Transcript javljači požara - fakultet zaštite na radu
Slide 1
.......
3
TEHNIČKI SISTEMI ZAŠTITE
Predavanje 3
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
1
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 2
.......
3
JAVLJAČI GASA
Javljači ugljen monoksida (CO)
Produkat nepotpunog sagorevanja, bez boje i mirisa. Pod
odgovarujućim okolnostima nastaje kao posledica nepotpunog
sagorevanja čvrstih, tečnih i gasovitih gorivih materijala i može da se
nagomila u stanovima, kućama, hotelskim sobama, ....
Uticaj CO na organizam zavisi od mnogo faktora: pol, starost, fizička
kondicija, postojanje akutnih i hroničnih bolesti, itd.
Do fatalnog ishoda dovodi velika doza CO u kratkom vremenskom
periodu, ali i mala doza u kombinaciji sa dugim vremenom
ekspozicije.
Uslovi nastanka CO:
- blokirani ili loše projektovani dimovodni kanali i loša ventilacija,
- izduvni gasovi automobila, generatora, upotreba roštilja,
- u hotelskim sobama: kvar peći, bojlera i sl.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
2
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 3
.......
3
JAVLJAČI GASA
Javljači ugljen monoksida (CO)
Koncentracija
(ppm)
Simptomi
50
Bez efekata pri izlaganju do 8 sati.
200
Slaba glavobolja posle 2-3 sata.
400
Glavobolja i mučnina posle 1-2 sata.
800
Glavobolja, mučnina, vrtoglavica posle 45 min., gubitak svesti posle 2
sata.
1000
Gubitak svesti posle 1 sata.
1600
Glavobolja, mučnina, vrtoglavica posle 20 min.
3200
Glavobolja, mučnina, vrtoglavica posle 5-10 min., gubitak svesti posle
30 min.
6400
Glavobolja, mučnina, vrtoglavica posle 1-2 min., gubitak svesti posle
10-15 min.
12800
(1.28 %)
Momentalni psihološki efekti, gubitak svesti, smrt posle 1-3 min.
Opis simptoma je približan, odnosi se na odraslu i zdravu osobu!
ppm – milioniti deo (eng. parts per milion), tj. u masi – 1 ppm odgovara 1 mg u 1 kg ili u
procentima 0.1 % zapremine gasa u vazduhu je 1000 ppm.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
3
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 4
.......
3
JAVLJAČI GASA
Primena javljača ugljen monoksida (CO)
Javljači ugljen monoksida se NE PRIMENJUJU:
•
•
•
na putevima za evakuaciju;
u prostorima gde su prisutni: pregrevanje mašina, opreme i kablova;
u prostorima gde ima izduvnih gasova i isparenja alkohola.
Javljači ugljen monoksida se postavljaju kao DOPUNSKA ZAŠTITA:
•
•
kada postoji rizik od tinjajućih požara u zatvorenom prostoru;
kada postoji rizik od nastanka požara u zatvorenom prostoru;
Javljači ugljen monoksida mogu da budu GLAVNI NAČIN DETEKCIJE:
•
•
•
kada postoji rizik isključivo od tinjajućih požara;
kada su optički javljači dima neprimenjivi zbog lažnih alarma;
ako prostorija ima površinu do 50 m2.
karakteristike
detektora
CO većine
proizvođača
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
4
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 5
.......
3
Decembar 2012.
JAVLJAČI GASA
Primena javljača ugljen monoksida (CO)
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
5
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 6
.......
3
Višesenzorski (višekriterijumski) javljači požara
•
Decembar 2012.
Višesenzorska (višekriterijumska) detekcija se bazira na principu da je
potrebno detektovati sve produkte koji prate sagorevanje – energetske i
materijalne (čvrste i gasovite)
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
6
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 7
.......
3
Decembar 2012.
Višesenzorski (višekriterijumski) javljači požara
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
7
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 8
.......
3
Višesenzorski (višekriterijumski) javljači požara
Više senzora u u jednom kućištu javljača,
što omogućava višekriterijumsko
odlučivanje (na bazi više informacija iz
različitih izvora).
- Više senzora istog tipa i više senzora
različitog tipa u kućištu javljača,
- Najčešća kombinacija -> optički senzor
dima + termistor.
Pojedini tipovi imaju i do 15 načina rada
(kriterijuma za odlučivanje o nastanku alarma).
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
8
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 9
.......
3
Višesenzorski (višekriterijumski) javljači požara
Primer višesenzorskog javljača požara - > (toplota + dim + IC zračenje + CO)
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
9
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 10
.......
3
Višesenzorski (višekriterijumski) javljači požara
Primer višesenzorskog javljača požara - > (toplota + dim + IC zračenje + CO)
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
10
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 11
.......
3
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Podela sistema za dojavu požara
Osnovna klasifikacija sistema za otkrivanje i dojavu požara se zasniva na
upotrebljenoj tehnologiji, odn. načinu realizacije u skladu sa primenjenom
tehnologijom.
Dodatni kriterijum za podelu (posledica upotrebljene tehnologije) ->
adresibilnost.
Dva tipa sistema za dojavu požara u skladu sa primenjenom tehnologijom:
•
•
Decembar 2012.
klasični (kolektivni, konvencionalni) sistemi
• klasični sistemi realizovani u diskretnoj tehnologiji
• klasični sistemi realizovani u u mikroprocesorskoj tehnologiji
adresibilni sistemi
• analogno adresibilni sistemi
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
11
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 12
.......
3
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Podela sistema za dojavu požara
- klasični (kolektivni, konvencionalni) sistemi
- adresibilni sistemi
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
12
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 13
.......
3
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Organizacija alarmiranja
Zona dojave požara ili požarna zona je prostor koji pokriva
jedan ili više javljača požara i predstavlja najbližu odrednicu
za lokalizaciju požara. Kod adresibilnih sistema za dojavu
požara lokalizacija mesta izbijanja požara je na nivou adrese
javljača.
Stanja zone dojave požara ili adresibilnog javljača u petlji:
• normalno
• alarm
• kvar zone
• prekid zone ili
• kratak spoj zone
Javljači u jednoj zoni mogu da budu ili automatski ili ručni.
Automatske zone dojave mogu da sadrže različite tipove
automatskih javljača požara.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
13
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 14
.......
3
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Organizacija alarmiranja
Pouzdanost alarmiranja:
“VREME ZATEZANJA”
•
•
Vreme potvrde alarma
(“potvrda prisustva”);
Vreme provere alarma
(“vreme izviđanja”).
Pouzdanost alarmiranja: “DVOZONSKA
ZAVISNOST” (udvojene zone )
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
14
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 15
.......
3
Decembar 2012.
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Primer organizacije zona dojave kod klasičnog sistema
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
15
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 16
.......
3
Decembar 2012.
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Primer organizacije zona dojave kod adresibilnog sistema
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
16
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 17
.......
3
CENTRALA ZA DOJAVU POŽARA
Uloga centrale, osnovne funkcije centrale
Uloga centrale za dojavu požara
• neprekidna kontrola rada svih podsistema u okviru sistema za dojavu požara,
• prihvatanje podataka od javljača i svih ostalih periferijskih uređaja
• uključivanje zvučne i svetlosne signalizacije u slučaju alarma
• prenosi informacija višem hijerarhijskom nivou i realizacija izvršnih funkcija
Osnovne funkcije centrale za dojavu požara
• samodijagnostika svih ključnih funkcija same centrale
• vizuelna i zvučna signalizacija
• rukovanje podsistemima koje centrala pokriva (zadavanje parametara, uklj./isklj. zona,
potvrda i resetovanje alarma itd.)
• odlučivanje o alarmnim kriterijumima i preduzimanje izvršnih funkcija
• arhiviranje događaja u sistemu:
• nastanak alarma,
• reset alarmnog stanja,
• kvar na liniji i ponovno uključenje zone,
• podešavanje realnog vremena,
• promena zavisnosti izlaza od ulaza, itd.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
17
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 18
.......
3
CENTRALA ZA DOJAVU POŽARA
Funkcije centrale vezane za alarmiranje
Informacija o mestu izbijanja alarma: indikatori (diode), alfanumerički displej.
• indikator uzbune (crvene boje),
• indikator neispravnosti (žute ili bele boje),
• indikator uključenog stanja (zelene boje),
• indikator isključenosti zone ili dela sistema za dojavu (žute boje),
• indikator rezervnog napajanja (zelene boje).
- ALFANUMERIČKI DISPLEJ (2 reda po 40 karaktera) -
Signalizacija kvarova
• isključenje iz rada jednog ili više javljača,
• kvar na primarnim vodovima,
• kvar na izvoru za napajanje,
• ispad osigurača u strujnim kolima,
• spoj sa zemljom.
Zvučna signalizacija
Decembar 2012.
Vizuelna signalizacija
• sirene,
• paralelni indikatori,
• motorne sirene,
• sinoptičke table,
• razglas - zvučnici,
• situacijske tabli sa grafičkim prikazom,
• signalna zvona,
• grafički prikazi na monitorima,
• zvučnici.
• trepćuća svetla ili bljeskalice (30-120 ciklusa u sek.).
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
18
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 19
.......
3
CENTRALA ZA DOJAVU POŽARA
Upravljačke funkcije, lokacija centrale, plan uzbunjivanja
Upravljačke funkcije centrale
• isključivanje sistema za ventilaciju,
• uključivanje sistema za odimljavanje,
• spuštanje klapni,
• zatvaranje protivpožarnih vrata,
• uključivanje rezervnog osvetljenja,
• spuštanje liftova,
• ostale izvršne funkcije vezane za gašenje ili evakuaciju.
Kriterijumi za postavljanje centrale
• centralu treba postaviti u blizini glavnog ulaza objekta koji se nadzire ili na ulazu koji koristi
vatrogasna služba,
• prostorija u kojoj se nalazi centrala mora da ima stalnu temperaturu i vlažnost vazduha,
• centrala treba da bude na takvom mestu u prostoriji gde je lak pristup zbog servisiranja.
Plan uzbunjivanja
• upozorenje licima radi pravovremene evakuacije,
• uključivanje dežurnih i ovlašćenih lica i lokalne vatrogasne
uputstvo za rukovanje i održavanje jedinice,
• uzbunjivanje najbliže vatrogasne jedinice,
kontrolna knjiga
• uzbunjivanje ovlašćenih lica sa posebnim dužnostima,
plan uzbunjivanja
• predviđanje svih mera u slučaju neispravnosti i isključivanja
zona kao i drugih nepravilnosti u radu sistema.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
19
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 20
.......
3
CENTRALA ZA DOJAVU POŽARA
Nadgradnja i centralizacija sistema
Nadgradnja sistema dodavanjem PC računara
• prikupljanje podataka o kompletnom stanju lokalnih sistema,
• programiranje parametara celokupnog sistema putem menija,
• uključenje i isključenje zona,
• potvrda i reset alarma,
• memorisanje i štampanje događaja sa vremenom i mestom nastanka,
• grafički prikaz objekta i delova objekta u više nivoa (zumiranje),
• odlučivanje o alarmnim kriterijumima i prosleđivanje izvršnih funkcija lokalnim centralama,
• daljinska signalizacija (veza sa vatrogasnom brigadom), itd.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
20
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 21
.......
3
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Izbor i postavljanje javljača požara - Faktori
Mogući slučajevi
Kriterijum
Tip mogućeg požara
- tinjajući požar sa razvojem dima;
- otvoreni požar bez razvoja dima;
- otvoreni požar sa česticama.
Visina prostorije
- ograničenja za javljače dima i toplote
Ambijentalni uslovi
- toplota;
- vlaga;
- strujanje vazduha ...
Ometajući faktori
- dim;
- prašina;
- elektromagnetna zračenja ...
• zaštita ljudi ili imovine,
• materijali koji mogu da se nađu u objektu i njihove karakteristike u odnosu na vatru,
• procesi i delatnosti koje se odvijaju u objektu,
• namena objekta.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
21
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 22
.......
3
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Izbor i postavljanje javljača požara
Površina pokrivanja javljača požara
Broj i raspored javljača požara zavisi od:
• geometrije prostorije (dimenzije, visina, oblik i nagib tavanice, otvori u tavanici ...);
• postojanja greda, stubova, uskladištene robe, ...;
• postojanja instalacija grejanja, ventilacije, ....
Uticaj visine prostorije na javljače toplote i javljače dima
Površina nadziranja javljača toplote zavisi od
površine prostorije koja se nadzire i to:
• za površinu do 30 m2 – A = 30 m2,
• za površinu koja je veća od 30 m2 – A = 20 m2
Tri klase javljača toplote u odnosu na visinu:
• 1. klasa – do 7.5 m visine,
• 2. klasa – do 6 m visine,
• 3. klasa – do 4.5 m visine.
Za javljače dima površina pokrivanja iznosi od A = 60 m2 do A = 100 m2
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
22
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 23
.......
3
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Izbor i postavljanje javljača požara
Uticaj dimenzija prostorije na javljače plamena
Tri klase javljača plamena u odnosu na dimenzije prostorije:
• 1. klasa – dužina ivica do 26 m,
• 2. klasa – dužina ivica 20 m,
• 3. klasa – dužina ivica do 13 m.
Žut trepćući plamen može biti detektovan od strane javljača
plamena na razdaljini od 25 m pod uslovom da zahvata
površinu koja nije manja od 0.1 m2, a na 40 m ako je ta
površina barem 0.4 m2.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
23
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 24
.......
3
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Izbor i postavljanje javljača požara
Javljač toplote sa površinom pokrivanja A = 30 m2:
Javljač dima sa površinom pokrivanja A = 80 m2:
Maks. površina nadzora A, poluprečnik pokrivanja D i granična kriva K
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
24
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 25
.......
3
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Izbor i postavljanje javljača požara
Površina nadziranja i rastojanje između javljača
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
25
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 26
.......
3
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Razmeštaj javljača požara u posebnim slučajevima
Stepeništa
• generalno: najmanje jedan javljač požara –> na tavanicu poslednjeg sprata (ne postoji odvajanje spratova);
• ako su spratovi odvojeni vratima –> na tavanicu ispred vrata;
• ako je visina stepeništa veća od 12 m i nema prepreka (vrata) –> po jedan javljač na svaka tri sprata.
Rastojanje javljača od zida
• ne sme da bude manje od 0.5 m osim ako je hodnik uži od 1 m,
Rastojanje između javljača i od zida zavisno od površine pokrivanja,
A – površina pokrivanja, B – rastojanje između javljača, C – rastojanje od zida.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
26
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 27
.......
3
PROJEKTOVANJE I REALIZACIJA
Razmeštaj javljača požara
Rastojanje javljača od uskladištene robe
ne sme da bude manje od 0.5 m osim ako je hodnik ili deo objekta koji se štiti uži od 1 m,
ako roba (ormani, nameštaj, ...) ide do visine odakle ostaje manje od 30 cm do tavanice,
roba se tretira se kao pregradni zid.
Razmeštaj javljača kod tavanica sa gredama i potporama
nosači, grede, galerije, itd. se tretiraju kao uskladištena roba;
ako je pojedinačni deo plafona između greda ≥ 0.6A u svako takvo polje se postavlja po
jedan javljač;
ako je visina greda ≥ 800 mm u svako polje plafona između greda ide po jedan javljač.
• h’/h ≥ 0.3 -> greda je pregrada
• grede kraće od 15 cm se ignorišu
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
27
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 28
.......
3
PROJEKTOVANJE I REALIZACIJA
Razmeštaj javljača požara
Razmeštaj javljača požara u uskim prostorijama
U prolazima, hodnicima, prostorima užim od 3 m rastojanja između javljača mogu da budu:
• između javljača toplote – 10 m,
• između javljača dima – 15 m.
Kod ukrštanja i grananja obavezno
postaviti po jedan javljač
U prostorijama čija je širina ≤ 0.5S razmak
između javljača može da se poveća do:
BS5839:
• hodnik je prostorija uža od 5 m, na maks. rastojanje
se dodaje polovina razlike između 5 m i stvarne širine:
• primer: za hodnik širine 2 m: 1/2 x (5m – 2m)
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
28
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 29
.......
3
PROJEKTOVANJE I REALIZACIJA
Razmeštaj javljača požara
Uticaj ventilacije i provetravanja
• brzina strujanja nije veća od 5 m/s;
• zatvoriti otvore u okolini javljača r = 0.5 m;
• najmanje rastojanje od ventilacije i klimatizacije 1.5 m;
• ako postoji cirkulacija (izmena) vazduha, površina nadziranja se umanjuje za faktor iz tabele.
Razmeštaj u spuštenom plafonu
Procenat otvorenosti (perforacije) spuštenog plafona:
• veći od 50 % ukupne površine – pozicija A,
• manji od 50 % ukupne površine – pozicija B.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
29
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 30
.......
3
PROJEKTOVANJE I REALIZACIJA
Razmeštaj požara
Razmeštaj javljača ispod kosih krovova
• javljači toplote, po pravilu, na najvišu tačku na tavanici;
• javljači dima – na tavanicu ili sleme krova, ako visina ravne tavanice ne premašuje 8 m a sleme 4 m;
• red javljača se postavlja u vertikalnoj ravni vrha;
• u opštem slučaju posmatra se odnos h’/b, ako je h’/b > 0.2 – tavanica je kosi krov.
Prema britanskom standardu:
• na najvišu tačku prostorije sa minimalnim rastojanjem od zida 0.5 m,
• maksimalnom horizontalnom razmaku se dodaje 1 % rastojanja za svaki stepen nagiba do 25 %.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
30
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 31
.......
3
PROJEKTOVANJE I REALIZACIJA
Razmeštaj javljača požara
Razmeštaj optičkih “bim” javljača požara
• u prostorijama sa visinom većom od 0.5 m na mesto na koje ne utiče cirkulacije vazduha,
• rastojanje između prijemnika i zida treba da bude manje od 1 m,
• na visine do 25 m, a ako se u prostoriji kreću ljudi - na visini ne manjoj od 2.7 m,
• rastojanje između predajnika i prijemnika može biti od 5 m do 100 m sa maksimalnom
širinom snopa detekcije od 7.5 m.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
31
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 32
.......
3
Adresa za kontakt:
Dr Milan Blagojević, red. prof.
Fakultet zaštite na radu u Nišu
18106 Niš, Čarnojevića 10a
[email protected]
Hvala na pažnji!
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
32
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
.......
3
TEHNIČKI SISTEMI ZAŠTITE
Predavanje 3
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
1
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 2
.......
3
JAVLJAČI GASA
Javljači ugljen monoksida (CO)
Produkat nepotpunog sagorevanja, bez boje i mirisa. Pod
odgovarujućim okolnostima nastaje kao posledica nepotpunog
sagorevanja čvrstih, tečnih i gasovitih gorivih materijala i može da se
nagomila u stanovima, kućama, hotelskim sobama, ....
Uticaj CO na organizam zavisi od mnogo faktora: pol, starost, fizička
kondicija, postojanje akutnih i hroničnih bolesti, itd.
Do fatalnog ishoda dovodi velika doza CO u kratkom vremenskom
periodu, ali i mala doza u kombinaciji sa dugim vremenom
ekspozicije.
Uslovi nastanka CO:
- blokirani ili loše projektovani dimovodni kanali i loša ventilacija,
- izduvni gasovi automobila, generatora, upotreba roštilja,
- u hotelskim sobama: kvar peći, bojlera i sl.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
2
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 3
.......
3
JAVLJAČI GASA
Javljači ugljen monoksida (CO)
Koncentracija
(ppm)
Simptomi
50
Bez efekata pri izlaganju do 8 sati.
200
Slaba glavobolja posle 2-3 sata.
400
Glavobolja i mučnina posle 1-2 sata.
800
Glavobolja, mučnina, vrtoglavica posle 45 min., gubitak svesti posle 2
sata.
1000
Gubitak svesti posle 1 sata.
1600
Glavobolja, mučnina, vrtoglavica posle 20 min.
3200
Glavobolja, mučnina, vrtoglavica posle 5-10 min., gubitak svesti posle
30 min.
6400
Glavobolja, mučnina, vrtoglavica posle 1-2 min., gubitak svesti posle
10-15 min.
12800
(1.28 %)
Momentalni psihološki efekti, gubitak svesti, smrt posle 1-3 min.
Opis simptoma je približan, odnosi se na odraslu i zdravu osobu!
ppm – milioniti deo (eng. parts per milion), tj. u masi – 1 ppm odgovara 1 mg u 1 kg ili u
procentima 0.1 % zapremine gasa u vazduhu je 1000 ppm.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
3
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 4
.......
3
JAVLJAČI GASA
Primena javljača ugljen monoksida (CO)
Javljači ugljen monoksida se NE PRIMENJUJU:
•
•
•
na putevima za evakuaciju;
u prostorima gde su prisutni: pregrevanje mašina, opreme i kablova;
u prostorima gde ima izduvnih gasova i isparenja alkohola.
Javljači ugljen monoksida se postavljaju kao DOPUNSKA ZAŠTITA:
•
•
kada postoji rizik od tinjajućih požara u zatvorenom prostoru;
kada postoji rizik od nastanka požara u zatvorenom prostoru;
Javljači ugljen monoksida mogu da budu GLAVNI NAČIN DETEKCIJE:
•
•
•
kada postoji rizik isključivo od tinjajućih požara;
kada su optički javljači dima neprimenjivi zbog lažnih alarma;
ako prostorija ima površinu do 50 m2.
karakteristike
detektora
CO većine
proizvođača
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
4
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 5
.......
3
Decembar 2012.
JAVLJAČI GASA
Primena javljača ugljen monoksida (CO)
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
5
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 6
.......
3
Višesenzorski (višekriterijumski) javljači požara
•
Decembar 2012.
Višesenzorska (višekriterijumska) detekcija se bazira na principu da je
potrebno detektovati sve produkte koji prate sagorevanje – energetske i
materijalne (čvrste i gasovite)
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
6
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 7
.......
3
Decembar 2012.
Višesenzorski (višekriterijumski) javljači požara
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
7
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 8
.......
3
Višesenzorski (višekriterijumski) javljači požara
Više senzora u u jednom kućištu javljača,
što omogućava višekriterijumsko
odlučivanje (na bazi više informacija iz
različitih izvora).
- Više senzora istog tipa i više senzora
različitog tipa u kućištu javljača,
- Najčešća kombinacija -> optički senzor
dima + termistor.
Pojedini tipovi imaju i do 15 načina rada
(kriterijuma za odlučivanje o nastanku alarma).
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
8
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 9
.......
3
Višesenzorski (višekriterijumski) javljači požara
Primer višesenzorskog javljača požara - > (toplota + dim + IC zračenje + CO)
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
9
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 10
.......
3
Višesenzorski (višekriterijumski) javljači požara
Primer višesenzorskog javljača požara - > (toplota + dim + IC zračenje + CO)
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
10
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 11
.......
3
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Podela sistema za dojavu požara
Osnovna klasifikacija sistema za otkrivanje i dojavu požara se zasniva na
upotrebljenoj tehnologiji, odn. načinu realizacije u skladu sa primenjenom
tehnologijom.
Dodatni kriterijum za podelu (posledica upotrebljene tehnologije) ->
adresibilnost.
Dva tipa sistema za dojavu požara u skladu sa primenjenom tehnologijom:
•
•
Decembar 2012.
klasični (kolektivni, konvencionalni) sistemi
• klasični sistemi realizovani u diskretnoj tehnologiji
• klasični sistemi realizovani u u mikroprocesorskoj tehnologiji
adresibilni sistemi
• analogno adresibilni sistemi
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
11
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 12
.......
3
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Podela sistema za dojavu požara
- klasični (kolektivni, konvencionalni) sistemi
- adresibilni sistemi
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
12
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 13
.......
3
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Organizacija alarmiranja
Zona dojave požara ili požarna zona je prostor koji pokriva
jedan ili više javljača požara i predstavlja najbližu odrednicu
za lokalizaciju požara. Kod adresibilnih sistema za dojavu
požara lokalizacija mesta izbijanja požara je na nivou adrese
javljača.
Stanja zone dojave požara ili adresibilnog javljača u petlji:
• normalno
• alarm
• kvar zone
• prekid zone ili
• kratak spoj zone
Javljači u jednoj zoni mogu da budu ili automatski ili ručni.
Automatske zone dojave mogu da sadrže različite tipove
automatskih javljača požara.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
13
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 14
.......
3
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Organizacija alarmiranja
Pouzdanost alarmiranja:
“VREME ZATEZANJA”
•
•
Vreme potvrde alarma
(“potvrda prisustva”);
Vreme provere alarma
(“vreme izviđanja”).
Pouzdanost alarmiranja: “DVOZONSKA
ZAVISNOST” (udvojene zone )
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
14
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 15
.......
3
Decembar 2012.
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Primer organizacije zona dojave kod klasičnog sistema
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
15
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 16
.......
3
Decembar 2012.
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Primer organizacije zona dojave kod adresibilnog sistema
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
16
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 17
.......
3
CENTRALA ZA DOJAVU POŽARA
Uloga centrale, osnovne funkcije centrale
Uloga centrale za dojavu požara
• neprekidna kontrola rada svih podsistema u okviru sistema za dojavu požara,
• prihvatanje podataka od javljača i svih ostalih periferijskih uređaja
• uključivanje zvučne i svetlosne signalizacije u slučaju alarma
• prenosi informacija višem hijerarhijskom nivou i realizacija izvršnih funkcija
Osnovne funkcije centrale za dojavu požara
• samodijagnostika svih ključnih funkcija same centrale
• vizuelna i zvučna signalizacija
• rukovanje podsistemima koje centrala pokriva (zadavanje parametara, uklj./isklj. zona,
potvrda i resetovanje alarma itd.)
• odlučivanje o alarmnim kriterijumima i preduzimanje izvršnih funkcija
• arhiviranje događaja u sistemu:
• nastanak alarma,
• reset alarmnog stanja,
• kvar na liniji i ponovno uključenje zone,
• podešavanje realnog vremena,
• promena zavisnosti izlaza od ulaza, itd.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
17
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 18
.......
3
CENTRALA ZA DOJAVU POŽARA
Funkcije centrale vezane za alarmiranje
Informacija o mestu izbijanja alarma: indikatori (diode), alfanumerički displej.
• indikator uzbune (crvene boje),
• indikator neispravnosti (žute ili bele boje),
• indikator uključenog stanja (zelene boje),
• indikator isključenosti zone ili dela sistema za dojavu (žute boje),
• indikator rezervnog napajanja (zelene boje).
- ALFANUMERIČKI DISPLEJ (2 reda po 40 karaktera) -
Signalizacija kvarova
• isključenje iz rada jednog ili više javljača,
• kvar na primarnim vodovima,
• kvar na izvoru za napajanje,
• ispad osigurača u strujnim kolima,
• spoj sa zemljom.
Zvučna signalizacija
Decembar 2012.
Vizuelna signalizacija
• sirene,
• paralelni indikatori,
• motorne sirene,
• sinoptičke table,
• razglas - zvučnici,
• situacijske tabli sa grafičkim prikazom,
• signalna zvona,
• grafički prikazi na monitorima,
• zvučnici.
• trepćuća svetla ili bljeskalice (30-120 ciklusa u sek.).
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
18
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 19
.......
3
CENTRALA ZA DOJAVU POŽARA
Upravljačke funkcije, lokacija centrale, plan uzbunjivanja
Upravljačke funkcije centrale
• isključivanje sistema za ventilaciju,
• uključivanje sistema za odimljavanje,
• spuštanje klapni,
• zatvaranje protivpožarnih vrata,
• uključivanje rezervnog osvetljenja,
• spuštanje liftova,
• ostale izvršne funkcije vezane za gašenje ili evakuaciju.
Kriterijumi za postavljanje centrale
• centralu treba postaviti u blizini glavnog ulaza objekta koji se nadzire ili na ulazu koji koristi
vatrogasna služba,
• prostorija u kojoj se nalazi centrala mora da ima stalnu temperaturu i vlažnost vazduha,
• centrala treba da bude na takvom mestu u prostoriji gde je lak pristup zbog servisiranja.
Plan uzbunjivanja
• upozorenje licima radi pravovremene evakuacije,
• uključivanje dežurnih i ovlašćenih lica i lokalne vatrogasne
uputstvo za rukovanje i održavanje jedinice,
• uzbunjivanje najbliže vatrogasne jedinice,
kontrolna knjiga
• uzbunjivanje ovlašćenih lica sa posebnim dužnostima,
plan uzbunjivanja
• predviđanje svih mera u slučaju neispravnosti i isključivanja
zona kao i drugih nepravilnosti u radu sistema.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
19
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 20
.......
3
CENTRALA ZA DOJAVU POŽARA
Nadgradnja i centralizacija sistema
Nadgradnja sistema dodavanjem PC računara
• prikupljanje podataka o kompletnom stanju lokalnih sistema,
• programiranje parametara celokupnog sistema putem menija,
• uključenje i isključenje zona,
• potvrda i reset alarma,
• memorisanje i štampanje događaja sa vremenom i mestom nastanka,
• grafički prikaz objekta i delova objekta u više nivoa (zumiranje),
• odlučivanje o alarmnim kriterijumima i prosleđivanje izvršnih funkcija lokalnim centralama,
• daljinska signalizacija (veza sa vatrogasnom brigadom), itd.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
20
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 21
.......
3
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Izbor i postavljanje javljača požara - Faktori
Mogući slučajevi
Kriterijum
Tip mogućeg požara
- tinjajući požar sa razvojem dima;
- otvoreni požar bez razvoja dima;
- otvoreni požar sa česticama.
Visina prostorije
- ograničenja za javljače dima i toplote
Ambijentalni uslovi
- toplota;
- vlaga;
- strujanje vazduha ...
Ometajući faktori
- dim;
- prašina;
- elektromagnetna zračenja ...
• zaštita ljudi ili imovine,
• materijali koji mogu da se nađu u objektu i njihove karakteristike u odnosu na vatru,
• procesi i delatnosti koje se odvijaju u objektu,
• namena objekta.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
21
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 22
.......
3
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Izbor i postavljanje javljača požara
Površina pokrivanja javljača požara
Broj i raspored javljača požara zavisi od:
• geometrije prostorije (dimenzije, visina, oblik i nagib tavanice, otvori u tavanici ...);
• postojanja greda, stubova, uskladištene robe, ...;
• postojanja instalacija grejanja, ventilacije, ....
Uticaj visine prostorije na javljače toplote i javljače dima
Površina nadziranja javljača toplote zavisi od
površine prostorije koja se nadzire i to:
• za površinu do 30 m2 – A = 30 m2,
• za površinu koja je veća od 30 m2 – A = 20 m2
Tri klase javljača toplote u odnosu na visinu:
• 1. klasa – do 7.5 m visine,
• 2. klasa – do 6 m visine,
• 3. klasa – do 4.5 m visine.
Za javljače dima površina pokrivanja iznosi od A = 60 m2 do A = 100 m2
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
22
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 23
.......
3
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Izbor i postavljanje javljača požara
Uticaj dimenzija prostorije na javljače plamena
Tri klase javljača plamena u odnosu na dimenzije prostorije:
• 1. klasa – dužina ivica do 26 m,
• 2. klasa – dužina ivica 20 m,
• 3. klasa – dužina ivica do 13 m.
Žut trepćući plamen može biti detektovan od strane javljača
plamena na razdaljini od 25 m pod uslovom da zahvata
površinu koja nije manja od 0.1 m2, a na 40 m ako je ta
površina barem 0.4 m2.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
23
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 24
.......
3
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Izbor i postavljanje javljača požara
Javljač toplote sa površinom pokrivanja A = 30 m2:
Javljač dima sa površinom pokrivanja A = 80 m2:
Maks. površina nadzora A, poluprečnik pokrivanja D i granična kriva K
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
24
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 25
.......
3
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Izbor i postavljanje javljača požara
Površina nadziranja i rastojanje između javljača
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
25
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 26
.......
3
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Razmeštaj javljača požara u posebnim slučajevima
Stepeništa
• generalno: najmanje jedan javljač požara –> na tavanicu poslednjeg sprata (ne postoji odvajanje spratova);
• ako su spratovi odvojeni vratima –> na tavanicu ispred vrata;
• ako je visina stepeništa veća od 12 m i nema prepreka (vrata) –> po jedan javljač na svaka tri sprata.
Rastojanje javljača od zida
• ne sme da bude manje od 0.5 m osim ako je hodnik uži od 1 m,
Rastojanje između javljača i od zida zavisno od površine pokrivanja,
A – površina pokrivanja, B – rastojanje između javljača, C – rastojanje od zida.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
26
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 27
.......
3
PROJEKTOVANJE I REALIZACIJA
Razmeštaj javljača požara
Rastojanje javljača od uskladištene robe
ne sme da bude manje od 0.5 m osim ako je hodnik ili deo objekta koji se štiti uži od 1 m,
ako roba (ormani, nameštaj, ...) ide do visine odakle ostaje manje od 30 cm do tavanice,
roba se tretira se kao pregradni zid.
Razmeštaj javljača kod tavanica sa gredama i potporama
nosači, grede, galerije, itd. se tretiraju kao uskladištena roba;
ako je pojedinačni deo plafona između greda ≥ 0.6A u svako takvo polje se postavlja po
jedan javljač;
ako je visina greda ≥ 800 mm u svako polje plafona između greda ide po jedan javljač.
• h’/h ≥ 0.3 -> greda je pregrada
• grede kraće od 15 cm se ignorišu
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
27
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 28
.......
3
PROJEKTOVANJE I REALIZACIJA
Razmeštaj javljača požara
Razmeštaj javljača požara u uskim prostorijama
U prolazima, hodnicima, prostorima užim od 3 m rastojanja između javljača mogu da budu:
• između javljača toplote – 10 m,
• između javljača dima – 15 m.
Kod ukrštanja i grananja obavezno
postaviti po jedan javljač
U prostorijama čija je širina ≤ 0.5S razmak
između javljača može da se poveća do:
BS5839:
• hodnik je prostorija uža od 5 m, na maks. rastojanje
se dodaje polovina razlike između 5 m i stvarne širine:
• primer: za hodnik širine 2 m: 1/2 x (5m – 2m)
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
28
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 29
.......
3
PROJEKTOVANJE I REALIZACIJA
Razmeštaj javljača požara
Uticaj ventilacije i provetravanja
• brzina strujanja nije veća od 5 m/s;
• zatvoriti otvore u okolini javljača r = 0.5 m;
• najmanje rastojanje od ventilacije i klimatizacije 1.5 m;
• ako postoji cirkulacija (izmena) vazduha, površina nadziranja se umanjuje za faktor iz tabele.
Razmeštaj u spuštenom plafonu
Procenat otvorenosti (perforacije) spuštenog plafona:
• veći od 50 % ukupne površine – pozicija A,
• manji od 50 % ukupne površine – pozicija B.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
29
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 30
.......
3
PROJEKTOVANJE I REALIZACIJA
Razmeštaj požara
Razmeštaj javljača ispod kosih krovova
• javljači toplote, po pravilu, na najvišu tačku na tavanici;
• javljači dima – na tavanicu ili sleme krova, ako visina ravne tavanice ne premašuje 8 m a sleme 4 m;
• red javljača se postavlja u vertikalnoj ravni vrha;
• u opštem slučaju posmatra se odnos h’/b, ako je h’/b > 0.2 – tavanica je kosi krov.
Prema britanskom standardu:
• na najvišu tačku prostorije sa minimalnim rastojanjem od zida 0.5 m,
• maksimalnom horizontalnom razmaku se dodaje 1 % rastojanja za svaki stepen nagiba do 25 %.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
30
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 31
.......
3
PROJEKTOVANJE I REALIZACIJA
Razmeštaj javljača požara
Razmeštaj optičkih “bim” javljača požara
• u prostorijama sa visinom većom od 0.5 m na mesto na koje ne utiče cirkulacije vazduha,
• rastojanje između prijemnika i zida treba da bude manje od 1 m,
• na visine do 25 m, a ako se u prostoriji kreću ljudi - na visini ne manjoj od 2.7 m,
• rastojanje između predajnika i prijemnika može biti od 5 m do 100 m sa maksimalnom
širinom snopa detekcije od 7.5 m.
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
31
Prof. dr Milan Đ. Blagojević
Slide 32
.......
3
Adresa za kontakt:
Dr Milan Blagojević, red. prof.
Fakultet zaštite na radu u Nišu
18106 Niš, Čarnojevića 10a
[email protected]
Hvala na pažnji!
Decembar 2012.
FAKULTET ZAŠTITE NA RADU U NIŠU
Predavanje 3.
32
Prof. dr Milan Đ. Blagojević