Transcript Zjawisko przeciążenia pracą w opiniach lekarzy. Doctors` opinions

PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Zjawisko przeciążenia
pracą w opiniach lekarzy
Ewa Kasperek-Golimowska
Agata Woźniak
Zakład Promocji Zdrowia i Psychoterapii
WSE UAM Poznań
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Wprowadzenie



Zawód lekarza należy do grupy zawodów społecznousługowych. Osoby wykonujące ten rodzaj profesji narażone
są na działanie specyficznych czynników obciążających i
doświadczanie syndromu wypalenia zawodowego
Przygotowanie kadr medycznych do radzenia sobie ze stresem
zawodowym i jego skutkami jest ważne w celu utrzymania
zdrowia samych lekarzy, ale także ze względu na dobro
pacjenta
Opinie lekarzy na temat ich pracy, czynników obciążających,
a także sposobów pokonywania trudności mogą być źródłem
informacji o tym, jaki rodzaj wiedzy i umiejętności
psychospołecznych jest im potrzebny dla lepszego
(zdrowszego) funkcjonowania zawodowego oraz jakie zasoby
związane z ich pracą należy umacniać i rozwijać
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Pytania badawcze


Czy lekarze czują się przeciążeni pracą
zawodową, a jeżeli tak, to jakie czynniki
związane z pracą spostrzegają jako
szczególnie obciążające?
Czy lekarze posiadają, a jeżeli tak, to jakie,
zasoby chroniące ich przed przeciążeniem
lub niwelujące jego skutki?
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Opis grupy badawczej
Płeć
badanych
Kobiety
55%
Mężczyźni
45%
Staż pracy
46%
%
22%
22%
10%
0-2
3-10
11-20
pow.21
Lata
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Opis grupy badawczej
Podstawowe
miejsce pracy
Przychodnia
16%
Szpital
84%



73% badanych podejmuje dodatkową pracę w
przychodniach i gabinetach prywatnych
77% pracuje na terenie dużego miasta
Specjalizacje: chirurgia, urologia, kardiologia,
pediatria, ginekologia, choroby wewnętrzne
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Przeciążenie pracą wśród
lekarzy
75% lekarzy ma poczucie zmęczenia i
przeciążenia pracą
52% uważa, że z upływem lat ono rośnie
 48% twierdzi, że utrzymuje się na tym
samym poziomie
 Nikt nie ma poczucia, że maleje

48% badanych przewiduje, że praca w
kolejnych latach będzie ich jeszcze
bardziej obciążać
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Złe warunki pracy
78% lekarzy twierdzi, że obciążają ich
nieodpowiednie warunki pracy
Niewystarczający dostęp do środków
koniecznych do prawidłowego leczenia
Zbyt liczne obowiązki formalne
Złe warunki lokalowe
53%
50%
Zbyt duża liczba pacjentów
Przekazywanie
34%
negatywnych informacji
Obcowanie z cierpie30%
niem i bólem
Narażanie własne24%
go życia i zdrowia
68%
41%
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Ponoszenie strat
związanych z pracą
65% badanych twierdzi, że wykonując zawód
lekarza często ponosi straty osobiste
Lekarze mówią:
o poświęcaniu prywatnego czasu na
dodatkowe wizyty w szpitalu
 o braku regularnego trybu życia
 o zmęczeniu ciągłym czuwaniem i byciem
dyspozycyjnym

PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Nadmierne wymagania
związane z rolą zawodową
Lekarze uważają, że ich rola zawodowa związana
jest z określonymi wymaganiami, którym należy sprostać:
„Lekarz musi zrobić wszystko, by pacjent był
zdrowy”
„Musi zrobić wszystko, by
zyskać szacunek pacjenta”
„Musi znać odpowiedzi na
wszystkie pytania”
„Nie może popełnić
błędu”
„Powinien być lubiany
przez wszystkich
34%
pacjentów”
68%
65%
55%
50%
Badani twierdzą, że wymagania roli wiążą się z dużą
odpowiedzialnością, większą niż w innych zawodach. Jest to ich
zdaniem bardzo obciążające.
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Nadmierne oczekiwania
innych
94% lekarzy twierdzi:
„Opinia społeczna przypisuje mi całkowitą
odpowiedzialność za stan pacjenta i efekty leczenia”
„Lekarz według pacjentów powinien znać
odpowiedzi na wszystkie pytania,
nawet na te, na które nie ma odpowiedzi”
„Od lekarza oczekuje się cudów”
Większość badanych sądzi, że oczekiwania
innych są nadmierne i często nieracjonalne.
Ich zdaniem fakt ten w znacznym stopniu
zakłóca pracę.
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Brak autonomii w pracy
35%
badanych ma poczucie obciążenia z
powodu braku autonomii i samodzielności w
pracy
„w medycynie panuje system feudalny”
„szef lub koledzy czują się urażeni gdy podejmuję
próbę samodzielnego działania”
„zbyt duża hierarchizacja”
„młody lekarz jest tylko maszyną –inicjatywa nie jest
mile widziana”
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Inne źródła obciążeń
Doświadczanie
negatywnych skutków
stresu w pracy
 Złe samopoczucie
psychiczne (66%)
 Złe samopoczucie
fizyczne (7%)
Brak możliwości
odreagowania stresu
(„brak sił”, „brak
czasu”, brak
skutecznych metod”)
(65%)
Lekarze przyznają, że nie stosują żadnych psychologicznych
technik radzenia sobie ze stresem.
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Źródła pozytywnych
doświadczeń w pracy - zasoby
Mimo, że lekarze uznają swój zawód za bardzo wyczerpujący i
wypowiadają się negatywnie o wielu obszarach swojej pracy,
to potrafią wskazać także jej pozytywne aspekty.
Jako pozytywne strony swojej pracy lekarze wymieniają:



możliwość doświadczania satysfakcji i sukcesu z leczenie
pacjenta (76%)
doświadczanie uznania ze strony innych ludzi (61%)
uzyskiwanie wsparcia, w niektórych sytuacjach trudnych, ze
strony kolegów (47%).
60% badanych wierzy w sens swojej pracy i
chce ją nadal wykonywać.
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Wnioski




Lekarze twierdzą, że są zmęczeni i przeciążeni pracą
Głównym źródłem obciążeń są, ich zdaniem, nieodpowiednie warunki pracy,
konieczność poświęcania życia osobistego dla dobra pacjentów ,nadmierna
odpowiedzialność, a także zbyt duże oczekiwania ze strony pacjentów i ich
rodzin. Niektórym osobom przeszkadza także brak autonomii
Lekarze odczuwają negatywne skutki stresu doświadczanego w pracy.
Uważają, że wpływa on negatywnie na ich zdrowie i efektywność działania,
ale nie widzą możliwości zmiany tej sytuacji
Pomimo poczucia przeciążenia, badani dostrzegają pozytywne strony swojej
profesji. W pokonywaniu trudności pomaga im zadowolenie i satysfakcja z
leczenia pacjentów, wiara w sens swoich działań. Ważne jest również to, że w
niektórych sytuacjach (zwłaszcza w przypadku konfliktów z pacjentami),
mogą liczyć na wsparcie współpracowników.
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Postulaty
Stresu w pracy nie da się wyeliminować, ale łatwiej sobie z nim poradzić, gdy
osoba spostrzega swoje środowisko pracy jako wspierające, doświadcza w
miejscu pracy pozytywnych zdarzeń (uznania, sukcesu), ma poczucie, że może
wpływać na swoja karierę zawodową, stosuje techniki radzenia sobie ze
stresem.
Z punktu widzenia szkolenia kadr medycznych ważne byłoby
zatem:



Rozwijanie i wzmacnianie zasobów oraz wskazanie na role pozytywnych
przekonań w podejściu do wykonywanej pracy
Wyposażenie w wiedzę i techniki radzenia sobie ze stresem, a zwłaszcza
wskazanie konkretnych sposobów ich wykorzystania
w radzeniu sobie ze stresem w pracy
Uświadomienie lekarzom znaczenia racjonalnych przekonań wobec samych
siebie i wyzwań związanych z ich rolą zawodową oraz ćwiczenie umiejętności
przeformułowywania nieracjonalnych oczekiwań (także płynących od innych
osób).
PRZEGLĄD TERAPEUTYCZNY NR 2/2007
Doctors' opinions
on excessive workload
by
Ewa Kasperek-Golimowska
Agata Woźniak
The Department of Health Promotion and Psychotherapy
Adam Mickiewicz University - Poznań