System instytucjonalny Unii Europejskiej Opracował Dr Radosław Potorski System instytucjonalny Unii Europejskiej cz. I – zagadnienia wprowadzające Opracował dr Radosław Potorski • Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są: Podmioty.
Download ReportTranscript System instytucjonalny Unii Europejskiej Opracował Dr Radosław Potorski System instytucjonalny Unii Europejskiej cz. I – zagadnienia wprowadzające Opracował dr Radosław Potorski • Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są: Podmioty.
Slide 1
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 2
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 3
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 4
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 5
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 6
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 7
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 8
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 9
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 10
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 11
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 12
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 13
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 14
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 15
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 16
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 17
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 18
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 19
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 20
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 21
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 22
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 23
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 24
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 25
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 26
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 27
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 28
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 29
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 30
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 31
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 32
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 33
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 34
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 2
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 3
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 4
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 5
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 6
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 7
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 8
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 9
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 10
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 11
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 12
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 13
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 14
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 15
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 16
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 17
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 18
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 19
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 20
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 21
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 22
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 23
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 24
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 25
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 26
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 27
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 28
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 29
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 30
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 31
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 32
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 33
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.
Slide 34
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
Opracował Dr Radosław Potorski
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. I – zagadnienia wprowadzające
Opracował dr Radosław Potorski
• Elementami tworzącymi organizację międzynarodową są:
Podmioty prawa międzynarodowego (członkowie),
Akt założycielski,
Cele i zasady organizacji
Instytucje służące realizacji zadań organizacji
• jest to podział o charakterze doktrynalnym – pozwala zrozumieć
istotę rzeczy;
• instytucję są umocowane wyłącznie w Traktatach
(organy już nie koniecznie);
• zadania instytucji określane są horyzontalnie;
• instytucje pełnią prymarną rolę w zakresie danych zadań
(organy mogą mieć charakter pomocniczy).
• Traktat podpisało 6 państw: Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, RFN,
Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• EWWiS funkcjonowała poprzez odpowiednie instytucje, tj.:
Radę Ministrów,
Wysoką Władzę,
Zgromadzenie
Trybunał EWWiS
• Integrowanie rynków rozpoczęto od poziomu strefy wolnego handlu
• Traktat podpisało 6 państw EWWiS: Belgia, Holandia, Luksemburg,
Włochy, RFN, Francja
• Integracja doprowadzić miała do poprawy jakości życia i rozwoju
gospodarczego jej uczestników
• Każda z nowych Wspólnot została wyposażona we własne instytucje:
Radę Ministrów EWG,
Radę Ministrów Euroatom-u
Komisję EWG,
Komisję Euroatom-u
Zgromadzenie EWG,
Zgromadzenie Euroatom-u
Trybunał EWG ,
Trybunał Euroatom-u
Konwencja o
Połączeniu
25 III 1957
Traktat o
Fuzji
8 IV 1965
• (Jednolite) Zgromadzenie –
Parlament WE
• (Jednolity) Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Rada Wspólnot
Europejskich
• (Jednolita) Komisja Wspólnot
Europejskich
• Cele i zasady; Aksjologia
• Instytucje Wspólnot „wypożyczane” na
rzecz całej UE [wyjątek – Rada Europ.]
• EWG => WE
• Euroatom
• EWWiS
(do 23 lipca
2002)
Wspólna
Polityka
Zagraniczna
i
Bezpieczeństw
a
Współpraca w
dziedzinie
Wym. Spraw i
Spraw
Wewnętrz.
Wzmocniona współpraca; Rewizja traktatów
Przyjęcie nowego państwa
• Zlikwidowana trójfilarową konstrukcję Unii Europejskiej – powstanie
jednolitego podmiotu prawnego
• Wszystkie dotychczasowe instytucje „wypożyczane” od Wspólnot stały się
instytucjami Unii Europejskiej
• Obecnie lista instytucji UE zawarta jest w art. 13 TUE
Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu
propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej
interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw
członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań.
Instytucjami Unii są:
— Parlament Europejski,
— Rada Europejska,
— Rada,
— Komisja Europejska,
— Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
— Europejski Bank Centralny,
— Trybunał Obrachunkowy.
• dynamiczne „pomieszanie” wiązek władzy;
• określa charakter relacji władzy pomiędzy instytucjami UE;
• w Unii nie występuje trójpodział władzy;
• funkcjonuje jednakże zasada równowagi instytucjonalnej
[ma charakter jurydyczny – i stąd też jest zaskarżalna].
System instytucjonalny Unii
Europejskiej
cz. II – charakterystyka instytucji
Opracował dr Radosław Potorski
• utworzona w 1974 roku jako nieformalne forum dyskusji między
szefami państw i rządów;
• status formalny zyskała dzięki Traktatowi z Maastricht z 1992 roku;
• daje Unii impulsy niezbędne do rozwoju oraz określa ogólne kierunki
działań i priorytety polityczne.
• szefowie państw lub rządów państw członkowskich, a także jej (RE)
przewodniczący oraz przewodniczący Komisji;
•w
pracach
tejże
instytucji
uczestniczy
również
Wysoki
Przedstawiciel Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
• jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie RE mogą podjąć
decyzję, że będzie im towarzyszył jeden z ministrów, a
przewodniczącemu Komisji - członek KE.
• posiada zmienne składy osobowe;
• zasiadają w niej przedstawiciele rządów państw członkowskich
szczebla ministerialnego odpowiadający za daną dziedzinę;
• spójność między pracami poszczególnych formacji zapewnia Rada
do Spraw Ogólnych, w której skład wchodzą zazwyczaj ministrowie
spraw zagranicznych lub ministrowie spraw europejskich.
• przyjmuje akty ustawodawcze (rozporządzenia, dyrektywy itp.),
najczęściej w trybie współdecyzji z Parlamentem Europejskim;
• uczestniczy w koordynacji polityk państw członkowskich, np. w
dziedzinie gospodarki;
• rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie
ogólnych wytycznych Rady Europejskiej;
• zawiera w imieniu Unii umowy międzynarodowe;
• uchwala wraz z Parlamentem Europejskim budżet Unii.
Głosowanie
jednomyślne
Głosowanie
większością
kwalifikowaną
Głosowanie
zwykłą
większością
Do 31 X 2014
• 255/345 głosów ważonych
• za musi być większość państw [2/3 – jeśli wniosk. nie
pochodzi od KE]
• państwa „za” muszą reprez. 62% ludności UE
1 XI 2014
–
31 III 2017
• obowiązuje system większości kwalifik. ustanowiony w TL,
jednakże każde państwo może zażądać głosowania
„systemem nicejskim”
• można odwoływać się do formuły z Joaniny [3/4 ludności lub
liczby państw mniejszości blokującej]
Od 1 IV 2017
• 55% członków Rady [nie mniej niż 15]
• 65% ludności
• Jeśli RUE nie stanowi na wniosek KE lub WPdsPZiB 72%
członków RUE i 65% ludności
• każde państwo UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo),
Szef przedstawicielstwa pełni de facto rolę ambasadora swojego
kraju przy Unii Europejskiej, który zasiada w COREPERZE II;
• zadaniem tego organu jest przygotowywanie prac Rady UE
[Dochodzi tu do intensywnych negocjacji i ustaleń – tak na poziomie politycznym, jak i
formalno-prawnym – decyzji, które później omawiane i głosowane są już przez ministrów w
ramach RUE] ;
• COREPER jest wspierany przez grupy robocze, złożone z
urzędników delegowanych z przedstawicielstw oraz administracji
poszczególnych krajów (COREPER I).
• jest w pełni niezależna od rządów państw członkowskich;
• do 2014 roku każde państwo ma posiadać jednego Komisarza;
• od 1 listopada 2014 roku KE ma składać się z takiej liczby
członków – w tym z jej przewodniczącego i wysokiego przedstawiciela Unii do
spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa – która odpowiada dwóm
trzecim liczby państw członkowskich, chyba że Rada Europejska,
stanowiąc jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
Unii jako całości. Pełni 4 podstawowe funkcje:
• przedkłada wnioski legislacyjne RUE i Parlamentowi;
• realizuje i wdraża polityki oraz budżet UE;
• egzekwuje przestrzeganie prawa Unii (wspólnie z Trybunałem
Sprawiedliwości);
• reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej (tak np.
negocjując umowy między UE a innymi krajami).
Ma przyczyniać się, poprzez swoje
propozycje, do opracowania
polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa Unii
oraz realizować ją działając z
upoważnienia Rady
Dotyczy to także wspólnej polityki
bezpieczeństwa i obrony
Jest traktatowym uczestnikiem kilku organów Unii Europejskiej (!)
• przewodniczy Radzie UE do Spraw Zagranicznych;
• jest jednakże jednym z wiceprzewodniczących Komisji;
• ma on odpowiadać w ramach KE za jej obowiązki w dziedzinie
stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań
zewnętrznych Unii.
• składa się z przedstawicieli narodów państw UE;
• pierwotnie w jego skład wchodzili delegaci parlamentów
krajowych. W 1976 roku zdecydowano o przeprowadzaniu
wyborów powszechnych [pierwsze – 1979 rok];
• zgodnie z TL liczba Europosłów nie przekracza
750 + Przewodniczący;
• sytuacja szczególna w ramach wyborów z 2009 roku [wybrano 736
posłów zgodnie z TN, jednakże w trakcie kadencji
wszedł w życie TL].
• Prezydium [w tym Przewodniczący PE];
• Konferencja Przewodniczących;
• Konferencja Przewodniczących Komisji;
• grupy polityczne [nie są partiami europejskimi];
• komisje parlamentarne;
• Sekretariat Generalny.
• uczestnictwo w procesie legislacyjnym i zróżnicowany wpływ na
tworzone prawo w zależności od tego, która z przewidzianych
prawem traktatowym procedur ma zastosowanie;
• uczestnictwo w procesie uchwalania budżetu;
• uprawnienia kontrolne względem organów wykonawczych UE
(semi polityczna kontrola parlamentarna – np. przyjmowanie
corocznych
raportów
z
przebiegu
działalności
Komisji
Europejskiej, czy art. 225 TFUE – pośrednia inicjatywa
prawodawcza).
Analizując wszystkie uprawnienia PE można także wymienić te,
których rolę można byłoby scharakteryzować jako kompetencję
organizacyjną w zakresie wprowadzania kontroli społecznej do
systemu politycznego Unii Europejskiej.
Tak np.:
• prawo do powołania tymczasowych komisji śledczych, czy też
• prawo przyjmowania petycji.
Nie
oznacza
ono
bynajmniej,
że
UE
jest
organizacją
o
niedemokratycznym charakterze. Za pojęciem tym kryje się bardzo
ograniczony wpływ obywateli Unii na kształt prawa unijnego, które
później decyduje o ich losie.
W obecnej formie PE nie posiada podstawowych prerogatyw
legislatywy tj. nieograniczonej inicjatywy prawodawczej, czy
nieskrępowanego prawa do uchwalania budżetu.
W efekcie dotychczasowych postępów w tym zakresie została
wytworzona instytucja hybrydowa o szczególnych funkcjach.