Slide 1

Prezentacja na
Tropiciela Dziejów
Autor dh. Filip Bułkowski
Zadanie; Stworzyć przewodnik po:
-3 Kościołach
-2 Pałacach Magnackich
-1 Zamku
Rozpisane przez Jakuba Krasnego.

Kościoły w Krakowie

Kościół Św. Barbary








Wzniesiony w latach 1338-1402.
Prawdopodobnie pierwotnie pełnił funkcję
kościoła cmentarnego (plac Mariacki przed
kościołem był przez wiele wieków
cmentarzem parafialnym).
W 1583 roku kościół został przekazany
jezuitom. W tym czasie swoje kazania
wygłaszał tutaj o. Piotr Skarga.
Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 roku,
kościół przejęła Krakowska Kongregacja
Kupiecka, a w roku 1796 przejęli go
bożogrobcy.
W 1874 roku ponownie kościół jest w
posiadaniu jezuitów.

Architektura










Jest to gotycka budowla ceglana
Nakryta jest dwuspadowym dachem z
barokową wieżyczką na sygnaturkę,
przypisywaną Franciszkowi Placidi
Fasada kościoła znajduje się od strony pl.
Mariackiego; jest bezwieżowa, ze szkarpą na
osi, zamknięta trójkątnym szczytem.
Poprzedza ją tzw. Ogrojec – kaplica
cmentarna połączona z kruchtą, z zewnątrz
dekorowana rzeźbiarsko.
Wnętrze kościoła uległo barokizacji (16881692); wyposażenie wykonano w latach
1700-1767.
Ołtarz główny, z lat 1760-1764, zawiera
gotycki krucyfiks z ok. 1420 roku.
Wewnątrz, na tle późnogotyckich malowideł,
stoi pełnoplastyczna grupa rzeźbiarska
przedstawiająca Modlitwę w Ogrójcu,
przypisywana kręgowi Wita Stwosza (XV
wiek).

Kościół Św. Katarzyny
Aleksandryjskiej i Św. Małgorzaty






Zespół ten jest jednym z najlepszych
przykładów architektury gotyckiej w
Polsce. Smukła i strzelista sylwetka
świątyni, różnorodność form i detalu
architektonicznego, bogactwo pamiątek
średniowiecznych wyróżniają ten
zespół w europejskim budownictwie z
czasów dojrzałego gotyku.
Powstanie zawdzięcza Kazimierzowi
Wielkiemu który sprowadził zakon
augustianów do Krakowa, i 1342 – z tą
datą wiąże się rozpoczęcie budowy
zespołu klasztornego, a dokładniej
wschodniego ramienia klasztoru z
kaplicami św. Tomasza i św. Doroty.
Król chciał, aby założone przez niego
nowe miasto Kazimierz prócz kościoła
parafialnego pw. Bożego Ciała
posiadało nowy kościół, równie piękny,
jak świątynie sąsiedniego wówczas
Krakowa.

Kościół nawiedzały kataklizmy –
powódź w 1534 oraz pożar w 1556. Z
kolei w trakcie potopu szwedzkiego
urządzono tutaj lazaret.

Architektura








Jest to kościół trójnawowy, bazylikowy,
bezwieżowy, bez transeptu.
Pięcioprzęsłowe prezbiterium zakończone
jest pięciobocznie, ma późnogotyckie
sklepienie gwiaździste. Z kolei korpus
nawowy ma jedynie cztery przęsła, co jest
efektem zaniechania budowy planowanego
przęsła piątego.
Obecne sklepienie nawy głównej kościoła
pochodzi z XIX wieku i jest drewnianą
imitacją poprzedniego, zniszczonego w
czasie trzęsienia ziemi z 1443r.
Wyposażenie kościoła jest bardzo skromne,
co podkreśla czystość linii
architektonicznych. Najcenniejszymi
dziełami sztuki są trójkondygnacyjny
barokowy ołtarz główny z 1634, z obrazem
przedstawiającym mistyczne zaślubiny św.
Katarzyny pędzla Andrzeja Wenesty.
Od północy sąsiaduje z kościołem gotycki
klasztor augustianów z wirydarzem i
krużgankami. Na krużgankach zachował się
zespół renesansowych i gotyckich fresków,
a wśród nich Misericordia Domini.

Bazylika Najświętszego Serca Pana
Jezusa










W tym miejscu jezuici osiedlili się w 1868 roku,
a dwa lata później postawiono pierwszą
kaplicę, która szybko okazała się
niewystarczająca.
W 1903 zapadła decyzja o budowie nowej,
okazałej świątyni. Do realizacji przyjęto projekt
architekta Franciszka Mączyńskiego.
1 listopada 1909 roku biskup sufragan
krakowski Anatol Nowak poświęcił kamień
węgielny nowego kościoła. Budowa trwała do
1912, jednak wyposażenie i zdobienie kościoła
ze względu na działania wojenne się mocno
przedłużyły. Ostatecznie oficjalna konsekracja
odbyła się 29 maja 1921 roku, biskup Anatol
Nowak dokonał jej w towarzystwie 24 innych
biskupów, którzy przebywali wówczas w
Krakowie, na Konferencji Episkopatu Polski.

W 1960 roku papież Jan XXIII nadał kościołowi
tytuł bazyliki mniejszej, a od 1966 roku jest on
wpisany w rejestr zabytków.
W 1960 roku urządzono w kościele kaplicę
adoracji Najświętszego Sakramentu, którą 29
października poświęcił kardynał Karol Wojtyła.

Architektura







Architekt kościoła odwołał się nie tylko do
modernizmu, lecz także do wzorców
tradycji romańskiej, gotyckiej i barokowej.
Wieża kościelna ma 68 metrów wysokości i
jest jedną z najwyższych w Krakowie.
Ściany kościoła wykonano z czerwonej
cegły, obramowania okien i detale z
szarego kamienia. Pośrodku w zwieńczeniu
każdego okna umieszczono mozaiki herby miast, które przyczyniły się do
budowy kościoła.
Nad portalem wejściowym, pod wieżą
znajduje się mozaika "Przebicie boku
Chrystusa", wykonana według projektu
Jana Bukowskiego, a nieco wyżej, rzeźby
projektowane przez Xawerego
Dunikowskiego. Postać Chrystusa w
kamieniu odkuł Karol Hukan, boczne
postacie odlano z ołowiu w 1913 roku.
Symbolizują one ludzkość cierpiącą i
szukającą pocieszenia u Bożego Serca.
Na zewnątrz zakrystii, na tle wschodniej
ściany kościoła, znajduje się pomnik twórcy
świątyni Franciszka Mączyńskiego z 1912
roku, autorstwa Xawerego Dunikowskiego.
Posąg odlany z brązu ofiarowała jezuitom
wdowa po architekcie w 1953 roku.

Pałace Magnackie

Przeworsk









Pierwsza historyczna
wzmianka o osadzie pochodzi
z 1280 r., chociaż już na
przełomie IX i X wieku istniał
tu gród zwany „kniażym
grodziszczem”.
W roku 1340 wieś Przeworsko
z nadania króla Kazimierza
Wielkiego weszła w
posiadanie rodziny
Tarnowskich. Przez kolejnych
kilka wieków pozostawał
miastem prywatnym w
posiadaniu znamienitych
rodów Tarnowskich, Kostków,
Ostrogskich i Lubomirskich.
Mimo iż w XIX wieku przestał
być miastem prywatnym,
potomkowie ostatnich
właścicieli miasta przebywali
tu do 1944 r.
Budowę pałacu książąt
Lubomirskich w Przeworsku
zawdzięczamy księżnej Izabeli
z Czartoryskich Lubomirskiej,
pani na Łańcucie.. W czasie II
wojny światowej jak i w
okresie powojennym zespół
pałacowo-parkowy nie poniósł
poważniejszych strat w
zabudowie, jednak jego

Architektura







Do roku 1802 budową kierował architekt nadworny księżnej Jan Griesmeyer. W
1803 r. nowym architektem księżnej Lubomirskiej został Christian Piotr Aigner.
Bryła pałacu, której nadano cechy angielskiego klasycyzmu, o wywarzonej i
oszczędnej dekoracji architektonicznej urozmaicona została przez ustawiony przy
elewacji zachodniej rząd filarów podtrzymujących taras. W jego podcieniu
urządzono otwartą galerię rzeźby. Wnętrza pałacu kontrastowały z tym skromnym
wystrojem elewacji i budziły zachwyt gości, czego dowodzą liczne relacje w
pamiętnikach i listach z XIX w.
Dzięki osobistemu zaangażowaniu Teresy i Henryka Lubomirskich zyskał nową
kompozycję. W miejsce dawnego ogrodu włoskiego książęca para zaprojektowała
angielski park krajobrazowy. Wykorzystywał on naturalne ukształtowanie terenu
oraz zakola rzeki, które były nieodzownym elementem ogrodu romantycznego.
Oprócz krajowych gatunków drzew znalazły się tu drzewa obcego pochodzenia
takie jak sosny amerykańskie, platany i tulipanowce. W obrębie parku zostały
usytuowane różne budowle należące do kompleksu pałacowego: oficyny gościnna
i kuchenna, dom burgrabiego (mieszkanie rządcy), stajnie z powozownią i domem
koniuszego, dom ogrodnika i dwie oranżerie.
Andrzej Lubomirski objął ordynację w 1882 r.,Nie kontynuował podjętej przez ojca
rozbudowy pałacu, a rozpoczął realizację własnych planów przekształcenia
rezydencji. Pierwszym etapem była budowa na przełomie XIX i XX w. nowej
oficyny gościnnej o cechach eklektycznych, przylegającej do oficyny kuchennej.
Około 1900 r. zelektryfikowano pałac wraz z budynkami pełniącymi funkcje
służebne i wybudowano budynek dla motoru elektrycznego – agregatu
prądotwórczego zasilającego w energię także pozostałe budynki Ordynacji.

Markowce









Markowce wzmiankowane są już w 1376
roku (de Markowa)
W roku 1376 wieś należy do szlachcica o
imieniu Albysko de Markowa. .
W 1420 r. Honko Aleksander z Markowiec
sprzedał połowę wioski Pawłowi z
Pobiedna. W wieku siedemnastym wioska
należała do Leszczyńskich a w pierwszej
połowie dziewiętnastego wieku do
Hieronima Romera.
Na przełomie tegoż i dwudziestego
stulecia kolejni właściciele - Jachimowscy
budują nowy dwór, w miejscu starszego
budynku. Dwór Jachimowskich,
wzniesiony na przełomie dziewiętnastego
i dwudziestego wieku, na miejscu
starszego. Frontem zwrócony na zachód,
murowany, otynkowany. Piętrowy –
częściowo podpiwniczony. Piwnice
sklepione kolebkowo pochodzą z XVIIXVIII wieku. Przy fasadzie wieża i loggia.
Dach dwuspadowy, kryty dachówką. Przy
dworze resztki krajobrazowego parku z
przełomu dziewiętnastego i dwudziestego
stulecia. Obecnie w rękach prywatnych,
dwór jest wystawiony na sprzedaż.
Między pałacem a folwarkiem istnieje
zbiorowa mogiła z II wojny światowej

Zamek w Łańcucie

Historia do
1944 r.







Zamek powstał w obecnym miejscu i
kształcie w 1. połowie XVII wieku, gdy
został zakupiony przez Lubomirskich. Od
tego czasu był przez kolejne pokolenia
rozbudowywany i upiększany,
przechodząc po drodze również kilka
znacznych i udanych przebudów.
Powstały również kolejne budynki a
tereny fortyfikacji ziemnych zamieniono
na ogrody.
W roku 1745 właścicielem zamku w
Łańcucie został marszałek wielki koronny
Stanisław Lubomirski, którego żoną była
Izabela Lubomirska z Czartoryskich. Po
śmierci Stanisława Lubomirskiego pełne
władanie nad zamkiem uzyskała jego
żona, a z kolei po jej śmierci w roku 1816
Łańcut przeszedł w ręce jej wnuków
Alfreda i Artura Potockich. W roku 1830
Łańcut stał się ordynacją z Alfredem
Potockim jako pierwszym ordynatem.
Artur Potocki otrzymał Krzeszowice.
Potoccy w czasie II wojny światowej nie
byli prześladowani przez Niemców, a w
zamku mieścił się sztab Wehrmachtu.
Przed wkroczeniem Armii Czerwonej 1
sierpnia 1944 roku, Alfredowi Potockiemu
udało się uciec na Zachód, bardzo wiele
dóbr zamkowych za pozwoleniem
Niemców wywieźć. W czasie działań
wojennych II wojny światowej zamek nie
ucierpiał.

Historia po
1945r.







Zamek został przejęty przez władze Polski
Ludowej i zamieniony w muzeum. Można tu
zamówić lekcje m.in. na tematy biblijne i
mitologiczne w malarstwie, judaizm – religia i
sztuka, obyczaje i zwyczaje w dawnej Polsce,
teatr dworski i tradycje żywych obrazów. Co do
ostatniego tematu to służą mu m.in. oryginalne
dekoracje teatralne i scenograficzne projekty z
przełomu XIX i XX w., unikatowe w skali
polskiej.
Zamek pełni również funkcje reprezentacyjne i
służebne wobec instytucji państwowych. W
1996 roku odbyło się tu spotkanie 9
prezydentów państw Europy Środkowej. Dość
często odbywają się w nim również sympozja
naukowe. Osobom fizycznym i instytucjom
prywatnym pomieszczeń zamkowych nie
udostępnia się. Wyjątek uczyniono jedynie
dwa razy – dla potomków byłych właścicieli. W
zamku odbyły się uroczystości ślubne
Stanisława Potockiego i Rosy Larco de la
Fuente oraz część uroczystości pogrzebowych
związanych ze sprowadzeniem do Polski
prochów śp. Elżbiety z Radziwiłłów Potockiej,
jej synów Alfreda i Jerzego oraz jego żony
Susany Iturreguiy Orbegoso.
W 2005 r. zespół zamkowy został uznany
przez Prezydenta RP za pomnik historii.


Slide 2

Prezentacja na
Tropiciela Dziejów
Autor dh. Filip Bułkowski
Zadanie; Stworzyć przewodnik po:
-3 Kościołach
-2 Pałacach Magnackich
-1 Zamku
Rozpisane przez Jakuba Krasnego.

Kościoły w Krakowie

Kościół Św. Barbary








Wzniesiony w latach 1338-1402.
Prawdopodobnie pierwotnie pełnił funkcję
kościoła cmentarnego (plac Mariacki przed
kościołem był przez wiele wieków
cmentarzem parafialnym).
W 1583 roku kościół został przekazany
jezuitom. W tym czasie swoje kazania
wygłaszał tutaj o. Piotr Skarga.
Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 roku,
kościół przejęła Krakowska Kongregacja
Kupiecka, a w roku 1796 przejęli go
bożogrobcy.
W 1874 roku ponownie kościół jest w
posiadaniu jezuitów.

Architektura










Jest to gotycka budowla ceglana
Nakryta jest dwuspadowym dachem z
barokową wieżyczką na sygnaturkę,
przypisywaną Franciszkowi Placidi
Fasada kościoła znajduje się od strony pl.
Mariackiego; jest bezwieżowa, ze szkarpą na
osi, zamknięta trójkątnym szczytem.
Poprzedza ją tzw. Ogrojec – kaplica
cmentarna połączona z kruchtą, z zewnątrz
dekorowana rzeźbiarsko.
Wnętrze kościoła uległo barokizacji (16881692); wyposażenie wykonano w latach
1700-1767.
Ołtarz główny, z lat 1760-1764, zawiera
gotycki krucyfiks z ok. 1420 roku.
Wewnątrz, na tle późnogotyckich malowideł,
stoi pełnoplastyczna grupa rzeźbiarska
przedstawiająca Modlitwę w Ogrójcu,
przypisywana kręgowi Wita Stwosza (XV
wiek).

Kościół Św. Katarzyny
Aleksandryjskiej i Św. Małgorzaty






Zespół ten jest jednym z najlepszych
przykładów architektury gotyckiej w
Polsce. Smukła i strzelista sylwetka
świątyni, różnorodność form i detalu
architektonicznego, bogactwo pamiątek
średniowiecznych wyróżniają ten
zespół w europejskim budownictwie z
czasów dojrzałego gotyku.
Powstanie zawdzięcza Kazimierzowi
Wielkiemu który sprowadził zakon
augustianów do Krakowa, i 1342 – z tą
datą wiąże się rozpoczęcie budowy
zespołu klasztornego, a dokładniej
wschodniego ramienia klasztoru z
kaplicami św. Tomasza i św. Doroty.
Król chciał, aby założone przez niego
nowe miasto Kazimierz prócz kościoła
parafialnego pw. Bożego Ciała
posiadało nowy kościół, równie piękny,
jak świątynie sąsiedniego wówczas
Krakowa.

Kościół nawiedzały kataklizmy –
powódź w 1534 oraz pożar w 1556. Z
kolei w trakcie potopu szwedzkiego
urządzono tutaj lazaret.

Architektura








Jest to kościół trójnawowy, bazylikowy,
bezwieżowy, bez transeptu.
Pięcioprzęsłowe prezbiterium zakończone
jest pięciobocznie, ma późnogotyckie
sklepienie gwiaździste. Z kolei korpus
nawowy ma jedynie cztery przęsła, co jest
efektem zaniechania budowy planowanego
przęsła piątego.
Obecne sklepienie nawy głównej kościoła
pochodzi z XIX wieku i jest drewnianą
imitacją poprzedniego, zniszczonego w
czasie trzęsienia ziemi z 1443r.
Wyposażenie kościoła jest bardzo skromne,
co podkreśla czystość linii
architektonicznych. Najcenniejszymi
dziełami sztuki są trójkondygnacyjny
barokowy ołtarz główny z 1634, z obrazem
przedstawiającym mistyczne zaślubiny św.
Katarzyny pędzla Andrzeja Wenesty.
Od północy sąsiaduje z kościołem gotycki
klasztor augustianów z wirydarzem i
krużgankami. Na krużgankach zachował się
zespół renesansowych i gotyckich fresków,
a wśród nich Misericordia Domini.

Bazylika Najświętszego Serca Pana
Jezusa










W tym miejscu jezuici osiedlili się w 1868 roku,
a dwa lata później postawiono pierwszą
kaplicę, która szybko okazała się
niewystarczająca.
W 1903 zapadła decyzja o budowie nowej,
okazałej świątyni. Do realizacji przyjęto projekt
architekta Franciszka Mączyńskiego.
1 listopada 1909 roku biskup sufragan
krakowski Anatol Nowak poświęcił kamień
węgielny nowego kościoła. Budowa trwała do
1912, jednak wyposażenie i zdobienie kościoła
ze względu na działania wojenne się mocno
przedłużyły. Ostatecznie oficjalna konsekracja
odbyła się 29 maja 1921 roku, biskup Anatol
Nowak dokonał jej w towarzystwie 24 innych
biskupów, którzy przebywali wówczas w
Krakowie, na Konferencji Episkopatu Polski.

W 1960 roku papież Jan XXIII nadał kościołowi
tytuł bazyliki mniejszej, a od 1966 roku jest on
wpisany w rejestr zabytków.
W 1960 roku urządzono w kościele kaplicę
adoracji Najświętszego Sakramentu, którą 29
października poświęcił kardynał Karol Wojtyła.

Architektura







Architekt kościoła odwołał się nie tylko do
modernizmu, lecz także do wzorców
tradycji romańskiej, gotyckiej i barokowej.
Wieża kościelna ma 68 metrów wysokości i
jest jedną z najwyższych w Krakowie.
Ściany kościoła wykonano z czerwonej
cegły, obramowania okien i detale z
szarego kamienia. Pośrodku w zwieńczeniu
każdego okna umieszczono mozaiki herby miast, które przyczyniły się do
budowy kościoła.
Nad portalem wejściowym, pod wieżą
znajduje się mozaika "Przebicie boku
Chrystusa", wykonana według projektu
Jana Bukowskiego, a nieco wyżej, rzeźby
projektowane przez Xawerego
Dunikowskiego. Postać Chrystusa w
kamieniu odkuł Karol Hukan, boczne
postacie odlano z ołowiu w 1913 roku.
Symbolizują one ludzkość cierpiącą i
szukającą pocieszenia u Bożego Serca.
Na zewnątrz zakrystii, na tle wschodniej
ściany kościoła, znajduje się pomnik twórcy
świątyni Franciszka Mączyńskiego z 1912
roku, autorstwa Xawerego Dunikowskiego.
Posąg odlany z brązu ofiarowała jezuitom
wdowa po architekcie w 1953 roku.

Pałace Magnackie

Przeworsk









Pierwsza historyczna
wzmianka o osadzie pochodzi
z 1280 r., chociaż już na
przełomie IX i X wieku istniał
tu gród zwany „kniażym
grodziszczem”.
W roku 1340 wieś Przeworsko
z nadania króla Kazimierza
Wielkiego weszła w
posiadanie rodziny
Tarnowskich. Przez kolejnych
kilka wieków pozostawał
miastem prywatnym w
posiadaniu znamienitych
rodów Tarnowskich, Kostków,
Ostrogskich i Lubomirskich.
Mimo iż w XIX wieku przestał
być miastem prywatnym,
potomkowie ostatnich
właścicieli miasta przebywali
tu do 1944 r.
Budowę pałacu książąt
Lubomirskich w Przeworsku
zawdzięczamy księżnej Izabeli
z Czartoryskich Lubomirskiej,
pani na Łańcucie.. W czasie II
wojny światowej jak i w
okresie powojennym zespół
pałacowo-parkowy nie poniósł
poważniejszych strat w
zabudowie, jednak jego

Architektura







Do roku 1802 budową kierował architekt nadworny księżnej Jan Griesmeyer. W
1803 r. nowym architektem księżnej Lubomirskiej został Christian Piotr Aigner.
Bryła pałacu, której nadano cechy angielskiego klasycyzmu, o wywarzonej i
oszczędnej dekoracji architektonicznej urozmaicona została przez ustawiony przy
elewacji zachodniej rząd filarów podtrzymujących taras. W jego podcieniu
urządzono otwartą galerię rzeźby. Wnętrza pałacu kontrastowały z tym skromnym
wystrojem elewacji i budziły zachwyt gości, czego dowodzą liczne relacje w
pamiętnikach i listach z XIX w.
Dzięki osobistemu zaangażowaniu Teresy i Henryka Lubomirskich zyskał nową
kompozycję. W miejsce dawnego ogrodu włoskiego książęca para zaprojektowała
angielski park krajobrazowy. Wykorzystywał on naturalne ukształtowanie terenu
oraz zakola rzeki, które były nieodzownym elementem ogrodu romantycznego.
Oprócz krajowych gatunków drzew znalazły się tu drzewa obcego pochodzenia
takie jak sosny amerykańskie, platany i tulipanowce. W obrębie parku zostały
usytuowane różne budowle należące do kompleksu pałacowego: oficyny gościnna
i kuchenna, dom burgrabiego (mieszkanie rządcy), stajnie z powozownią i domem
koniuszego, dom ogrodnika i dwie oranżerie.
Andrzej Lubomirski objął ordynację w 1882 r.,Nie kontynuował podjętej przez ojca
rozbudowy pałacu, a rozpoczął realizację własnych planów przekształcenia
rezydencji. Pierwszym etapem była budowa na przełomie XIX i XX w. nowej
oficyny gościnnej o cechach eklektycznych, przylegającej do oficyny kuchennej.
Około 1900 r. zelektryfikowano pałac wraz z budynkami pełniącymi funkcje
służebne i wybudowano budynek dla motoru elektrycznego – agregatu
prądotwórczego zasilającego w energię także pozostałe budynki Ordynacji.

Markowce









Markowce wzmiankowane są już w 1376
roku (de Markowa)
W roku 1376 wieś należy do szlachcica o
imieniu Albysko de Markowa. .
W 1420 r. Honko Aleksander z Markowiec
sprzedał połowę wioski Pawłowi z
Pobiedna. W wieku siedemnastym wioska
należała do Leszczyńskich a w pierwszej
połowie dziewiętnastego wieku do
Hieronima Romera.
Na przełomie tegoż i dwudziestego
stulecia kolejni właściciele - Jachimowscy
budują nowy dwór, w miejscu starszego
budynku. Dwór Jachimowskich,
wzniesiony na przełomie dziewiętnastego
i dwudziestego wieku, na miejscu
starszego. Frontem zwrócony na zachód,
murowany, otynkowany. Piętrowy –
częściowo podpiwniczony. Piwnice
sklepione kolebkowo pochodzą z XVIIXVIII wieku. Przy fasadzie wieża i loggia.
Dach dwuspadowy, kryty dachówką. Przy
dworze resztki krajobrazowego parku z
przełomu dziewiętnastego i dwudziestego
stulecia. Obecnie w rękach prywatnych,
dwór jest wystawiony na sprzedaż.
Między pałacem a folwarkiem istnieje
zbiorowa mogiła z II wojny światowej

Zamek w Łańcucie

Historia do
1944 r.







Zamek powstał w obecnym miejscu i
kształcie w 1. połowie XVII wieku, gdy
został zakupiony przez Lubomirskich. Od
tego czasu był przez kolejne pokolenia
rozbudowywany i upiększany,
przechodząc po drodze również kilka
znacznych i udanych przebudów.
Powstały również kolejne budynki a
tereny fortyfikacji ziemnych zamieniono
na ogrody.
W roku 1745 właścicielem zamku w
Łańcucie został marszałek wielki koronny
Stanisław Lubomirski, którego żoną była
Izabela Lubomirska z Czartoryskich. Po
śmierci Stanisława Lubomirskiego pełne
władanie nad zamkiem uzyskała jego
żona, a z kolei po jej śmierci w roku 1816
Łańcut przeszedł w ręce jej wnuków
Alfreda i Artura Potockich. W roku 1830
Łańcut stał się ordynacją z Alfredem
Potockim jako pierwszym ordynatem.
Artur Potocki otrzymał Krzeszowice.
Potoccy w czasie II wojny światowej nie
byli prześladowani przez Niemców, a w
zamku mieścił się sztab Wehrmachtu.
Przed wkroczeniem Armii Czerwonej 1
sierpnia 1944 roku, Alfredowi Potockiemu
udało się uciec na Zachód, bardzo wiele
dóbr zamkowych za pozwoleniem
Niemców wywieźć. W czasie działań
wojennych II wojny światowej zamek nie
ucierpiał.

Historia po
1945r.







Zamek został przejęty przez władze Polski
Ludowej i zamieniony w muzeum. Można tu
zamówić lekcje m.in. na tematy biblijne i
mitologiczne w malarstwie, judaizm – religia i
sztuka, obyczaje i zwyczaje w dawnej Polsce,
teatr dworski i tradycje żywych obrazów. Co do
ostatniego tematu to służą mu m.in. oryginalne
dekoracje teatralne i scenograficzne projekty z
przełomu XIX i XX w., unikatowe w skali
polskiej.
Zamek pełni również funkcje reprezentacyjne i
służebne wobec instytucji państwowych. W
1996 roku odbyło się tu spotkanie 9
prezydentów państw Europy Środkowej. Dość
często odbywają się w nim również sympozja
naukowe. Osobom fizycznym i instytucjom
prywatnym pomieszczeń zamkowych nie
udostępnia się. Wyjątek uczyniono jedynie
dwa razy – dla potomków byłych właścicieli. W
zamku odbyły się uroczystości ślubne
Stanisława Potockiego i Rosy Larco de la
Fuente oraz część uroczystości pogrzebowych
związanych ze sprowadzeniem do Polski
prochów śp. Elżbiety z Radziwiłłów Potockiej,
jej synów Alfreda i Jerzego oraz jego żony
Susany Iturreguiy Orbegoso.
W 2005 r. zespół zamkowy został uznany
przez Prezydenta RP za pomnik historii.


Slide 3

Prezentacja na
Tropiciela Dziejów
Autor dh. Filip Bułkowski
Zadanie; Stworzyć przewodnik po:
-3 Kościołach
-2 Pałacach Magnackich
-1 Zamku
Rozpisane przez Jakuba Krasnego.

Kościoły w Krakowie

Kościół Św. Barbary








Wzniesiony w latach 1338-1402.
Prawdopodobnie pierwotnie pełnił funkcję
kościoła cmentarnego (plac Mariacki przed
kościołem był przez wiele wieków
cmentarzem parafialnym).
W 1583 roku kościół został przekazany
jezuitom. W tym czasie swoje kazania
wygłaszał tutaj o. Piotr Skarga.
Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 roku,
kościół przejęła Krakowska Kongregacja
Kupiecka, a w roku 1796 przejęli go
bożogrobcy.
W 1874 roku ponownie kościół jest w
posiadaniu jezuitów.

Architektura










Jest to gotycka budowla ceglana
Nakryta jest dwuspadowym dachem z
barokową wieżyczką na sygnaturkę,
przypisywaną Franciszkowi Placidi
Fasada kościoła znajduje się od strony pl.
Mariackiego; jest bezwieżowa, ze szkarpą na
osi, zamknięta trójkątnym szczytem.
Poprzedza ją tzw. Ogrojec – kaplica
cmentarna połączona z kruchtą, z zewnątrz
dekorowana rzeźbiarsko.
Wnętrze kościoła uległo barokizacji (16881692); wyposażenie wykonano w latach
1700-1767.
Ołtarz główny, z lat 1760-1764, zawiera
gotycki krucyfiks z ok. 1420 roku.
Wewnątrz, na tle późnogotyckich malowideł,
stoi pełnoplastyczna grupa rzeźbiarska
przedstawiająca Modlitwę w Ogrójcu,
przypisywana kręgowi Wita Stwosza (XV
wiek).

Kościół Św. Katarzyny
Aleksandryjskiej i Św. Małgorzaty






Zespół ten jest jednym z najlepszych
przykładów architektury gotyckiej w
Polsce. Smukła i strzelista sylwetka
świątyni, różnorodność form i detalu
architektonicznego, bogactwo pamiątek
średniowiecznych wyróżniają ten
zespół w europejskim budownictwie z
czasów dojrzałego gotyku.
Powstanie zawdzięcza Kazimierzowi
Wielkiemu który sprowadził zakon
augustianów do Krakowa, i 1342 – z tą
datą wiąże się rozpoczęcie budowy
zespołu klasztornego, a dokładniej
wschodniego ramienia klasztoru z
kaplicami św. Tomasza i św. Doroty.
Król chciał, aby założone przez niego
nowe miasto Kazimierz prócz kościoła
parafialnego pw. Bożego Ciała
posiadało nowy kościół, równie piękny,
jak świątynie sąsiedniego wówczas
Krakowa.

Kościół nawiedzały kataklizmy –
powódź w 1534 oraz pożar w 1556. Z
kolei w trakcie potopu szwedzkiego
urządzono tutaj lazaret.

Architektura








Jest to kościół trójnawowy, bazylikowy,
bezwieżowy, bez transeptu.
Pięcioprzęsłowe prezbiterium zakończone
jest pięciobocznie, ma późnogotyckie
sklepienie gwiaździste. Z kolei korpus
nawowy ma jedynie cztery przęsła, co jest
efektem zaniechania budowy planowanego
przęsła piątego.
Obecne sklepienie nawy głównej kościoła
pochodzi z XIX wieku i jest drewnianą
imitacją poprzedniego, zniszczonego w
czasie trzęsienia ziemi z 1443r.
Wyposażenie kościoła jest bardzo skromne,
co podkreśla czystość linii
architektonicznych. Najcenniejszymi
dziełami sztuki są trójkondygnacyjny
barokowy ołtarz główny z 1634, z obrazem
przedstawiającym mistyczne zaślubiny św.
Katarzyny pędzla Andrzeja Wenesty.
Od północy sąsiaduje z kościołem gotycki
klasztor augustianów z wirydarzem i
krużgankami. Na krużgankach zachował się
zespół renesansowych i gotyckich fresków,
a wśród nich Misericordia Domini.

Bazylika Najświętszego Serca Pana
Jezusa










W tym miejscu jezuici osiedlili się w 1868 roku,
a dwa lata później postawiono pierwszą
kaplicę, która szybko okazała się
niewystarczająca.
W 1903 zapadła decyzja o budowie nowej,
okazałej świątyni. Do realizacji przyjęto projekt
architekta Franciszka Mączyńskiego.
1 listopada 1909 roku biskup sufragan
krakowski Anatol Nowak poświęcił kamień
węgielny nowego kościoła. Budowa trwała do
1912, jednak wyposażenie i zdobienie kościoła
ze względu na działania wojenne się mocno
przedłużyły. Ostatecznie oficjalna konsekracja
odbyła się 29 maja 1921 roku, biskup Anatol
Nowak dokonał jej w towarzystwie 24 innych
biskupów, którzy przebywali wówczas w
Krakowie, na Konferencji Episkopatu Polski.

W 1960 roku papież Jan XXIII nadał kościołowi
tytuł bazyliki mniejszej, a od 1966 roku jest on
wpisany w rejestr zabytków.
W 1960 roku urządzono w kościele kaplicę
adoracji Najświętszego Sakramentu, którą 29
października poświęcił kardynał Karol Wojtyła.

Architektura







Architekt kościoła odwołał się nie tylko do
modernizmu, lecz także do wzorców
tradycji romańskiej, gotyckiej i barokowej.
Wieża kościelna ma 68 metrów wysokości i
jest jedną z najwyższych w Krakowie.
Ściany kościoła wykonano z czerwonej
cegły, obramowania okien i detale z
szarego kamienia. Pośrodku w zwieńczeniu
każdego okna umieszczono mozaiki herby miast, które przyczyniły się do
budowy kościoła.
Nad portalem wejściowym, pod wieżą
znajduje się mozaika "Przebicie boku
Chrystusa", wykonana według projektu
Jana Bukowskiego, a nieco wyżej, rzeźby
projektowane przez Xawerego
Dunikowskiego. Postać Chrystusa w
kamieniu odkuł Karol Hukan, boczne
postacie odlano z ołowiu w 1913 roku.
Symbolizują one ludzkość cierpiącą i
szukającą pocieszenia u Bożego Serca.
Na zewnątrz zakrystii, na tle wschodniej
ściany kościoła, znajduje się pomnik twórcy
świątyni Franciszka Mączyńskiego z 1912
roku, autorstwa Xawerego Dunikowskiego.
Posąg odlany z brązu ofiarowała jezuitom
wdowa po architekcie w 1953 roku.

Pałace Magnackie

Przeworsk









Pierwsza historyczna
wzmianka o osadzie pochodzi
z 1280 r., chociaż już na
przełomie IX i X wieku istniał
tu gród zwany „kniażym
grodziszczem”.
W roku 1340 wieś Przeworsko
z nadania króla Kazimierza
Wielkiego weszła w
posiadanie rodziny
Tarnowskich. Przez kolejnych
kilka wieków pozostawał
miastem prywatnym w
posiadaniu znamienitych
rodów Tarnowskich, Kostków,
Ostrogskich i Lubomirskich.
Mimo iż w XIX wieku przestał
być miastem prywatnym,
potomkowie ostatnich
właścicieli miasta przebywali
tu do 1944 r.
Budowę pałacu książąt
Lubomirskich w Przeworsku
zawdzięczamy księżnej Izabeli
z Czartoryskich Lubomirskiej,
pani na Łańcucie.. W czasie II
wojny światowej jak i w
okresie powojennym zespół
pałacowo-parkowy nie poniósł
poważniejszych strat w
zabudowie, jednak jego

Architektura







Do roku 1802 budową kierował architekt nadworny księżnej Jan Griesmeyer. W
1803 r. nowym architektem księżnej Lubomirskiej został Christian Piotr Aigner.
Bryła pałacu, której nadano cechy angielskiego klasycyzmu, o wywarzonej i
oszczędnej dekoracji architektonicznej urozmaicona została przez ustawiony przy
elewacji zachodniej rząd filarów podtrzymujących taras. W jego podcieniu
urządzono otwartą galerię rzeźby. Wnętrza pałacu kontrastowały z tym skromnym
wystrojem elewacji i budziły zachwyt gości, czego dowodzą liczne relacje w
pamiętnikach i listach z XIX w.
Dzięki osobistemu zaangażowaniu Teresy i Henryka Lubomirskich zyskał nową
kompozycję. W miejsce dawnego ogrodu włoskiego książęca para zaprojektowała
angielski park krajobrazowy. Wykorzystywał on naturalne ukształtowanie terenu
oraz zakola rzeki, które były nieodzownym elementem ogrodu romantycznego.
Oprócz krajowych gatunków drzew znalazły się tu drzewa obcego pochodzenia
takie jak sosny amerykańskie, platany i tulipanowce. W obrębie parku zostały
usytuowane różne budowle należące do kompleksu pałacowego: oficyny gościnna
i kuchenna, dom burgrabiego (mieszkanie rządcy), stajnie z powozownią i domem
koniuszego, dom ogrodnika i dwie oranżerie.
Andrzej Lubomirski objął ordynację w 1882 r.,Nie kontynuował podjętej przez ojca
rozbudowy pałacu, a rozpoczął realizację własnych planów przekształcenia
rezydencji. Pierwszym etapem była budowa na przełomie XIX i XX w. nowej
oficyny gościnnej o cechach eklektycznych, przylegającej do oficyny kuchennej.
Około 1900 r. zelektryfikowano pałac wraz z budynkami pełniącymi funkcje
służebne i wybudowano budynek dla motoru elektrycznego – agregatu
prądotwórczego zasilającego w energię także pozostałe budynki Ordynacji.

Markowce









Markowce wzmiankowane są już w 1376
roku (de Markowa)
W roku 1376 wieś należy do szlachcica o
imieniu Albysko de Markowa. .
W 1420 r. Honko Aleksander z Markowiec
sprzedał połowę wioski Pawłowi z
Pobiedna. W wieku siedemnastym wioska
należała do Leszczyńskich a w pierwszej
połowie dziewiętnastego wieku do
Hieronima Romera.
Na przełomie tegoż i dwudziestego
stulecia kolejni właściciele - Jachimowscy
budują nowy dwór, w miejscu starszego
budynku. Dwór Jachimowskich,
wzniesiony na przełomie dziewiętnastego
i dwudziestego wieku, na miejscu
starszego. Frontem zwrócony na zachód,
murowany, otynkowany. Piętrowy –
częściowo podpiwniczony. Piwnice
sklepione kolebkowo pochodzą z XVIIXVIII wieku. Przy fasadzie wieża i loggia.
Dach dwuspadowy, kryty dachówką. Przy
dworze resztki krajobrazowego parku z
przełomu dziewiętnastego i dwudziestego
stulecia. Obecnie w rękach prywatnych,
dwór jest wystawiony na sprzedaż.
Między pałacem a folwarkiem istnieje
zbiorowa mogiła z II wojny światowej

Zamek w Łańcucie

Historia do
1944 r.







Zamek powstał w obecnym miejscu i
kształcie w 1. połowie XVII wieku, gdy
został zakupiony przez Lubomirskich. Od
tego czasu był przez kolejne pokolenia
rozbudowywany i upiększany,
przechodząc po drodze również kilka
znacznych i udanych przebudów.
Powstały również kolejne budynki a
tereny fortyfikacji ziemnych zamieniono
na ogrody.
W roku 1745 właścicielem zamku w
Łańcucie został marszałek wielki koronny
Stanisław Lubomirski, którego żoną była
Izabela Lubomirska z Czartoryskich. Po
śmierci Stanisława Lubomirskiego pełne
władanie nad zamkiem uzyskała jego
żona, a z kolei po jej śmierci w roku 1816
Łańcut przeszedł w ręce jej wnuków
Alfreda i Artura Potockich. W roku 1830
Łańcut stał się ordynacją z Alfredem
Potockim jako pierwszym ordynatem.
Artur Potocki otrzymał Krzeszowice.
Potoccy w czasie II wojny światowej nie
byli prześladowani przez Niemców, a w
zamku mieścił się sztab Wehrmachtu.
Przed wkroczeniem Armii Czerwonej 1
sierpnia 1944 roku, Alfredowi Potockiemu
udało się uciec na Zachód, bardzo wiele
dóbr zamkowych za pozwoleniem
Niemców wywieźć. W czasie działań
wojennych II wojny światowej zamek nie
ucierpiał.

Historia po
1945r.







Zamek został przejęty przez władze Polski
Ludowej i zamieniony w muzeum. Można tu
zamówić lekcje m.in. na tematy biblijne i
mitologiczne w malarstwie, judaizm – religia i
sztuka, obyczaje i zwyczaje w dawnej Polsce,
teatr dworski i tradycje żywych obrazów. Co do
ostatniego tematu to służą mu m.in. oryginalne
dekoracje teatralne i scenograficzne projekty z
przełomu XIX i XX w., unikatowe w skali
polskiej.
Zamek pełni również funkcje reprezentacyjne i
służebne wobec instytucji państwowych. W
1996 roku odbyło się tu spotkanie 9
prezydentów państw Europy Środkowej. Dość
często odbywają się w nim również sympozja
naukowe. Osobom fizycznym i instytucjom
prywatnym pomieszczeń zamkowych nie
udostępnia się. Wyjątek uczyniono jedynie
dwa razy – dla potomków byłych właścicieli. W
zamku odbyły się uroczystości ślubne
Stanisława Potockiego i Rosy Larco de la
Fuente oraz część uroczystości pogrzebowych
związanych ze sprowadzeniem do Polski
prochów śp. Elżbiety z Radziwiłłów Potockiej,
jej synów Alfreda i Jerzego oraz jego żony
Susany Iturreguiy Orbegoso.
W 2005 r. zespół zamkowy został uznany
przez Prezydenta RP za pomnik historii.


Slide 4

Prezentacja na
Tropiciela Dziejów
Autor dh. Filip Bułkowski
Zadanie; Stworzyć przewodnik po:
-3 Kościołach
-2 Pałacach Magnackich
-1 Zamku
Rozpisane przez Jakuba Krasnego.

Kościoły w Krakowie

Kościół Św. Barbary








Wzniesiony w latach 1338-1402.
Prawdopodobnie pierwotnie pełnił funkcję
kościoła cmentarnego (plac Mariacki przed
kościołem był przez wiele wieków
cmentarzem parafialnym).
W 1583 roku kościół został przekazany
jezuitom. W tym czasie swoje kazania
wygłaszał tutaj o. Piotr Skarga.
Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 roku,
kościół przejęła Krakowska Kongregacja
Kupiecka, a w roku 1796 przejęli go
bożogrobcy.
W 1874 roku ponownie kościół jest w
posiadaniu jezuitów.

Architektura










Jest to gotycka budowla ceglana
Nakryta jest dwuspadowym dachem z
barokową wieżyczką na sygnaturkę,
przypisywaną Franciszkowi Placidi
Fasada kościoła znajduje się od strony pl.
Mariackiego; jest bezwieżowa, ze szkarpą na
osi, zamknięta trójkątnym szczytem.
Poprzedza ją tzw. Ogrojec – kaplica
cmentarna połączona z kruchtą, z zewnątrz
dekorowana rzeźbiarsko.
Wnętrze kościoła uległo barokizacji (16881692); wyposażenie wykonano w latach
1700-1767.
Ołtarz główny, z lat 1760-1764, zawiera
gotycki krucyfiks z ok. 1420 roku.
Wewnątrz, na tle późnogotyckich malowideł,
stoi pełnoplastyczna grupa rzeźbiarska
przedstawiająca Modlitwę w Ogrójcu,
przypisywana kręgowi Wita Stwosza (XV
wiek).

Kościół Św. Katarzyny
Aleksandryjskiej i Św. Małgorzaty






Zespół ten jest jednym z najlepszych
przykładów architektury gotyckiej w
Polsce. Smukła i strzelista sylwetka
świątyni, różnorodność form i detalu
architektonicznego, bogactwo pamiątek
średniowiecznych wyróżniają ten
zespół w europejskim budownictwie z
czasów dojrzałego gotyku.
Powstanie zawdzięcza Kazimierzowi
Wielkiemu który sprowadził zakon
augustianów do Krakowa, i 1342 – z tą
datą wiąże się rozpoczęcie budowy
zespołu klasztornego, a dokładniej
wschodniego ramienia klasztoru z
kaplicami św. Tomasza i św. Doroty.
Król chciał, aby założone przez niego
nowe miasto Kazimierz prócz kościoła
parafialnego pw. Bożego Ciała
posiadało nowy kościół, równie piękny,
jak świątynie sąsiedniego wówczas
Krakowa.

Kościół nawiedzały kataklizmy –
powódź w 1534 oraz pożar w 1556. Z
kolei w trakcie potopu szwedzkiego
urządzono tutaj lazaret.

Architektura








Jest to kościół trójnawowy, bazylikowy,
bezwieżowy, bez transeptu.
Pięcioprzęsłowe prezbiterium zakończone
jest pięciobocznie, ma późnogotyckie
sklepienie gwiaździste. Z kolei korpus
nawowy ma jedynie cztery przęsła, co jest
efektem zaniechania budowy planowanego
przęsła piątego.
Obecne sklepienie nawy głównej kościoła
pochodzi z XIX wieku i jest drewnianą
imitacją poprzedniego, zniszczonego w
czasie trzęsienia ziemi z 1443r.
Wyposażenie kościoła jest bardzo skromne,
co podkreśla czystość linii
architektonicznych. Najcenniejszymi
dziełami sztuki są trójkondygnacyjny
barokowy ołtarz główny z 1634, z obrazem
przedstawiającym mistyczne zaślubiny św.
Katarzyny pędzla Andrzeja Wenesty.
Od północy sąsiaduje z kościołem gotycki
klasztor augustianów z wirydarzem i
krużgankami. Na krużgankach zachował się
zespół renesansowych i gotyckich fresków,
a wśród nich Misericordia Domini.

Bazylika Najświętszego Serca Pana
Jezusa










W tym miejscu jezuici osiedlili się w 1868 roku,
a dwa lata później postawiono pierwszą
kaplicę, która szybko okazała się
niewystarczająca.
W 1903 zapadła decyzja o budowie nowej,
okazałej świątyni. Do realizacji przyjęto projekt
architekta Franciszka Mączyńskiego.
1 listopada 1909 roku biskup sufragan
krakowski Anatol Nowak poświęcił kamień
węgielny nowego kościoła. Budowa trwała do
1912, jednak wyposażenie i zdobienie kościoła
ze względu na działania wojenne się mocno
przedłużyły. Ostatecznie oficjalna konsekracja
odbyła się 29 maja 1921 roku, biskup Anatol
Nowak dokonał jej w towarzystwie 24 innych
biskupów, którzy przebywali wówczas w
Krakowie, na Konferencji Episkopatu Polski.

W 1960 roku papież Jan XXIII nadał kościołowi
tytuł bazyliki mniejszej, a od 1966 roku jest on
wpisany w rejestr zabytków.
W 1960 roku urządzono w kościele kaplicę
adoracji Najświętszego Sakramentu, którą 29
października poświęcił kardynał Karol Wojtyła.

Architektura







Architekt kościoła odwołał się nie tylko do
modernizmu, lecz także do wzorców
tradycji romańskiej, gotyckiej i barokowej.
Wieża kościelna ma 68 metrów wysokości i
jest jedną z najwyższych w Krakowie.
Ściany kościoła wykonano z czerwonej
cegły, obramowania okien i detale z
szarego kamienia. Pośrodku w zwieńczeniu
każdego okna umieszczono mozaiki herby miast, które przyczyniły się do
budowy kościoła.
Nad portalem wejściowym, pod wieżą
znajduje się mozaika "Przebicie boku
Chrystusa", wykonana według projektu
Jana Bukowskiego, a nieco wyżej, rzeźby
projektowane przez Xawerego
Dunikowskiego. Postać Chrystusa w
kamieniu odkuł Karol Hukan, boczne
postacie odlano z ołowiu w 1913 roku.
Symbolizują one ludzkość cierpiącą i
szukającą pocieszenia u Bożego Serca.
Na zewnątrz zakrystii, na tle wschodniej
ściany kościoła, znajduje się pomnik twórcy
świątyni Franciszka Mączyńskiego z 1912
roku, autorstwa Xawerego Dunikowskiego.
Posąg odlany z brązu ofiarowała jezuitom
wdowa po architekcie w 1953 roku.

Pałace Magnackie

Przeworsk









Pierwsza historyczna
wzmianka o osadzie pochodzi
z 1280 r., chociaż już na
przełomie IX i X wieku istniał
tu gród zwany „kniażym
grodziszczem”.
W roku 1340 wieś Przeworsko
z nadania króla Kazimierza
Wielkiego weszła w
posiadanie rodziny
Tarnowskich. Przez kolejnych
kilka wieków pozostawał
miastem prywatnym w
posiadaniu znamienitych
rodów Tarnowskich, Kostków,
Ostrogskich i Lubomirskich.
Mimo iż w XIX wieku przestał
być miastem prywatnym,
potomkowie ostatnich
właścicieli miasta przebywali
tu do 1944 r.
Budowę pałacu książąt
Lubomirskich w Przeworsku
zawdzięczamy księżnej Izabeli
z Czartoryskich Lubomirskiej,
pani na Łańcucie.. W czasie II
wojny światowej jak i w
okresie powojennym zespół
pałacowo-parkowy nie poniósł
poważniejszych strat w
zabudowie, jednak jego

Architektura







Do roku 1802 budową kierował architekt nadworny księżnej Jan Griesmeyer. W
1803 r. nowym architektem księżnej Lubomirskiej został Christian Piotr Aigner.
Bryła pałacu, której nadano cechy angielskiego klasycyzmu, o wywarzonej i
oszczędnej dekoracji architektonicznej urozmaicona została przez ustawiony przy
elewacji zachodniej rząd filarów podtrzymujących taras. W jego podcieniu
urządzono otwartą galerię rzeźby. Wnętrza pałacu kontrastowały z tym skromnym
wystrojem elewacji i budziły zachwyt gości, czego dowodzą liczne relacje w
pamiętnikach i listach z XIX w.
Dzięki osobistemu zaangażowaniu Teresy i Henryka Lubomirskich zyskał nową
kompozycję. W miejsce dawnego ogrodu włoskiego książęca para zaprojektowała
angielski park krajobrazowy. Wykorzystywał on naturalne ukształtowanie terenu
oraz zakola rzeki, które były nieodzownym elementem ogrodu romantycznego.
Oprócz krajowych gatunków drzew znalazły się tu drzewa obcego pochodzenia
takie jak sosny amerykańskie, platany i tulipanowce. W obrębie parku zostały
usytuowane różne budowle należące do kompleksu pałacowego: oficyny gościnna
i kuchenna, dom burgrabiego (mieszkanie rządcy), stajnie z powozownią i domem
koniuszego, dom ogrodnika i dwie oranżerie.
Andrzej Lubomirski objął ordynację w 1882 r.,Nie kontynuował podjętej przez ojca
rozbudowy pałacu, a rozpoczął realizację własnych planów przekształcenia
rezydencji. Pierwszym etapem była budowa na przełomie XIX i XX w. nowej
oficyny gościnnej o cechach eklektycznych, przylegającej do oficyny kuchennej.
Około 1900 r. zelektryfikowano pałac wraz z budynkami pełniącymi funkcje
służebne i wybudowano budynek dla motoru elektrycznego – agregatu
prądotwórczego zasilającego w energię także pozostałe budynki Ordynacji.

Markowce









Markowce wzmiankowane są już w 1376
roku (de Markowa)
W roku 1376 wieś należy do szlachcica o
imieniu Albysko de Markowa. .
W 1420 r. Honko Aleksander z Markowiec
sprzedał połowę wioski Pawłowi z
Pobiedna. W wieku siedemnastym wioska
należała do Leszczyńskich a w pierwszej
połowie dziewiętnastego wieku do
Hieronima Romera.
Na przełomie tegoż i dwudziestego
stulecia kolejni właściciele - Jachimowscy
budują nowy dwór, w miejscu starszego
budynku. Dwór Jachimowskich,
wzniesiony na przełomie dziewiętnastego
i dwudziestego wieku, na miejscu
starszego. Frontem zwrócony na zachód,
murowany, otynkowany. Piętrowy –
częściowo podpiwniczony. Piwnice
sklepione kolebkowo pochodzą z XVIIXVIII wieku. Przy fasadzie wieża i loggia.
Dach dwuspadowy, kryty dachówką. Przy
dworze resztki krajobrazowego parku z
przełomu dziewiętnastego i dwudziestego
stulecia. Obecnie w rękach prywatnych,
dwór jest wystawiony na sprzedaż.
Między pałacem a folwarkiem istnieje
zbiorowa mogiła z II wojny światowej

Zamek w Łańcucie

Historia do
1944 r.







Zamek powstał w obecnym miejscu i
kształcie w 1. połowie XVII wieku, gdy
został zakupiony przez Lubomirskich. Od
tego czasu był przez kolejne pokolenia
rozbudowywany i upiększany,
przechodząc po drodze również kilka
znacznych i udanych przebudów.
Powstały również kolejne budynki a
tereny fortyfikacji ziemnych zamieniono
na ogrody.
W roku 1745 właścicielem zamku w
Łańcucie został marszałek wielki koronny
Stanisław Lubomirski, którego żoną była
Izabela Lubomirska z Czartoryskich. Po
śmierci Stanisława Lubomirskiego pełne
władanie nad zamkiem uzyskała jego
żona, a z kolei po jej śmierci w roku 1816
Łańcut przeszedł w ręce jej wnuków
Alfreda i Artura Potockich. W roku 1830
Łańcut stał się ordynacją z Alfredem
Potockim jako pierwszym ordynatem.
Artur Potocki otrzymał Krzeszowice.
Potoccy w czasie II wojny światowej nie
byli prześladowani przez Niemców, a w
zamku mieścił się sztab Wehrmachtu.
Przed wkroczeniem Armii Czerwonej 1
sierpnia 1944 roku, Alfredowi Potockiemu
udało się uciec na Zachód, bardzo wiele
dóbr zamkowych za pozwoleniem
Niemców wywieźć. W czasie działań
wojennych II wojny światowej zamek nie
ucierpiał.

Historia po
1945r.







Zamek został przejęty przez władze Polski
Ludowej i zamieniony w muzeum. Można tu
zamówić lekcje m.in. na tematy biblijne i
mitologiczne w malarstwie, judaizm – religia i
sztuka, obyczaje i zwyczaje w dawnej Polsce,
teatr dworski i tradycje żywych obrazów. Co do
ostatniego tematu to służą mu m.in. oryginalne
dekoracje teatralne i scenograficzne projekty z
przełomu XIX i XX w., unikatowe w skali
polskiej.
Zamek pełni również funkcje reprezentacyjne i
służebne wobec instytucji państwowych. W
1996 roku odbyło się tu spotkanie 9
prezydentów państw Europy Środkowej. Dość
często odbywają się w nim również sympozja
naukowe. Osobom fizycznym i instytucjom
prywatnym pomieszczeń zamkowych nie
udostępnia się. Wyjątek uczyniono jedynie
dwa razy – dla potomków byłych właścicieli. W
zamku odbyły się uroczystości ślubne
Stanisława Potockiego i Rosy Larco de la
Fuente oraz część uroczystości pogrzebowych
związanych ze sprowadzeniem do Polski
prochów śp. Elżbiety z Radziwiłłów Potockiej,
jej synów Alfreda i Jerzego oraz jego żony
Susany Iturreguiy Orbegoso.
W 2005 r. zespół zamkowy został uznany
przez Prezydenta RP za pomnik historii.


Slide 5

Prezentacja na
Tropiciela Dziejów
Autor dh. Filip Bułkowski
Zadanie; Stworzyć przewodnik po:
-3 Kościołach
-2 Pałacach Magnackich
-1 Zamku
Rozpisane przez Jakuba Krasnego.

Kościoły w Krakowie

Kościół Św. Barbary








Wzniesiony w latach 1338-1402.
Prawdopodobnie pierwotnie pełnił funkcję
kościoła cmentarnego (plac Mariacki przed
kościołem był przez wiele wieków
cmentarzem parafialnym).
W 1583 roku kościół został przekazany
jezuitom. W tym czasie swoje kazania
wygłaszał tutaj o. Piotr Skarga.
Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 roku,
kościół przejęła Krakowska Kongregacja
Kupiecka, a w roku 1796 przejęli go
bożogrobcy.
W 1874 roku ponownie kościół jest w
posiadaniu jezuitów.

Architektura










Jest to gotycka budowla ceglana
Nakryta jest dwuspadowym dachem z
barokową wieżyczką na sygnaturkę,
przypisywaną Franciszkowi Placidi
Fasada kościoła znajduje się od strony pl.
Mariackiego; jest bezwieżowa, ze szkarpą na
osi, zamknięta trójkątnym szczytem.
Poprzedza ją tzw. Ogrojec – kaplica
cmentarna połączona z kruchtą, z zewnątrz
dekorowana rzeźbiarsko.
Wnętrze kościoła uległo barokizacji (16881692); wyposażenie wykonano w latach
1700-1767.
Ołtarz główny, z lat 1760-1764, zawiera
gotycki krucyfiks z ok. 1420 roku.
Wewnątrz, na tle późnogotyckich malowideł,
stoi pełnoplastyczna grupa rzeźbiarska
przedstawiająca Modlitwę w Ogrójcu,
przypisywana kręgowi Wita Stwosza (XV
wiek).

Kościół Św. Katarzyny
Aleksandryjskiej i Św. Małgorzaty






Zespół ten jest jednym z najlepszych
przykładów architektury gotyckiej w
Polsce. Smukła i strzelista sylwetka
świątyni, różnorodność form i detalu
architektonicznego, bogactwo pamiątek
średniowiecznych wyróżniają ten
zespół w europejskim budownictwie z
czasów dojrzałego gotyku.
Powstanie zawdzięcza Kazimierzowi
Wielkiemu który sprowadził zakon
augustianów do Krakowa, i 1342 – z tą
datą wiąże się rozpoczęcie budowy
zespołu klasztornego, a dokładniej
wschodniego ramienia klasztoru z
kaplicami św. Tomasza i św. Doroty.
Król chciał, aby założone przez niego
nowe miasto Kazimierz prócz kościoła
parafialnego pw. Bożego Ciała
posiadało nowy kościół, równie piękny,
jak świątynie sąsiedniego wówczas
Krakowa.

Kościół nawiedzały kataklizmy –
powódź w 1534 oraz pożar w 1556. Z
kolei w trakcie potopu szwedzkiego
urządzono tutaj lazaret.

Architektura








Jest to kościół trójnawowy, bazylikowy,
bezwieżowy, bez transeptu.
Pięcioprzęsłowe prezbiterium zakończone
jest pięciobocznie, ma późnogotyckie
sklepienie gwiaździste. Z kolei korpus
nawowy ma jedynie cztery przęsła, co jest
efektem zaniechania budowy planowanego
przęsła piątego.
Obecne sklepienie nawy głównej kościoła
pochodzi z XIX wieku i jest drewnianą
imitacją poprzedniego, zniszczonego w
czasie trzęsienia ziemi z 1443r.
Wyposażenie kościoła jest bardzo skromne,
co podkreśla czystość linii
architektonicznych. Najcenniejszymi
dziełami sztuki są trójkondygnacyjny
barokowy ołtarz główny z 1634, z obrazem
przedstawiającym mistyczne zaślubiny św.
Katarzyny pędzla Andrzeja Wenesty.
Od północy sąsiaduje z kościołem gotycki
klasztor augustianów z wirydarzem i
krużgankami. Na krużgankach zachował się
zespół renesansowych i gotyckich fresków,
a wśród nich Misericordia Domini.

Bazylika Najświętszego Serca Pana
Jezusa










W tym miejscu jezuici osiedlili się w 1868 roku,
a dwa lata później postawiono pierwszą
kaplicę, która szybko okazała się
niewystarczająca.
W 1903 zapadła decyzja o budowie nowej,
okazałej świątyni. Do realizacji przyjęto projekt
architekta Franciszka Mączyńskiego.
1 listopada 1909 roku biskup sufragan
krakowski Anatol Nowak poświęcił kamień
węgielny nowego kościoła. Budowa trwała do
1912, jednak wyposażenie i zdobienie kościoła
ze względu na działania wojenne się mocno
przedłużyły. Ostatecznie oficjalna konsekracja
odbyła się 29 maja 1921 roku, biskup Anatol
Nowak dokonał jej w towarzystwie 24 innych
biskupów, którzy przebywali wówczas w
Krakowie, na Konferencji Episkopatu Polski.

W 1960 roku papież Jan XXIII nadał kościołowi
tytuł bazyliki mniejszej, a od 1966 roku jest on
wpisany w rejestr zabytków.
W 1960 roku urządzono w kościele kaplicę
adoracji Najświętszego Sakramentu, którą 29
października poświęcił kardynał Karol Wojtyła.

Architektura







Architekt kościoła odwołał się nie tylko do
modernizmu, lecz także do wzorców
tradycji romańskiej, gotyckiej i barokowej.
Wieża kościelna ma 68 metrów wysokości i
jest jedną z najwyższych w Krakowie.
Ściany kościoła wykonano z czerwonej
cegły, obramowania okien i detale z
szarego kamienia. Pośrodku w zwieńczeniu
każdego okna umieszczono mozaiki herby miast, które przyczyniły się do
budowy kościoła.
Nad portalem wejściowym, pod wieżą
znajduje się mozaika "Przebicie boku
Chrystusa", wykonana według projektu
Jana Bukowskiego, a nieco wyżej, rzeźby
projektowane przez Xawerego
Dunikowskiego. Postać Chrystusa w
kamieniu odkuł Karol Hukan, boczne
postacie odlano z ołowiu w 1913 roku.
Symbolizują one ludzkość cierpiącą i
szukającą pocieszenia u Bożego Serca.
Na zewnątrz zakrystii, na tle wschodniej
ściany kościoła, znajduje się pomnik twórcy
świątyni Franciszka Mączyńskiego z 1912
roku, autorstwa Xawerego Dunikowskiego.
Posąg odlany z brązu ofiarowała jezuitom
wdowa po architekcie w 1953 roku.

Pałace Magnackie

Przeworsk









Pierwsza historyczna
wzmianka o osadzie pochodzi
z 1280 r., chociaż już na
przełomie IX i X wieku istniał
tu gród zwany „kniażym
grodziszczem”.
W roku 1340 wieś Przeworsko
z nadania króla Kazimierza
Wielkiego weszła w
posiadanie rodziny
Tarnowskich. Przez kolejnych
kilka wieków pozostawał
miastem prywatnym w
posiadaniu znamienitych
rodów Tarnowskich, Kostków,
Ostrogskich i Lubomirskich.
Mimo iż w XIX wieku przestał
być miastem prywatnym,
potomkowie ostatnich
właścicieli miasta przebywali
tu do 1944 r.
Budowę pałacu książąt
Lubomirskich w Przeworsku
zawdzięczamy księżnej Izabeli
z Czartoryskich Lubomirskiej,
pani na Łańcucie.. W czasie II
wojny światowej jak i w
okresie powojennym zespół
pałacowo-parkowy nie poniósł
poważniejszych strat w
zabudowie, jednak jego

Architektura







Do roku 1802 budową kierował architekt nadworny księżnej Jan Griesmeyer. W
1803 r. nowym architektem księżnej Lubomirskiej został Christian Piotr Aigner.
Bryła pałacu, której nadano cechy angielskiego klasycyzmu, o wywarzonej i
oszczędnej dekoracji architektonicznej urozmaicona została przez ustawiony przy
elewacji zachodniej rząd filarów podtrzymujących taras. W jego podcieniu
urządzono otwartą galerię rzeźby. Wnętrza pałacu kontrastowały z tym skromnym
wystrojem elewacji i budziły zachwyt gości, czego dowodzą liczne relacje w
pamiętnikach i listach z XIX w.
Dzięki osobistemu zaangażowaniu Teresy i Henryka Lubomirskich zyskał nową
kompozycję. W miejsce dawnego ogrodu włoskiego książęca para zaprojektowała
angielski park krajobrazowy. Wykorzystywał on naturalne ukształtowanie terenu
oraz zakola rzeki, które były nieodzownym elementem ogrodu romantycznego.
Oprócz krajowych gatunków drzew znalazły się tu drzewa obcego pochodzenia
takie jak sosny amerykańskie, platany i tulipanowce. W obrębie parku zostały
usytuowane różne budowle należące do kompleksu pałacowego: oficyny gościnna
i kuchenna, dom burgrabiego (mieszkanie rządcy), stajnie z powozownią i domem
koniuszego, dom ogrodnika i dwie oranżerie.
Andrzej Lubomirski objął ordynację w 1882 r.,Nie kontynuował podjętej przez ojca
rozbudowy pałacu, a rozpoczął realizację własnych planów przekształcenia
rezydencji. Pierwszym etapem była budowa na przełomie XIX i XX w. nowej
oficyny gościnnej o cechach eklektycznych, przylegającej do oficyny kuchennej.
Około 1900 r. zelektryfikowano pałac wraz z budynkami pełniącymi funkcje
służebne i wybudowano budynek dla motoru elektrycznego – agregatu
prądotwórczego zasilającego w energię także pozostałe budynki Ordynacji.

Markowce









Markowce wzmiankowane są już w 1376
roku (de Markowa)
W roku 1376 wieś należy do szlachcica o
imieniu Albysko de Markowa. .
W 1420 r. Honko Aleksander z Markowiec
sprzedał połowę wioski Pawłowi z
Pobiedna. W wieku siedemnastym wioska
należała do Leszczyńskich a w pierwszej
połowie dziewiętnastego wieku do
Hieronima Romera.
Na przełomie tegoż i dwudziestego
stulecia kolejni właściciele - Jachimowscy
budują nowy dwór, w miejscu starszego
budynku. Dwór Jachimowskich,
wzniesiony na przełomie dziewiętnastego
i dwudziestego wieku, na miejscu
starszego. Frontem zwrócony na zachód,
murowany, otynkowany. Piętrowy –
częściowo podpiwniczony. Piwnice
sklepione kolebkowo pochodzą z XVIIXVIII wieku. Przy fasadzie wieża i loggia.
Dach dwuspadowy, kryty dachówką. Przy
dworze resztki krajobrazowego parku z
przełomu dziewiętnastego i dwudziestego
stulecia. Obecnie w rękach prywatnych,
dwór jest wystawiony na sprzedaż.
Między pałacem a folwarkiem istnieje
zbiorowa mogiła z II wojny światowej

Zamek w Łańcucie

Historia do
1944 r.







Zamek powstał w obecnym miejscu i
kształcie w 1. połowie XVII wieku, gdy
został zakupiony przez Lubomirskich. Od
tego czasu był przez kolejne pokolenia
rozbudowywany i upiększany,
przechodząc po drodze również kilka
znacznych i udanych przebudów.
Powstały również kolejne budynki a
tereny fortyfikacji ziemnych zamieniono
na ogrody.
W roku 1745 właścicielem zamku w
Łańcucie został marszałek wielki koronny
Stanisław Lubomirski, którego żoną była
Izabela Lubomirska z Czartoryskich. Po
śmierci Stanisława Lubomirskiego pełne
władanie nad zamkiem uzyskała jego
żona, a z kolei po jej śmierci w roku 1816
Łańcut przeszedł w ręce jej wnuków
Alfreda i Artura Potockich. W roku 1830
Łańcut stał się ordynacją z Alfredem
Potockim jako pierwszym ordynatem.
Artur Potocki otrzymał Krzeszowice.
Potoccy w czasie II wojny światowej nie
byli prześladowani przez Niemców, a w
zamku mieścił się sztab Wehrmachtu.
Przed wkroczeniem Armii Czerwonej 1
sierpnia 1944 roku, Alfredowi Potockiemu
udało się uciec na Zachód, bardzo wiele
dóbr zamkowych za pozwoleniem
Niemców wywieźć. W czasie działań
wojennych II wojny światowej zamek nie
ucierpiał.

Historia po
1945r.







Zamek został przejęty przez władze Polski
Ludowej i zamieniony w muzeum. Można tu
zamówić lekcje m.in. na tematy biblijne i
mitologiczne w malarstwie, judaizm – religia i
sztuka, obyczaje i zwyczaje w dawnej Polsce,
teatr dworski i tradycje żywych obrazów. Co do
ostatniego tematu to służą mu m.in. oryginalne
dekoracje teatralne i scenograficzne projekty z
przełomu XIX i XX w., unikatowe w skali
polskiej.
Zamek pełni również funkcje reprezentacyjne i
służebne wobec instytucji państwowych. W
1996 roku odbyło się tu spotkanie 9
prezydentów państw Europy Środkowej. Dość
często odbywają się w nim również sympozja
naukowe. Osobom fizycznym i instytucjom
prywatnym pomieszczeń zamkowych nie
udostępnia się. Wyjątek uczyniono jedynie
dwa razy – dla potomków byłych właścicieli. W
zamku odbyły się uroczystości ślubne
Stanisława Potockiego i Rosy Larco de la
Fuente oraz część uroczystości pogrzebowych
związanych ze sprowadzeniem do Polski
prochów śp. Elżbiety z Radziwiłłów Potockiej,
jej synów Alfreda i Jerzego oraz jego żony
Susany Iturreguiy Orbegoso.
W 2005 r. zespół zamkowy został uznany
przez Prezydenta RP za pomnik historii.


Slide 6

Prezentacja na
Tropiciela Dziejów
Autor dh. Filip Bułkowski
Zadanie; Stworzyć przewodnik po:
-3 Kościołach
-2 Pałacach Magnackich
-1 Zamku
Rozpisane przez Jakuba Krasnego.

Kościoły w Krakowie

Kościół Św. Barbary








Wzniesiony w latach 1338-1402.
Prawdopodobnie pierwotnie pełnił funkcję
kościoła cmentarnego (plac Mariacki przed
kościołem był przez wiele wieków
cmentarzem parafialnym).
W 1583 roku kościół został przekazany
jezuitom. W tym czasie swoje kazania
wygłaszał tutaj o. Piotr Skarga.
Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 roku,
kościół przejęła Krakowska Kongregacja
Kupiecka, a w roku 1796 przejęli go
bożogrobcy.
W 1874 roku ponownie kościół jest w
posiadaniu jezuitów.

Architektura










Jest to gotycka budowla ceglana
Nakryta jest dwuspadowym dachem z
barokową wieżyczką na sygnaturkę,
przypisywaną Franciszkowi Placidi
Fasada kościoła znajduje się od strony pl.
Mariackiego; jest bezwieżowa, ze szkarpą na
osi, zamknięta trójkątnym szczytem.
Poprzedza ją tzw. Ogrojec – kaplica
cmentarna połączona z kruchtą, z zewnątrz
dekorowana rzeźbiarsko.
Wnętrze kościoła uległo barokizacji (16881692); wyposażenie wykonano w latach
1700-1767.
Ołtarz główny, z lat 1760-1764, zawiera
gotycki krucyfiks z ok. 1420 roku.
Wewnątrz, na tle późnogotyckich malowideł,
stoi pełnoplastyczna grupa rzeźbiarska
przedstawiająca Modlitwę w Ogrójcu,
przypisywana kręgowi Wita Stwosza (XV
wiek).

Kościół Św. Katarzyny
Aleksandryjskiej i Św. Małgorzaty






Zespół ten jest jednym z najlepszych
przykładów architektury gotyckiej w
Polsce. Smukła i strzelista sylwetka
świątyni, różnorodność form i detalu
architektonicznego, bogactwo pamiątek
średniowiecznych wyróżniają ten
zespół w europejskim budownictwie z
czasów dojrzałego gotyku.
Powstanie zawdzięcza Kazimierzowi
Wielkiemu który sprowadził zakon
augustianów do Krakowa, i 1342 – z tą
datą wiąże się rozpoczęcie budowy
zespołu klasztornego, a dokładniej
wschodniego ramienia klasztoru z
kaplicami św. Tomasza i św. Doroty.
Król chciał, aby założone przez niego
nowe miasto Kazimierz prócz kościoła
parafialnego pw. Bożego Ciała
posiadało nowy kościół, równie piękny,
jak świątynie sąsiedniego wówczas
Krakowa.

Kościół nawiedzały kataklizmy –
powódź w 1534 oraz pożar w 1556. Z
kolei w trakcie potopu szwedzkiego
urządzono tutaj lazaret.

Architektura








Jest to kościół trójnawowy, bazylikowy,
bezwieżowy, bez transeptu.
Pięcioprzęsłowe prezbiterium zakończone
jest pięciobocznie, ma późnogotyckie
sklepienie gwiaździste. Z kolei korpus
nawowy ma jedynie cztery przęsła, co jest
efektem zaniechania budowy planowanego
przęsła piątego.
Obecne sklepienie nawy głównej kościoła
pochodzi z XIX wieku i jest drewnianą
imitacją poprzedniego, zniszczonego w
czasie trzęsienia ziemi z 1443r.
Wyposażenie kościoła jest bardzo skromne,
co podkreśla czystość linii
architektonicznych. Najcenniejszymi
dziełami sztuki są trójkondygnacyjny
barokowy ołtarz główny z 1634, z obrazem
przedstawiającym mistyczne zaślubiny św.
Katarzyny pędzla Andrzeja Wenesty.
Od północy sąsiaduje z kościołem gotycki
klasztor augustianów z wirydarzem i
krużgankami. Na krużgankach zachował się
zespół renesansowych i gotyckich fresków,
a wśród nich Misericordia Domini.

Bazylika Najświętszego Serca Pana
Jezusa










W tym miejscu jezuici osiedlili się w 1868 roku,
a dwa lata później postawiono pierwszą
kaplicę, która szybko okazała się
niewystarczająca.
W 1903 zapadła decyzja o budowie nowej,
okazałej świątyni. Do realizacji przyjęto projekt
architekta Franciszka Mączyńskiego.
1 listopada 1909 roku biskup sufragan
krakowski Anatol Nowak poświęcił kamień
węgielny nowego kościoła. Budowa trwała do
1912, jednak wyposażenie i zdobienie kościoła
ze względu na działania wojenne się mocno
przedłużyły. Ostatecznie oficjalna konsekracja
odbyła się 29 maja 1921 roku, biskup Anatol
Nowak dokonał jej w towarzystwie 24 innych
biskupów, którzy przebywali wówczas w
Krakowie, na Konferencji Episkopatu Polski.

W 1960 roku papież Jan XXIII nadał kościołowi
tytuł bazyliki mniejszej, a od 1966 roku jest on
wpisany w rejestr zabytków.
W 1960 roku urządzono w kościele kaplicę
adoracji Najświętszego Sakramentu, którą 29
października poświęcił kardynał Karol Wojtyła.

Architektura







Architekt kościoła odwołał się nie tylko do
modernizmu, lecz także do wzorców
tradycji romańskiej, gotyckiej i barokowej.
Wieża kościelna ma 68 metrów wysokości i
jest jedną z najwyższych w Krakowie.
Ściany kościoła wykonano z czerwonej
cegły, obramowania okien i detale z
szarego kamienia. Pośrodku w zwieńczeniu
każdego okna umieszczono mozaiki herby miast, które przyczyniły się do
budowy kościoła.
Nad portalem wejściowym, pod wieżą
znajduje się mozaika "Przebicie boku
Chrystusa", wykonana według projektu
Jana Bukowskiego, a nieco wyżej, rzeźby
projektowane przez Xawerego
Dunikowskiego. Postać Chrystusa w
kamieniu odkuł Karol Hukan, boczne
postacie odlano z ołowiu w 1913 roku.
Symbolizują one ludzkość cierpiącą i
szukającą pocieszenia u Bożego Serca.
Na zewnątrz zakrystii, na tle wschodniej
ściany kościoła, znajduje się pomnik twórcy
świątyni Franciszka Mączyńskiego z 1912
roku, autorstwa Xawerego Dunikowskiego.
Posąg odlany z brązu ofiarowała jezuitom
wdowa po architekcie w 1953 roku.

Pałace Magnackie

Przeworsk









Pierwsza historyczna
wzmianka o osadzie pochodzi
z 1280 r., chociaż już na
przełomie IX i X wieku istniał
tu gród zwany „kniażym
grodziszczem”.
W roku 1340 wieś Przeworsko
z nadania króla Kazimierza
Wielkiego weszła w
posiadanie rodziny
Tarnowskich. Przez kolejnych
kilka wieków pozostawał
miastem prywatnym w
posiadaniu znamienitych
rodów Tarnowskich, Kostków,
Ostrogskich i Lubomirskich.
Mimo iż w XIX wieku przestał
być miastem prywatnym,
potomkowie ostatnich
właścicieli miasta przebywali
tu do 1944 r.
Budowę pałacu książąt
Lubomirskich w Przeworsku
zawdzięczamy księżnej Izabeli
z Czartoryskich Lubomirskiej,
pani na Łańcucie.. W czasie II
wojny światowej jak i w
okresie powojennym zespół
pałacowo-parkowy nie poniósł
poważniejszych strat w
zabudowie, jednak jego

Architektura







Do roku 1802 budową kierował architekt nadworny księżnej Jan Griesmeyer. W
1803 r. nowym architektem księżnej Lubomirskiej został Christian Piotr Aigner.
Bryła pałacu, której nadano cechy angielskiego klasycyzmu, o wywarzonej i
oszczędnej dekoracji architektonicznej urozmaicona została przez ustawiony przy
elewacji zachodniej rząd filarów podtrzymujących taras. W jego podcieniu
urządzono otwartą galerię rzeźby. Wnętrza pałacu kontrastowały z tym skromnym
wystrojem elewacji i budziły zachwyt gości, czego dowodzą liczne relacje w
pamiętnikach i listach z XIX w.
Dzięki osobistemu zaangażowaniu Teresy i Henryka Lubomirskich zyskał nową
kompozycję. W miejsce dawnego ogrodu włoskiego książęca para zaprojektowała
angielski park krajobrazowy. Wykorzystywał on naturalne ukształtowanie terenu
oraz zakola rzeki, które były nieodzownym elementem ogrodu romantycznego.
Oprócz krajowych gatunków drzew znalazły się tu drzewa obcego pochodzenia
takie jak sosny amerykańskie, platany i tulipanowce. W obrębie parku zostały
usytuowane różne budowle należące do kompleksu pałacowego: oficyny gościnna
i kuchenna, dom burgrabiego (mieszkanie rządcy), stajnie z powozownią i domem
koniuszego, dom ogrodnika i dwie oranżerie.
Andrzej Lubomirski objął ordynację w 1882 r.,Nie kontynuował podjętej przez ojca
rozbudowy pałacu, a rozpoczął realizację własnych planów przekształcenia
rezydencji. Pierwszym etapem była budowa na przełomie XIX i XX w. nowej
oficyny gościnnej o cechach eklektycznych, przylegającej do oficyny kuchennej.
Około 1900 r. zelektryfikowano pałac wraz z budynkami pełniącymi funkcje
służebne i wybudowano budynek dla motoru elektrycznego – agregatu
prądotwórczego zasilającego w energię także pozostałe budynki Ordynacji.

Markowce









Markowce wzmiankowane są już w 1376
roku (de Markowa)
W roku 1376 wieś należy do szlachcica o
imieniu Albysko de Markowa. .
W 1420 r. Honko Aleksander z Markowiec
sprzedał połowę wioski Pawłowi z
Pobiedna. W wieku siedemnastym wioska
należała do Leszczyńskich a w pierwszej
połowie dziewiętnastego wieku do
Hieronima Romera.
Na przełomie tegoż i dwudziestego
stulecia kolejni właściciele - Jachimowscy
budują nowy dwór, w miejscu starszego
budynku. Dwór Jachimowskich,
wzniesiony na przełomie dziewiętnastego
i dwudziestego wieku, na miejscu
starszego. Frontem zwrócony na zachód,
murowany, otynkowany. Piętrowy –
częściowo podpiwniczony. Piwnice
sklepione kolebkowo pochodzą z XVIIXVIII wieku. Przy fasadzie wieża i loggia.
Dach dwuspadowy, kryty dachówką. Przy
dworze resztki krajobrazowego parku z
przełomu dziewiętnastego i dwudziestego
stulecia. Obecnie w rękach prywatnych,
dwór jest wystawiony na sprzedaż.
Między pałacem a folwarkiem istnieje
zbiorowa mogiła z II wojny światowej

Zamek w Łańcucie

Historia do
1944 r.







Zamek powstał w obecnym miejscu i
kształcie w 1. połowie XVII wieku, gdy
został zakupiony przez Lubomirskich. Od
tego czasu był przez kolejne pokolenia
rozbudowywany i upiększany,
przechodząc po drodze również kilka
znacznych i udanych przebudów.
Powstały również kolejne budynki a
tereny fortyfikacji ziemnych zamieniono
na ogrody.
W roku 1745 właścicielem zamku w
Łańcucie został marszałek wielki koronny
Stanisław Lubomirski, którego żoną była
Izabela Lubomirska z Czartoryskich. Po
śmierci Stanisława Lubomirskiego pełne
władanie nad zamkiem uzyskała jego
żona, a z kolei po jej śmierci w roku 1816
Łańcut przeszedł w ręce jej wnuków
Alfreda i Artura Potockich. W roku 1830
Łańcut stał się ordynacją z Alfredem
Potockim jako pierwszym ordynatem.
Artur Potocki otrzymał Krzeszowice.
Potoccy w czasie II wojny światowej nie
byli prześladowani przez Niemców, a w
zamku mieścił się sztab Wehrmachtu.
Przed wkroczeniem Armii Czerwonej 1
sierpnia 1944 roku, Alfredowi Potockiemu
udało się uciec na Zachód, bardzo wiele
dóbr zamkowych za pozwoleniem
Niemców wywieźć. W czasie działań
wojennych II wojny światowej zamek nie
ucierpiał.

Historia po
1945r.







Zamek został przejęty przez władze Polski
Ludowej i zamieniony w muzeum. Można tu
zamówić lekcje m.in. na tematy biblijne i
mitologiczne w malarstwie, judaizm – religia i
sztuka, obyczaje i zwyczaje w dawnej Polsce,
teatr dworski i tradycje żywych obrazów. Co do
ostatniego tematu to służą mu m.in. oryginalne
dekoracje teatralne i scenograficzne projekty z
przełomu XIX i XX w., unikatowe w skali
polskiej.
Zamek pełni również funkcje reprezentacyjne i
służebne wobec instytucji państwowych. W
1996 roku odbyło się tu spotkanie 9
prezydentów państw Europy Środkowej. Dość
często odbywają się w nim również sympozja
naukowe. Osobom fizycznym i instytucjom
prywatnym pomieszczeń zamkowych nie
udostępnia się. Wyjątek uczyniono jedynie
dwa razy – dla potomków byłych właścicieli. W
zamku odbyły się uroczystości ślubne
Stanisława Potockiego i Rosy Larco de la
Fuente oraz część uroczystości pogrzebowych
związanych ze sprowadzeniem do Polski
prochów śp. Elżbiety z Radziwiłłów Potockiej,
jej synów Alfreda i Jerzego oraz jego żony
Susany Iturreguiy Orbegoso.
W 2005 r. zespół zamkowy został uznany
przez Prezydenta RP za pomnik historii.


Slide 7

Prezentacja na
Tropiciela Dziejów
Autor dh. Filip Bułkowski
Zadanie; Stworzyć przewodnik po:
-3 Kościołach
-2 Pałacach Magnackich
-1 Zamku
Rozpisane przez Jakuba Krasnego.

Kościoły w Krakowie

Kościół Św. Barbary








Wzniesiony w latach 1338-1402.
Prawdopodobnie pierwotnie pełnił funkcję
kościoła cmentarnego (plac Mariacki przed
kościołem był przez wiele wieków
cmentarzem parafialnym).
W 1583 roku kościół został przekazany
jezuitom. W tym czasie swoje kazania
wygłaszał tutaj o. Piotr Skarga.
Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 roku,
kościół przejęła Krakowska Kongregacja
Kupiecka, a w roku 1796 przejęli go
bożogrobcy.
W 1874 roku ponownie kościół jest w
posiadaniu jezuitów.

Architektura










Jest to gotycka budowla ceglana
Nakryta jest dwuspadowym dachem z
barokową wieżyczką na sygnaturkę,
przypisywaną Franciszkowi Placidi
Fasada kościoła znajduje się od strony pl.
Mariackiego; jest bezwieżowa, ze szkarpą na
osi, zamknięta trójkątnym szczytem.
Poprzedza ją tzw. Ogrojec – kaplica
cmentarna połączona z kruchtą, z zewnątrz
dekorowana rzeźbiarsko.
Wnętrze kościoła uległo barokizacji (16881692); wyposażenie wykonano w latach
1700-1767.
Ołtarz główny, z lat 1760-1764, zawiera
gotycki krucyfiks z ok. 1420 roku.
Wewnątrz, na tle późnogotyckich malowideł,
stoi pełnoplastyczna grupa rzeźbiarska
przedstawiająca Modlitwę w Ogrójcu,
przypisywana kręgowi Wita Stwosza (XV
wiek).

Kościół Św. Katarzyny
Aleksandryjskiej i Św. Małgorzaty






Zespół ten jest jednym z najlepszych
przykładów architektury gotyckiej w
Polsce. Smukła i strzelista sylwetka
świątyni, różnorodność form i detalu
architektonicznego, bogactwo pamiątek
średniowiecznych wyróżniają ten
zespół w europejskim budownictwie z
czasów dojrzałego gotyku.
Powstanie zawdzięcza Kazimierzowi
Wielkiemu który sprowadził zakon
augustianów do Krakowa, i 1342 – z tą
datą wiąże się rozpoczęcie budowy
zespołu klasztornego, a dokładniej
wschodniego ramienia klasztoru z
kaplicami św. Tomasza i św. Doroty.
Król chciał, aby założone przez niego
nowe miasto Kazimierz prócz kościoła
parafialnego pw. Bożego Ciała
posiadało nowy kościół, równie piękny,
jak świątynie sąsiedniego wówczas
Krakowa.

Kościół nawiedzały kataklizmy –
powódź w 1534 oraz pożar w 1556. Z
kolei w trakcie potopu szwedzkiego
urządzono tutaj lazaret.

Architektura








Jest to kościół trójnawowy, bazylikowy,
bezwieżowy, bez transeptu.
Pięcioprzęsłowe prezbiterium zakończone
jest pięciobocznie, ma późnogotyckie
sklepienie gwiaździste. Z kolei korpus
nawowy ma jedynie cztery przęsła, co jest
efektem zaniechania budowy planowanego
przęsła piątego.
Obecne sklepienie nawy głównej kościoła
pochodzi z XIX wieku i jest drewnianą
imitacją poprzedniego, zniszczonego w
czasie trzęsienia ziemi z 1443r.
Wyposażenie kościoła jest bardzo skromne,
co podkreśla czystość linii
architektonicznych. Najcenniejszymi
dziełami sztuki są trójkondygnacyjny
barokowy ołtarz główny z 1634, z obrazem
przedstawiającym mistyczne zaślubiny św.
Katarzyny pędzla Andrzeja Wenesty.
Od północy sąsiaduje z kościołem gotycki
klasztor augustianów z wirydarzem i
krużgankami. Na krużgankach zachował się
zespół renesansowych i gotyckich fresków,
a wśród nich Misericordia Domini.

Bazylika Najświętszego Serca Pana
Jezusa










W tym miejscu jezuici osiedlili się w 1868 roku,
a dwa lata później postawiono pierwszą
kaplicę, która szybko okazała się
niewystarczająca.
W 1903 zapadła decyzja o budowie nowej,
okazałej świątyni. Do realizacji przyjęto projekt
architekta Franciszka Mączyńskiego.
1 listopada 1909 roku biskup sufragan
krakowski Anatol Nowak poświęcił kamień
węgielny nowego kościoła. Budowa trwała do
1912, jednak wyposażenie i zdobienie kościoła
ze względu na działania wojenne się mocno
przedłużyły. Ostatecznie oficjalna konsekracja
odbyła się 29 maja 1921 roku, biskup Anatol
Nowak dokonał jej w towarzystwie 24 innych
biskupów, którzy przebywali wówczas w
Krakowie, na Konferencji Episkopatu Polski.

W 1960 roku papież Jan XXIII nadał kościołowi
tytuł bazyliki mniejszej, a od 1966 roku jest on
wpisany w rejestr zabytków.
W 1960 roku urządzono w kościele kaplicę
adoracji Najświętszego Sakramentu, którą 29
października poświęcił kardynał Karol Wojtyła.

Architektura







Architekt kościoła odwołał się nie tylko do
modernizmu, lecz także do wzorców
tradycji romańskiej, gotyckiej i barokowej.
Wieża kościelna ma 68 metrów wysokości i
jest jedną z najwyższych w Krakowie.
Ściany kościoła wykonano z czerwonej
cegły, obramowania okien i detale z
szarego kamienia. Pośrodku w zwieńczeniu
każdego okna umieszczono mozaiki herby miast, które przyczyniły się do
budowy kościoła.
Nad portalem wejściowym, pod wieżą
znajduje się mozaika "Przebicie boku
Chrystusa", wykonana według projektu
Jana Bukowskiego, a nieco wyżej, rzeźby
projektowane przez Xawerego
Dunikowskiego. Postać Chrystusa w
kamieniu odkuł Karol Hukan, boczne
postacie odlano z ołowiu w 1913 roku.
Symbolizują one ludzkość cierpiącą i
szukającą pocieszenia u Bożego Serca.
Na zewnątrz zakrystii, na tle wschodniej
ściany kościoła, znajduje się pomnik twórcy
świątyni Franciszka Mączyńskiego z 1912
roku, autorstwa Xawerego Dunikowskiego.
Posąg odlany z brązu ofiarowała jezuitom
wdowa po architekcie w 1953 roku.

Pałace Magnackie

Przeworsk









Pierwsza historyczna
wzmianka o osadzie pochodzi
z 1280 r., chociaż już na
przełomie IX i X wieku istniał
tu gród zwany „kniażym
grodziszczem”.
W roku 1340 wieś Przeworsko
z nadania króla Kazimierza
Wielkiego weszła w
posiadanie rodziny
Tarnowskich. Przez kolejnych
kilka wieków pozostawał
miastem prywatnym w
posiadaniu znamienitych
rodów Tarnowskich, Kostków,
Ostrogskich i Lubomirskich.
Mimo iż w XIX wieku przestał
być miastem prywatnym,
potomkowie ostatnich
właścicieli miasta przebywali
tu do 1944 r.
Budowę pałacu książąt
Lubomirskich w Przeworsku
zawdzięczamy księżnej Izabeli
z Czartoryskich Lubomirskiej,
pani na Łańcucie.. W czasie II
wojny światowej jak i w
okresie powojennym zespół
pałacowo-parkowy nie poniósł
poważniejszych strat w
zabudowie, jednak jego

Architektura







Do roku 1802 budową kierował architekt nadworny księżnej Jan Griesmeyer. W
1803 r. nowym architektem księżnej Lubomirskiej został Christian Piotr Aigner.
Bryła pałacu, której nadano cechy angielskiego klasycyzmu, o wywarzonej i
oszczędnej dekoracji architektonicznej urozmaicona została przez ustawiony przy
elewacji zachodniej rząd filarów podtrzymujących taras. W jego podcieniu
urządzono otwartą galerię rzeźby. Wnętrza pałacu kontrastowały z tym skromnym
wystrojem elewacji i budziły zachwyt gości, czego dowodzą liczne relacje w
pamiętnikach i listach z XIX w.
Dzięki osobistemu zaangażowaniu Teresy i Henryka Lubomirskich zyskał nową
kompozycję. W miejsce dawnego ogrodu włoskiego książęca para zaprojektowała
angielski park krajobrazowy. Wykorzystywał on naturalne ukształtowanie terenu
oraz zakola rzeki, które były nieodzownym elementem ogrodu romantycznego.
Oprócz krajowych gatunków drzew znalazły się tu drzewa obcego pochodzenia
takie jak sosny amerykańskie, platany i tulipanowce. W obrębie parku zostały
usytuowane różne budowle należące do kompleksu pałacowego: oficyny gościnna
i kuchenna, dom burgrabiego (mieszkanie rządcy), stajnie z powozownią i domem
koniuszego, dom ogrodnika i dwie oranżerie.
Andrzej Lubomirski objął ordynację w 1882 r.,Nie kontynuował podjętej przez ojca
rozbudowy pałacu, a rozpoczął realizację własnych planów przekształcenia
rezydencji. Pierwszym etapem była budowa na przełomie XIX i XX w. nowej
oficyny gościnnej o cechach eklektycznych, przylegającej do oficyny kuchennej.
Około 1900 r. zelektryfikowano pałac wraz z budynkami pełniącymi funkcje
służebne i wybudowano budynek dla motoru elektrycznego – agregatu
prądotwórczego zasilającego w energię także pozostałe budynki Ordynacji.

Markowce









Markowce wzmiankowane są już w 1376
roku (de Markowa)
W roku 1376 wieś należy do szlachcica o
imieniu Albysko de Markowa. .
W 1420 r. Honko Aleksander z Markowiec
sprzedał połowę wioski Pawłowi z
Pobiedna. W wieku siedemnastym wioska
należała do Leszczyńskich a w pierwszej
połowie dziewiętnastego wieku do
Hieronima Romera.
Na przełomie tegoż i dwudziestego
stulecia kolejni właściciele - Jachimowscy
budują nowy dwór, w miejscu starszego
budynku. Dwór Jachimowskich,
wzniesiony na przełomie dziewiętnastego
i dwudziestego wieku, na miejscu
starszego. Frontem zwrócony na zachód,
murowany, otynkowany. Piętrowy –
częściowo podpiwniczony. Piwnice
sklepione kolebkowo pochodzą z XVIIXVIII wieku. Przy fasadzie wieża i loggia.
Dach dwuspadowy, kryty dachówką. Przy
dworze resztki krajobrazowego parku z
przełomu dziewiętnastego i dwudziestego
stulecia. Obecnie w rękach prywatnych,
dwór jest wystawiony na sprzedaż.
Między pałacem a folwarkiem istnieje
zbiorowa mogiła z II wojny światowej

Zamek w Łańcucie

Historia do
1944 r.







Zamek powstał w obecnym miejscu i
kształcie w 1. połowie XVII wieku, gdy
został zakupiony przez Lubomirskich. Od
tego czasu był przez kolejne pokolenia
rozbudowywany i upiększany,
przechodząc po drodze również kilka
znacznych i udanych przebudów.
Powstały również kolejne budynki a
tereny fortyfikacji ziemnych zamieniono
na ogrody.
W roku 1745 właścicielem zamku w
Łańcucie został marszałek wielki koronny
Stanisław Lubomirski, którego żoną była
Izabela Lubomirska z Czartoryskich. Po
śmierci Stanisława Lubomirskiego pełne
władanie nad zamkiem uzyskała jego
żona, a z kolei po jej śmierci w roku 1816
Łańcut przeszedł w ręce jej wnuków
Alfreda i Artura Potockich. W roku 1830
Łańcut stał się ordynacją z Alfredem
Potockim jako pierwszym ordynatem.
Artur Potocki otrzymał Krzeszowice.
Potoccy w czasie II wojny światowej nie
byli prześladowani przez Niemców, a w
zamku mieścił się sztab Wehrmachtu.
Przed wkroczeniem Armii Czerwonej 1
sierpnia 1944 roku, Alfredowi Potockiemu
udało się uciec na Zachód, bardzo wiele
dóbr zamkowych za pozwoleniem
Niemców wywieźć. W czasie działań
wojennych II wojny światowej zamek nie
ucierpiał.

Historia po
1945r.







Zamek został przejęty przez władze Polski
Ludowej i zamieniony w muzeum. Można tu
zamówić lekcje m.in. na tematy biblijne i
mitologiczne w malarstwie, judaizm – religia i
sztuka, obyczaje i zwyczaje w dawnej Polsce,
teatr dworski i tradycje żywych obrazów. Co do
ostatniego tematu to służą mu m.in. oryginalne
dekoracje teatralne i scenograficzne projekty z
przełomu XIX i XX w., unikatowe w skali
polskiej.
Zamek pełni również funkcje reprezentacyjne i
służebne wobec instytucji państwowych. W
1996 roku odbyło się tu spotkanie 9
prezydentów państw Europy Środkowej. Dość
często odbywają się w nim również sympozja
naukowe. Osobom fizycznym i instytucjom
prywatnym pomieszczeń zamkowych nie
udostępnia się. Wyjątek uczyniono jedynie
dwa razy – dla potomków byłych właścicieli. W
zamku odbyły się uroczystości ślubne
Stanisława Potockiego i Rosy Larco de la
Fuente oraz część uroczystości pogrzebowych
związanych ze sprowadzeniem do Polski
prochów śp. Elżbiety z Radziwiłłów Potockiej,
jej synów Alfreda i Jerzego oraz jego żony
Susany Iturreguiy Orbegoso.
W 2005 r. zespół zamkowy został uznany
przez Prezydenta RP za pomnik historii.


Slide 8

Prezentacja na
Tropiciela Dziejów
Autor dh. Filip Bułkowski
Zadanie; Stworzyć przewodnik po:
-3 Kościołach
-2 Pałacach Magnackich
-1 Zamku
Rozpisane przez Jakuba Krasnego.

Kościoły w Krakowie

Kościół Św. Barbary








Wzniesiony w latach 1338-1402.
Prawdopodobnie pierwotnie pełnił funkcję
kościoła cmentarnego (plac Mariacki przed
kościołem był przez wiele wieków
cmentarzem parafialnym).
W 1583 roku kościół został przekazany
jezuitom. W tym czasie swoje kazania
wygłaszał tutaj o. Piotr Skarga.
Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 roku,
kościół przejęła Krakowska Kongregacja
Kupiecka, a w roku 1796 przejęli go
bożogrobcy.
W 1874 roku ponownie kościół jest w
posiadaniu jezuitów.

Architektura










Jest to gotycka budowla ceglana
Nakryta jest dwuspadowym dachem z
barokową wieżyczką na sygnaturkę,
przypisywaną Franciszkowi Placidi
Fasada kościoła znajduje się od strony pl.
Mariackiego; jest bezwieżowa, ze szkarpą na
osi, zamknięta trójkątnym szczytem.
Poprzedza ją tzw. Ogrojec – kaplica
cmentarna połączona z kruchtą, z zewnątrz
dekorowana rzeźbiarsko.
Wnętrze kościoła uległo barokizacji (16881692); wyposażenie wykonano w latach
1700-1767.
Ołtarz główny, z lat 1760-1764, zawiera
gotycki krucyfiks z ok. 1420 roku.
Wewnątrz, na tle późnogotyckich malowideł,
stoi pełnoplastyczna grupa rzeźbiarska
przedstawiająca Modlitwę w Ogrójcu,
przypisywana kręgowi Wita Stwosza (XV
wiek).

Kościół Św. Katarzyny
Aleksandryjskiej i Św. Małgorzaty






Zespół ten jest jednym z najlepszych
przykładów architektury gotyckiej w
Polsce. Smukła i strzelista sylwetka
świątyni, różnorodność form i detalu
architektonicznego, bogactwo pamiątek
średniowiecznych wyróżniają ten
zespół w europejskim budownictwie z
czasów dojrzałego gotyku.
Powstanie zawdzięcza Kazimierzowi
Wielkiemu który sprowadził zakon
augustianów do Krakowa, i 1342 – z tą
datą wiąże się rozpoczęcie budowy
zespołu klasztornego, a dokładniej
wschodniego ramienia klasztoru z
kaplicami św. Tomasza i św. Doroty.
Król chciał, aby założone przez niego
nowe miasto Kazimierz prócz kościoła
parafialnego pw. Bożego Ciała
posiadało nowy kościół, równie piękny,
jak świątynie sąsiedniego wówczas
Krakowa.

Kościół nawiedzały kataklizmy –
powódź w 1534 oraz pożar w 1556. Z
kolei w trakcie potopu szwedzkiego
urządzono tutaj lazaret.

Architektura








Jest to kościół trójnawowy, bazylikowy,
bezwieżowy, bez transeptu.
Pięcioprzęsłowe prezbiterium zakończone
jest pięciobocznie, ma późnogotyckie
sklepienie gwiaździste. Z kolei korpus
nawowy ma jedynie cztery przęsła, co jest
efektem zaniechania budowy planowanego
przęsła piątego.
Obecne sklepienie nawy głównej kościoła
pochodzi z XIX wieku i jest drewnianą
imitacją poprzedniego, zniszczonego w
czasie trzęsienia ziemi z 1443r.
Wyposażenie kościoła jest bardzo skromne,
co podkreśla czystość linii
architektonicznych. Najcenniejszymi
dziełami sztuki są trójkondygnacyjny
barokowy ołtarz główny z 1634, z obrazem
przedstawiającym mistyczne zaślubiny św.
Katarzyny pędzla Andrzeja Wenesty.
Od północy sąsiaduje z kościołem gotycki
klasztor augustianów z wirydarzem i
krużgankami. Na krużgankach zachował się
zespół renesansowych i gotyckich fresków,
a wśród nich Misericordia Domini.

Bazylika Najświętszego Serca Pana
Jezusa










W tym miejscu jezuici osiedlili się w 1868 roku,
a dwa lata później postawiono pierwszą
kaplicę, która szybko okazała się
niewystarczająca.
W 1903 zapadła decyzja o budowie nowej,
okazałej świątyni. Do realizacji przyjęto projekt
architekta Franciszka Mączyńskiego.
1 listopada 1909 roku biskup sufragan
krakowski Anatol Nowak poświęcił kamień
węgielny nowego kościoła. Budowa trwała do
1912, jednak wyposażenie i zdobienie kościoła
ze względu na działania wojenne się mocno
przedłużyły. Ostatecznie oficjalna konsekracja
odbyła się 29 maja 1921 roku, biskup Anatol
Nowak dokonał jej w towarzystwie 24 innych
biskupów, którzy przebywali wówczas w
Krakowie, na Konferencji Episkopatu Polski.

W 1960 roku papież Jan XXIII nadał kościołowi
tytuł bazyliki mniejszej, a od 1966 roku jest on
wpisany w rejestr zabytków.
W 1960 roku urządzono w kościele kaplicę
adoracji Najświętszego Sakramentu, którą 29
października poświęcił kardynał Karol Wojtyła.

Architektura







Architekt kościoła odwołał się nie tylko do
modernizmu, lecz także do wzorców
tradycji romańskiej, gotyckiej i barokowej.
Wieża kościelna ma 68 metrów wysokości i
jest jedną z najwyższych w Krakowie.
Ściany kościoła wykonano z czerwonej
cegły, obramowania okien i detale z
szarego kamienia. Pośrodku w zwieńczeniu
każdego okna umieszczono mozaiki herby miast, które przyczyniły się do
budowy kościoła.
Nad portalem wejściowym, pod wieżą
znajduje się mozaika "Przebicie boku
Chrystusa", wykonana według projektu
Jana Bukowskiego, a nieco wyżej, rzeźby
projektowane przez Xawerego
Dunikowskiego. Postać Chrystusa w
kamieniu odkuł Karol Hukan, boczne
postacie odlano z ołowiu w 1913 roku.
Symbolizują one ludzkość cierpiącą i
szukającą pocieszenia u Bożego Serca.
Na zewnątrz zakrystii, na tle wschodniej
ściany kościoła, znajduje się pomnik twórcy
świątyni Franciszka Mączyńskiego z 1912
roku, autorstwa Xawerego Dunikowskiego.
Posąg odlany z brązu ofiarowała jezuitom
wdowa po architekcie w 1953 roku.

Pałace Magnackie

Przeworsk









Pierwsza historyczna
wzmianka o osadzie pochodzi
z 1280 r., chociaż już na
przełomie IX i X wieku istniał
tu gród zwany „kniażym
grodziszczem”.
W roku 1340 wieś Przeworsko
z nadania króla Kazimierza
Wielkiego weszła w
posiadanie rodziny
Tarnowskich. Przez kolejnych
kilka wieków pozostawał
miastem prywatnym w
posiadaniu znamienitych
rodów Tarnowskich, Kostków,
Ostrogskich i Lubomirskich.
Mimo iż w XIX wieku przestał
być miastem prywatnym,
potomkowie ostatnich
właścicieli miasta przebywali
tu do 1944 r.
Budowę pałacu książąt
Lubomirskich w Przeworsku
zawdzięczamy księżnej Izabeli
z Czartoryskich Lubomirskiej,
pani na Łańcucie.. W czasie II
wojny światowej jak i w
okresie powojennym zespół
pałacowo-parkowy nie poniósł
poważniejszych strat w
zabudowie, jednak jego

Architektura







Do roku 1802 budową kierował architekt nadworny księżnej Jan Griesmeyer. W
1803 r. nowym architektem księżnej Lubomirskiej został Christian Piotr Aigner.
Bryła pałacu, której nadano cechy angielskiego klasycyzmu, o wywarzonej i
oszczędnej dekoracji architektonicznej urozmaicona została przez ustawiony przy
elewacji zachodniej rząd filarów podtrzymujących taras. W jego podcieniu
urządzono otwartą galerię rzeźby. Wnętrza pałacu kontrastowały z tym skromnym
wystrojem elewacji i budziły zachwyt gości, czego dowodzą liczne relacje w
pamiętnikach i listach z XIX w.
Dzięki osobistemu zaangażowaniu Teresy i Henryka Lubomirskich zyskał nową
kompozycję. W miejsce dawnego ogrodu włoskiego książęca para zaprojektowała
angielski park krajobrazowy. Wykorzystywał on naturalne ukształtowanie terenu
oraz zakola rzeki, które były nieodzownym elementem ogrodu romantycznego.
Oprócz krajowych gatunków drzew znalazły się tu drzewa obcego pochodzenia
takie jak sosny amerykańskie, platany i tulipanowce. W obrębie parku zostały
usytuowane różne budowle należące do kompleksu pałacowego: oficyny gościnna
i kuchenna, dom burgrabiego (mieszkanie rządcy), stajnie z powozownią i domem
koniuszego, dom ogrodnika i dwie oranżerie.
Andrzej Lubomirski objął ordynację w 1882 r.,Nie kontynuował podjętej przez ojca
rozbudowy pałacu, a rozpoczął realizację własnych planów przekształcenia
rezydencji. Pierwszym etapem była budowa na przełomie XIX i XX w. nowej
oficyny gościnnej o cechach eklektycznych, przylegającej do oficyny kuchennej.
Około 1900 r. zelektryfikowano pałac wraz z budynkami pełniącymi funkcje
służebne i wybudowano budynek dla motoru elektrycznego – agregatu
prądotwórczego zasilającego w energię także pozostałe budynki Ordynacji.

Markowce









Markowce wzmiankowane są już w 1376
roku (de Markowa)
W roku 1376 wieś należy do szlachcica o
imieniu Albysko de Markowa. .
W 1420 r. Honko Aleksander z Markowiec
sprzedał połowę wioski Pawłowi z
Pobiedna. W wieku siedemnastym wioska
należała do Leszczyńskich a w pierwszej
połowie dziewiętnastego wieku do
Hieronima Romera.
Na przełomie tegoż i dwudziestego
stulecia kolejni właściciele - Jachimowscy
budują nowy dwór, w miejscu starszego
budynku. Dwór Jachimowskich,
wzniesiony na przełomie dziewiętnastego
i dwudziestego wieku, na miejscu
starszego. Frontem zwrócony na zachód,
murowany, otynkowany. Piętrowy –
częściowo podpiwniczony. Piwnice
sklepione kolebkowo pochodzą z XVIIXVIII wieku. Przy fasadzie wieża i loggia.
Dach dwuspadowy, kryty dachówką. Przy
dworze resztki krajobrazowego parku z
przełomu dziewiętnastego i dwudziestego
stulecia. Obecnie w rękach prywatnych,
dwór jest wystawiony na sprzedaż.
Między pałacem a folwarkiem istnieje
zbiorowa mogiła z II wojny światowej

Zamek w Łańcucie

Historia do
1944 r.







Zamek powstał w obecnym miejscu i
kształcie w 1. połowie XVII wieku, gdy
został zakupiony przez Lubomirskich. Od
tego czasu był przez kolejne pokolenia
rozbudowywany i upiększany,
przechodząc po drodze również kilka
znacznych i udanych przebudów.
Powstały również kolejne budynki a
tereny fortyfikacji ziemnych zamieniono
na ogrody.
W roku 1745 właścicielem zamku w
Łańcucie został marszałek wielki koronny
Stanisław Lubomirski, którego żoną była
Izabela Lubomirska z Czartoryskich. Po
śmierci Stanisława Lubomirskiego pełne
władanie nad zamkiem uzyskała jego
żona, a z kolei po jej śmierci w roku 1816
Łańcut przeszedł w ręce jej wnuków
Alfreda i Artura Potockich. W roku 1830
Łańcut stał się ordynacją z Alfredem
Potockim jako pierwszym ordynatem.
Artur Potocki otrzymał Krzeszowice.
Potoccy w czasie II wojny światowej nie
byli prześladowani przez Niemców, a w
zamku mieścił się sztab Wehrmachtu.
Przed wkroczeniem Armii Czerwonej 1
sierpnia 1944 roku, Alfredowi Potockiemu
udało się uciec na Zachód, bardzo wiele
dóbr zamkowych za pozwoleniem
Niemców wywieźć. W czasie działań
wojennych II wojny światowej zamek nie
ucierpiał.

Historia po
1945r.







Zamek został przejęty przez władze Polski
Ludowej i zamieniony w muzeum. Można tu
zamówić lekcje m.in. na tematy biblijne i
mitologiczne w malarstwie, judaizm – religia i
sztuka, obyczaje i zwyczaje w dawnej Polsce,
teatr dworski i tradycje żywych obrazów. Co do
ostatniego tematu to służą mu m.in. oryginalne
dekoracje teatralne i scenograficzne projekty z
przełomu XIX i XX w., unikatowe w skali
polskiej.
Zamek pełni również funkcje reprezentacyjne i
służebne wobec instytucji państwowych. W
1996 roku odbyło się tu spotkanie 9
prezydentów państw Europy Środkowej. Dość
często odbywają się w nim również sympozja
naukowe. Osobom fizycznym i instytucjom
prywatnym pomieszczeń zamkowych nie
udostępnia się. Wyjątek uczyniono jedynie
dwa razy – dla potomków byłych właścicieli. W
zamku odbyły się uroczystości ślubne
Stanisława Potockiego i Rosy Larco de la
Fuente oraz część uroczystości pogrzebowych
związanych ze sprowadzeniem do Polski
prochów śp. Elżbiety z Radziwiłłów Potockiej,
jej synów Alfreda i Jerzego oraz jego żony
Susany Iturreguiy Orbegoso.
W 2005 r. zespół zamkowy został uznany
przez Prezydenta RP za pomnik historii.


Slide 9

Prezentacja na
Tropiciela Dziejów
Autor dh. Filip Bułkowski
Zadanie; Stworzyć przewodnik po:
-3 Kościołach
-2 Pałacach Magnackich
-1 Zamku
Rozpisane przez Jakuba Krasnego.

Kościoły w Krakowie

Kościół Św. Barbary








Wzniesiony w latach 1338-1402.
Prawdopodobnie pierwotnie pełnił funkcję
kościoła cmentarnego (plac Mariacki przed
kościołem był przez wiele wieków
cmentarzem parafialnym).
W 1583 roku kościół został przekazany
jezuitom. W tym czasie swoje kazania
wygłaszał tutaj o. Piotr Skarga.
Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 roku,
kościół przejęła Krakowska Kongregacja
Kupiecka, a w roku 1796 przejęli go
bożogrobcy.
W 1874 roku ponownie kościół jest w
posiadaniu jezuitów.

Architektura










Jest to gotycka budowla ceglana
Nakryta jest dwuspadowym dachem z
barokową wieżyczką na sygnaturkę,
przypisywaną Franciszkowi Placidi
Fasada kościoła znajduje się od strony pl.
Mariackiego; jest bezwieżowa, ze szkarpą na
osi, zamknięta trójkątnym szczytem.
Poprzedza ją tzw. Ogrojec – kaplica
cmentarna połączona z kruchtą, z zewnątrz
dekorowana rzeźbiarsko.
Wnętrze kościoła uległo barokizacji (16881692); wyposażenie wykonano w latach
1700-1767.
Ołtarz główny, z lat 1760-1764, zawiera
gotycki krucyfiks z ok. 1420 roku.
Wewnątrz, na tle późnogotyckich malowideł,
stoi pełnoplastyczna grupa rzeźbiarska
przedstawiająca Modlitwę w Ogrójcu,
przypisywana kręgowi Wita Stwosza (XV
wiek).

Kościół Św. Katarzyny
Aleksandryjskiej i Św. Małgorzaty






Zespół ten jest jednym z najlepszych
przykładów architektury gotyckiej w
Polsce. Smukła i strzelista sylwetka
świątyni, różnorodność form i detalu
architektonicznego, bogactwo pamiątek
średniowiecznych wyróżniają ten
zespół w europejskim budownictwie z
czasów dojrzałego gotyku.
Powstanie zawdzięcza Kazimierzowi
Wielkiemu który sprowadził zakon
augustianów do Krakowa, i 1342 – z tą
datą wiąże się rozpoczęcie budowy
zespołu klasztornego, a dokładniej
wschodniego ramienia klasztoru z
kaplicami św. Tomasza i św. Doroty.
Król chciał, aby założone przez niego
nowe miasto Kazimierz prócz kościoła
parafialnego pw. Bożego Ciała
posiadało nowy kościół, równie piękny,
jak świątynie sąsiedniego wówczas
Krakowa.

Kościół nawiedzały kataklizmy –
powódź w 1534 oraz pożar w 1556. Z
kolei w trakcie potopu szwedzkiego
urządzono tutaj lazaret.

Architektura








Jest to kościół trójnawowy, bazylikowy,
bezwieżowy, bez transeptu.
Pięcioprzęsłowe prezbiterium zakończone
jest pięciobocznie, ma późnogotyckie
sklepienie gwiaździste. Z kolei korpus
nawowy ma jedynie cztery przęsła, co jest
efektem zaniechania budowy planowanego
przęsła piątego.
Obecne sklepienie nawy głównej kościoła
pochodzi z XIX wieku i jest drewnianą
imitacją poprzedniego, zniszczonego w
czasie trzęsienia ziemi z 1443r.
Wyposażenie kościoła jest bardzo skromne,
co podkreśla czystość linii
architektonicznych. Najcenniejszymi
dziełami sztuki są trójkondygnacyjny
barokowy ołtarz główny z 1634, z obrazem
przedstawiającym mistyczne zaślubiny św.
Katarzyny pędzla Andrzeja Wenesty.
Od północy sąsiaduje z kościołem gotycki
klasztor augustianów z wirydarzem i
krużgankami. Na krużgankach zachował się
zespół renesansowych i gotyckich fresków,
a wśród nich Misericordia Domini.

Bazylika Najświętszego Serca Pana
Jezusa










W tym miejscu jezuici osiedlili się w 1868 roku,
a dwa lata później postawiono pierwszą
kaplicę, która szybko okazała się
niewystarczająca.
W 1903 zapadła decyzja o budowie nowej,
okazałej świątyni. Do realizacji przyjęto projekt
architekta Franciszka Mączyńskiego.
1 listopada 1909 roku biskup sufragan
krakowski Anatol Nowak poświęcił kamień
węgielny nowego kościoła. Budowa trwała do
1912, jednak wyposażenie i zdobienie kościoła
ze względu na działania wojenne się mocno
przedłużyły. Ostatecznie oficjalna konsekracja
odbyła się 29 maja 1921 roku, biskup Anatol
Nowak dokonał jej w towarzystwie 24 innych
biskupów, którzy przebywali wówczas w
Krakowie, na Konferencji Episkopatu Polski.

W 1960 roku papież Jan XXIII nadał kościołowi
tytuł bazyliki mniejszej, a od 1966 roku jest on
wpisany w rejestr zabytków.
W 1960 roku urządzono w kościele kaplicę
adoracji Najświętszego Sakramentu, którą 29
października poświęcił kardynał Karol Wojtyła.

Architektura







Architekt kościoła odwołał się nie tylko do
modernizmu, lecz także do wzorców
tradycji romańskiej, gotyckiej i barokowej.
Wieża kościelna ma 68 metrów wysokości i
jest jedną z najwyższych w Krakowie.
Ściany kościoła wykonano z czerwonej
cegły, obramowania okien i detale z
szarego kamienia. Pośrodku w zwieńczeniu
każdego okna umieszczono mozaiki herby miast, które przyczyniły się do
budowy kościoła.
Nad portalem wejściowym, pod wieżą
znajduje się mozaika "Przebicie boku
Chrystusa", wykonana według projektu
Jana Bukowskiego, a nieco wyżej, rzeźby
projektowane przez Xawerego
Dunikowskiego. Postać Chrystusa w
kamieniu odkuł Karol Hukan, boczne
postacie odlano z ołowiu w 1913 roku.
Symbolizują one ludzkość cierpiącą i
szukającą pocieszenia u Bożego Serca.
Na zewnątrz zakrystii, na tle wschodniej
ściany kościoła, znajduje się pomnik twórcy
świątyni Franciszka Mączyńskiego z 1912
roku, autorstwa Xawerego Dunikowskiego.
Posąg odlany z brązu ofiarowała jezuitom
wdowa po architekcie w 1953 roku.

Pałace Magnackie

Przeworsk









Pierwsza historyczna
wzmianka o osadzie pochodzi
z 1280 r., chociaż już na
przełomie IX i X wieku istniał
tu gród zwany „kniażym
grodziszczem”.
W roku 1340 wieś Przeworsko
z nadania króla Kazimierza
Wielkiego weszła w
posiadanie rodziny
Tarnowskich. Przez kolejnych
kilka wieków pozostawał
miastem prywatnym w
posiadaniu znamienitych
rodów Tarnowskich, Kostków,
Ostrogskich i Lubomirskich.
Mimo iż w XIX wieku przestał
być miastem prywatnym,
potomkowie ostatnich
właścicieli miasta przebywali
tu do 1944 r.
Budowę pałacu książąt
Lubomirskich w Przeworsku
zawdzięczamy księżnej Izabeli
z Czartoryskich Lubomirskiej,
pani na Łańcucie.. W czasie II
wojny światowej jak i w
okresie powojennym zespół
pałacowo-parkowy nie poniósł
poważniejszych strat w
zabudowie, jednak jego

Architektura







Do roku 1802 budową kierował architekt nadworny księżnej Jan Griesmeyer. W
1803 r. nowym architektem księżnej Lubomirskiej został Christian Piotr Aigner.
Bryła pałacu, której nadano cechy angielskiego klasycyzmu, o wywarzonej i
oszczędnej dekoracji architektonicznej urozmaicona została przez ustawiony przy
elewacji zachodniej rząd filarów podtrzymujących taras. W jego podcieniu
urządzono otwartą galerię rzeźby. Wnętrza pałacu kontrastowały z tym skromnym
wystrojem elewacji i budziły zachwyt gości, czego dowodzą liczne relacje w
pamiętnikach i listach z XIX w.
Dzięki osobistemu zaangażowaniu Teresy i Henryka Lubomirskich zyskał nową
kompozycję. W miejsce dawnego ogrodu włoskiego książęca para zaprojektowała
angielski park krajobrazowy. Wykorzystywał on naturalne ukształtowanie terenu
oraz zakola rzeki, które były nieodzownym elementem ogrodu romantycznego.
Oprócz krajowych gatunków drzew znalazły się tu drzewa obcego pochodzenia
takie jak sosny amerykańskie, platany i tulipanowce. W obrębie parku zostały
usytuowane różne budowle należące do kompleksu pałacowego: oficyny gościnna
i kuchenna, dom burgrabiego (mieszkanie rządcy), stajnie z powozownią i domem
koniuszego, dom ogrodnika i dwie oranżerie.
Andrzej Lubomirski objął ordynację w 1882 r.,Nie kontynuował podjętej przez ojca
rozbudowy pałacu, a rozpoczął realizację własnych planów przekształcenia
rezydencji. Pierwszym etapem była budowa na przełomie XIX i XX w. nowej
oficyny gościnnej o cechach eklektycznych, przylegającej do oficyny kuchennej.
Około 1900 r. zelektryfikowano pałac wraz z budynkami pełniącymi funkcje
służebne i wybudowano budynek dla motoru elektrycznego – agregatu
prądotwórczego zasilającego w energię także pozostałe budynki Ordynacji.

Markowce









Markowce wzmiankowane są już w 1376
roku (de Markowa)
W roku 1376 wieś należy do szlachcica o
imieniu Albysko de Markowa. .
W 1420 r. Honko Aleksander z Markowiec
sprzedał połowę wioski Pawłowi z
Pobiedna. W wieku siedemnastym wioska
należała do Leszczyńskich a w pierwszej
połowie dziewiętnastego wieku do
Hieronima Romera.
Na przełomie tegoż i dwudziestego
stulecia kolejni właściciele - Jachimowscy
budują nowy dwór, w miejscu starszego
budynku. Dwór Jachimowskich,
wzniesiony na przełomie dziewiętnastego
i dwudziestego wieku, na miejscu
starszego. Frontem zwrócony na zachód,
murowany, otynkowany. Piętrowy –
częściowo podpiwniczony. Piwnice
sklepione kolebkowo pochodzą z XVIIXVIII wieku. Przy fasadzie wieża i loggia.
Dach dwuspadowy, kryty dachówką. Przy
dworze resztki krajobrazowego parku z
przełomu dziewiętnastego i dwudziestego
stulecia. Obecnie w rękach prywatnych,
dwór jest wystawiony na sprzedaż.
Między pałacem a folwarkiem istnieje
zbiorowa mogiła z II wojny światowej

Zamek w Łańcucie

Historia do
1944 r.







Zamek powstał w obecnym miejscu i
kształcie w 1. połowie XVII wieku, gdy
został zakupiony przez Lubomirskich. Od
tego czasu był przez kolejne pokolenia
rozbudowywany i upiększany,
przechodząc po drodze również kilka
znacznych i udanych przebudów.
Powstały również kolejne budynki a
tereny fortyfikacji ziemnych zamieniono
na ogrody.
W roku 1745 właścicielem zamku w
Łańcucie został marszałek wielki koronny
Stanisław Lubomirski, którego żoną była
Izabela Lubomirska z Czartoryskich. Po
śmierci Stanisława Lubomirskiego pełne
władanie nad zamkiem uzyskała jego
żona, a z kolei po jej śmierci w roku 1816
Łańcut przeszedł w ręce jej wnuków
Alfreda i Artura Potockich. W roku 1830
Łańcut stał się ordynacją z Alfredem
Potockim jako pierwszym ordynatem.
Artur Potocki otrzymał Krzeszowice.
Potoccy w czasie II wojny światowej nie
byli prześladowani przez Niemców, a w
zamku mieścił się sztab Wehrmachtu.
Przed wkroczeniem Armii Czerwonej 1
sierpnia 1944 roku, Alfredowi Potockiemu
udało się uciec na Zachód, bardzo wiele
dóbr zamkowych za pozwoleniem
Niemców wywieźć. W czasie działań
wojennych II wojny światowej zamek nie
ucierpiał.

Historia po
1945r.







Zamek został przejęty przez władze Polski
Ludowej i zamieniony w muzeum. Można tu
zamówić lekcje m.in. na tematy biblijne i
mitologiczne w malarstwie, judaizm – religia i
sztuka, obyczaje i zwyczaje w dawnej Polsce,
teatr dworski i tradycje żywych obrazów. Co do
ostatniego tematu to służą mu m.in. oryginalne
dekoracje teatralne i scenograficzne projekty z
przełomu XIX i XX w., unikatowe w skali
polskiej.
Zamek pełni również funkcje reprezentacyjne i
służebne wobec instytucji państwowych. W
1996 roku odbyło się tu spotkanie 9
prezydentów państw Europy Środkowej. Dość
często odbywają się w nim również sympozja
naukowe. Osobom fizycznym i instytucjom
prywatnym pomieszczeń zamkowych nie
udostępnia się. Wyjątek uczyniono jedynie
dwa razy – dla potomków byłych właścicieli. W
zamku odbyły się uroczystości ślubne
Stanisława Potockiego i Rosy Larco de la
Fuente oraz część uroczystości pogrzebowych
związanych ze sprowadzeniem do Polski
prochów śp. Elżbiety z Radziwiłłów Potockiej,
jej synów Alfreda i Jerzego oraz jego żony
Susany Iturreguiy Orbegoso.
W 2005 r. zespół zamkowy został uznany
przez Prezydenta RP za pomnik historii.


Slide 10

Prezentacja na
Tropiciela Dziejów
Autor dh. Filip Bułkowski
Zadanie; Stworzyć przewodnik po:
-3 Kościołach
-2 Pałacach Magnackich
-1 Zamku
Rozpisane przez Jakuba Krasnego.

Kościoły w Krakowie

Kościół Św. Barbary








Wzniesiony w latach 1338-1402.
Prawdopodobnie pierwotnie pełnił funkcję
kościoła cmentarnego (plac Mariacki przed
kościołem był przez wiele wieków
cmentarzem parafialnym).
W 1583 roku kościół został przekazany
jezuitom. W tym czasie swoje kazania
wygłaszał tutaj o. Piotr Skarga.
Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 roku,
kościół przejęła Krakowska Kongregacja
Kupiecka, a w roku 1796 przejęli go
bożogrobcy.
W 1874 roku ponownie kościół jest w
posiadaniu jezuitów.

Architektura










Jest to gotycka budowla ceglana
Nakryta jest dwuspadowym dachem z
barokową wieżyczką na sygnaturkę,
przypisywaną Franciszkowi Placidi
Fasada kościoła znajduje się od strony pl.
Mariackiego; jest bezwieżowa, ze szkarpą na
osi, zamknięta trójkątnym szczytem.
Poprzedza ją tzw. Ogrojec – kaplica
cmentarna połączona z kruchtą, z zewnątrz
dekorowana rzeźbiarsko.
Wnętrze kościoła uległo barokizacji (16881692); wyposażenie wykonano w latach
1700-1767.
Ołtarz główny, z lat 1760-1764, zawiera
gotycki krucyfiks z ok. 1420 roku.
Wewnątrz, na tle późnogotyckich malowideł,
stoi pełnoplastyczna grupa rzeźbiarska
przedstawiająca Modlitwę w Ogrójcu,
przypisywana kręgowi Wita Stwosza (XV
wiek).

Kościół Św. Katarzyny
Aleksandryjskiej i Św. Małgorzaty






Zespół ten jest jednym z najlepszych
przykładów architektury gotyckiej w
Polsce. Smukła i strzelista sylwetka
świątyni, różnorodność form i detalu
architektonicznego, bogactwo pamiątek
średniowiecznych wyróżniają ten
zespół w europejskim budownictwie z
czasów dojrzałego gotyku.
Powstanie zawdzięcza Kazimierzowi
Wielkiemu który sprowadził zakon
augustianów do Krakowa, i 1342 – z tą
datą wiąże się rozpoczęcie budowy
zespołu klasztornego, a dokładniej
wschodniego ramienia klasztoru z
kaplicami św. Tomasza i św. Doroty.
Król chciał, aby założone przez niego
nowe miasto Kazimierz prócz kościoła
parafialnego pw. Bożego Ciała
posiadało nowy kościół, równie piękny,
jak świątynie sąsiedniego wówczas
Krakowa.

Kościół nawiedzały kataklizmy –
powódź w 1534 oraz pożar w 1556. Z
kolei w trakcie potopu szwedzkiego
urządzono tutaj lazaret.

Architektura








Jest to kościół trójnawowy, bazylikowy,
bezwieżowy, bez transeptu.
Pięcioprzęsłowe prezbiterium zakończone
jest pięciobocznie, ma późnogotyckie
sklepienie gwiaździste. Z kolei korpus
nawowy ma jedynie cztery przęsła, co jest
efektem zaniechania budowy planowanego
przęsła piątego.
Obecne sklepienie nawy głównej kościoła
pochodzi z XIX wieku i jest drewnianą
imitacją poprzedniego, zniszczonego w
czasie trzęsienia ziemi z 1443r.
Wyposażenie kościoła jest bardzo skromne,
co podkreśla czystość linii
architektonicznych. Najcenniejszymi
dziełami sztuki są trójkondygnacyjny
barokowy ołtarz główny z 1634, z obrazem
przedstawiającym mistyczne zaślubiny św.
Katarzyny pędzla Andrzeja Wenesty.
Od północy sąsiaduje z kościołem gotycki
klasztor augustianów z wirydarzem i
krużgankami. Na krużgankach zachował się
zespół renesansowych i gotyckich fresków,
a wśród nich Misericordia Domini.

Bazylika Najświętszego Serca Pana
Jezusa










W tym miejscu jezuici osiedlili się w 1868 roku,
a dwa lata później postawiono pierwszą
kaplicę, która szybko okazała się
niewystarczająca.
W 1903 zapadła decyzja o budowie nowej,
okazałej świątyni. Do realizacji przyjęto projekt
architekta Franciszka Mączyńskiego.
1 listopada 1909 roku biskup sufragan
krakowski Anatol Nowak poświęcił kamień
węgielny nowego kościoła. Budowa trwała do
1912, jednak wyposażenie i zdobienie kościoła
ze względu na działania wojenne się mocno
przedłużyły. Ostatecznie oficjalna konsekracja
odbyła się 29 maja 1921 roku, biskup Anatol
Nowak dokonał jej w towarzystwie 24 innych
biskupów, którzy przebywali wówczas w
Krakowie, na Konferencji Episkopatu Polski.

W 1960 roku papież Jan XXIII nadał kościołowi
tytuł bazyliki mniejszej, a od 1966 roku jest on
wpisany w rejestr zabytków.
W 1960 roku urządzono w kościele kaplicę
adoracji Najświętszego Sakramentu, którą 29
października poświęcił kardynał Karol Wojtyła.

Architektura







Architekt kościoła odwołał się nie tylko do
modernizmu, lecz także do wzorców
tradycji romańskiej, gotyckiej i barokowej.
Wieża kościelna ma 68 metrów wysokości i
jest jedną z najwyższych w Krakowie.
Ściany kościoła wykonano z czerwonej
cegły, obramowania okien i detale z
szarego kamienia. Pośrodku w zwieńczeniu
każdego okna umieszczono mozaiki herby miast, które przyczyniły się do
budowy kościoła.
Nad portalem wejściowym, pod wieżą
znajduje się mozaika "Przebicie boku
Chrystusa", wykonana według projektu
Jana Bukowskiego, a nieco wyżej, rzeźby
projektowane przez Xawerego
Dunikowskiego. Postać Chrystusa w
kamieniu odkuł Karol Hukan, boczne
postacie odlano z ołowiu w 1913 roku.
Symbolizują one ludzkość cierpiącą i
szukającą pocieszenia u Bożego Serca.
Na zewnątrz zakrystii, na tle wschodniej
ściany kościoła, znajduje się pomnik twórcy
świątyni Franciszka Mączyńskiego z 1912
roku, autorstwa Xawerego Dunikowskiego.
Posąg odlany z brązu ofiarowała jezuitom
wdowa po architekcie w 1953 roku.

Pałace Magnackie

Przeworsk









Pierwsza historyczna
wzmianka o osadzie pochodzi
z 1280 r., chociaż już na
przełomie IX i X wieku istniał
tu gród zwany „kniażym
grodziszczem”.
W roku 1340 wieś Przeworsko
z nadania króla Kazimierza
Wielkiego weszła w
posiadanie rodziny
Tarnowskich. Przez kolejnych
kilka wieków pozostawał
miastem prywatnym w
posiadaniu znamienitych
rodów Tarnowskich, Kostków,
Ostrogskich i Lubomirskich.
Mimo iż w XIX wieku przestał
być miastem prywatnym,
potomkowie ostatnich
właścicieli miasta przebywali
tu do 1944 r.
Budowę pałacu książąt
Lubomirskich w Przeworsku
zawdzięczamy księżnej Izabeli
z Czartoryskich Lubomirskiej,
pani na Łańcucie.. W czasie II
wojny światowej jak i w
okresie powojennym zespół
pałacowo-parkowy nie poniósł
poważniejszych strat w
zabudowie, jednak jego

Architektura







Do roku 1802 budową kierował architekt nadworny księżnej Jan Griesmeyer. W
1803 r. nowym architektem księżnej Lubomirskiej został Christian Piotr Aigner.
Bryła pałacu, której nadano cechy angielskiego klasycyzmu, o wywarzonej i
oszczędnej dekoracji architektonicznej urozmaicona została przez ustawiony przy
elewacji zachodniej rząd filarów podtrzymujących taras. W jego podcieniu
urządzono otwartą galerię rzeźby. Wnętrza pałacu kontrastowały z tym skromnym
wystrojem elewacji i budziły zachwyt gości, czego dowodzą liczne relacje w
pamiętnikach i listach z XIX w.
Dzięki osobistemu zaangażowaniu Teresy i Henryka Lubomirskich zyskał nową
kompozycję. W miejsce dawnego ogrodu włoskiego książęca para zaprojektowała
angielski park krajobrazowy. Wykorzystywał on naturalne ukształtowanie terenu
oraz zakola rzeki, które były nieodzownym elementem ogrodu romantycznego.
Oprócz krajowych gatunków drzew znalazły się tu drzewa obcego pochodzenia
takie jak sosny amerykańskie, platany i tulipanowce. W obrębie parku zostały
usytuowane różne budowle należące do kompleksu pałacowego: oficyny gościnna
i kuchenna, dom burgrabiego (mieszkanie rządcy), stajnie z powozownią i domem
koniuszego, dom ogrodnika i dwie oranżerie.
Andrzej Lubomirski objął ordynację w 1882 r.,Nie kontynuował podjętej przez ojca
rozbudowy pałacu, a rozpoczął realizację własnych planów przekształcenia
rezydencji. Pierwszym etapem była budowa na przełomie XIX i XX w. nowej
oficyny gościnnej o cechach eklektycznych, przylegającej do oficyny kuchennej.
Około 1900 r. zelektryfikowano pałac wraz z budynkami pełniącymi funkcje
służebne i wybudowano budynek dla motoru elektrycznego – agregatu
prądotwórczego zasilającego w energię także pozostałe budynki Ordynacji.

Markowce









Markowce wzmiankowane są już w 1376
roku (de Markowa)
W roku 1376 wieś należy do szlachcica o
imieniu Albysko de Markowa. .
W 1420 r. Honko Aleksander z Markowiec
sprzedał połowę wioski Pawłowi z
Pobiedna. W wieku siedemnastym wioska
należała do Leszczyńskich a w pierwszej
połowie dziewiętnastego wieku do
Hieronima Romera.
Na przełomie tegoż i dwudziestego
stulecia kolejni właściciele - Jachimowscy
budują nowy dwór, w miejscu starszego
budynku. Dwór Jachimowskich,
wzniesiony na przełomie dziewiętnastego
i dwudziestego wieku, na miejscu
starszego. Frontem zwrócony na zachód,
murowany, otynkowany. Piętrowy –
częściowo podpiwniczony. Piwnice
sklepione kolebkowo pochodzą z XVIIXVIII wieku. Przy fasadzie wieża i loggia.
Dach dwuspadowy, kryty dachówką. Przy
dworze resztki krajobrazowego parku z
przełomu dziewiętnastego i dwudziestego
stulecia. Obecnie w rękach prywatnych,
dwór jest wystawiony na sprzedaż.
Między pałacem a folwarkiem istnieje
zbiorowa mogiła z II wojny światowej

Zamek w Łańcucie

Historia do
1944 r.







Zamek powstał w obecnym miejscu i
kształcie w 1. połowie XVII wieku, gdy
został zakupiony przez Lubomirskich. Od
tego czasu był przez kolejne pokolenia
rozbudowywany i upiększany,
przechodząc po drodze również kilka
znacznych i udanych przebudów.
Powstały również kolejne budynki a
tereny fortyfikacji ziemnych zamieniono
na ogrody.
W roku 1745 właścicielem zamku w
Łańcucie został marszałek wielki koronny
Stanisław Lubomirski, którego żoną była
Izabela Lubomirska z Czartoryskich. Po
śmierci Stanisława Lubomirskiego pełne
władanie nad zamkiem uzyskała jego
żona, a z kolei po jej śmierci w roku 1816
Łańcut przeszedł w ręce jej wnuków
Alfreda i Artura Potockich. W roku 1830
Łańcut stał się ordynacją z Alfredem
Potockim jako pierwszym ordynatem.
Artur Potocki otrzymał Krzeszowice.
Potoccy w czasie II wojny światowej nie
byli prześladowani przez Niemców, a w
zamku mieścił się sztab Wehrmachtu.
Przed wkroczeniem Armii Czerwonej 1
sierpnia 1944 roku, Alfredowi Potockiemu
udało się uciec na Zachód, bardzo wiele
dóbr zamkowych za pozwoleniem
Niemców wywieźć. W czasie działań
wojennych II wojny światowej zamek nie
ucierpiał.

Historia po
1945r.







Zamek został przejęty przez władze Polski
Ludowej i zamieniony w muzeum. Można tu
zamówić lekcje m.in. na tematy biblijne i
mitologiczne w malarstwie, judaizm – religia i
sztuka, obyczaje i zwyczaje w dawnej Polsce,
teatr dworski i tradycje żywych obrazów. Co do
ostatniego tematu to służą mu m.in. oryginalne
dekoracje teatralne i scenograficzne projekty z
przełomu XIX i XX w., unikatowe w skali
polskiej.
Zamek pełni również funkcje reprezentacyjne i
służebne wobec instytucji państwowych. W
1996 roku odbyło się tu spotkanie 9
prezydentów państw Europy Środkowej. Dość
często odbywają się w nim również sympozja
naukowe. Osobom fizycznym i instytucjom
prywatnym pomieszczeń zamkowych nie
udostępnia się. Wyjątek uczyniono jedynie
dwa razy – dla potomków byłych właścicieli. W
zamku odbyły się uroczystości ślubne
Stanisława Potockiego i Rosy Larco de la
Fuente oraz część uroczystości pogrzebowych
związanych ze sprowadzeniem do Polski
prochów śp. Elżbiety z Radziwiłłów Potockiej,
jej synów Alfreda i Jerzego oraz jego żony
Susany Iturreguiy Orbegoso.
W 2005 r. zespół zamkowy został uznany
przez Prezydenta RP za pomnik historii.


Slide 11

Prezentacja na
Tropiciela Dziejów
Autor dh. Filip Bułkowski
Zadanie; Stworzyć przewodnik po:
-3 Kościołach
-2 Pałacach Magnackich
-1 Zamku
Rozpisane przez Jakuba Krasnego.

Kościoły w Krakowie

Kościół Św. Barbary








Wzniesiony w latach 1338-1402.
Prawdopodobnie pierwotnie pełnił funkcję
kościoła cmentarnego (plac Mariacki przed
kościołem był przez wiele wieków
cmentarzem parafialnym).
W 1583 roku kościół został przekazany
jezuitom. W tym czasie swoje kazania
wygłaszał tutaj o. Piotr Skarga.
Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 roku,
kościół przejęła Krakowska Kongregacja
Kupiecka, a w roku 1796 przejęli go
bożogrobcy.
W 1874 roku ponownie kościół jest w
posiadaniu jezuitów.

Architektura










Jest to gotycka budowla ceglana
Nakryta jest dwuspadowym dachem z
barokową wieżyczką na sygnaturkę,
przypisywaną Franciszkowi Placidi
Fasada kościoła znajduje się od strony pl.
Mariackiego; jest bezwieżowa, ze szkarpą na
osi, zamknięta trójkątnym szczytem.
Poprzedza ją tzw. Ogrojec – kaplica
cmentarna połączona z kruchtą, z zewnątrz
dekorowana rzeźbiarsko.
Wnętrze kościoła uległo barokizacji (16881692); wyposażenie wykonano w latach
1700-1767.
Ołtarz główny, z lat 1760-1764, zawiera
gotycki krucyfiks z ok. 1420 roku.
Wewnątrz, na tle późnogotyckich malowideł,
stoi pełnoplastyczna grupa rzeźbiarska
przedstawiająca Modlitwę w Ogrójcu,
przypisywana kręgowi Wita Stwosza (XV
wiek).

Kościół Św. Katarzyny
Aleksandryjskiej i Św. Małgorzaty






Zespół ten jest jednym z najlepszych
przykładów architektury gotyckiej w
Polsce. Smukła i strzelista sylwetka
świątyni, różnorodność form i detalu
architektonicznego, bogactwo pamiątek
średniowiecznych wyróżniają ten
zespół w europejskim budownictwie z
czasów dojrzałego gotyku.
Powstanie zawdzięcza Kazimierzowi
Wielkiemu który sprowadził zakon
augustianów do Krakowa, i 1342 – z tą
datą wiąże się rozpoczęcie budowy
zespołu klasztornego, a dokładniej
wschodniego ramienia klasztoru z
kaplicami św. Tomasza i św. Doroty.
Król chciał, aby założone przez niego
nowe miasto Kazimierz prócz kościoła
parafialnego pw. Bożego Ciała
posiadało nowy kościół, równie piękny,
jak świątynie sąsiedniego wówczas
Krakowa.

Kościół nawiedzały kataklizmy –
powódź w 1534 oraz pożar w 1556. Z
kolei w trakcie potopu szwedzkiego
urządzono tutaj lazaret.

Architektura








Jest to kościół trójnawowy, bazylikowy,
bezwieżowy, bez transeptu.
Pięcioprzęsłowe prezbiterium zakończone
jest pięciobocznie, ma późnogotyckie
sklepienie gwiaździste. Z kolei korpus
nawowy ma jedynie cztery przęsła, co jest
efektem zaniechania budowy planowanego
przęsła piątego.
Obecne sklepienie nawy głównej kościoła
pochodzi z XIX wieku i jest drewnianą
imitacją poprzedniego, zniszczonego w
czasie trzęsienia ziemi z 1443r.
Wyposażenie kościoła jest bardzo skromne,
co podkreśla czystość linii
architektonicznych. Najcenniejszymi
dziełami sztuki są trójkondygnacyjny
barokowy ołtarz główny z 1634, z obrazem
przedstawiającym mistyczne zaślubiny św.
Katarzyny pędzla Andrzeja Wenesty.
Od północy sąsiaduje z kościołem gotycki
klasztor augustianów z wirydarzem i
krużgankami. Na krużgankach zachował się
zespół renesansowych i gotyckich fresków,
a wśród nich Misericordia Domini.

Bazylika Najświętszego Serca Pana
Jezusa










W tym miejscu jezuici osiedlili się w 1868 roku,
a dwa lata później postawiono pierwszą
kaplicę, która szybko okazała się
niewystarczająca.
W 1903 zapadła decyzja o budowie nowej,
okazałej świątyni. Do realizacji przyjęto projekt
architekta Franciszka Mączyńskiego.
1 listopada 1909 roku biskup sufragan
krakowski Anatol Nowak poświęcił kamień
węgielny nowego kościoła. Budowa trwała do
1912, jednak wyposażenie i zdobienie kościoła
ze względu na działania wojenne się mocno
przedłużyły. Ostatecznie oficjalna konsekracja
odbyła się 29 maja 1921 roku, biskup Anatol
Nowak dokonał jej w towarzystwie 24 innych
biskupów, którzy przebywali wówczas w
Krakowie, na Konferencji Episkopatu Polski.

W 1960 roku papież Jan XXIII nadał kościołowi
tytuł bazyliki mniejszej, a od 1966 roku jest on
wpisany w rejestr zabytków.
W 1960 roku urządzono w kościele kaplicę
adoracji Najświętszego Sakramentu, którą 29
października poświęcił kardynał Karol Wojtyła.

Architektura







Architekt kościoła odwołał się nie tylko do
modernizmu, lecz także do wzorców
tradycji romańskiej, gotyckiej i barokowej.
Wieża kościelna ma 68 metrów wysokości i
jest jedną z najwyższych w Krakowie.
Ściany kościoła wykonano z czerwonej
cegły, obramowania okien i detale z
szarego kamienia. Pośrodku w zwieńczeniu
każdego okna umieszczono mozaiki herby miast, które przyczyniły się do
budowy kościoła.
Nad portalem wejściowym, pod wieżą
znajduje się mozaika "Przebicie boku
Chrystusa", wykonana według projektu
Jana Bukowskiego, a nieco wyżej, rzeźby
projektowane przez Xawerego
Dunikowskiego. Postać Chrystusa w
kamieniu odkuł Karol Hukan, boczne
postacie odlano z ołowiu w 1913 roku.
Symbolizują one ludzkość cierpiącą i
szukającą pocieszenia u Bożego Serca.
Na zewnątrz zakrystii, na tle wschodniej
ściany kościoła, znajduje się pomnik twórcy
świątyni Franciszka Mączyńskiego z 1912
roku, autorstwa Xawerego Dunikowskiego.
Posąg odlany z brązu ofiarowała jezuitom
wdowa po architekcie w 1953 roku.

Pałace Magnackie

Przeworsk









Pierwsza historyczna
wzmianka o osadzie pochodzi
z 1280 r., chociaż już na
przełomie IX i X wieku istniał
tu gród zwany „kniażym
grodziszczem”.
W roku 1340 wieś Przeworsko
z nadania króla Kazimierza
Wielkiego weszła w
posiadanie rodziny
Tarnowskich. Przez kolejnych
kilka wieków pozostawał
miastem prywatnym w
posiadaniu znamienitych
rodów Tarnowskich, Kostków,
Ostrogskich i Lubomirskich.
Mimo iż w XIX wieku przestał
być miastem prywatnym,
potomkowie ostatnich
właścicieli miasta przebywali
tu do 1944 r.
Budowę pałacu książąt
Lubomirskich w Przeworsku
zawdzięczamy księżnej Izabeli
z Czartoryskich Lubomirskiej,
pani na Łańcucie.. W czasie II
wojny światowej jak i w
okresie powojennym zespół
pałacowo-parkowy nie poniósł
poważniejszych strat w
zabudowie, jednak jego

Architektura







Do roku 1802 budową kierował architekt nadworny księżnej Jan Griesmeyer. W
1803 r. nowym architektem księżnej Lubomirskiej został Christian Piotr Aigner.
Bryła pałacu, której nadano cechy angielskiego klasycyzmu, o wywarzonej i
oszczędnej dekoracji architektonicznej urozmaicona została przez ustawiony przy
elewacji zachodniej rząd filarów podtrzymujących taras. W jego podcieniu
urządzono otwartą galerię rzeźby. Wnętrza pałacu kontrastowały z tym skromnym
wystrojem elewacji i budziły zachwyt gości, czego dowodzą liczne relacje w
pamiętnikach i listach z XIX w.
Dzięki osobistemu zaangażowaniu Teresy i Henryka Lubomirskich zyskał nową
kompozycję. W miejsce dawnego ogrodu włoskiego książęca para zaprojektowała
angielski park krajobrazowy. Wykorzystywał on naturalne ukształtowanie terenu
oraz zakola rzeki, które były nieodzownym elementem ogrodu romantycznego.
Oprócz krajowych gatunków drzew znalazły się tu drzewa obcego pochodzenia
takie jak sosny amerykańskie, platany i tulipanowce. W obrębie parku zostały
usytuowane różne budowle należące do kompleksu pałacowego: oficyny gościnna
i kuchenna, dom burgrabiego (mieszkanie rządcy), stajnie z powozownią i domem
koniuszego, dom ogrodnika i dwie oranżerie.
Andrzej Lubomirski objął ordynację w 1882 r.,Nie kontynuował podjętej przez ojca
rozbudowy pałacu, a rozpoczął realizację własnych planów przekształcenia
rezydencji. Pierwszym etapem była budowa na przełomie XIX i XX w. nowej
oficyny gościnnej o cechach eklektycznych, przylegającej do oficyny kuchennej.
Około 1900 r. zelektryfikowano pałac wraz z budynkami pełniącymi funkcje
służebne i wybudowano budynek dla motoru elektrycznego – agregatu
prądotwórczego zasilającego w energię także pozostałe budynki Ordynacji.

Markowce









Markowce wzmiankowane są już w 1376
roku (de Markowa)
W roku 1376 wieś należy do szlachcica o
imieniu Albysko de Markowa. .
W 1420 r. Honko Aleksander z Markowiec
sprzedał połowę wioski Pawłowi z
Pobiedna. W wieku siedemnastym wioska
należała do Leszczyńskich a w pierwszej
połowie dziewiętnastego wieku do
Hieronima Romera.
Na przełomie tegoż i dwudziestego
stulecia kolejni właściciele - Jachimowscy
budują nowy dwór, w miejscu starszego
budynku. Dwór Jachimowskich,
wzniesiony na przełomie dziewiętnastego
i dwudziestego wieku, na miejscu
starszego. Frontem zwrócony na zachód,
murowany, otynkowany. Piętrowy –
częściowo podpiwniczony. Piwnice
sklepione kolebkowo pochodzą z XVIIXVIII wieku. Przy fasadzie wieża i loggia.
Dach dwuspadowy, kryty dachówką. Przy
dworze resztki krajobrazowego parku z
przełomu dziewiętnastego i dwudziestego
stulecia. Obecnie w rękach prywatnych,
dwór jest wystawiony na sprzedaż.
Między pałacem a folwarkiem istnieje
zbiorowa mogiła z II wojny światowej

Zamek w Łańcucie

Historia do
1944 r.







Zamek powstał w obecnym miejscu i
kształcie w 1. połowie XVII wieku, gdy
został zakupiony przez Lubomirskich. Od
tego czasu był przez kolejne pokolenia
rozbudowywany i upiększany,
przechodząc po drodze również kilka
znacznych i udanych przebudów.
Powstały również kolejne budynki a
tereny fortyfikacji ziemnych zamieniono
na ogrody.
W roku 1745 właścicielem zamku w
Łańcucie został marszałek wielki koronny
Stanisław Lubomirski, którego żoną była
Izabela Lubomirska z Czartoryskich. Po
śmierci Stanisława Lubomirskiego pełne
władanie nad zamkiem uzyskała jego
żona, a z kolei po jej śmierci w roku 1816
Łańcut przeszedł w ręce jej wnuków
Alfreda i Artura Potockich. W roku 1830
Łańcut stał się ordynacją z Alfredem
Potockim jako pierwszym ordynatem.
Artur Potocki otrzymał Krzeszowice.
Potoccy w czasie II wojny światowej nie
byli prześladowani przez Niemców, a w
zamku mieścił się sztab Wehrmachtu.
Przed wkroczeniem Armii Czerwonej 1
sierpnia 1944 roku, Alfredowi Potockiemu
udało się uciec na Zachód, bardzo wiele
dóbr zamkowych za pozwoleniem
Niemców wywieźć. W czasie działań
wojennych II wojny światowej zamek nie
ucierpiał.

Historia po
1945r.







Zamek został przejęty przez władze Polski
Ludowej i zamieniony w muzeum. Można tu
zamówić lekcje m.in. na tematy biblijne i
mitologiczne w malarstwie, judaizm – religia i
sztuka, obyczaje i zwyczaje w dawnej Polsce,
teatr dworski i tradycje żywych obrazów. Co do
ostatniego tematu to służą mu m.in. oryginalne
dekoracje teatralne i scenograficzne projekty z
przełomu XIX i XX w., unikatowe w skali
polskiej.
Zamek pełni również funkcje reprezentacyjne i
służebne wobec instytucji państwowych. W
1996 roku odbyło się tu spotkanie 9
prezydentów państw Europy Środkowej. Dość
często odbywają się w nim również sympozja
naukowe. Osobom fizycznym i instytucjom
prywatnym pomieszczeń zamkowych nie
udostępnia się. Wyjątek uczyniono jedynie
dwa razy – dla potomków byłych właścicieli. W
zamku odbyły się uroczystości ślubne
Stanisława Potockiego i Rosy Larco de la
Fuente oraz część uroczystości pogrzebowych
związanych ze sprowadzeniem do Polski
prochów śp. Elżbiety z Radziwiłłów Potockiej,
jej synów Alfreda i Jerzego oraz jego żony
Susany Iturreguiy Orbegoso.
W 2005 r. zespół zamkowy został uznany
przez Prezydenta RP za pomnik historii.


Slide 12

Prezentacja na
Tropiciela Dziejów
Autor dh. Filip Bułkowski
Zadanie; Stworzyć przewodnik po:
-3 Kościołach
-2 Pałacach Magnackich
-1 Zamku
Rozpisane przez Jakuba Krasnego.

Kościoły w Krakowie

Kościół Św. Barbary








Wzniesiony w latach 1338-1402.
Prawdopodobnie pierwotnie pełnił funkcję
kościoła cmentarnego (plac Mariacki przed
kościołem był przez wiele wieków
cmentarzem parafialnym).
W 1583 roku kościół został przekazany
jezuitom. W tym czasie swoje kazania
wygłaszał tutaj o. Piotr Skarga.
Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 roku,
kościół przejęła Krakowska Kongregacja
Kupiecka, a w roku 1796 przejęli go
bożogrobcy.
W 1874 roku ponownie kościół jest w
posiadaniu jezuitów.

Architektura










Jest to gotycka budowla ceglana
Nakryta jest dwuspadowym dachem z
barokową wieżyczką na sygnaturkę,
przypisywaną Franciszkowi Placidi
Fasada kościoła znajduje się od strony pl.
Mariackiego; jest bezwieżowa, ze szkarpą na
osi, zamknięta trójkątnym szczytem.
Poprzedza ją tzw. Ogrojec – kaplica
cmentarna połączona z kruchtą, z zewnątrz
dekorowana rzeźbiarsko.
Wnętrze kościoła uległo barokizacji (16881692); wyposażenie wykonano w latach
1700-1767.
Ołtarz główny, z lat 1760-1764, zawiera
gotycki krucyfiks z ok. 1420 roku.
Wewnątrz, na tle późnogotyckich malowideł,
stoi pełnoplastyczna grupa rzeźbiarska
przedstawiająca Modlitwę w Ogrójcu,
przypisywana kręgowi Wita Stwosza (XV
wiek).

Kościół Św. Katarzyny
Aleksandryjskiej i Św. Małgorzaty






Zespół ten jest jednym z najlepszych
przykładów architektury gotyckiej w
Polsce. Smukła i strzelista sylwetka
świątyni, różnorodność form i detalu
architektonicznego, bogactwo pamiątek
średniowiecznych wyróżniają ten
zespół w europejskim budownictwie z
czasów dojrzałego gotyku.
Powstanie zawdzięcza Kazimierzowi
Wielkiemu który sprowadził zakon
augustianów do Krakowa, i 1342 – z tą
datą wiąże się rozpoczęcie budowy
zespołu klasztornego, a dokładniej
wschodniego ramienia klasztoru z
kaplicami św. Tomasza i św. Doroty.
Król chciał, aby założone przez niego
nowe miasto Kazimierz prócz kościoła
parafialnego pw. Bożego Ciała
posiadało nowy kościół, równie piękny,
jak świątynie sąsiedniego wówczas
Krakowa.

Kościół nawiedzały kataklizmy –
powódź w 1534 oraz pożar w 1556. Z
kolei w trakcie potopu szwedzkiego
urządzono tutaj lazaret.

Architektura








Jest to kościół trójnawowy, bazylikowy,
bezwieżowy, bez transeptu.
Pięcioprzęsłowe prezbiterium zakończone
jest pięciobocznie, ma późnogotyckie
sklepienie gwiaździste. Z kolei korpus
nawowy ma jedynie cztery przęsła, co jest
efektem zaniechania budowy planowanego
przęsła piątego.
Obecne sklepienie nawy głównej kościoła
pochodzi z XIX wieku i jest drewnianą
imitacją poprzedniego, zniszczonego w
czasie trzęsienia ziemi z 1443r.
Wyposażenie kościoła jest bardzo skromne,
co podkreśla czystość linii
architektonicznych. Najcenniejszymi
dziełami sztuki są trójkondygnacyjny
barokowy ołtarz główny z 1634, z obrazem
przedstawiającym mistyczne zaślubiny św.
Katarzyny pędzla Andrzeja Wenesty.
Od północy sąsiaduje z kościołem gotycki
klasztor augustianów z wirydarzem i
krużgankami. Na krużgankach zachował się
zespół renesansowych i gotyckich fresków,
a wśród nich Misericordia Domini.

Bazylika Najświętszego Serca Pana
Jezusa










W tym miejscu jezuici osiedlili się w 1868 roku,
a dwa lata później postawiono pierwszą
kaplicę, która szybko okazała się
niewystarczająca.
W 1903 zapadła decyzja o budowie nowej,
okazałej świątyni. Do realizacji przyjęto projekt
architekta Franciszka Mączyńskiego.
1 listopada 1909 roku biskup sufragan
krakowski Anatol Nowak poświęcił kamień
węgielny nowego kościoła. Budowa trwała do
1912, jednak wyposażenie i zdobienie kościoła
ze względu na działania wojenne się mocno
przedłużyły. Ostatecznie oficjalna konsekracja
odbyła się 29 maja 1921 roku, biskup Anatol
Nowak dokonał jej w towarzystwie 24 innych
biskupów, którzy przebywali wówczas w
Krakowie, na Konferencji Episkopatu Polski.

W 1960 roku papież Jan XXIII nadał kościołowi
tytuł bazyliki mniejszej, a od 1966 roku jest on
wpisany w rejestr zabytków.
W 1960 roku urządzono w kościele kaplicę
adoracji Najświętszego Sakramentu, którą 29
października poświęcił kardynał Karol Wojtyła.

Architektura







Architekt kościoła odwołał się nie tylko do
modernizmu, lecz także do wzorców
tradycji romańskiej, gotyckiej i barokowej.
Wieża kościelna ma 68 metrów wysokości i
jest jedną z najwyższych w Krakowie.
Ściany kościoła wykonano z czerwonej
cegły, obramowania okien i detale z
szarego kamienia. Pośrodku w zwieńczeniu
każdego okna umieszczono mozaiki herby miast, które przyczyniły się do
budowy kościoła.
Nad portalem wejściowym, pod wieżą
znajduje się mozaika "Przebicie boku
Chrystusa", wykonana według projektu
Jana Bukowskiego, a nieco wyżej, rzeźby
projektowane przez Xawerego
Dunikowskiego. Postać Chrystusa w
kamieniu odkuł Karol Hukan, boczne
postacie odlano z ołowiu w 1913 roku.
Symbolizują one ludzkość cierpiącą i
szukającą pocieszenia u Bożego Serca.
Na zewnątrz zakrystii, na tle wschodniej
ściany kościoła, znajduje się pomnik twórcy
świątyni Franciszka Mączyńskiego z 1912
roku, autorstwa Xawerego Dunikowskiego.
Posąg odlany z brązu ofiarowała jezuitom
wdowa po architekcie w 1953 roku.

Pałace Magnackie

Przeworsk









Pierwsza historyczna
wzmianka o osadzie pochodzi
z 1280 r., chociaż już na
przełomie IX i X wieku istniał
tu gród zwany „kniażym
grodziszczem”.
W roku 1340 wieś Przeworsko
z nadania króla Kazimierza
Wielkiego weszła w
posiadanie rodziny
Tarnowskich. Przez kolejnych
kilka wieków pozostawał
miastem prywatnym w
posiadaniu znamienitych
rodów Tarnowskich, Kostków,
Ostrogskich i Lubomirskich.
Mimo iż w XIX wieku przestał
być miastem prywatnym,
potomkowie ostatnich
właścicieli miasta przebywali
tu do 1944 r.
Budowę pałacu książąt
Lubomirskich w Przeworsku
zawdzięczamy księżnej Izabeli
z Czartoryskich Lubomirskiej,
pani na Łańcucie.. W czasie II
wojny światowej jak i w
okresie powojennym zespół
pałacowo-parkowy nie poniósł
poważniejszych strat w
zabudowie, jednak jego

Architektura







Do roku 1802 budową kierował architekt nadworny księżnej Jan Griesmeyer. W
1803 r. nowym architektem księżnej Lubomirskiej został Christian Piotr Aigner.
Bryła pałacu, której nadano cechy angielskiego klasycyzmu, o wywarzonej i
oszczędnej dekoracji architektonicznej urozmaicona została przez ustawiony przy
elewacji zachodniej rząd filarów podtrzymujących taras. W jego podcieniu
urządzono otwartą galerię rzeźby. Wnętrza pałacu kontrastowały z tym skromnym
wystrojem elewacji i budziły zachwyt gości, czego dowodzą liczne relacje w
pamiętnikach i listach z XIX w.
Dzięki osobistemu zaangażowaniu Teresy i Henryka Lubomirskich zyskał nową
kompozycję. W miejsce dawnego ogrodu włoskiego książęca para zaprojektowała
angielski park krajobrazowy. Wykorzystywał on naturalne ukształtowanie terenu
oraz zakola rzeki, które były nieodzownym elementem ogrodu romantycznego.
Oprócz krajowych gatunków drzew znalazły się tu drzewa obcego pochodzenia
takie jak sosny amerykańskie, platany i tulipanowce. W obrębie parku zostały
usytuowane różne budowle należące do kompleksu pałacowego: oficyny gościnna
i kuchenna, dom burgrabiego (mieszkanie rządcy), stajnie z powozownią i domem
koniuszego, dom ogrodnika i dwie oranżerie.
Andrzej Lubomirski objął ordynację w 1882 r.,Nie kontynuował podjętej przez ojca
rozbudowy pałacu, a rozpoczął realizację własnych planów przekształcenia
rezydencji. Pierwszym etapem była budowa na przełomie XIX i XX w. nowej
oficyny gościnnej o cechach eklektycznych, przylegającej do oficyny kuchennej.
Około 1900 r. zelektryfikowano pałac wraz z budynkami pełniącymi funkcje
służebne i wybudowano budynek dla motoru elektrycznego – agregatu
prądotwórczego zasilającego w energię także pozostałe budynki Ordynacji.

Markowce









Markowce wzmiankowane są już w 1376
roku (de Markowa)
W roku 1376 wieś należy do szlachcica o
imieniu Albysko de Markowa. .
W 1420 r. Honko Aleksander z Markowiec
sprzedał połowę wioski Pawłowi z
Pobiedna. W wieku siedemnastym wioska
należała do Leszczyńskich a w pierwszej
połowie dziewiętnastego wieku do
Hieronima Romera.
Na przełomie tegoż i dwudziestego
stulecia kolejni właściciele - Jachimowscy
budują nowy dwór, w miejscu starszego
budynku. Dwór Jachimowskich,
wzniesiony na przełomie dziewiętnastego
i dwudziestego wieku, na miejscu
starszego. Frontem zwrócony na zachód,
murowany, otynkowany. Piętrowy –
częściowo podpiwniczony. Piwnice
sklepione kolebkowo pochodzą z XVIIXVIII wieku. Przy fasadzie wieża i loggia.
Dach dwuspadowy, kryty dachówką. Przy
dworze resztki krajobrazowego parku z
przełomu dziewiętnastego i dwudziestego
stulecia. Obecnie w rękach prywatnych,
dwór jest wystawiony na sprzedaż.
Między pałacem a folwarkiem istnieje
zbiorowa mogiła z II wojny światowej

Zamek w Łańcucie

Historia do
1944 r.







Zamek powstał w obecnym miejscu i
kształcie w 1. połowie XVII wieku, gdy
został zakupiony przez Lubomirskich. Od
tego czasu był przez kolejne pokolenia
rozbudowywany i upiększany,
przechodząc po drodze również kilka
znacznych i udanych przebudów.
Powstały również kolejne budynki a
tereny fortyfikacji ziemnych zamieniono
na ogrody.
W roku 1745 właścicielem zamku w
Łańcucie został marszałek wielki koronny
Stanisław Lubomirski, którego żoną była
Izabela Lubomirska z Czartoryskich. Po
śmierci Stanisława Lubomirskiego pełne
władanie nad zamkiem uzyskała jego
żona, a z kolei po jej śmierci w roku 1816
Łańcut przeszedł w ręce jej wnuków
Alfreda i Artura Potockich. W roku 1830
Łańcut stał się ordynacją z Alfredem
Potockim jako pierwszym ordynatem.
Artur Potocki otrzymał Krzeszowice.
Potoccy w czasie II wojny światowej nie
byli prześladowani przez Niemców, a w
zamku mieścił się sztab Wehrmachtu.
Przed wkroczeniem Armii Czerwonej 1
sierpnia 1944 roku, Alfredowi Potockiemu
udało się uciec na Zachód, bardzo wiele
dóbr zamkowych za pozwoleniem
Niemców wywieźć. W czasie działań
wojennych II wojny światowej zamek nie
ucierpiał.

Historia po
1945r.







Zamek został przejęty przez władze Polski
Ludowej i zamieniony w muzeum. Można tu
zamówić lekcje m.in. na tematy biblijne i
mitologiczne w malarstwie, judaizm – religia i
sztuka, obyczaje i zwyczaje w dawnej Polsce,
teatr dworski i tradycje żywych obrazów. Co do
ostatniego tematu to służą mu m.in. oryginalne
dekoracje teatralne i scenograficzne projekty z
przełomu XIX i XX w., unikatowe w skali
polskiej.
Zamek pełni również funkcje reprezentacyjne i
służebne wobec instytucji państwowych. W
1996 roku odbyło się tu spotkanie 9
prezydentów państw Europy Środkowej. Dość
często odbywają się w nim również sympozja
naukowe. Osobom fizycznym i instytucjom
prywatnym pomieszczeń zamkowych nie
udostępnia się. Wyjątek uczyniono jedynie
dwa razy – dla potomków byłych właścicieli. W
zamku odbyły się uroczystości ślubne
Stanisława Potockiego i Rosy Larco de la
Fuente oraz część uroczystości pogrzebowych
związanych ze sprowadzeniem do Polski
prochów śp. Elżbiety z Radziwiłłów Potockiej,
jej synów Alfreda i Jerzego oraz jego żony
Susany Iturreguiy Orbegoso.
W 2005 r. zespół zamkowy został uznany
przez Prezydenta RP za pomnik historii.


Slide 13

Prezentacja na
Tropiciela Dziejów
Autor dh. Filip Bułkowski
Zadanie; Stworzyć przewodnik po:
-3 Kościołach
-2 Pałacach Magnackich
-1 Zamku
Rozpisane przez Jakuba Krasnego.

Kościoły w Krakowie

Kościół Św. Barbary








Wzniesiony w latach 1338-1402.
Prawdopodobnie pierwotnie pełnił funkcję
kościoła cmentarnego (plac Mariacki przed
kościołem był przez wiele wieków
cmentarzem parafialnym).
W 1583 roku kościół został przekazany
jezuitom. W tym czasie swoje kazania
wygłaszał tutaj o. Piotr Skarga.
Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 roku,
kościół przejęła Krakowska Kongregacja
Kupiecka, a w roku 1796 przejęli go
bożogrobcy.
W 1874 roku ponownie kościół jest w
posiadaniu jezuitów.

Architektura










Jest to gotycka budowla ceglana
Nakryta jest dwuspadowym dachem z
barokową wieżyczką na sygnaturkę,
przypisywaną Franciszkowi Placidi
Fasada kościoła znajduje się od strony pl.
Mariackiego; jest bezwieżowa, ze szkarpą na
osi, zamknięta trójkątnym szczytem.
Poprzedza ją tzw. Ogrojec – kaplica
cmentarna połączona z kruchtą, z zewnątrz
dekorowana rzeźbiarsko.
Wnętrze kościoła uległo barokizacji (16881692); wyposażenie wykonano w latach
1700-1767.
Ołtarz główny, z lat 1760-1764, zawiera
gotycki krucyfiks z ok. 1420 roku.
Wewnątrz, na tle późnogotyckich malowideł,
stoi pełnoplastyczna grupa rzeźbiarska
przedstawiająca Modlitwę w Ogrójcu,
przypisywana kręgowi Wita Stwosza (XV
wiek).

Kościół Św. Katarzyny
Aleksandryjskiej i Św. Małgorzaty






Zespół ten jest jednym z najlepszych
przykładów architektury gotyckiej w
Polsce. Smukła i strzelista sylwetka
świątyni, różnorodność form i detalu
architektonicznego, bogactwo pamiątek
średniowiecznych wyróżniają ten
zespół w europejskim budownictwie z
czasów dojrzałego gotyku.
Powstanie zawdzięcza Kazimierzowi
Wielkiemu który sprowadził zakon
augustianów do Krakowa, i 1342 – z tą
datą wiąże się rozpoczęcie budowy
zespołu klasztornego, a dokładniej
wschodniego ramienia klasztoru z
kaplicami św. Tomasza i św. Doroty.
Król chciał, aby założone przez niego
nowe miasto Kazimierz prócz kościoła
parafialnego pw. Bożego Ciała
posiadało nowy kościół, równie piękny,
jak świątynie sąsiedniego wówczas
Krakowa.

Kościół nawiedzały kataklizmy –
powódź w 1534 oraz pożar w 1556. Z
kolei w trakcie potopu szwedzkiego
urządzono tutaj lazaret.

Architektura








Jest to kościół trójnawowy, bazylikowy,
bezwieżowy, bez transeptu.
Pięcioprzęsłowe prezbiterium zakończone
jest pięciobocznie, ma późnogotyckie
sklepienie gwiaździste. Z kolei korpus
nawowy ma jedynie cztery przęsła, co jest
efektem zaniechania budowy planowanego
przęsła piątego.
Obecne sklepienie nawy głównej kościoła
pochodzi z XIX wieku i jest drewnianą
imitacją poprzedniego, zniszczonego w
czasie trzęsienia ziemi z 1443r.
Wyposażenie kościoła jest bardzo skromne,
co podkreśla czystość linii
architektonicznych. Najcenniejszymi
dziełami sztuki są trójkondygnacyjny
barokowy ołtarz główny z 1634, z obrazem
przedstawiającym mistyczne zaślubiny św.
Katarzyny pędzla Andrzeja Wenesty.
Od północy sąsiaduje z kościołem gotycki
klasztor augustianów z wirydarzem i
krużgankami. Na krużgankach zachował się
zespół renesansowych i gotyckich fresków,
a wśród nich Misericordia Domini.

Bazylika Najświętszego Serca Pana
Jezusa










W tym miejscu jezuici osiedlili się w 1868 roku,
a dwa lata później postawiono pierwszą
kaplicę, która szybko okazała się
niewystarczająca.
W 1903 zapadła decyzja o budowie nowej,
okazałej świątyni. Do realizacji przyjęto projekt
architekta Franciszka Mączyńskiego.
1 listopada 1909 roku biskup sufragan
krakowski Anatol Nowak poświęcił kamień
węgielny nowego kościoła. Budowa trwała do
1912, jednak wyposażenie i zdobienie kościoła
ze względu na działania wojenne się mocno
przedłużyły. Ostatecznie oficjalna konsekracja
odbyła się 29 maja 1921 roku, biskup Anatol
Nowak dokonał jej w towarzystwie 24 innych
biskupów, którzy przebywali wówczas w
Krakowie, na Konferencji Episkopatu Polski.

W 1960 roku papież Jan XXIII nadał kościołowi
tytuł bazyliki mniejszej, a od 1966 roku jest on
wpisany w rejestr zabytków.
W 1960 roku urządzono w kościele kaplicę
adoracji Najświętszego Sakramentu, którą 29
października poświęcił kardynał Karol Wojtyła.

Architektura







Architekt kościoła odwołał się nie tylko do
modernizmu, lecz także do wzorców
tradycji romańskiej, gotyckiej i barokowej.
Wieża kościelna ma 68 metrów wysokości i
jest jedną z najwyższych w Krakowie.
Ściany kościoła wykonano z czerwonej
cegły, obramowania okien i detale z
szarego kamienia. Pośrodku w zwieńczeniu
każdego okna umieszczono mozaiki herby miast, które przyczyniły się do
budowy kościoła.
Nad portalem wejściowym, pod wieżą
znajduje się mozaika "Przebicie boku
Chrystusa", wykonana według projektu
Jana Bukowskiego, a nieco wyżej, rzeźby
projektowane przez Xawerego
Dunikowskiego. Postać Chrystusa w
kamieniu odkuł Karol Hukan, boczne
postacie odlano z ołowiu w 1913 roku.
Symbolizują one ludzkość cierpiącą i
szukającą pocieszenia u Bożego Serca.
Na zewnątrz zakrystii, na tle wschodniej
ściany kościoła, znajduje się pomnik twórcy
świątyni Franciszka Mączyńskiego z 1912
roku, autorstwa Xawerego Dunikowskiego.
Posąg odlany z brązu ofiarowała jezuitom
wdowa po architekcie w 1953 roku.

Pałace Magnackie

Przeworsk









Pierwsza historyczna
wzmianka o osadzie pochodzi
z 1280 r., chociaż już na
przełomie IX i X wieku istniał
tu gród zwany „kniażym
grodziszczem”.
W roku 1340 wieś Przeworsko
z nadania króla Kazimierza
Wielkiego weszła w
posiadanie rodziny
Tarnowskich. Przez kolejnych
kilka wieków pozostawał
miastem prywatnym w
posiadaniu znamienitych
rodów Tarnowskich, Kostków,
Ostrogskich i Lubomirskich.
Mimo iż w XIX wieku przestał
być miastem prywatnym,
potomkowie ostatnich
właścicieli miasta przebywali
tu do 1944 r.
Budowę pałacu książąt
Lubomirskich w Przeworsku
zawdzięczamy księżnej Izabeli
z Czartoryskich Lubomirskiej,
pani na Łańcucie.. W czasie II
wojny światowej jak i w
okresie powojennym zespół
pałacowo-parkowy nie poniósł
poważniejszych strat w
zabudowie, jednak jego

Architektura







Do roku 1802 budową kierował architekt nadworny księżnej Jan Griesmeyer. W
1803 r. nowym architektem księżnej Lubomirskiej został Christian Piotr Aigner.
Bryła pałacu, której nadano cechy angielskiego klasycyzmu, o wywarzonej i
oszczędnej dekoracji architektonicznej urozmaicona została przez ustawiony przy
elewacji zachodniej rząd filarów podtrzymujących taras. W jego podcieniu
urządzono otwartą galerię rzeźby. Wnętrza pałacu kontrastowały z tym skromnym
wystrojem elewacji i budziły zachwyt gości, czego dowodzą liczne relacje w
pamiętnikach i listach z XIX w.
Dzięki osobistemu zaangażowaniu Teresy i Henryka Lubomirskich zyskał nową
kompozycję. W miejsce dawnego ogrodu włoskiego książęca para zaprojektowała
angielski park krajobrazowy. Wykorzystywał on naturalne ukształtowanie terenu
oraz zakola rzeki, które były nieodzownym elementem ogrodu romantycznego.
Oprócz krajowych gatunków drzew znalazły się tu drzewa obcego pochodzenia
takie jak sosny amerykańskie, platany i tulipanowce. W obrębie parku zostały
usytuowane różne budowle należące do kompleksu pałacowego: oficyny gościnna
i kuchenna, dom burgrabiego (mieszkanie rządcy), stajnie z powozownią i domem
koniuszego, dom ogrodnika i dwie oranżerie.
Andrzej Lubomirski objął ordynację w 1882 r.,Nie kontynuował podjętej przez ojca
rozbudowy pałacu, a rozpoczął realizację własnych planów przekształcenia
rezydencji. Pierwszym etapem była budowa na przełomie XIX i XX w. nowej
oficyny gościnnej o cechach eklektycznych, przylegającej do oficyny kuchennej.
Około 1900 r. zelektryfikowano pałac wraz z budynkami pełniącymi funkcje
służebne i wybudowano budynek dla motoru elektrycznego – agregatu
prądotwórczego zasilającego w energię także pozostałe budynki Ordynacji.

Markowce









Markowce wzmiankowane są już w 1376
roku (de Markowa)
W roku 1376 wieś należy do szlachcica o
imieniu Albysko de Markowa. .
W 1420 r. Honko Aleksander z Markowiec
sprzedał połowę wioski Pawłowi z
Pobiedna. W wieku siedemnastym wioska
należała do Leszczyńskich a w pierwszej
połowie dziewiętnastego wieku do
Hieronima Romera.
Na przełomie tegoż i dwudziestego
stulecia kolejni właściciele - Jachimowscy
budują nowy dwór, w miejscu starszego
budynku. Dwór Jachimowskich,
wzniesiony na przełomie dziewiętnastego
i dwudziestego wieku, na miejscu
starszego. Frontem zwrócony na zachód,
murowany, otynkowany. Piętrowy –
częściowo podpiwniczony. Piwnice
sklepione kolebkowo pochodzą z XVIIXVIII wieku. Przy fasadzie wieża i loggia.
Dach dwuspadowy, kryty dachówką. Przy
dworze resztki krajobrazowego parku z
przełomu dziewiętnastego i dwudziestego
stulecia. Obecnie w rękach prywatnych,
dwór jest wystawiony na sprzedaż.
Między pałacem a folwarkiem istnieje
zbiorowa mogiła z II wojny światowej

Zamek w Łańcucie

Historia do
1944 r.







Zamek powstał w obecnym miejscu i
kształcie w 1. połowie XVII wieku, gdy
został zakupiony przez Lubomirskich. Od
tego czasu był przez kolejne pokolenia
rozbudowywany i upiększany,
przechodząc po drodze również kilka
znacznych i udanych przebudów.
Powstały również kolejne budynki a
tereny fortyfikacji ziemnych zamieniono
na ogrody.
W roku 1745 właścicielem zamku w
Łańcucie został marszałek wielki koronny
Stanisław Lubomirski, którego żoną była
Izabela Lubomirska z Czartoryskich. Po
śmierci Stanisława Lubomirskiego pełne
władanie nad zamkiem uzyskała jego
żona, a z kolei po jej śmierci w roku 1816
Łańcut przeszedł w ręce jej wnuków
Alfreda i Artura Potockich. W roku 1830
Łańcut stał się ordynacją z Alfredem
Potockim jako pierwszym ordynatem.
Artur Potocki otrzymał Krzeszowice.
Potoccy w czasie II wojny światowej nie
byli prześladowani przez Niemców, a w
zamku mieścił się sztab Wehrmachtu.
Przed wkroczeniem Armii Czerwonej 1
sierpnia 1944 roku, Alfredowi Potockiemu
udało się uciec na Zachód, bardzo wiele
dóbr zamkowych za pozwoleniem
Niemców wywieźć. W czasie działań
wojennych II wojny światowej zamek nie
ucierpiał.

Historia po
1945r.







Zamek został przejęty przez władze Polski
Ludowej i zamieniony w muzeum. Można tu
zamówić lekcje m.in. na tematy biblijne i
mitologiczne w malarstwie, judaizm – religia i
sztuka, obyczaje i zwyczaje w dawnej Polsce,
teatr dworski i tradycje żywych obrazów. Co do
ostatniego tematu to służą mu m.in. oryginalne
dekoracje teatralne i scenograficzne projekty z
przełomu XIX i XX w., unikatowe w skali
polskiej.
Zamek pełni również funkcje reprezentacyjne i
służebne wobec instytucji państwowych. W
1996 roku odbyło się tu spotkanie 9
prezydentów państw Europy Środkowej. Dość
często odbywają się w nim również sympozja
naukowe. Osobom fizycznym i instytucjom
prywatnym pomieszczeń zamkowych nie
udostępnia się. Wyjątek uczyniono jedynie
dwa razy – dla potomków byłych właścicieli. W
zamku odbyły się uroczystości ślubne
Stanisława Potockiego i Rosy Larco de la
Fuente oraz część uroczystości pogrzebowych
związanych ze sprowadzeniem do Polski
prochów śp. Elżbiety z Radziwiłłów Potockiej,
jej synów Alfreda i Jerzego oraz jego żony
Susany Iturreguiy Orbegoso.
W 2005 r. zespół zamkowy został uznany
przez Prezydenta RP za pomnik historii.


Slide 14

Prezentacja na
Tropiciela Dziejów
Autor dh. Filip Bułkowski
Zadanie; Stworzyć przewodnik po:
-3 Kościołach
-2 Pałacach Magnackich
-1 Zamku
Rozpisane przez Jakuba Krasnego.

Kościoły w Krakowie

Kościół Św. Barbary








Wzniesiony w latach 1338-1402.
Prawdopodobnie pierwotnie pełnił funkcję
kościoła cmentarnego (plac Mariacki przed
kościołem był przez wiele wieków
cmentarzem parafialnym).
W 1583 roku kościół został przekazany
jezuitom. W tym czasie swoje kazania
wygłaszał tutaj o. Piotr Skarga.
Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 roku,
kościół przejęła Krakowska Kongregacja
Kupiecka, a w roku 1796 przejęli go
bożogrobcy.
W 1874 roku ponownie kościół jest w
posiadaniu jezuitów.

Architektura










Jest to gotycka budowla ceglana
Nakryta jest dwuspadowym dachem z
barokową wieżyczką na sygnaturkę,
przypisywaną Franciszkowi Placidi
Fasada kościoła znajduje się od strony pl.
Mariackiego; jest bezwieżowa, ze szkarpą na
osi, zamknięta trójkątnym szczytem.
Poprzedza ją tzw. Ogrojec – kaplica
cmentarna połączona z kruchtą, z zewnątrz
dekorowana rzeźbiarsko.
Wnętrze kościoła uległo barokizacji (16881692); wyposażenie wykonano w latach
1700-1767.
Ołtarz główny, z lat 1760-1764, zawiera
gotycki krucyfiks z ok. 1420 roku.
Wewnątrz, na tle późnogotyckich malowideł,
stoi pełnoplastyczna grupa rzeźbiarska
przedstawiająca Modlitwę w Ogrójcu,
przypisywana kręgowi Wita Stwosza (XV
wiek).

Kościół Św. Katarzyny
Aleksandryjskiej i Św. Małgorzaty






Zespół ten jest jednym z najlepszych
przykładów architektury gotyckiej w
Polsce. Smukła i strzelista sylwetka
świątyni, różnorodność form i detalu
architektonicznego, bogactwo pamiątek
średniowiecznych wyróżniają ten
zespół w europejskim budownictwie z
czasów dojrzałego gotyku.
Powstanie zawdzięcza Kazimierzowi
Wielkiemu który sprowadził zakon
augustianów do Krakowa, i 1342 – z tą
datą wiąże się rozpoczęcie budowy
zespołu klasztornego, a dokładniej
wschodniego ramienia klasztoru z
kaplicami św. Tomasza i św. Doroty.
Król chciał, aby założone przez niego
nowe miasto Kazimierz prócz kościoła
parafialnego pw. Bożego Ciała
posiadało nowy kościół, równie piękny,
jak świątynie sąsiedniego wówczas
Krakowa.

Kościół nawiedzały kataklizmy –
powódź w 1534 oraz pożar w 1556. Z
kolei w trakcie potopu szwedzkiego
urządzono tutaj lazaret.

Architektura








Jest to kościół trójnawowy, bazylikowy,
bezwieżowy, bez transeptu.
Pięcioprzęsłowe prezbiterium zakończone
jest pięciobocznie, ma późnogotyckie
sklepienie gwiaździste. Z kolei korpus
nawowy ma jedynie cztery przęsła, co jest
efektem zaniechania budowy planowanego
przęsła piątego.
Obecne sklepienie nawy głównej kościoła
pochodzi z XIX wieku i jest drewnianą
imitacją poprzedniego, zniszczonego w
czasie trzęsienia ziemi z 1443r.
Wyposażenie kościoła jest bardzo skromne,
co podkreśla czystość linii
architektonicznych. Najcenniejszymi
dziełami sztuki są trójkondygnacyjny
barokowy ołtarz główny z 1634, z obrazem
przedstawiającym mistyczne zaślubiny św.
Katarzyny pędzla Andrzeja Wenesty.
Od północy sąsiaduje z kościołem gotycki
klasztor augustianów z wirydarzem i
krużgankami. Na krużgankach zachował się
zespół renesansowych i gotyckich fresków,
a wśród nich Misericordia Domini.

Bazylika Najświętszego Serca Pana
Jezusa










W tym miejscu jezuici osiedlili się w 1868 roku,
a dwa lata później postawiono pierwszą
kaplicę, która szybko okazała się
niewystarczająca.
W 1903 zapadła decyzja o budowie nowej,
okazałej świątyni. Do realizacji przyjęto projekt
architekta Franciszka Mączyńskiego.
1 listopada 1909 roku biskup sufragan
krakowski Anatol Nowak poświęcił kamień
węgielny nowego kościoła. Budowa trwała do
1912, jednak wyposażenie i zdobienie kościoła
ze względu na działania wojenne się mocno
przedłużyły. Ostatecznie oficjalna konsekracja
odbyła się 29 maja 1921 roku, biskup Anatol
Nowak dokonał jej w towarzystwie 24 innych
biskupów, którzy przebywali wówczas w
Krakowie, na Konferencji Episkopatu Polski.

W 1960 roku papież Jan XXIII nadał kościołowi
tytuł bazyliki mniejszej, a od 1966 roku jest on
wpisany w rejestr zabytków.
W 1960 roku urządzono w kościele kaplicę
adoracji Najświętszego Sakramentu, którą 29
października poświęcił kardynał Karol Wojtyła.

Architektura







Architekt kościoła odwołał się nie tylko do
modernizmu, lecz także do wzorców
tradycji romańskiej, gotyckiej i barokowej.
Wieża kościelna ma 68 metrów wysokości i
jest jedną z najwyższych w Krakowie.
Ściany kościoła wykonano z czerwonej
cegły, obramowania okien i detale z
szarego kamienia. Pośrodku w zwieńczeniu
każdego okna umieszczono mozaiki herby miast, które przyczyniły się do
budowy kościoła.
Nad portalem wejściowym, pod wieżą
znajduje się mozaika "Przebicie boku
Chrystusa", wykonana według projektu
Jana Bukowskiego, a nieco wyżej, rzeźby
projektowane przez Xawerego
Dunikowskiego. Postać Chrystusa w
kamieniu odkuł Karol Hukan, boczne
postacie odlano z ołowiu w 1913 roku.
Symbolizują one ludzkość cierpiącą i
szukającą pocieszenia u Bożego Serca.
Na zewnątrz zakrystii, na tle wschodniej
ściany kościoła, znajduje się pomnik twórcy
świątyni Franciszka Mączyńskiego z 1912
roku, autorstwa Xawerego Dunikowskiego.
Posąg odlany z brązu ofiarowała jezuitom
wdowa po architekcie w 1953 roku.

Pałace Magnackie

Przeworsk









Pierwsza historyczna
wzmianka o osadzie pochodzi
z 1280 r., chociaż już na
przełomie IX i X wieku istniał
tu gród zwany „kniażym
grodziszczem”.
W roku 1340 wieś Przeworsko
z nadania króla Kazimierza
Wielkiego weszła w
posiadanie rodziny
Tarnowskich. Przez kolejnych
kilka wieków pozostawał
miastem prywatnym w
posiadaniu znamienitych
rodów Tarnowskich, Kostków,
Ostrogskich i Lubomirskich.
Mimo iż w XIX wieku przestał
być miastem prywatnym,
potomkowie ostatnich
właścicieli miasta przebywali
tu do 1944 r.
Budowę pałacu książąt
Lubomirskich w Przeworsku
zawdzięczamy księżnej Izabeli
z Czartoryskich Lubomirskiej,
pani na Łańcucie.. W czasie II
wojny światowej jak i w
okresie powojennym zespół
pałacowo-parkowy nie poniósł
poważniejszych strat w
zabudowie, jednak jego

Architektura







Do roku 1802 budową kierował architekt nadworny księżnej Jan Griesmeyer. W
1803 r. nowym architektem księżnej Lubomirskiej został Christian Piotr Aigner.
Bryła pałacu, której nadano cechy angielskiego klasycyzmu, o wywarzonej i
oszczędnej dekoracji architektonicznej urozmaicona została przez ustawiony przy
elewacji zachodniej rząd filarów podtrzymujących taras. W jego podcieniu
urządzono otwartą galerię rzeźby. Wnętrza pałacu kontrastowały z tym skromnym
wystrojem elewacji i budziły zachwyt gości, czego dowodzą liczne relacje w
pamiętnikach i listach z XIX w.
Dzięki osobistemu zaangażowaniu Teresy i Henryka Lubomirskich zyskał nową
kompozycję. W miejsce dawnego ogrodu włoskiego książęca para zaprojektowała
angielski park krajobrazowy. Wykorzystywał on naturalne ukształtowanie terenu
oraz zakola rzeki, które były nieodzownym elementem ogrodu romantycznego.
Oprócz krajowych gatunków drzew znalazły się tu drzewa obcego pochodzenia
takie jak sosny amerykańskie, platany i tulipanowce. W obrębie parku zostały
usytuowane różne budowle należące do kompleksu pałacowego: oficyny gościnna
i kuchenna, dom burgrabiego (mieszkanie rządcy), stajnie z powozownią i domem
koniuszego, dom ogrodnika i dwie oranżerie.
Andrzej Lubomirski objął ordynację w 1882 r.,Nie kontynuował podjętej przez ojca
rozbudowy pałacu, a rozpoczął realizację własnych planów przekształcenia
rezydencji. Pierwszym etapem była budowa na przełomie XIX i XX w. nowej
oficyny gościnnej o cechach eklektycznych, przylegającej do oficyny kuchennej.
Około 1900 r. zelektryfikowano pałac wraz z budynkami pełniącymi funkcje
służebne i wybudowano budynek dla motoru elektrycznego – agregatu
prądotwórczego zasilającego w energię także pozostałe budynki Ordynacji.

Markowce









Markowce wzmiankowane są już w 1376
roku (de Markowa)
W roku 1376 wieś należy do szlachcica o
imieniu Albysko de Markowa. .
W 1420 r. Honko Aleksander z Markowiec
sprzedał połowę wioski Pawłowi z
Pobiedna. W wieku siedemnastym wioska
należała do Leszczyńskich a w pierwszej
połowie dziewiętnastego wieku do
Hieronima Romera.
Na przełomie tegoż i dwudziestego
stulecia kolejni właściciele - Jachimowscy
budują nowy dwór, w miejscu starszego
budynku. Dwór Jachimowskich,
wzniesiony na przełomie dziewiętnastego
i dwudziestego wieku, na miejscu
starszego. Frontem zwrócony na zachód,
murowany, otynkowany. Piętrowy –
częściowo podpiwniczony. Piwnice
sklepione kolebkowo pochodzą z XVIIXVIII wieku. Przy fasadzie wieża i loggia.
Dach dwuspadowy, kryty dachówką. Przy
dworze resztki krajobrazowego parku z
przełomu dziewiętnastego i dwudziestego
stulecia. Obecnie w rękach prywatnych,
dwór jest wystawiony na sprzedaż.
Między pałacem a folwarkiem istnieje
zbiorowa mogiła z II wojny światowej

Zamek w Łańcucie

Historia do
1944 r.







Zamek powstał w obecnym miejscu i
kształcie w 1. połowie XVII wieku, gdy
został zakupiony przez Lubomirskich. Od
tego czasu był przez kolejne pokolenia
rozbudowywany i upiększany,
przechodząc po drodze również kilka
znacznych i udanych przebudów.
Powstały również kolejne budynki a
tereny fortyfikacji ziemnych zamieniono
na ogrody.
W roku 1745 właścicielem zamku w
Łańcucie został marszałek wielki koronny
Stanisław Lubomirski, którego żoną była
Izabela Lubomirska z Czartoryskich. Po
śmierci Stanisława Lubomirskiego pełne
władanie nad zamkiem uzyskała jego
żona, a z kolei po jej śmierci w roku 1816
Łańcut przeszedł w ręce jej wnuków
Alfreda i Artura Potockich. W roku 1830
Łańcut stał się ordynacją z Alfredem
Potockim jako pierwszym ordynatem.
Artur Potocki otrzymał Krzeszowice.
Potoccy w czasie II wojny światowej nie
byli prześladowani przez Niemców, a w
zamku mieścił się sztab Wehrmachtu.
Przed wkroczeniem Armii Czerwonej 1
sierpnia 1944 roku, Alfredowi Potockiemu
udało się uciec na Zachód, bardzo wiele
dóbr zamkowych za pozwoleniem
Niemców wywieźć. W czasie działań
wojennych II wojny światowej zamek nie
ucierpiał.

Historia po
1945r.







Zamek został przejęty przez władze Polski
Ludowej i zamieniony w muzeum. Można tu
zamówić lekcje m.in. na tematy biblijne i
mitologiczne w malarstwie, judaizm – religia i
sztuka, obyczaje i zwyczaje w dawnej Polsce,
teatr dworski i tradycje żywych obrazów. Co do
ostatniego tematu to służą mu m.in. oryginalne
dekoracje teatralne i scenograficzne projekty z
przełomu XIX i XX w., unikatowe w skali
polskiej.
Zamek pełni również funkcje reprezentacyjne i
służebne wobec instytucji państwowych. W
1996 roku odbyło się tu spotkanie 9
prezydentów państw Europy Środkowej. Dość
często odbywają się w nim również sympozja
naukowe. Osobom fizycznym i instytucjom
prywatnym pomieszczeń zamkowych nie
udostępnia się. Wyjątek uczyniono jedynie
dwa razy – dla potomków byłych właścicieli. W
zamku odbyły się uroczystości ślubne
Stanisława Potockiego i Rosy Larco de la
Fuente oraz część uroczystości pogrzebowych
związanych ze sprowadzeniem do Polski
prochów śp. Elżbiety z Radziwiłłów Potockiej,
jej synów Alfreda i Jerzego oraz jego żony
Susany Iturreguiy Orbegoso.
W 2005 r. zespół zamkowy został uznany
przez Prezydenta RP za pomnik historii.


Slide 15

Prezentacja na
Tropiciela Dziejów
Autor dh. Filip Bułkowski
Zadanie; Stworzyć przewodnik po:
-3 Kościołach
-2 Pałacach Magnackich
-1 Zamku
Rozpisane przez Jakuba Krasnego.

Kościoły w Krakowie

Kościół Św. Barbary








Wzniesiony w latach 1338-1402.
Prawdopodobnie pierwotnie pełnił funkcję
kościoła cmentarnego (plac Mariacki przed
kościołem był przez wiele wieków
cmentarzem parafialnym).
W 1583 roku kościół został przekazany
jezuitom. W tym czasie swoje kazania
wygłaszał tutaj o. Piotr Skarga.
Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 roku,
kościół przejęła Krakowska Kongregacja
Kupiecka, a w roku 1796 przejęli go
bożogrobcy.
W 1874 roku ponownie kościół jest w
posiadaniu jezuitów.

Architektura










Jest to gotycka budowla ceglana
Nakryta jest dwuspadowym dachem z
barokową wieżyczką na sygnaturkę,
przypisywaną Franciszkowi Placidi
Fasada kościoła znajduje się od strony pl.
Mariackiego; jest bezwieżowa, ze szkarpą na
osi, zamknięta trójkątnym szczytem.
Poprzedza ją tzw. Ogrojec – kaplica
cmentarna połączona z kruchtą, z zewnątrz
dekorowana rzeźbiarsko.
Wnętrze kościoła uległo barokizacji (16881692); wyposażenie wykonano w latach
1700-1767.
Ołtarz główny, z lat 1760-1764, zawiera
gotycki krucyfiks z ok. 1420 roku.
Wewnątrz, na tle późnogotyckich malowideł,
stoi pełnoplastyczna grupa rzeźbiarska
przedstawiająca Modlitwę w Ogrójcu,
przypisywana kręgowi Wita Stwosza (XV
wiek).

Kościół Św. Katarzyny
Aleksandryjskiej i Św. Małgorzaty






Zespół ten jest jednym z najlepszych
przykładów architektury gotyckiej w
Polsce. Smukła i strzelista sylwetka
świątyni, różnorodność form i detalu
architektonicznego, bogactwo pamiątek
średniowiecznych wyróżniają ten
zespół w europejskim budownictwie z
czasów dojrzałego gotyku.
Powstanie zawdzięcza Kazimierzowi
Wielkiemu który sprowadził zakon
augustianów do Krakowa, i 1342 – z tą
datą wiąże się rozpoczęcie budowy
zespołu klasztornego, a dokładniej
wschodniego ramienia klasztoru z
kaplicami św. Tomasza i św. Doroty.
Król chciał, aby założone przez niego
nowe miasto Kazimierz prócz kościoła
parafialnego pw. Bożego Ciała
posiadało nowy kościół, równie piękny,
jak świątynie sąsiedniego wówczas
Krakowa.

Kościół nawiedzały kataklizmy –
powódź w 1534 oraz pożar w 1556. Z
kolei w trakcie potopu szwedzkiego
urządzono tutaj lazaret.

Architektura








Jest to kościół trójnawowy, bazylikowy,
bezwieżowy, bez transeptu.
Pięcioprzęsłowe prezbiterium zakończone
jest pięciobocznie, ma późnogotyckie
sklepienie gwiaździste. Z kolei korpus
nawowy ma jedynie cztery przęsła, co jest
efektem zaniechania budowy planowanego
przęsła piątego.
Obecne sklepienie nawy głównej kościoła
pochodzi z XIX wieku i jest drewnianą
imitacją poprzedniego, zniszczonego w
czasie trzęsienia ziemi z 1443r.
Wyposażenie kościoła jest bardzo skromne,
co podkreśla czystość linii
architektonicznych. Najcenniejszymi
dziełami sztuki są trójkondygnacyjny
barokowy ołtarz główny z 1634, z obrazem
przedstawiającym mistyczne zaślubiny św.
Katarzyny pędzla Andrzeja Wenesty.
Od północy sąsiaduje z kościołem gotycki
klasztor augustianów z wirydarzem i
krużgankami. Na krużgankach zachował się
zespół renesansowych i gotyckich fresków,
a wśród nich Misericordia Domini.

Bazylika Najświętszego Serca Pana
Jezusa










W tym miejscu jezuici osiedlili się w 1868 roku,
a dwa lata później postawiono pierwszą
kaplicę, która szybko okazała się
niewystarczająca.
W 1903 zapadła decyzja o budowie nowej,
okazałej świątyni. Do realizacji przyjęto projekt
architekta Franciszka Mączyńskiego.
1 listopada 1909 roku biskup sufragan
krakowski Anatol Nowak poświęcił kamień
węgielny nowego kościoła. Budowa trwała do
1912, jednak wyposażenie i zdobienie kościoła
ze względu na działania wojenne się mocno
przedłużyły. Ostatecznie oficjalna konsekracja
odbyła się 29 maja 1921 roku, biskup Anatol
Nowak dokonał jej w towarzystwie 24 innych
biskupów, którzy przebywali wówczas w
Krakowie, na Konferencji Episkopatu Polski.

W 1960 roku papież Jan XXIII nadał kościołowi
tytuł bazyliki mniejszej, a od 1966 roku jest on
wpisany w rejestr zabytków.
W 1960 roku urządzono w kościele kaplicę
adoracji Najświętszego Sakramentu, którą 29
października poświęcił kardynał Karol Wojtyła.

Architektura







Architekt kościoła odwołał się nie tylko do
modernizmu, lecz także do wzorców
tradycji romańskiej, gotyckiej i barokowej.
Wieża kościelna ma 68 metrów wysokości i
jest jedną z najwyższych w Krakowie.
Ściany kościoła wykonano z czerwonej
cegły, obramowania okien i detale z
szarego kamienia. Pośrodku w zwieńczeniu
każdego okna umieszczono mozaiki herby miast, które przyczyniły się do
budowy kościoła.
Nad portalem wejściowym, pod wieżą
znajduje się mozaika "Przebicie boku
Chrystusa", wykonana według projektu
Jana Bukowskiego, a nieco wyżej, rzeźby
projektowane przez Xawerego
Dunikowskiego. Postać Chrystusa w
kamieniu odkuł Karol Hukan, boczne
postacie odlano z ołowiu w 1913 roku.
Symbolizują one ludzkość cierpiącą i
szukającą pocieszenia u Bożego Serca.
Na zewnątrz zakrystii, na tle wschodniej
ściany kościoła, znajduje się pomnik twórcy
świątyni Franciszka Mączyńskiego z 1912
roku, autorstwa Xawerego Dunikowskiego.
Posąg odlany z brązu ofiarowała jezuitom
wdowa po architekcie w 1953 roku.

Pałace Magnackie

Przeworsk









Pierwsza historyczna
wzmianka o osadzie pochodzi
z 1280 r., chociaż już na
przełomie IX i X wieku istniał
tu gród zwany „kniażym
grodziszczem”.
W roku 1340 wieś Przeworsko
z nadania króla Kazimierza
Wielkiego weszła w
posiadanie rodziny
Tarnowskich. Przez kolejnych
kilka wieków pozostawał
miastem prywatnym w
posiadaniu znamienitych
rodów Tarnowskich, Kostków,
Ostrogskich i Lubomirskich.
Mimo iż w XIX wieku przestał
być miastem prywatnym,
potomkowie ostatnich
właścicieli miasta przebywali
tu do 1944 r.
Budowę pałacu książąt
Lubomirskich w Przeworsku
zawdzięczamy księżnej Izabeli
z Czartoryskich Lubomirskiej,
pani na Łańcucie.. W czasie II
wojny światowej jak i w
okresie powojennym zespół
pałacowo-parkowy nie poniósł
poważniejszych strat w
zabudowie, jednak jego

Architektura







Do roku 1802 budową kierował architekt nadworny księżnej Jan Griesmeyer. W
1803 r. nowym architektem księżnej Lubomirskiej został Christian Piotr Aigner.
Bryła pałacu, której nadano cechy angielskiego klasycyzmu, o wywarzonej i
oszczędnej dekoracji architektonicznej urozmaicona została przez ustawiony przy
elewacji zachodniej rząd filarów podtrzymujących taras. W jego podcieniu
urządzono otwartą galerię rzeźby. Wnętrza pałacu kontrastowały z tym skromnym
wystrojem elewacji i budziły zachwyt gości, czego dowodzą liczne relacje w
pamiętnikach i listach z XIX w.
Dzięki osobistemu zaangażowaniu Teresy i Henryka Lubomirskich zyskał nową
kompozycję. W miejsce dawnego ogrodu włoskiego książęca para zaprojektowała
angielski park krajobrazowy. Wykorzystywał on naturalne ukształtowanie terenu
oraz zakola rzeki, które były nieodzownym elementem ogrodu romantycznego.
Oprócz krajowych gatunków drzew znalazły się tu drzewa obcego pochodzenia
takie jak sosny amerykańskie, platany i tulipanowce. W obrębie parku zostały
usytuowane różne budowle należące do kompleksu pałacowego: oficyny gościnna
i kuchenna, dom burgrabiego (mieszkanie rządcy), stajnie z powozownią i domem
koniuszego, dom ogrodnika i dwie oranżerie.
Andrzej Lubomirski objął ordynację w 1882 r.,Nie kontynuował podjętej przez ojca
rozbudowy pałacu, a rozpoczął realizację własnych planów przekształcenia
rezydencji. Pierwszym etapem była budowa na przełomie XIX i XX w. nowej
oficyny gościnnej o cechach eklektycznych, przylegającej do oficyny kuchennej.
Około 1900 r. zelektryfikowano pałac wraz z budynkami pełniącymi funkcje
służebne i wybudowano budynek dla motoru elektrycznego – agregatu
prądotwórczego zasilającego w energię także pozostałe budynki Ordynacji.

Markowce









Markowce wzmiankowane są już w 1376
roku (de Markowa)
W roku 1376 wieś należy do szlachcica o
imieniu Albysko de Markowa. .
W 1420 r. Honko Aleksander z Markowiec
sprzedał połowę wioski Pawłowi z
Pobiedna. W wieku siedemnastym wioska
należała do Leszczyńskich a w pierwszej
połowie dziewiętnastego wieku do
Hieronima Romera.
Na przełomie tegoż i dwudziestego
stulecia kolejni właściciele - Jachimowscy
budują nowy dwór, w miejscu starszego
budynku. Dwór Jachimowskich,
wzniesiony na przełomie dziewiętnastego
i dwudziestego wieku, na miejscu
starszego. Frontem zwrócony na zachód,
murowany, otynkowany. Piętrowy –
częściowo podpiwniczony. Piwnice
sklepione kolebkowo pochodzą z XVIIXVIII wieku. Przy fasadzie wieża i loggia.
Dach dwuspadowy, kryty dachówką. Przy
dworze resztki krajobrazowego parku z
przełomu dziewiętnastego i dwudziestego
stulecia. Obecnie w rękach prywatnych,
dwór jest wystawiony na sprzedaż.
Między pałacem a folwarkiem istnieje
zbiorowa mogiła z II wojny światowej

Zamek w Łańcucie

Historia do
1944 r.







Zamek powstał w obecnym miejscu i
kształcie w 1. połowie XVII wieku, gdy
został zakupiony przez Lubomirskich. Od
tego czasu był przez kolejne pokolenia
rozbudowywany i upiększany,
przechodząc po drodze również kilka
znacznych i udanych przebudów.
Powstały również kolejne budynki a
tereny fortyfikacji ziemnych zamieniono
na ogrody.
W roku 1745 właścicielem zamku w
Łańcucie został marszałek wielki koronny
Stanisław Lubomirski, którego żoną była
Izabela Lubomirska z Czartoryskich. Po
śmierci Stanisława Lubomirskiego pełne
władanie nad zamkiem uzyskała jego
żona, a z kolei po jej śmierci w roku 1816
Łańcut przeszedł w ręce jej wnuków
Alfreda i Artura Potockich. W roku 1830
Łańcut stał się ordynacją z Alfredem
Potockim jako pierwszym ordynatem.
Artur Potocki otrzymał Krzeszowice.
Potoccy w czasie II wojny światowej nie
byli prześladowani przez Niemców, a w
zamku mieścił się sztab Wehrmachtu.
Przed wkroczeniem Armii Czerwonej 1
sierpnia 1944 roku, Alfredowi Potockiemu
udało się uciec na Zachód, bardzo wiele
dóbr zamkowych za pozwoleniem
Niemców wywieźć. W czasie działań
wojennych II wojny światowej zamek nie
ucierpiał.

Historia po
1945r.







Zamek został przejęty przez władze Polski
Ludowej i zamieniony w muzeum. Można tu
zamówić lekcje m.in. na tematy biblijne i
mitologiczne w malarstwie, judaizm – religia i
sztuka, obyczaje i zwyczaje w dawnej Polsce,
teatr dworski i tradycje żywych obrazów. Co do
ostatniego tematu to służą mu m.in. oryginalne
dekoracje teatralne i scenograficzne projekty z
przełomu XIX i XX w., unikatowe w skali
polskiej.
Zamek pełni również funkcje reprezentacyjne i
służebne wobec instytucji państwowych. W
1996 roku odbyło się tu spotkanie 9
prezydentów państw Europy Środkowej. Dość
często odbywają się w nim również sympozja
naukowe. Osobom fizycznym i instytucjom
prywatnym pomieszczeń zamkowych nie
udostępnia się. Wyjątek uczyniono jedynie
dwa razy – dla potomków byłych właścicieli. W
zamku odbyły się uroczystości ślubne
Stanisława Potockiego i Rosy Larco de la
Fuente oraz część uroczystości pogrzebowych
związanych ze sprowadzeniem do Polski
prochów śp. Elżbiety z Radziwiłłów Potockiej,
jej synów Alfreda i Jerzego oraz jego żony
Susany Iturreguiy Orbegoso.
W 2005 r. zespół zamkowy został uznany
przez Prezydenta RP za pomnik historii.