty w zakresie terapii stresu pourazowego,
Certyfikatu specjalisty w zakresie seksuologii,
Certyfikatu doradcy w problemach małżeńskich i rodzinnych.
Slide 30
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Formy doskonalenia zawodowego w zakresie promocji zdrowia
oferowane na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu
w PTT istnieją następujące Sekcje Naukowe:
PSYCHOPROFILAKTYKI I PROMOCJI ZDROWIA
PORADNICTWA I PREZENTACJI MEDIALNYCH
TERAPII OSÓB Z ZABURZENIAMI ROZWOJU
TERAPII OSÓB Z ZESPOŁEM STRESU POURAZOWEGO
PSYCHOTERAPII NERWIC I ZABURZEŃ
PSYCHOSOMATYCZNYCH
EKSPERTYZ SĄDOWYCH I PENITENCJARYSTYKI
SEKSUOLOGII
ZDROWIA RODZINY
Slide 31
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Formy doskonalenia zawodowego w zakresie promocji zdrowia
we współpracy z różnymi ośrodkami
Współpraca z Wydziałem Zdrowia i Spraw Społecznych Urzędu Miasta Poznania,
Wielkopolskim Centrum Zdrowia Publicznego, Wielkopolskim Kuratorem Oświaty,
Wojewódzką Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną (Dział Oświaty Zdrowotnej i
Promocji Zdrowia)
Wspieranie profilaktycznych działań Miasta poprzez opracowanie programów
edukacyjnych i realizację warsztatów;
dla młodzieży rozwijających motywację i umiejętności realizacji zdrowego
stylu życia, ukazujących sposoby radzenia sobie w trudnych sytuacjach oraz
możliwości zapobiegania zagrożeniom wakacyjnym i zachowaniom
autodestrukcyjnym (pt.: „Być sobą – być z innymi” 2004)
dla nauczycieli gimnazjów poznańskich ukierunkowane na rozwijanie wiedzy i
umiejętności związanych z problematyką promocji zdrowia w szkole (pt.:
„Kształtowanie kompetencji w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia w
szkole” (2005), „Jak prowadzić zajęcia profilaktyczne i promować zdrowie w
szkole” (2006)
Udział w konferencjach z cyklu „Poznańskie szkoły promują zdrowie” w celu
propagowania idei Szkoły Promującej Zdrowie (2004, 2005) oraz w pracach Rady
Programowej Wielkopolskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie (od 2001)
Wykłady szkoleniowe dla członków towarzystw naukowych, instytucji oraz
środowisk zajmujących się w praktyce problematyką edukacji zdrowotnej i
promocji zdrowia,
Slide 32
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Formy doskonalenia zawodowego w zakresie promocji zdrowia
we współpracy z różnymi ośrodkami
Współpraca z Katedrą Biomedycznych Podstaw Rozwoju i Wychowania
Uniwersytetu Warszawskiego - Kierownik, prof. B. Woynarowska oraz Centrum
Metodycznym Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej (Zakład Promocji
Zdrowia i Edukacji Zdrowotnej), Krajowym Koordynatorem ds. Szkół
Promujących Zdrowie
Udział w opracowywaniu „Propozycji programu nauczania przedmiotu edukacja
zdrowotna w kształceniu przeddyplomowym nauczycieli i pedagogów” oraz
treści przedmiotu „edukacja zdrowotna” przewidzianych do realizacji w
uczelniach wyższych w projekcie standardów nauczania dla kierunku
pedagogika (opracował zespół pod kierunkiem prof. B. Woynarowskiej)
Udział w projekcie p.t.: „Ewaluacja w szkole promującej zdrowie.
Opracowywanie standardów mierzenia jakości pracy szkół w zakresie promocji
zdrowia”. Kierownik projektu prof. B. Woynarowska, 2004 – 2005.
Udział w projekcie pt.: „Opracowywanie wskaźników i narzędzi do oceny
środowiska fizycznego i społecznego w szkołach promujących zdrowie”.
Projekt realizowany w ramach porozumienia o współpracy między
Ministerstwem Zdrowia a Światową Organizacją Zdrowia Biurem Regionalnym
dla Europy w zakresie priorytetowych obszarów, w tym „Środowisko i zdrowie
(z koncentracją na dzieciach i młodzieży). Kierownik Projektu prof. Barbara
Woynarowska, Katedra Biomedycznych Podstaw Rozwoju i Wychowania UW.
Slide 33
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
WNIOSKI
Warto kształcić ludzi zorientowanych w teorii i praktyce promocji
zdrowia, bo dzięki temu jest możliwa poprawa zdrowia oraz związanej
z tym jakości życia współczesnego człowieka, który chce być zdrowy,
wie jak to osiągnąć, a ponadto umie sprawnie i konsekwentnie działać
na rzecz ochrony oraz budowania potencjału zdrowotnego;
Trzeba wiele czasu, aby edukacja zdrowotna społeczeństwa
przyniosła wymierną poprawę poziomu wiedzy i świadomości
zdrowotnej, więc nie można rezygnować z działań na rzecz
upowszechniania kultury zdrowotnej Polaków;
Są do tego potrzebni pedagodzy zdrowia, edukatorzy zdrowia,
promotorzy zdrowia – trzeba jednak podejmować nie tylko działania
edukacyjne, ale także społeczno-polityczne i organizacyjne, które
pozwolą im uzyskać miejsca pracy sprzyjające wykorzystywaniu ich
wysokich kompetencji;
Istnieje pilna potrzeba podjęcia działań w celu budowania lepszego
poczucia identyfikacji z zawodem „edukatora zdrowia” i
przeciwdziałanie poczuciu bycia „outsiderem” w systemie oświaty
szczególnie wśród młodych, wysoko kwalifikowanych kadr, które są
niezbędne dla promocji zdrowia.
Slide 34
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Do we need a health educator in Poland?
AMU experiences in education of
health promotion personnel
by
Ewa Kasperek-Golimowska
Department of Health Promotion and Psychotherapy
Faculty of Educational Studies
Adam Mickiewicz University in Poznań
Poznań, 2007