Transcript Системи за дојаву пожара

SISTEMI ZA DOJAVU POŽARA
Visoka tehnička škola strukovnih studija u Nišu
Februar, 2013. godina
Tema: Stabilni sistemi za dojavu požara
SIGURNOST DOO ul. V. Jocića 19 18000 Niš
kontakt: 063/470-488; 018/585-515
PRAVNI OSNOV
-
Zakon zaštite od požara (sl.glasnik RS 111/09 )
-
Član 42.
-
Član 44.
Za izvedene stabilne instalacije namenjene gašenju ili dojavi požara, detekciji zapaljivih
gasova i para, kao i za druge zaštitne uređaje, opremu i instalacije koje služe za sprečavanje
izbijanja, širenja i gašenje požara, izvođač radova je dužan da pribavi sertifikat od ovlašćenog
pravnog lica o ispravnosti tih uređaja, opreme i instalacija i da zapisnik o obavljenom ispitivanju
ispravnog funkcionisanja tih uređaja, opreme i instalacija stavi na uvid komisiji nadležnoj za
tehnički prijem objekata.
Ispravnost instalacija iz stava 1. ovog člana mora se proveravati najmanje dva puta
godišnje od strane ovlašćenog pravnog lica, u skladu s tehničkim propisima i uputstvima
proizvođača. O obavljenim proverama vodi se evidencija u koju se unose podaci o izvršenoj
proveri i stručni nalaz.
Zaposleni u ovlašćenom pravnom licu koji obavljaju ispitivanja moraju imati položen
stručni ispit.
Ministar propisuje posebne tehničke i druge uslove koje mora ispunjavati ovlašćeno
pravno lice iz stava 1. ovog člana, kao i program i način polaganja ispita iz stava 4. ovog člana.
Ministarstvo daje ovlašćenje pravnom licu za obavljanje poslova iz st. 1. i 2. ovog člana i
vodi evidenciju o izdatim ovlašćenjima za obavljanje poslova ispitivanja uređaja instalacija i
opreme iz stava 1. ovog člana.
SIGURNOST DOO
Pri projektovanju i izgradnji visokih stambenih objekata i objekata javne namene (hoteli,
robne kuće, bioskopi, pozorišta, biblioteke, dečje ustanove, škole i visokoškolske ustanove,
zdravstvene ustanove, sportske dvorane, koncertne dvorane, stadioni i sl.), kao i u objektima u
kojima se čuvaju umetnička dela, obavezna je ugradnja uređaja koji omogućavaju blagovremeno
otkrivanje i javljanje požara.
U objektima u kojima se odvijaju tehnološki procesi u kojima se proizvode, prerađuju,
koriste i skladište zapaljive, eksplozivne i druge opasne materije, u visokim objektima (osim
stambenih zgrada), u zgradama arhiva i dokumentacije od posebne vrednosti, u objektima u kojima
se obavlja trgovina površine preko 3500 m2, u objektima koji služe za izložbe površine preko 1000
m2, muzejima, bioskopima, pozorištima, aerodromskim zgradama površine preko 1000 m2, pored
uređaja iz stava 1. ovog člana, obavezna je i ugradnja uređaja koji omogućavaju blagovremeno
gašenje požara (stabilni sistemi za gašenje požara).
PRAVNI OSNOV
Ovim pravilnikom propisuju se:
 zahtevi koji moraju biti ispunjeni pri projektovanju i održavanju
stabilnih instalacija za dojavu požara,
 postupak i način označavanja i obeležavanja uređaja i delova
sistema za dojavu požara,
 tehničke mere nadzora stabilnih instalacija za dojavu požara,
 način rukovanja i održavanja sistema i uređaja,
 zahtevi za broj i razmeštaj javljača požara,
 zahtevi za povezivanje stabilne instalacije za dojavu sa
tehnološkom i elektrotehničkom opremom,
 zahtevi za kontrolne knjige pregleda i ispitivanja stabilne
instalacije za dojavu požara.
SIGURNOST DOO
- Pravilnik o tehničkim normativima za stabilne instalacije
za dojavu požara ("Sl. list SRJ", br. 87/93)
FAZE RAZVOJA POŽARA SA ASPEKTA
DETEKCIJE

Dinamika sagorevanja zavisi od “strana” požarnog
trougla: goriva materija - izvor toplote - kiseonik
SIGURNOST DOO
Detekcija: energija -> (toplotna, EM zračenje) ili čestice (dim)
Pojave koje se detektuju -> DIM, TOPLOTA, PLAMEN
JAVLJAČI POŽARA
VRSTE I PODELE JAVLJAČA POŽARA
SIGURNOST DOO
JAVLJAČI POŽARA
RUČNI JAVLJAČI POŽARA
Od aktiviranja do signalizacije ~ 3 s;
Postavljaju se na putevima za evakuaciju, u hodnicima, prolazima, na
izlazima, na stepeništima, u blizini aparata za gašenje požara;
Na visini od 1,5 m, unutar objekta na rastojanju od 40 m, spolja do 120 m.
I – zaštita od
predmeta (prašine)
P – zaštita od vode
I – (0 .. 6)
P – (0 .. 8)
Ako sistem za dojavu požara sadrži i ručne i automatske javljače
požara, ručni javljači treba da se grupišu u posebne, odvojene zone ili
u posebne linije dojave.
Kod klasičnih (kolektivnih) sistema za dojavu požara nije dozvoljeno
kombinovanje ručnih i automatskih javljača u okviru jedne zone
dojave.
SIGURNOST DOO
Tipovi zaštite:
IP24, IP55, IP67
JAVLJAČI POŽARA - JAVLJAČI TOPLOTE
PRINCIPI KONSTRUKCIJE JAVLJAČA TOPLOTE
• Osnovna podela
SIGURNOST DOO
- Javljači fiksne temperature
(termostatički, termomaksimalni, eng. fixed heat
detector),
- Javljači gradijenta temperature
(termodiferencijalni, eng. rate-of-rise detector).
JAVLJAČI POŽARA - JAVLJAČI TOPLOTE
TERMODIFERENCIJALNI JAVLJAČI
Najstariji tip (oko 1860.)

Granična vrednost po EN 54 – 57 °C
Alarm
(u praksi 10 °C do 35 °C iznad ambijentalne temperature).
Normalno sta nje
Vreme
Termomaksimalni javljač sa bimetalom
(Invar - kombinacija 36% nikla i 64%
gvožđa. – FeNi36)
• Termomaksimalni javljač sa sondom
Termomaksimalni javljač sa topivim elementom
(Wood-ov element (metal) - legura od 50% bizmuta,
26.7% olova, 13.3% kalaja i 10% kadmijuma. Topi se
na temperaturi od 69 do 72°C.)
SIGURNOST DOO
Temperatura

JAVLJAČI POŽARA - JAVLJAČI TOPLOTE
TERMODIFERENCIJALNI JAVLJAČI
Detektuju brzinu porasta temperature u
vremenu:
• Termodiferencijalni pneumatski javljač
Alarm
Normalno stanje
Vreme
• Termodiferencijalni javljači sa termistorom
• Termodiferencijalni javljač sa dijafragmom
Tri stepena
osetljivosti:
1. klasa: 1 oC/min
2. klasa: 3 oC/min
3. klasa: 5 oC/min
NFPA granična vrednost:
12-15 oF/min (7-8 oC/min)
SIGURNOST DOO
Temperatura
•
JAVLJAČI POŽARA - JAVLJAČI
TOPLOTE
Primeri realizacije javljača (detektora) toplote
SIGURNOST DOO
JAVLJAČI POŽARA - JAVLJAČI DIMA



Čestice dima neposredno posle generisanja - 0.01 m do 0.4 m.
Vidljivi dim - 0.4 m i veće.
Opseg osetljivosti: za jonizacione javljače od 0.01 - 1 m i
za optičke javljače dima od 0.5 - 10 m
• visoka osetljivost
• mala inertnost
SIGURNOST DOO

Dva principa otkrivanja dima:
• radioaktivni – jonizacioni javljači dima (eng. ionization smoke
detector)
• optički – optički javljači dima (eng. photoelectric smoke detector)
JAVLJAČI POŽARA - JAVLJAČI DIMA
JONIZACIONI JAVLJAČI DIMA
• Pogodni za “čiste” vatre, manje osetljivi na guste dimove
•
•
•
•
Dve komore (merna i referentna);
Posebno osetljiv za brze, otvorene požare
– neosetljiv na velike čestice dima;
Lažne dojave kod prodora čestica prašine
ili turbulencije vazduha;
Skladišti se po pravilima za radioaktivni
otpad;
SIGURNOST DOO
• Dve elektrode (na 1 cm),
izvor α zračenja (0.2 mg Am-241, Pt-239)
• Proces rekombinacije jona
• Intenzitet zračenja: 33.3 kBq/0.9 µCu
JAVLJAČI POŽARA - JAVLJAČI DIMA
OPTIČKI JAVLJAČI DIMA

Dva principa otkrivanja dima:


slabljenje protoka svetlosti – princip apsorpcije (eng. light obscuration principle)
Intenzitet prelamanja svetlosti – princip refleksije (eng. light scattering principle)
•
•
Tyndall effect (difuzna refleksija svetlosti u
prisustvu čestica dima);
Dva-tri bljeska na 2-3 s (potrebna
koncentracija dima u trajanju od 5-10 s);
Javljači dima na principu apsorpcije
SIGURNOST DOO
Javljači dima na principu refleksije
JAVLJAČI POŽARA - JAVLJAČI DIMA
OPTIČKI JAVLJAČI DIMA
SIGURNOST DOO
Signal javljača dima u funkciji veličina
čestica
A – optički ref., B – optički aps., C jonizacioni
Javljač dima za “prljave” sredine
JAVLJAČI POŽARA - JAVLJAČI DIMA
LINIJSKI OPTIČKI JAVLJAČI DIMA
Linijski javljači dima (linearni, bim javljači) - (eng. linear smoke
detector)
•
•
•
SIGURNOST DOO
•
Mogućnost podešavanja
alarmnog praga od 25%, 50% i
70% zamračenja IC snopa, ili
25%, 35% i 50%;
Kompenzira spore promene
signala (1% u odnosu na
referentni signal u toku 1h);
Udaljenost do 100 m, rastojanje
do 7.5 m, na visini do 25 m,
minimalno 2.4 m;
Pogodan za visoke prostorije;
JAVLJAČI POŽARA - JAVLJAČI
PLAMENA

Najvažnije osobine
visoka osetljivost na zračenje plamena
velika brzina odziva za otkrivanje požara sa brzim razvojem
neosetljivost na zračenja koja ne potiču od požara
blokiranje apsorpcije zračenja
 Spektar zračenja plamena
•
•
•
kontinualno zračenje (posledica zagrevanja pri nepotpunom sagorevanju)
linearni spektar (rezultat hemijskih reakcija u plamenu)
pojedinačne linije (rezultat elektronskih prelaza)
 Principijelna podela javljača na osnovu talasne dužine
•
•
•
•
•
ultraljubičasti – do 300 nm
vidljivi – od 300 do 700 nm
približno infracrveni – od 700 nm do 1.3 µm
infracrveni – od 1.3 do 10 µm
kombinovani
Osnovna namena:
Otkrivanje požara koji odmah
obrazuju otvoreni plamen
SIGURNOST DOO
•
•
•
•
JAVLJAČI GASA
JAVLJAČI UGLJEN MONOKSIDA (CO)
- blokirani ili loše projektovani dimovodni kanali i loša ventilacija,
- izduvni gasovi automobila, generatora, upotreba roštilja,
- u hotelskim sobama: kvar peći, bojlera i sl.
SIGURNOST DOO
Produkt nepotpunog sagorevanja, bez boje i mirisa. Pod odgovarujućim
okolnostima nastaje kao posledica nepotpunog sagorevanja čvrstih, tečnih i
gasovitih gorivih materijala i mogu da se nagomilaju u stanovima,
kućama, hotelskim sobama, ....
Uticaj CO na organizam zavisi od mnogo faktora: pol, starost, fizička
kondicija, postojanje akutnih i hroničnih bolesti, itd.
Do fatalnog ishoda dovodi velika doza CO u kratkom vremenskom periodu,
ali i mala doza u kombinaciji sa dugim vremenom ekspozicije.
Uslovi nastanka CO:
VIŠESENZORSKI (VIŠEKRITERIJUMSKI) JAVLJAČI
POŽARA
SIGURNOST DOO
Primer višesenzorskog javljača požara -> (toplota + dim + IC zračenje +
CO)
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
PODELA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
Osnovna klasifikacija sistema za otkrivanje i dojavu požara se
zasniva na upotrebljenoj tehnologiji, odn. načinu realizacije u skladu
sa primenjenom tehnologijom.
 Dva tipa sistema za dojavu požara u skladu sa primenjenom tehnologijom:
• klasični (kolektivni, konvencionalni) sistemi
• adresibilni sistemi
SIGURNOST DOO
Osnovni kriterijum za podelu -> adresibilnost uređaja.
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
PODELA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
- klasični (kolektivni, konvencionalni, zonski) sistemi
SIGURNOST DOO
- adresibilni sistemi
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
ORGANIZACIJA ALARMIRANJA
Stanja zone dojave požara ili adresibilnog javljača u petlji:
• normalno
• alarm
• kvar zone
• prekid zone ili
• kratak spoj zone
Javljači u jednoj zoni mogu da budu ili automatski ili
ručni. Automatske zone dojave mogu da sadrže različite
tipove automatskih javljača požara.
SIGURNOST DOO
Zona dojave požara ili požarna zona je prostor koji pokriva
jedan ili više javljača požara i predstavlja najbližu odrednicu
za lokalizaciju požara. Kod adresibilnih sistema za dojavu
požara lokalizacija mesta izbijanja požara je na nivou adrese
javljača.
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
ORGANIZACIJA ALARMIRANJA
Pouzdanost alarmiranja:
ZAVISI OD VREMENSKIH
KAŠNJENJA
•
Vreme potvrde alarma
(“potvrda prisustva”);
Vreme provere alarma
(“vreme izviđanja”).
Pouzdanost alarmiranja:
“DVOZONSKA ZAVISNOST”
(udvojene zone )
SIGURNOST DOO
•
CENTRALA ZA DOJAVU POŽARA
ULOGA CENTRALE, OSNOVNE FUNKCIJE CENTRALE
Uloga centrale za dojavu požara
Osnovne funkcije centrale za dojavu požara
• samodijagnostika svih ključnih funkcija same centrale
• vizuelna i zvučna signalizacija
• rukovanje podsistemima koje centrala pokriva (zadavanje parametara,
uklj./isklj. zona, potvrda i resetovanje alarma itd.)
• odlučivanje o alarmnim kriterijumima i preduzimanje izvršnih funkcija
• arhiviranje događaja u sistemu:
• nastanak alarma,
• reset alarmnog stanja,
• kvar na liniji i ponovno uključenje zone,
• podešavanje realnog vremena,
• promena zavisnosti izlaza od ulaza, itd.
SIGURNOST DOO
• neprekidna kontrola rada svih podsistema u okviru sistema za dojavu požara,
• prihvatanje podataka od javljača i svih ostalih periferijskih uređaja
• uključivanje zvučne i svetlosne signalizacije u slučaju alarma
• prenosi informacija višem hijerarhijskom nivou i realizacija izvršnih funkcija
ORGANIZACIJA SISTEMA ZA DOJAVU POŽARA
IZBOR I POSTAVLJANJE JAVLJAČA POŽARA - FAKTORI
Kriterijum
•
•
Tip mogućeg požara
- tinjajući požar sa razvojem dima;
- otvoreni požar bez razvoja dima;
- otvoreni požar sa česticama.
Visina prostorije
- ograničenja za javljače dima i toplote
Ambijentalni uslovi
- toplota;
- vlaga;
- strujanje vazduha ...
Ometajući faktori
- dim;
- prašina;
- elektromagnetna zračenja ...
zaštita ljudi ili imovine,
materijali koji mogu da se nađu u objektu i njihove karakteristike u odnosu na
vatru,
procesi i delatnosti koje se odvijaju u objektu,
namena objekta.
SIGURNOST DOO
•
•
Mogući slučajevi