Slide 1

Bliżej siebie
JAK UCHRONIĆ SWOJE DZIECKO PRZED
ZAGROŻENIAMI WIEKU DORASTANIA

Przygotowała: Anna Hanusiak - psycholog


Slide 2

Co to jest dorastanie?
DORASTANIE(adolescencja, pokwitanie,
dojrze-wanie) – okres przejściowy między
dzieciństwem i dorosłością, okres
wzmożonego rozwoju fizycznego,
psychicznego (kształtowanie się
osobowości), psychoseksualnego,
społecznego.
Granice czasowe: 11, 12 lat – 18, 19 lat
Kryzys młodzieńczy – około 16 roku życia,
nasilenie trudności psychicznych adolescenta


Slide 3

Co się dzieje z dzieckiem kiedy
dorasta?
W sferze fizycznej:
 zmienia się wygląd i budowa ciała,
 hormony szaleją, budzi się seksualność,
 intensywnie rozwija się układ nerwowy,


Slide 4

Co się dzieje z dzieckiem kiedy
dorasta?

W sferze psychicznej:
 zaczyna interesować się problemami
psychologicznymi, filozoficznymi, estetycznymi, światopoglądowymi
 uniezależnia się od rodziny – czuje się
niezrozumiany przez dorosłych,
 chce być samodzielny, pokazuje swoją
autonomię,
 pogłębia relacje z rówieśnikami – wśród nich
szuka akceptacji,
 eksperymentuje szukając własnej tożsamości,


Slide 5

Co się dzieje dzieckiem kiedy
dorasta?







nie wie jak sobie radzić popędem seksualnym,
uważa za ważne pokazywanie światu swojej
męskości/kobiecości, to świadczy o jego wartości,
nie rozumie kotłujących się w nim emocji, popada
w skrajności emocjonalne,
doświadcza lęków związanych z nieumiejętnością
radzenia sobie w nowej sytuacji,
o samym sobie myśli w kategoriach raczej
negatywnych, jest drażliwy na swoim punkcie,
może miewać stany depresyjne,


Slide 6

Jakie niebezpieczeństwa
czyhają na nastolatka?
Dysfunkcyjne nieformalne grupy
rówieśnicze.
 Zachowania ryzykowne:


Papierosy
Alkohol
Narkotyki
Wczesna inicjacja seksualna


Slide 7

Grupy rówieśnicze
Po co?
 naturalna potrzeba każdego człowieka,
 w poszukiwaniu akceptacji, przynależności,
 zdefiniowania tego kim jestem –
odniesienie dla własnej tożsamości,
 zaspokojenie potrzeb niezaspokajanych w
domu, szkole,
 łagodzi konflikty z dorosłymi, wynikające z
poczucia bycia niezrozumianym.


Slide 8

Grupy rówieśnicze
RODZAJE GRUP RÓWIEŚNICZYCH:


PRZYJACIELE - pojawia się dopiero w okresie
dorastania; o wyborze decydują cechy zewnętrzne,
później walory wewnętrzne, a w okresie młodzieńczym
istotą jest tolerancja dla błędów, akceptacja wad i zalet


Slide 9

Grupy rówieśnicze


PACZKA - drobne grupki młodzieży (3 – 6 osób) ściśle
ze sobą zaprzyjaźnione; w paczce istnieje zgodność
poglądów, więzy wzajemnej sympatii i podziwu; ważna
jest ekskluzywność, tajemniczość, unikanie kontroli ze
strony dorosłych


Slide 10

Grupy rówieśnicze


GRUPA KOLEŻEŃSKA - bardziej liczna niż paczki,
członków łączy pokrewieństwo kulturowe, podobne
poglądy i zainteresowania, ale nie wszyscy są w
jednakowym stopniu ze sobą zaprzyjaźnieni, nie ma w
nich przywódcy ani zaplanowanej działalności


Slide 11

Grupy rówieśnicze


BANDA – akceptuje odrzuconych, zaniedbanych w
domu, w szkole;
każda banda ma cele (np. przestępcze);
wymaga solidarności, lojalności, posłuszeństwa
wroga, buntownicza postawa wobec dorosłych,


Slide 12

Grupy rówieśnicze


SUBKULTURY MŁODZIEŻOWE - grupy
młodzieży, kwestionujące wartości zastanej
kultury, zbuntowane przeciwko stylowi życia
starszego pokolenia; dążą do stworzenia
własnych wzorów zachowań, własnej kultury,
podkreślają swoją odrębność.


Slide 13

Zachowania ryzykowne
Źródło: Pracownia Badań nad Polityką Demograficzną i Społeczną, 2007


Slide 14

Zachowania ryzykowne


Slide 15

Zachowania ryzykowne


Slide 16

Zachowania ryzykowne
Jakich narkotyków próbowałeś?
17%

18%

16%

16%

16%
14%

12%
10%

8%
8%
6%

4%
3%

4%
2%
0%
marihuana

n. wziewne

leki uspok.

amfetamina

extazy

alkohol + narkotyk


Slide 17

Zachowania ryzykowne
Młodociane matki
WIEK

LICZBA UR. DZIECI

15 LAT

302

16 LAT

982

17 LAT

2921

18 LAT

6207


Slide 18

Zachowania ryzykowne
Motywy podejmowania zachowań ryzykownych:
motywy ucieczkowe :
 ucieczka od problemów rodzinnych i szkolnych ,
 ucieczka od pustki, nudy i monotonii,
 ucieczka od samotności i lęku,
motywy konformizmu:
 upodabnianie się do innych członków grupy
rówieśniczej, aby uzyskać ich uznanie, oparcie,
przyjaźń,
motywy egzystencjalne:
 poczucie bezsensu życia,
 pustka wewnętrzna (narkotyk staje się "protezą"
własnych przeżyć psychicznych ),


Slide 19

Zachowania ryzykowne
motywy poszukiwania:
 ciekawość (jak działa narkotyk),
 chęć przeżycia czegoś niezwykłego,
motywy hedonistyczne:
 dążenie do przyjemności,
 chęć pokazania się bardziej dorosłym,
 pokazanie się jako osoba ważna, ciekawa,
wyróżniająca się ponad przeciętność.


Slide 20

Zachowania ryzykowne
Sygnały, które powinny nas zaniepokoić:
 unika kontaktu, kłamie
 ma kłopoty z nauką, wagaruje
 jest często rozdrażniony
 zmienił nawyki senne
 często wychodzi z domu pod różnymi pretekstami
 ma nowych znajomych, których ukrywa przed rodzicami
 kwestionuje szkodliwość używek
 zmienił mu się apetyt
 miewa przekrwione oczy, zwężone lub rozszerzone źrenice,
przewlekły katar
 posiada fifki, fajki, bibułki, tabletki, biały proszek, opalone folie
aluminiowe
 kradnie


Slide 21

Jak uchronić dziecko przed
trudami dorastania?
PODSTAWOWY CZYNNIK CHRONIĄCY:

dobre relacje z rodzicami
***
2 najczęstsze błędy rodziców:
 paternalizm = matkowanie, nadmierna
opiekuńczość, chronienie
 kumplostwo


Slide 22

Jak uchronić dziecko przed
trudami dorastania?

Dobre relacje to relacje oparte na:
 Akceptacji. Dziecko nie ma spełniać naszych
oczekiwań, ma prawo do własnego życia,
pozwól mu na odmienność.
 Wiarygodności. Rób to, co mówisz, unikaj
pozorów, kłamstwa, dwulicowości.
 Poszanowaniu intymności. Nie prowadź
śledztwa tylko rozmowę.
 Równych zobowiązaniach. Egzekwuj to,
czego dziecko się podjęło, ale sam również
realizuj swoje zobowiązania. Nie wymagaj od
dziecka tego, czego nie wymagasz od siebie.


Slide 23

Jak uchronić dziecko przed
trudami dorastania?









Stabilności. Uporządkuj czas, czynności, a także
przekonania moralne.
Prośbach. Nie rozkazuj, proś i szanuj prawo do
uzasadnionej odmowy spełnienia prośby.
Konsekwencji. Bądź konsekwentny również
wobec siebie.
Otwartości na informacje. Bądź gotów słuchać,
również uwag krytycznych – od dziecka też
można się czegoś nauczyć. Dyskutuj, a nie głoś
kazań.
Współdecydowaniu. Nie wyśmiewaj pomysłów
dziecka, tłumacz, rób narady rodzinne.
Humorze!


Slide 24

Jak uchronić dziecko przed
trudami dorastania?

ROZMOWA – podstawowe narzędzie
tworzenia relacji.

Co nie jest rozmową?
 prawnie kazań
 moralizowanie,
 zdania typu ja w twoim wieku…, ja byłem tak
wychowany…
 zrzędzenie,
 gderanie,
 krzyki, wrzaski,


Slide 25

Jak uchronić dziecko przed
trudami dorastania?

Jak rozmawiać z nastolatkiem?
 okazuj zainteresowanie życiem swojego
dziecka (interesuj się przyjaciółmi, szkołą)
 opowiadaj o sobie, mów o swoich uczuciach,
 rozmawiaj o wszystkim (nawet tematach
krępujących),
 słuchaj uważnie, co mówi, nie przerywaj,
 nie krytykuj drobiazgowo np. „nie garb się...
masz okropną fryzurę...”A już absolutnie nie
krytykuj przy rówieśnikach!
 chwal, wskazuj na dobre strony dziecka,


Slide 26

Jak uchronić dziecko przed
trudami dorastania?



uważaj na pułapki:

◦ Jak nie pozwolisz mi iść na dyskotekę, to ucieknę z domu - Szantaż
emocjonalny
◦ Albo pozwolicie mi jechać pod namioty, albo zrobię tak, że obleję
klasę! - Szantaż szkolny
◦ Jak nie będziesz mnie słuchać, to przestanę ci płacić za lekcje tańca Szantaż finansowy
◦ Tyle dla ciebie z ojcem poświęcamy, a ciebie nie stać nawet na
punktualny powrót do domu - Pułapka winy
◦ Musisz zrobić to, co ci każę. Bez dyskusji - Pokaz siły

wyjaśniaj dlaczego dane zachowanie jest niewłaściwe
powołując się na jego konsekwencje dla dziecka i innych,
 nie kłóć się, nastolatek i tak będzie głośniejszy i
bezwzględniejszy w argumentacji.



Slide 27

Alfabet dla rodzica nieco
ogłupiałego nastolatka













Akceptuj swoje dziecko
Bądź dla niego oparciem
Chwal go często
Dotrzymuj przyrzeczeń
Egzekwuj prawa i obowiązki
Formułuj precyzyjnie wymagania
Gospodaruj efektywnie jego czasem
Hamuj dyskretnie niewłaściwe zapędy
Interesuj się jego osobą
Jednocz jego rozum, ducha i ciało
Kieruj wszechstronnie jego rozwojem


Slide 28

Alfabet dla rodzica nieco
ogłupiałego nastolatka
















Licz się z jego zdaniem
Łagodź stresy i cierpienia
Miej cierpliwość
Nie oszukuj go
Okazuj mu zaufanie
Pokaż, że jesteś omylny
Rozwijaj jego samodzielność
Słuchaj uważnie tego, co mówi
Troszcz się o niego
Ukaż mu wartość i piękno życia
Wierz w jego możliwości
Y…? (niewiadoma – bądź na nią przygotowany
Zachęcaj go do dalszej pracy


Slide 29

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!
BIBLIOGRAFIA:












Jakubowska, B., Muszyńska, D. (2005). Bliżej siebie – dalej od narkotyków. Poradnik
dla rodziców. Broszura Krajowego biura ds. Narkomanii.
Wyszyńska, M. (2007). Młodzież nastoletnia – charakterystyka demograficzno –
społeczna w odniesieniu do zachowań ryzykownych. Pracownia Badań Nad Polityką
Demograficzną I Społeczną. Źródło: www.hli.org.pl/pl/wd/konferencja-wychowywacrazem/Wyszynska.pps
Brodecka, J. Charakterystyka rozwoju psychicznego człowieka w okresie 14 – 19 lat.
Gazeta nr 8, Pracownia Psychoterapii i Psychoedukacji. Źródło:
www.gazeta.zespolpip.pl
Berne, E. (2004). W co grają ludzie. PWN, Warszawa.
Szpikowska – Głowacka, E. (2006). Charakterystyka wieku młodzieńczego - potrzeby
naszych dzieci a rola rodziny. Źródło: www.literka.pl
Vasta, R., Haith, M., Miller, S. (2004). Psychologia dziecka. Warszawa, WSiP.
Gordon, T. (2000). Wychowanie bez porażek. Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax.
Ciupińska, B. (2004). Problemy czasu dorastania. Wychowawca, nr 9/2004.
Krzywicka, D. Zasady wychowania. Jak postępować z nastolatkiem.