Slide 1

Psychologiczna pomoc
pedagogom
w problematyce suicydologii
mgr Katarzyna Warchoł

Szpital Specjalistyczny im. J. Babińskiego w Krakowie

Syndrom presuicydalny
u dzieci i młodzieży




Są to charakterystyczne, niespecyficzne zmiany
zachowania i usposobienia poprzedzające
zamach samobójczy, czasami nawet na wiele
miesięcy wcześniej.
Często mają postać narastających objawów
depresji, niepowodzeń szkolnych oraz trudności
wychowawczych, takich jak trudności z
dyscypliną, wagarowanie, nadużywanie alkoholu
i innych środków psychoaktywnych,
przedwczesne rozpoczynanie życia
seksualnego.

Syndrom presuicydalny





1. Zawężenie życia psychicznego
• Zawężenie sytuacyjne („sytuacja bez wyjścia”)
• Zawężenie dynamiczne (negatywne emocje)
• Zawężenie stosunków międzyludzkich
(wycofywanie się),
• Zawężenie świata wartości (wszystko traci
znaczenie)
2. Hamowanie agresji i kierowanie jej do siebie
3. Fantazje i myśli o śmierci i samobójcze

Myśli samobójcze
W badaniach gimnazjalistów
krakowskich (15-16 lat) 46% badanych
przyznało się do występowania u nich
myśli samobójczych, w tym:
•
•
•
•

20% miewało je rzadko,
11% czasem,
10% bardzo często,
4% niemal zawsze,

(Warchoł, Pilecka, 2009)

Zamiany w usposobieniu













Zamykanie się w sobie,
Drażliwość,
Wybuchowość,
Niezrównoważenie,
Niepewność,
Lęki,
Zachowania buntownicze,
Spadek samooceny,
Poczucie odrzucenie przez rówieśników,
Brak łaknienia,
Wycofywanie się z dotychczasowej aktywności,
wybuchy gniewu lub apatia,

Sygnały ostrzegawcze















Rozważania, pozornie teoretyczne, na temat śmierci,
Oddawanie innym własnych wartościowych
przedmiotów,
Wyrażanie ostatniej woli,
Zaburzenia łaknienia prowadzące do ubytku lub
przyrostu masy ciała,
Ograniczanie kontaktów z przyjaciółmi i rodziną,
Brak zainteresowania własnym wyglądem i stanem
zdrowia,
Podejmowane w przeszłości działania
autodestrukcyjne,
Używanie wyrażeń mówiących o jakimś krańcowym
momencie w czasie, wiążących się z odejściem,
Zainteresowanie tematyką śmierci, umierania,

Funkcje zamachów
samobójczych






ucieczka przed sytuacją lub stanem
psychicznym, którego nie da się wytrzymać,
odegranie się na innych poprzez wywołanie
poczucia winy
wymierzenie sobie kary,
zapewnienia sobie opieki, troski, uwagi
innych,
poświęcenia się w imię wyższych celów
(Carr, 2004)

Zasady interwencji
- afirmacja rozmówcy w dowolny sposób, który
uznamy za odpowiedni, aby młody człowiek
mógł poczuć się dowartościowany i wart
naszego zachodu,
- afirmacja problemu - rozpoznanie stosunku,
naszego rozmówcy do problemu, nie wolno
dewaluować tego problemu i lekceważyć jego
znaczenia
- negowanie samobójstwa jako wyjścia z
sytuacji, poszukiwanie innych punktów widzenia
i innych rozwiązań; należy bezwzględnie unikać
pouczania i moralizatorskiego tonu.
- nie należy wycofywać się z pomocy i ujawniać
bezradności,
wręcz
przeciwnie,
bardzo
pomocna
jest
postawa
rozsądnego
zaangażowania oraz zaangażowanie kolejnych
osób

TAK!












Pozbaw osobę zagrożoną dostępu do
wybranych przez nią środków
samozniszczenia.
Okazuj pozytywną postawę, zwracającą myśli
zagrożonego na najbardziej pozytywne
możliwości.
Zadawaj pytania bez natarczywości, z
konstruktywnym podejściem.
Staraj się osłabić poczucie zagubienia i
bezradności u zagrożonego.
Postaraj się wytworzyć u siebie i u osoby
zagrożonej zrozumienie jej sytuacji.
Zasugeruj osobie zagrożonej, że rodzina może
być dla niej źródłem siły i oparciem.

NIE!










Nie okazuj zgorszenia i oburzenia, cokolwiek
byś od tej osoby usłyszał.
Nie mów o tym, jakim wstrząsem byłoby jej
samobójstwo dla rodziny i przyjaciół, dopóki nie
będziesz pewien, że nie o to jej właśnie chodzi.
Nie spieraj się. Nigdy nie wygrasz w takiej
dyskusji, a możesz przegrać życie drugiego
człowieka.
Nie zapewniaj, że „życie jest piękne” i że
„przecież wszystko się ułoży” – to wywołuje w
zagrożonej osobie poczucie niezrozumienia i
zlekceważenia jej problemu.
Nie czuj się, jakbyś miał sam rozwiązać
wszystkie problemy tej osoby albo znać
odpowiedzi na wszystkie pytania.

Placówki służące pomocą





Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne,
Poradnie Zdrowia Psychicznego,
Centra i Ośrodki Interwencji Kryzysowej,
Policja, straż miejska, straż pożarna
(policja i straż pożarna mają w centrach
zarządzania kryzysowego grupy psychologów),



Szpitale Psychiatryczne,

Użyteczne adresy internetowe
www.interwencjakryzysowa.pl
 www.porozumienie.niebieskalinia.pl
 www.pomoctel.free.ngo.pl
 www.przyjaciele.org



Slide 2

Psychologiczna pomoc
pedagogom
w problematyce suicydologii
mgr Katarzyna Warchoł

Szpital Specjalistyczny im. J. Babińskiego w Krakowie

Syndrom presuicydalny
u dzieci i młodzieży




Są to charakterystyczne, niespecyficzne zmiany
zachowania i usposobienia poprzedzające
zamach samobójczy, czasami nawet na wiele
miesięcy wcześniej.
Często mają postać narastających objawów
depresji, niepowodzeń szkolnych oraz trudności
wychowawczych, takich jak trudności z
dyscypliną, wagarowanie, nadużywanie alkoholu
i innych środków psychoaktywnych,
przedwczesne rozpoczynanie życia
seksualnego.

Syndrom presuicydalny





1. Zawężenie życia psychicznego
• Zawężenie sytuacyjne („sytuacja bez wyjścia”)
• Zawężenie dynamiczne (negatywne emocje)
• Zawężenie stosunków międzyludzkich
(wycofywanie się),
• Zawężenie świata wartości (wszystko traci
znaczenie)
2. Hamowanie agresji i kierowanie jej do siebie
3. Fantazje i myśli o śmierci i samobójcze

Myśli samobójcze
W badaniach gimnazjalistów
krakowskich (15-16 lat) 46% badanych
przyznało się do występowania u nich
myśli samobójczych, w tym:
•
•
•
•

20% miewało je rzadko,
11% czasem,
10% bardzo często,
4% niemal zawsze,

(Warchoł, Pilecka, 2009)

Zamiany w usposobieniu













Zamykanie się w sobie,
Drażliwość,
Wybuchowość,
Niezrównoważenie,
Niepewność,
Lęki,
Zachowania buntownicze,
Spadek samooceny,
Poczucie odrzucenie przez rówieśników,
Brak łaknienia,
Wycofywanie się z dotychczasowej aktywności,
wybuchy gniewu lub apatia,

Sygnały ostrzegawcze















Rozważania, pozornie teoretyczne, na temat śmierci,
Oddawanie innym własnych wartościowych
przedmiotów,
Wyrażanie ostatniej woli,
Zaburzenia łaknienia prowadzące do ubytku lub
przyrostu masy ciała,
Ograniczanie kontaktów z przyjaciółmi i rodziną,
Brak zainteresowania własnym wyglądem i stanem
zdrowia,
Podejmowane w przeszłości działania
autodestrukcyjne,
Używanie wyrażeń mówiących o jakimś krańcowym
momencie w czasie, wiążących się z odejściem,
Zainteresowanie tematyką śmierci, umierania,

Funkcje zamachów
samobójczych






ucieczka przed sytuacją lub stanem
psychicznym, którego nie da się wytrzymać,
odegranie się na innych poprzez wywołanie
poczucia winy
wymierzenie sobie kary,
zapewnienia sobie opieki, troski, uwagi
innych,
poświęcenia się w imię wyższych celów
(Carr, 2004)

Zasady interwencji
- afirmacja rozmówcy w dowolny sposób, który
uznamy za odpowiedni, aby młody człowiek
mógł poczuć się dowartościowany i wart
naszego zachodu,
- afirmacja problemu - rozpoznanie stosunku,
naszego rozmówcy do problemu, nie wolno
dewaluować tego problemu i lekceważyć jego
znaczenia
- negowanie samobójstwa jako wyjścia z
sytuacji, poszukiwanie innych punktów widzenia
i innych rozwiązań; należy bezwzględnie unikać
pouczania i moralizatorskiego tonu.
- nie należy wycofywać się z pomocy i ujawniać
bezradności,
wręcz
przeciwnie,
bardzo
pomocna
jest
postawa
rozsądnego
zaangażowania oraz zaangażowanie kolejnych
osób

TAK!












Pozbaw osobę zagrożoną dostępu do
wybranych przez nią środków
samozniszczenia.
Okazuj pozytywną postawę, zwracającą myśli
zagrożonego na najbardziej pozytywne
możliwości.
Zadawaj pytania bez natarczywości, z
konstruktywnym podejściem.
Staraj się osłabić poczucie zagubienia i
bezradności u zagrożonego.
Postaraj się wytworzyć u siebie i u osoby
zagrożonej zrozumienie jej sytuacji.
Zasugeruj osobie zagrożonej, że rodzina może
być dla niej źródłem siły i oparciem.

NIE!










Nie okazuj zgorszenia i oburzenia, cokolwiek
byś od tej osoby usłyszał.
Nie mów o tym, jakim wstrząsem byłoby jej
samobójstwo dla rodziny i przyjaciół, dopóki nie
będziesz pewien, że nie o to jej właśnie chodzi.
Nie spieraj się. Nigdy nie wygrasz w takiej
dyskusji, a możesz przegrać życie drugiego
człowieka.
Nie zapewniaj, że „życie jest piękne” i że
„przecież wszystko się ułoży” – to wywołuje w
zagrożonej osobie poczucie niezrozumienia i
zlekceważenia jej problemu.
Nie czuj się, jakbyś miał sam rozwiązać
wszystkie problemy tej osoby albo znać
odpowiedzi na wszystkie pytania.

Placówki służące pomocą





Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne,
Poradnie Zdrowia Psychicznego,
Centra i Ośrodki Interwencji Kryzysowej,
Policja, straż miejska, straż pożarna
(policja i straż pożarna mają w centrach
zarządzania kryzysowego grupy psychologów),



Szpitale Psychiatryczne,

Użyteczne adresy internetowe
www.interwencjakryzysowa.pl
 www.porozumienie.niebieskalinia.pl
 www.pomoctel.free.ngo.pl
 www.przyjaciele.org



Slide 3

Psychologiczna pomoc
pedagogom
w problematyce suicydologii
mgr Katarzyna Warchoł

Szpital Specjalistyczny im. J. Babińskiego w Krakowie

Syndrom presuicydalny
u dzieci i młodzieży




Są to charakterystyczne, niespecyficzne zmiany
zachowania i usposobienia poprzedzające
zamach samobójczy, czasami nawet na wiele
miesięcy wcześniej.
Często mają postać narastających objawów
depresji, niepowodzeń szkolnych oraz trudności
wychowawczych, takich jak trudności z
dyscypliną, wagarowanie, nadużywanie alkoholu
i innych środków psychoaktywnych,
przedwczesne rozpoczynanie życia
seksualnego.

Syndrom presuicydalny





1. Zawężenie życia psychicznego
• Zawężenie sytuacyjne („sytuacja bez wyjścia”)
• Zawężenie dynamiczne (negatywne emocje)
• Zawężenie stosunków międzyludzkich
(wycofywanie się),
• Zawężenie świata wartości (wszystko traci
znaczenie)
2. Hamowanie agresji i kierowanie jej do siebie
3. Fantazje i myśli o śmierci i samobójcze

Myśli samobójcze
W badaniach gimnazjalistów
krakowskich (15-16 lat) 46% badanych
przyznało się do występowania u nich
myśli samobójczych, w tym:
•
•
•
•

20% miewało je rzadko,
11% czasem,
10% bardzo często,
4% niemal zawsze,

(Warchoł, Pilecka, 2009)

Zamiany w usposobieniu













Zamykanie się w sobie,
Drażliwość,
Wybuchowość,
Niezrównoważenie,
Niepewność,
Lęki,
Zachowania buntownicze,
Spadek samooceny,
Poczucie odrzucenie przez rówieśników,
Brak łaknienia,
Wycofywanie się z dotychczasowej aktywności,
wybuchy gniewu lub apatia,

Sygnały ostrzegawcze















Rozważania, pozornie teoretyczne, na temat śmierci,
Oddawanie innym własnych wartościowych
przedmiotów,
Wyrażanie ostatniej woli,
Zaburzenia łaknienia prowadzące do ubytku lub
przyrostu masy ciała,
Ograniczanie kontaktów z przyjaciółmi i rodziną,
Brak zainteresowania własnym wyglądem i stanem
zdrowia,
Podejmowane w przeszłości działania
autodestrukcyjne,
Używanie wyrażeń mówiących o jakimś krańcowym
momencie w czasie, wiążących się z odejściem,
Zainteresowanie tematyką śmierci, umierania,

Funkcje zamachów
samobójczych






ucieczka przed sytuacją lub stanem
psychicznym, którego nie da się wytrzymać,
odegranie się na innych poprzez wywołanie
poczucia winy
wymierzenie sobie kary,
zapewnienia sobie opieki, troski, uwagi
innych,
poświęcenia się w imię wyższych celów
(Carr, 2004)

Zasady interwencji
- afirmacja rozmówcy w dowolny sposób, który
uznamy za odpowiedni, aby młody człowiek
mógł poczuć się dowartościowany i wart
naszego zachodu,
- afirmacja problemu - rozpoznanie stosunku,
naszego rozmówcy do problemu, nie wolno
dewaluować tego problemu i lekceważyć jego
znaczenia
- negowanie samobójstwa jako wyjścia z
sytuacji, poszukiwanie innych punktów widzenia
i innych rozwiązań; należy bezwzględnie unikać
pouczania i moralizatorskiego tonu.
- nie należy wycofywać się z pomocy i ujawniać
bezradności,
wręcz
przeciwnie,
bardzo
pomocna
jest
postawa
rozsądnego
zaangażowania oraz zaangażowanie kolejnych
osób

TAK!












Pozbaw osobę zagrożoną dostępu do
wybranych przez nią środków
samozniszczenia.
Okazuj pozytywną postawę, zwracającą myśli
zagrożonego na najbardziej pozytywne
możliwości.
Zadawaj pytania bez natarczywości, z
konstruktywnym podejściem.
Staraj się osłabić poczucie zagubienia i
bezradności u zagrożonego.
Postaraj się wytworzyć u siebie i u osoby
zagrożonej zrozumienie jej sytuacji.
Zasugeruj osobie zagrożonej, że rodzina może
być dla niej źródłem siły i oparciem.

NIE!










Nie okazuj zgorszenia i oburzenia, cokolwiek
byś od tej osoby usłyszał.
Nie mów o tym, jakim wstrząsem byłoby jej
samobójstwo dla rodziny i przyjaciół, dopóki nie
będziesz pewien, że nie o to jej właśnie chodzi.
Nie spieraj się. Nigdy nie wygrasz w takiej
dyskusji, a możesz przegrać życie drugiego
człowieka.
Nie zapewniaj, że „życie jest piękne” i że
„przecież wszystko się ułoży” – to wywołuje w
zagrożonej osobie poczucie niezrozumienia i
zlekceważenia jej problemu.
Nie czuj się, jakbyś miał sam rozwiązać
wszystkie problemy tej osoby albo znać
odpowiedzi na wszystkie pytania.

Placówki służące pomocą





Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne,
Poradnie Zdrowia Psychicznego,
Centra i Ośrodki Interwencji Kryzysowej,
Policja, straż miejska, straż pożarna
(policja i straż pożarna mają w centrach
zarządzania kryzysowego grupy psychologów),



Szpitale Psychiatryczne,

Użyteczne adresy internetowe
www.interwencjakryzysowa.pl
 www.porozumienie.niebieskalinia.pl
 www.pomoctel.free.ngo.pl
 www.przyjaciele.org



Slide 4

Psychologiczna pomoc
pedagogom
w problematyce suicydologii
mgr Katarzyna Warchoł

Szpital Specjalistyczny im. J. Babińskiego w Krakowie

Syndrom presuicydalny
u dzieci i młodzieży




Są to charakterystyczne, niespecyficzne zmiany
zachowania i usposobienia poprzedzające
zamach samobójczy, czasami nawet na wiele
miesięcy wcześniej.
Często mają postać narastających objawów
depresji, niepowodzeń szkolnych oraz trudności
wychowawczych, takich jak trudności z
dyscypliną, wagarowanie, nadużywanie alkoholu
i innych środków psychoaktywnych,
przedwczesne rozpoczynanie życia
seksualnego.

Syndrom presuicydalny





1. Zawężenie życia psychicznego
• Zawężenie sytuacyjne („sytuacja bez wyjścia”)
• Zawężenie dynamiczne (negatywne emocje)
• Zawężenie stosunków międzyludzkich
(wycofywanie się),
• Zawężenie świata wartości (wszystko traci
znaczenie)
2. Hamowanie agresji i kierowanie jej do siebie
3. Fantazje i myśli o śmierci i samobójcze

Myśli samobójcze
W badaniach gimnazjalistów
krakowskich (15-16 lat) 46% badanych
przyznało się do występowania u nich
myśli samobójczych, w tym:
•
•
•
•

20% miewało je rzadko,
11% czasem,
10% bardzo często,
4% niemal zawsze,

(Warchoł, Pilecka, 2009)

Zamiany w usposobieniu













Zamykanie się w sobie,
Drażliwość,
Wybuchowość,
Niezrównoważenie,
Niepewność,
Lęki,
Zachowania buntownicze,
Spadek samooceny,
Poczucie odrzucenie przez rówieśników,
Brak łaknienia,
Wycofywanie się z dotychczasowej aktywności,
wybuchy gniewu lub apatia,

Sygnały ostrzegawcze















Rozważania, pozornie teoretyczne, na temat śmierci,
Oddawanie innym własnych wartościowych
przedmiotów,
Wyrażanie ostatniej woli,
Zaburzenia łaknienia prowadzące do ubytku lub
przyrostu masy ciała,
Ograniczanie kontaktów z przyjaciółmi i rodziną,
Brak zainteresowania własnym wyglądem i stanem
zdrowia,
Podejmowane w przeszłości działania
autodestrukcyjne,
Używanie wyrażeń mówiących o jakimś krańcowym
momencie w czasie, wiążących się z odejściem,
Zainteresowanie tematyką śmierci, umierania,

Funkcje zamachów
samobójczych






ucieczka przed sytuacją lub stanem
psychicznym, którego nie da się wytrzymać,
odegranie się na innych poprzez wywołanie
poczucia winy
wymierzenie sobie kary,
zapewnienia sobie opieki, troski, uwagi
innych,
poświęcenia się w imię wyższych celów
(Carr, 2004)

Zasady interwencji
- afirmacja rozmówcy w dowolny sposób, który
uznamy za odpowiedni, aby młody człowiek
mógł poczuć się dowartościowany i wart
naszego zachodu,
- afirmacja problemu - rozpoznanie stosunku,
naszego rozmówcy do problemu, nie wolno
dewaluować tego problemu i lekceważyć jego
znaczenia
- negowanie samobójstwa jako wyjścia z
sytuacji, poszukiwanie innych punktów widzenia
i innych rozwiązań; należy bezwzględnie unikać
pouczania i moralizatorskiego tonu.
- nie należy wycofywać się z pomocy i ujawniać
bezradności,
wręcz
przeciwnie,
bardzo
pomocna
jest
postawa
rozsądnego
zaangażowania oraz zaangażowanie kolejnych
osób

TAK!












Pozbaw osobę zagrożoną dostępu do
wybranych przez nią środków
samozniszczenia.
Okazuj pozytywną postawę, zwracającą myśli
zagrożonego na najbardziej pozytywne
możliwości.
Zadawaj pytania bez natarczywości, z
konstruktywnym podejściem.
Staraj się osłabić poczucie zagubienia i
bezradności u zagrożonego.
Postaraj się wytworzyć u siebie i u osoby
zagrożonej zrozumienie jej sytuacji.
Zasugeruj osobie zagrożonej, że rodzina może
być dla niej źródłem siły i oparciem.

NIE!










Nie okazuj zgorszenia i oburzenia, cokolwiek
byś od tej osoby usłyszał.
Nie mów o tym, jakim wstrząsem byłoby jej
samobójstwo dla rodziny i przyjaciół, dopóki nie
będziesz pewien, że nie o to jej właśnie chodzi.
Nie spieraj się. Nigdy nie wygrasz w takiej
dyskusji, a możesz przegrać życie drugiego
człowieka.
Nie zapewniaj, że „życie jest piękne” i że
„przecież wszystko się ułoży” – to wywołuje w
zagrożonej osobie poczucie niezrozumienia i
zlekceważenia jej problemu.
Nie czuj się, jakbyś miał sam rozwiązać
wszystkie problemy tej osoby albo znać
odpowiedzi na wszystkie pytania.

Placówki służące pomocą





Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne,
Poradnie Zdrowia Psychicznego,
Centra i Ośrodki Interwencji Kryzysowej,
Policja, straż miejska, straż pożarna
(policja i straż pożarna mają w centrach
zarządzania kryzysowego grupy psychologów),



Szpitale Psychiatryczne,

Użyteczne adresy internetowe
www.interwencjakryzysowa.pl
 www.porozumienie.niebieskalinia.pl
 www.pomoctel.free.ngo.pl
 www.przyjaciele.org



Slide 5

Psychologiczna pomoc
pedagogom
w problematyce suicydologii
mgr Katarzyna Warchoł

Szpital Specjalistyczny im. J. Babińskiego w Krakowie

Syndrom presuicydalny
u dzieci i młodzieży




Są to charakterystyczne, niespecyficzne zmiany
zachowania i usposobienia poprzedzające
zamach samobójczy, czasami nawet na wiele
miesięcy wcześniej.
Często mają postać narastających objawów
depresji, niepowodzeń szkolnych oraz trudności
wychowawczych, takich jak trudności z
dyscypliną, wagarowanie, nadużywanie alkoholu
i innych środków psychoaktywnych,
przedwczesne rozpoczynanie życia
seksualnego.

Syndrom presuicydalny





1. Zawężenie życia psychicznego
• Zawężenie sytuacyjne („sytuacja bez wyjścia”)
• Zawężenie dynamiczne (negatywne emocje)
• Zawężenie stosunków międzyludzkich
(wycofywanie się),
• Zawężenie świata wartości (wszystko traci
znaczenie)
2. Hamowanie agresji i kierowanie jej do siebie
3. Fantazje i myśli o śmierci i samobójcze

Myśli samobójcze
W badaniach gimnazjalistów
krakowskich (15-16 lat) 46% badanych
przyznało się do występowania u nich
myśli samobójczych, w tym:
•
•
•
•

20% miewało je rzadko,
11% czasem,
10% bardzo często,
4% niemal zawsze,

(Warchoł, Pilecka, 2009)

Zamiany w usposobieniu













Zamykanie się w sobie,
Drażliwość,
Wybuchowość,
Niezrównoważenie,
Niepewność,
Lęki,
Zachowania buntownicze,
Spadek samooceny,
Poczucie odrzucenie przez rówieśników,
Brak łaknienia,
Wycofywanie się z dotychczasowej aktywności,
wybuchy gniewu lub apatia,

Sygnały ostrzegawcze















Rozważania, pozornie teoretyczne, na temat śmierci,
Oddawanie innym własnych wartościowych
przedmiotów,
Wyrażanie ostatniej woli,
Zaburzenia łaknienia prowadzące do ubytku lub
przyrostu masy ciała,
Ograniczanie kontaktów z przyjaciółmi i rodziną,
Brak zainteresowania własnym wyglądem i stanem
zdrowia,
Podejmowane w przeszłości działania
autodestrukcyjne,
Używanie wyrażeń mówiących o jakimś krańcowym
momencie w czasie, wiążących się z odejściem,
Zainteresowanie tematyką śmierci, umierania,

Funkcje zamachów
samobójczych






ucieczka przed sytuacją lub stanem
psychicznym, którego nie da się wytrzymać,
odegranie się na innych poprzez wywołanie
poczucia winy
wymierzenie sobie kary,
zapewnienia sobie opieki, troski, uwagi
innych,
poświęcenia się w imię wyższych celów
(Carr, 2004)

Zasady interwencji
- afirmacja rozmówcy w dowolny sposób, który
uznamy za odpowiedni, aby młody człowiek
mógł poczuć się dowartościowany i wart
naszego zachodu,
- afirmacja problemu - rozpoznanie stosunku,
naszego rozmówcy do problemu, nie wolno
dewaluować tego problemu i lekceważyć jego
znaczenia
- negowanie samobójstwa jako wyjścia z
sytuacji, poszukiwanie innych punktów widzenia
i innych rozwiązań; należy bezwzględnie unikać
pouczania i moralizatorskiego tonu.
- nie należy wycofywać się z pomocy i ujawniać
bezradności,
wręcz
przeciwnie,
bardzo
pomocna
jest
postawa
rozsądnego
zaangażowania oraz zaangażowanie kolejnych
osób

TAK!












Pozbaw osobę zagrożoną dostępu do
wybranych przez nią środków
samozniszczenia.
Okazuj pozytywną postawę, zwracającą myśli
zagrożonego na najbardziej pozytywne
możliwości.
Zadawaj pytania bez natarczywości, z
konstruktywnym podejściem.
Staraj się osłabić poczucie zagubienia i
bezradności u zagrożonego.
Postaraj się wytworzyć u siebie i u osoby
zagrożonej zrozumienie jej sytuacji.
Zasugeruj osobie zagrożonej, że rodzina może
być dla niej źródłem siły i oparciem.

NIE!










Nie okazuj zgorszenia i oburzenia, cokolwiek
byś od tej osoby usłyszał.
Nie mów o tym, jakim wstrząsem byłoby jej
samobójstwo dla rodziny i przyjaciół, dopóki nie
będziesz pewien, że nie o to jej właśnie chodzi.
Nie spieraj się. Nigdy nie wygrasz w takiej
dyskusji, a możesz przegrać życie drugiego
człowieka.
Nie zapewniaj, że „życie jest piękne” i że
„przecież wszystko się ułoży” – to wywołuje w
zagrożonej osobie poczucie niezrozumienia i
zlekceważenia jej problemu.
Nie czuj się, jakbyś miał sam rozwiązać
wszystkie problemy tej osoby albo znać
odpowiedzi na wszystkie pytania.

Placówki służące pomocą





Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne,
Poradnie Zdrowia Psychicznego,
Centra i Ośrodki Interwencji Kryzysowej,
Policja, straż miejska, straż pożarna
(policja i straż pożarna mają w centrach
zarządzania kryzysowego grupy psychologów),



Szpitale Psychiatryczne,

Użyteczne adresy internetowe
www.interwencjakryzysowa.pl
 www.porozumienie.niebieskalinia.pl
 www.pomoctel.free.ngo.pl
 www.przyjaciele.org



Slide 6

Psychologiczna pomoc
pedagogom
w problematyce suicydologii
mgr Katarzyna Warchoł

Szpital Specjalistyczny im. J. Babińskiego w Krakowie

Syndrom presuicydalny
u dzieci i młodzieży




Są to charakterystyczne, niespecyficzne zmiany
zachowania i usposobienia poprzedzające
zamach samobójczy, czasami nawet na wiele
miesięcy wcześniej.
Często mają postać narastających objawów
depresji, niepowodzeń szkolnych oraz trudności
wychowawczych, takich jak trudności z
dyscypliną, wagarowanie, nadużywanie alkoholu
i innych środków psychoaktywnych,
przedwczesne rozpoczynanie życia
seksualnego.

Syndrom presuicydalny





1. Zawężenie życia psychicznego
• Zawężenie sytuacyjne („sytuacja bez wyjścia”)
• Zawężenie dynamiczne (negatywne emocje)
• Zawężenie stosunków międzyludzkich
(wycofywanie się),
• Zawężenie świata wartości (wszystko traci
znaczenie)
2. Hamowanie agresji i kierowanie jej do siebie
3. Fantazje i myśli o śmierci i samobójcze

Myśli samobójcze
W badaniach gimnazjalistów
krakowskich (15-16 lat) 46% badanych
przyznało się do występowania u nich
myśli samobójczych, w tym:
•
•
•
•

20% miewało je rzadko,
11% czasem,
10% bardzo często,
4% niemal zawsze,

(Warchoł, Pilecka, 2009)

Zamiany w usposobieniu













Zamykanie się w sobie,
Drażliwość,
Wybuchowość,
Niezrównoważenie,
Niepewność,
Lęki,
Zachowania buntownicze,
Spadek samooceny,
Poczucie odrzucenie przez rówieśników,
Brak łaknienia,
Wycofywanie się z dotychczasowej aktywności,
wybuchy gniewu lub apatia,

Sygnały ostrzegawcze















Rozważania, pozornie teoretyczne, na temat śmierci,
Oddawanie innym własnych wartościowych
przedmiotów,
Wyrażanie ostatniej woli,
Zaburzenia łaknienia prowadzące do ubytku lub
przyrostu masy ciała,
Ograniczanie kontaktów z przyjaciółmi i rodziną,
Brak zainteresowania własnym wyglądem i stanem
zdrowia,
Podejmowane w przeszłości działania
autodestrukcyjne,
Używanie wyrażeń mówiących o jakimś krańcowym
momencie w czasie, wiążących się z odejściem,
Zainteresowanie tematyką śmierci, umierania,

Funkcje zamachów
samobójczych






ucieczka przed sytuacją lub stanem
psychicznym, którego nie da się wytrzymać,
odegranie się na innych poprzez wywołanie
poczucia winy
wymierzenie sobie kary,
zapewnienia sobie opieki, troski, uwagi
innych,
poświęcenia się w imię wyższych celów
(Carr, 2004)

Zasady interwencji
- afirmacja rozmówcy w dowolny sposób, który
uznamy za odpowiedni, aby młody człowiek
mógł poczuć się dowartościowany i wart
naszego zachodu,
- afirmacja problemu - rozpoznanie stosunku,
naszego rozmówcy do problemu, nie wolno
dewaluować tego problemu i lekceważyć jego
znaczenia
- negowanie samobójstwa jako wyjścia z
sytuacji, poszukiwanie innych punktów widzenia
i innych rozwiązań; należy bezwzględnie unikać
pouczania i moralizatorskiego tonu.
- nie należy wycofywać się z pomocy i ujawniać
bezradności,
wręcz
przeciwnie,
bardzo
pomocna
jest
postawa
rozsądnego
zaangażowania oraz zaangażowanie kolejnych
osób

TAK!












Pozbaw osobę zagrożoną dostępu do
wybranych przez nią środków
samozniszczenia.
Okazuj pozytywną postawę, zwracającą myśli
zagrożonego na najbardziej pozytywne
możliwości.
Zadawaj pytania bez natarczywości, z
konstruktywnym podejściem.
Staraj się osłabić poczucie zagubienia i
bezradności u zagrożonego.
Postaraj się wytworzyć u siebie i u osoby
zagrożonej zrozumienie jej sytuacji.
Zasugeruj osobie zagrożonej, że rodzina może
być dla niej źródłem siły i oparciem.

NIE!










Nie okazuj zgorszenia i oburzenia, cokolwiek
byś od tej osoby usłyszał.
Nie mów o tym, jakim wstrząsem byłoby jej
samobójstwo dla rodziny i przyjaciół, dopóki nie
będziesz pewien, że nie o to jej właśnie chodzi.
Nie spieraj się. Nigdy nie wygrasz w takiej
dyskusji, a możesz przegrać życie drugiego
człowieka.
Nie zapewniaj, że „życie jest piękne” i że
„przecież wszystko się ułoży” – to wywołuje w
zagrożonej osobie poczucie niezrozumienia i
zlekceważenia jej problemu.
Nie czuj się, jakbyś miał sam rozwiązać
wszystkie problemy tej osoby albo znać
odpowiedzi na wszystkie pytania.

Placówki służące pomocą





Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne,
Poradnie Zdrowia Psychicznego,
Centra i Ośrodki Interwencji Kryzysowej,
Policja, straż miejska, straż pożarna
(policja i straż pożarna mają w centrach
zarządzania kryzysowego grupy psychologów),



Szpitale Psychiatryczne,

Użyteczne adresy internetowe
www.interwencjakryzysowa.pl
 www.porozumienie.niebieskalinia.pl
 www.pomoctel.free.ngo.pl
 www.przyjaciele.org



Slide 7

Psychologiczna pomoc
pedagogom
w problematyce suicydologii
mgr Katarzyna Warchoł

Szpital Specjalistyczny im. J. Babińskiego w Krakowie

Syndrom presuicydalny
u dzieci i młodzieży




Są to charakterystyczne, niespecyficzne zmiany
zachowania i usposobienia poprzedzające
zamach samobójczy, czasami nawet na wiele
miesięcy wcześniej.
Często mają postać narastających objawów
depresji, niepowodzeń szkolnych oraz trudności
wychowawczych, takich jak trudności z
dyscypliną, wagarowanie, nadużywanie alkoholu
i innych środków psychoaktywnych,
przedwczesne rozpoczynanie życia
seksualnego.

Syndrom presuicydalny





1. Zawężenie życia psychicznego
• Zawężenie sytuacyjne („sytuacja bez wyjścia”)
• Zawężenie dynamiczne (negatywne emocje)
• Zawężenie stosunków międzyludzkich
(wycofywanie się),
• Zawężenie świata wartości (wszystko traci
znaczenie)
2. Hamowanie agresji i kierowanie jej do siebie
3. Fantazje i myśli o śmierci i samobójcze

Myśli samobójcze
W badaniach gimnazjalistów
krakowskich (15-16 lat) 46% badanych
przyznało się do występowania u nich
myśli samobójczych, w tym:
•
•
•
•

20% miewało je rzadko,
11% czasem,
10% bardzo często,
4% niemal zawsze,

(Warchoł, Pilecka, 2009)

Zamiany w usposobieniu













Zamykanie się w sobie,
Drażliwość,
Wybuchowość,
Niezrównoważenie,
Niepewność,
Lęki,
Zachowania buntownicze,
Spadek samooceny,
Poczucie odrzucenie przez rówieśników,
Brak łaknienia,
Wycofywanie się z dotychczasowej aktywności,
wybuchy gniewu lub apatia,

Sygnały ostrzegawcze















Rozważania, pozornie teoretyczne, na temat śmierci,
Oddawanie innym własnych wartościowych
przedmiotów,
Wyrażanie ostatniej woli,
Zaburzenia łaknienia prowadzące do ubytku lub
przyrostu masy ciała,
Ograniczanie kontaktów z przyjaciółmi i rodziną,
Brak zainteresowania własnym wyglądem i stanem
zdrowia,
Podejmowane w przeszłości działania
autodestrukcyjne,
Używanie wyrażeń mówiących o jakimś krańcowym
momencie w czasie, wiążących się z odejściem,
Zainteresowanie tematyką śmierci, umierania,

Funkcje zamachów
samobójczych






ucieczka przed sytuacją lub stanem
psychicznym, którego nie da się wytrzymać,
odegranie się na innych poprzez wywołanie
poczucia winy
wymierzenie sobie kary,
zapewnienia sobie opieki, troski, uwagi
innych,
poświęcenia się w imię wyższych celów
(Carr, 2004)

Zasady interwencji
- afirmacja rozmówcy w dowolny sposób, który
uznamy za odpowiedni, aby młody człowiek
mógł poczuć się dowartościowany i wart
naszego zachodu,
- afirmacja problemu - rozpoznanie stosunku,
naszego rozmówcy do problemu, nie wolno
dewaluować tego problemu i lekceważyć jego
znaczenia
- negowanie samobójstwa jako wyjścia z
sytuacji, poszukiwanie innych punktów widzenia
i innych rozwiązań; należy bezwzględnie unikać
pouczania i moralizatorskiego tonu.
- nie należy wycofywać się z pomocy i ujawniać
bezradności,
wręcz
przeciwnie,
bardzo
pomocna
jest
postawa
rozsądnego
zaangażowania oraz zaangażowanie kolejnych
osób

TAK!












Pozbaw osobę zagrożoną dostępu do
wybranych przez nią środków
samozniszczenia.
Okazuj pozytywną postawę, zwracającą myśli
zagrożonego na najbardziej pozytywne
możliwości.
Zadawaj pytania bez natarczywości, z
konstruktywnym podejściem.
Staraj się osłabić poczucie zagubienia i
bezradności u zagrożonego.
Postaraj się wytworzyć u siebie i u osoby
zagrożonej zrozumienie jej sytuacji.
Zasugeruj osobie zagrożonej, że rodzina może
być dla niej źródłem siły i oparciem.

NIE!










Nie okazuj zgorszenia i oburzenia, cokolwiek
byś od tej osoby usłyszał.
Nie mów o tym, jakim wstrząsem byłoby jej
samobójstwo dla rodziny i przyjaciół, dopóki nie
będziesz pewien, że nie o to jej właśnie chodzi.
Nie spieraj się. Nigdy nie wygrasz w takiej
dyskusji, a możesz przegrać życie drugiego
człowieka.
Nie zapewniaj, że „życie jest piękne” i że
„przecież wszystko się ułoży” – to wywołuje w
zagrożonej osobie poczucie niezrozumienia i
zlekceważenia jej problemu.
Nie czuj się, jakbyś miał sam rozwiązać
wszystkie problemy tej osoby albo znać
odpowiedzi na wszystkie pytania.

Placówki służące pomocą





Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne,
Poradnie Zdrowia Psychicznego,
Centra i Ośrodki Interwencji Kryzysowej,
Policja, straż miejska, straż pożarna
(policja i straż pożarna mają w centrach
zarządzania kryzysowego grupy psychologów),



Szpitale Psychiatryczne,

Użyteczne adresy internetowe
www.interwencjakryzysowa.pl
 www.porozumienie.niebieskalinia.pl
 www.pomoctel.free.ngo.pl
 www.przyjaciele.org



Slide 8

Psychologiczna pomoc
pedagogom
w problematyce suicydologii
mgr Katarzyna Warchoł

Szpital Specjalistyczny im. J. Babińskiego w Krakowie

Syndrom presuicydalny
u dzieci i młodzieży




Są to charakterystyczne, niespecyficzne zmiany
zachowania i usposobienia poprzedzające
zamach samobójczy, czasami nawet na wiele
miesięcy wcześniej.
Często mają postać narastających objawów
depresji, niepowodzeń szkolnych oraz trudności
wychowawczych, takich jak trudności z
dyscypliną, wagarowanie, nadużywanie alkoholu
i innych środków psychoaktywnych,
przedwczesne rozpoczynanie życia
seksualnego.

Syndrom presuicydalny





1. Zawężenie życia psychicznego
• Zawężenie sytuacyjne („sytuacja bez wyjścia”)
• Zawężenie dynamiczne (negatywne emocje)
• Zawężenie stosunków międzyludzkich
(wycofywanie się),
• Zawężenie świata wartości (wszystko traci
znaczenie)
2. Hamowanie agresji i kierowanie jej do siebie
3. Fantazje i myśli o śmierci i samobójcze

Myśli samobójcze
W badaniach gimnazjalistów
krakowskich (15-16 lat) 46% badanych
przyznało się do występowania u nich
myśli samobójczych, w tym:
•
•
•
•

20% miewało je rzadko,
11% czasem,
10% bardzo często,
4% niemal zawsze,

(Warchoł, Pilecka, 2009)

Zamiany w usposobieniu













Zamykanie się w sobie,
Drażliwość,
Wybuchowość,
Niezrównoważenie,
Niepewność,
Lęki,
Zachowania buntownicze,
Spadek samooceny,
Poczucie odrzucenie przez rówieśników,
Brak łaknienia,
Wycofywanie się z dotychczasowej aktywności,
wybuchy gniewu lub apatia,

Sygnały ostrzegawcze















Rozważania, pozornie teoretyczne, na temat śmierci,
Oddawanie innym własnych wartościowych
przedmiotów,
Wyrażanie ostatniej woli,
Zaburzenia łaknienia prowadzące do ubytku lub
przyrostu masy ciała,
Ograniczanie kontaktów z przyjaciółmi i rodziną,
Brak zainteresowania własnym wyglądem i stanem
zdrowia,
Podejmowane w przeszłości działania
autodestrukcyjne,
Używanie wyrażeń mówiących o jakimś krańcowym
momencie w czasie, wiążących się z odejściem,
Zainteresowanie tematyką śmierci, umierania,

Funkcje zamachów
samobójczych






ucieczka przed sytuacją lub stanem
psychicznym, którego nie da się wytrzymać,
odegranie się na innych poprzez wywołanie
poczucia winy
wymierzenie sobie kary,
zapewnienia sobie opieki, troski, uwagi
innych,
poświęcenia się w imię wyższych celów
(Carr, 2004)

Zasady interwencji
- afirmacja rozmówcy w dowolny sposób, który
uznamy za odpowiedni, aby młody człowiek
mógł poczuć się dowartościowany i wart
naszego zachodu,
- afirmacja problemu - rozpoznanie stosunku,
naszego rozmówcy do problemu, nie wolno
dewaluować tego problemu i lekceważyć jego
znaczenia
- negowanie samobójstwa jako wyjścia z
sytuacji, poszukiwanie innych punktów widzenia
i innych rozwiązań; należy bezwzględnie unikać
pouczania i moralizatorskiego tonu.
- nie należy wycofywać się z pomocy i ujawniać
bezradności,
wręcz
przeciwnie,
bardzo
pomocna
jest
postawa
rozsądnego
zaangażowania oraz zaangażowanie kolejnych
osób

TAK!












Pozbaw osobę zagrożoną dostępu do
wybranych przez nią środków
samozniszczenia.
Okazuj pozytywną postawę, zwracającą myśli
zagrożonego na najbardziej pozytywne
możliwości.
Zadawaj pytania bez natarczywości, z
konstruktywnym podejściem.
Staraj się osłabić poczucie zagubienia i
bezradności u zagrożonego.
Postaraj się wytworzyć u siebie i u osoby
zagrożonej zrozumienie jej sytuacji.
Zasugeruj osobie zagrożonej, że rodzina może
być dla niej źródłem siły i oparciem.

NIE!










Nie okazuj zgorszenia i oburzenia, cokolwiek
byś od tej osoby usłyszał.
Nie mów o tym, jakim wstrząsem byłoby jej
samobójstwo dla rodziny i przyjaciół, dopóki nie
będziesz pewien, że nie o to jej właśnie chodzi.
Nie spieraj się. Nigdy nie wygrasz w takiej
dyskusji, a możesz przegrać życie drugiego
człowieka.
Nie zapewniaj, że „życie jest piękne” i że
„przecież wszystko się ułoży” – to wywołuje w
zagrożonej osobie poczucie niezrozumienia i
zlekceważenia jej problemu.
Nie czuj się, jakbyś miał sam rozwiązać
wszystkie problemy tej osoby albo znać
odpowiedzi na wszystkie pytania.

Placówki służące pomocą





Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne,
Poradnie Zdrowia Psychicznego,
Centra i Ośrodki Interwencji Kryzysowej,
Policja, straż miejska, straż pożarna
(policja i straż pożarna mają w centrach
zarządzania kryzysowego grupy psychologów),



Szpitale Psychiatryczne,

Użyteczne adresy internetowe
www.interwencjakryzysowa.pl
 www.porozumienie.niebieskalinia.pl
 www.pomoctel.free.ngo.pl
 www.przyjaciele.org



Slide 9

Psychologiczna pomoc
pedagogom
w problematyce suicydologii
mgr Katarzyna Warchoł

Szpital Specjalistyczny im. J. Babińskiego w Krakowie

Syndrom presuicydalny
u dzieci i młodzieży




Są to charakterystyczne, niespecyficzne zmiany
zachowania i usposobienia poprzedzające
zamach samobójczy, czasami nawet na wiele
miesięcy wcześniej.
Często mają postać narastających objawów
depresji, niepowodzeń szkolnych oraz trudności
wychowawczych, takich jak trudności z
dyscypliną, wagarowanie, nadużywanie alkoholu
i innych środków psychoaktywnych,
przedwczesne rozpoczynanie życia
seksualnego.

Syndrom presuicydalny





1. Zawężenie życia psychicznego
• Zawężenie sytuacyjne („sytuacja bez wyjścia”)
• Zawężenie dynamiczne (negatywne emocje)
• Zawężenie stosunków międzyludzkich
(wycofywanie się),
• Zawężenie świata wartości (wszystko traci
znaczenie)
2. Hamowanie agresji i kierowanie jej do siebie
3. Fantazje i myśli o śmierci i samobójcze

Myśli samobójcze
W badaniach gimnazjalistów
krakowskich (15-16 lat) 46% badanych
przyznało się do występowania u nich
myśli samobójczych, w tym:
•
•
•
•

20% miewało je rzadko,
11% czasem,
10% bardzo często,
4% niemal zawsze,

(Warchoł, Pilecka, 2009)

Zamiany w usposobieniu













Zamykanie się w sobie,
Drażliwość,
Wybuchowość,
Niezrównoważenie,
Niepewność,
Lęki,
Zachowania buntownicze,
Spadek samooceny,
Poczucie odrzucenie przez rówieśników,
Brak łaknienia,
Wycofywanie się z dotychczasowej aktywności,
wybuchy gniewu lub apatia,

Sygnały ostrzegawcze















Rozważania, pozornie teoretyczne, na temat śmierci,
Oddawanie innym własnych wartościowych
przedmiotów,
Wyrażanie ostatniej woli,
Zaburzenia łaknienia prowadzące do ubytku lub
przyrostu masy ciała,
Ograniczanie kontaktów z przyjaciółmi i rodziną,
Brak zainteresowania własnym wyglądem i stanem
zdrowia,
Podejmowane w przeszłości działania
autodestrukcyjne,
Używanie wyrażeń mówiących o jakimś krańcowym
momencie w czasie, wiążących się z odejściem,
Zainteresowanie tematyką śmierci, umierania,

Funkcje zamachów
samobójczych






ucieczka przed sytuacją lub stanem
psychicznym, którego nie da się wytrzymać,
odegranie się na innych poprzez wywołanie
poczucia winy
wymierzenie sobie kary,
zapewnienia sobie opieki, troski, uwagi
innych,
poświęcenia się w imię wyższych celów
(Carr, 2004)

Zasady interwencji
- afirmacja rozmówcy w dowolny sposób, który
uznamy za odpowiedni, aby młody człowiek
mógł poczuć się dowartościowany i wart
naszego zachodu,
- afirmacja problemu - rozpoznanie stosunku,
naszego rozmówcy do problemu, nie wolno
dewaluować tego problemu i lekceważyć jego
znaczenia
- negowanie samobójstwa jako wyjścia z
sytuacji, poszukiwanie innych punktów widzenia
i innych rozwiązań; należy bezwzględnie unikać
pouczania i moralizatorskiego tonu.
- nie należy wycofywać się z pomocy i ujawniać
bezradności,
wręcz
przeciwnie,
bardzo
pomocna
jest
postawa
rozsądnego
zaangażowania oraz zaangażowanie kolejnych
osób

TAK!












Pozbaw osobę zagrożoną dostępu do
wybranych przez nią środków
samozniszczenia.
Okazuj pozytywną postawę, zwracającą myśli
zagrożonego na najbardziej pozytywne
możliwości.
Zadawaj pytania bez natarczywości, z
konstruktywnym podejściem.
Staraj się osłabić poczucie zagubienia i
bezradności u zagrożonego.
Postaraj się wytworzyć u siebie i u osoby
zagrożonej zrozumienie jej sytuacji.
Zasugeruj osobie zagrożonej, że rodzina może
być dla niej źródłem siły i oparciem.

NIE!










Nie okazuj zgorszenia i oburzenia, cokolwiek
byś od tej osoby usłyszał.
Nie mów o tym, jakim wstrząsem byłoby jej
samobójstwo dla rodziny i przyjaciół, dopóki nie
będziesz pewien, że nie o to jej właśnie chodzi.
Nie spieraj się. Nigdy nie wygrasz w takiej
dyskusji, a możesz przegrać życie drugiego
człowieka.
Nie zapewniaj, że „życie jest piękne” i że
„przecież wszystko się ułoży” – to wywołuje w
zagrożonej osobie poczucie niezrozumienia i
zlekceważenia jej problemu.
Nie czuj się, jakbyś miał sam rozwiązać
wszystkie problemy tej osoby albo znać
odpowiedzi na wszystkie pytania.

Placówki służące pomocą





Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne,
Poradnie Zdrowia Psychicznego,
Centra i Ośrodki Interwencji Kryzysowej,
Policja, straż miejska, straż pożarna
(policja i straż pożarna mają w centrach
zarządzania kryzysowego grupy psychologów),



Szpitale Psychiatryczne,

Użyteczne adresy internetowe
www.interwencjakryzysowa.pl
 www.porozumienie.niebieskalinia.pl
 www.pomoctel.free.ngo.pl
 www.przyjaciele.org



Slide 10

Psychologiczna pomoc
pedagogom
w problematyce suicydologii
mgr Katarzyna Warchoł

Szpital Specjalistyczny im. J. Babińskiego w Krakowie

Syndrom presuicydalny
u dzieci i młodzieży




Są to charakterystyczne, niespecyficzne zmiany
zachowania i usposobienia poprzedzające
zamach samobójczy, czasami nawet na wiele
miesięcy wcześniej.
Często mają postać narastających objawów
depresji, niepowodzeń szkolnych oraz trudności
wychowawczych, takich jak trudności z
dyscypliną, wagarowanie, nadużywanie alkoholu
i innych środków psychoaktywnych,
przedwczesne rozpoczynanie życia
seksualnego.

Syndrom presuicydalny





1. Zawężenie życia psychicznego
• Zawężenie sytuacyjne („sytuacja bez wyjścia”)
• Zawężenie dynamiczne (negatywne emocje)
• Zawężenie stosunków międzyludzkich
(wycofywanie się),
• Zawężenie świata wartości (wszystko traci
znaczenie)
2. Hamowanie agresji i kierowanie jej do siebie
3. Fantazje i myśli o śmierci i samobójcze

Myśli samobójcze
W badaniach gimnazjalistów
krakowskich (15-16 lat) 46% badanych
przyznało się do występowania u nich
myśli samobójczych, w tym:
•
•
•
•

20% miewało je rzadko,
11% czasem,
10% bardzo często,
4% niemal zawsze,

(Warchoł, Pilecka, 2009)

Zamiany w usposobieniu













Zamykanie się w sobie,
Drażliwość,
Wybuchowość,
Niezrównoważenie,
Niepewność,
Lęki,
Zachowania buntownicze,
Spadek samooceny,
Poczucie odrzucenie przez rówieśników,
Brak łaknienia,
Wycofywanie się z dotychczasowej aktywności,
wybuchy gniewu lub apatia,

Sygnały ostrzegawcze















Rozważania, pozornie teoretyczne, na temat śmierci,
Oddawanie innym własnych wartościowych
przedmiotów,
Wyrażanie ostatniej woli,
Zaburzenia łaknienia prowadzące do ubytku lub
przyrostu masy ciała,
Ograniczanie kontaktów z przyjaciółmi i rodziną,
Brak zainteresowania własnym wyglądem i stanem
zdrowia,
Podejmowane w przeszłości działania
autodestrukcyjne,
Używanie wyrażeń mówiących o jakimś krańcowym
momencie w czasie, wiążących się z odejściem,
Zainteresowanie tematyką śmierci, umierania,

Funkcje zamachów
samobójczych






ucieczka przed sytuacją lub stanem
psychicznym, którego nie da się wytrzymać,
odegranie się na innych poprzez wywołanie
poczucia winy
wymierzenie sobie kary,
zapewnienia sobie opieki, troski, uwagi
innych,
poświęcenia się w imię wyższych celów
(Carr, 2004)

Zasady interwencji
- afirmacja rozmówcy w dowolny sposób, który
uznamy za odpowiedni, aby młody człowiek
mógł poczuć się dowartościowany i wart
naszego zachodu,
- afirmacja problemu - rozpoznanie stosunku,
naszego rozmówcy do problemu, nie wolno
dewaluować tego problemu i lekceważyć jego
znaczenia
- negowanie samobójstwa jako wyjścia z
sytuacji, poszukiwanie innych punktów widzenia
i innych rozwiązań; należy bezwzględnie unikać
pouczania i moralizatorskiego tonu.
- nie należy wycofywać się z pomocy i ujawniać
bezradności,
wręcz
przeciwnie,
bardzo
pomocna
jest
postawa
rozsądnego
zaangażowania oraz zaangażowanie kolejnych
osób

TAK!












Pozbaw osobę zagrożoną dostępu do
wybranych przez nią środków
samozniszczenia.
Okazuj pozytywną postawę, zwracającą myśli
zagrożonego na najbardziej pozytywne
możliwości.
Zadawaj pytania bez natarczywości, z
konstruktywnym podejściem.
Staraj się osłabić poczucie zagubienia i
bezradności u zagrożonego.
Postaraj się wytworzyć u siebie i u osoby
zagrożonej zrozumienie jej sytuacji.
Zasugeruj osobie zagrożonej, że rodzina może
być dla niej źródłem siły i oparciem.

NIE!










Nie okazuj zgorszenia i oburzenia, cokolwiek
byś od tej osoby usłyszał.
Nie mów o tym, jakim wstrząsem byłoby jej
samobójstwo dla rodziny i przyjaciół, dopóki nie
będziesz pewien, że nie o to jej właśnie chodzi.
Nie spieraj się. Nigdy nie wygrasz w takiej
dyskusji, a możesz przegrać życie drugiego
człowieka.
Nie zapewniaj, że „życie jest piękne” i że
„przecież wszystko się ułoży” – to wywołuje w
zagrożonej osobie poczucie niezrozumienia i
zlekceważenia jej problemu.
Nie czuj się, jakbyś miał sam rozwiązać
wszystkie problemy tej osoby albo znać
odpowiedzi na wszystkie pytania.

Placówki służące pomocą





Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne,
Poradnie Zdrowia Psychicznego,
Centra i Ośrodki Interwencji Kryzysowej,
Policja, straż miejska, straż pożarna
(policja i straż pożarna mają w centrach
zarządzania kryzysowego grupy psychologów),



Szpitale Psychiatryczne,

Użyteczne adresy internetowe
www.interwencjakryzysowa.pl
 www.porozumienie.niebieskalinia.pl
 www.pomoctel.free.ngo.pl
 www.przyjaciele.org



Slide 11

Psychologiczna pomoc
pedagogom
w problematyce suicydologii
mgr Katarzyna Warchoł

Szpital Specjalistyczny im. J. Babińskiego w Krakowie

Syndrom presuicydalny
u dzieci i młodzieży




Są to charakterystyczne, niespecyficzne zmiany
zachowania i usposobienia poprzedzające
zamach samobójczy, czasami nawet na wiele
miesięcy wcześniej.
Często mają postać narastających objawów
depresji, niepowodzeń szkolnych oraz trudności
wychowawczych, takich jak trudności z
dyscypliną, wagarowanie, nadużywanie alkoholu
i innych środków psychoaktywnych,
przedwczesne rozpoczynanie życia
seksualnego.

Syndrom presuicydalny





1. Zawężenie życia psychicznego
• Zawężenie sytuacyjne („sytuacja bez wyjścia”)
• Zawężenie dynamiczne (negatywne emocje)
• Zawężenie stosunków międzyludzkich
(wycofywanie się),
• Zawężenie świata wartości (wszystko traci
znaczenie)
2. Hamowanie agresji i kierowanie jej do siebie
3. Fantazje i myśli o śmierci i samobójcze

Myśli samobójcze
W badaniach gimnazjalistów
krakowskich (15-16 lat) 46% badanych
przyznało się do występowania u nich
myśli samobójczych, w tym:
•
•
•
•

20% miewało je rzadko,
11% czasem,
10% bardzo często,
4% niemal zawsze,

(Warchoł, Pilecka, 2009)

Zamiany w usposobieniu













Zamykanie się w sobie,
Drażliwość,
Wybuchowość,
Niezrównoważenie,
Niepewność,
Lęki,
Zachowania buntownicze,
Spadek samooceny,
Poczucie odrzucenie przez rówieśników,
Brak łaknienia,
Wycofywanie się z dotychczasowej aktywności,
wybuchy gniewu lub apatia,

Sygnały ostrzegawcze















Rozważania, pozornie teoretyczne, na temat śmierci,
Oddawanie innym własnych wartościowych
przedmiotów,
Wyrażanie ostatniej woli,
Zaburzenia łaknienia prowadzące do ubytku lub
przyrostu masy ciała,
Ograniczanie kontaktów z przyjaciółmi i rodziną,
Brak zainteresowania własnym wyglądem i stanem
zdrowia,
Podejmowane w przeszłości działania
autodestrukcyjne,
Używanie wyrażeń mówiących o jakimś krańcowym
momencie w czasie, wiążących się z odejściem,
Zainteresowanie tematyką śmierci, umierania,

Funkcje zamachów
samobójczych






ucieczka przed sytuacją lub stanem
psychicznym, którego nie da się wytrzymać,
odegranie się na innych poprzez wywołanie
poczucia winy
wymierzenie sobie kary,
zapewnienia sobie opieki, troski, uwagi
innych,
poświęcenia się w imię wyższych celów
(Carr, 2004)

Zasady interwencji
- afirmacja rozmówcy w dowolny sposób, który
uznamy za odpowiedni, aby młody człowiek
mógł poczuć się dowartościowany i wart
naszego zachodu,
- afirmacja problemu - rozpoznanie stosunku,
naszego rozmówcy do problemu, nie wolno
dewaluować tego problemu i lekceważyć jego
znaczenia
- negowanie samobójstwa jako wyjścia z
sytuacji, poszukiwanie innych punktów widzenia
i innych rozwiązań; należy bezwzględnie unikać
pouczania i moralizatorskiego tonu.
- nie należy wycofywać się z pomocy i ujawniać
bezradności,
wręcz
przeciwnie,
bardzo
pomocna
jest
postawa
rozsądnego
zaangażowania oraz zaangażowanie kolejnych
osób

TAK!












Pozbaw osobę zagrożoną dostępu do
wybranych przez nią środków
samozniszczenia.
Okazuj pozytywną postawę, zwracającą myśli
zagrożonego na najbardziej pozytywne
możliwości.
Zadawaj pytania bez natarczywości, z
konstruktywnym podejściem.
Staraj się osłabić poczucie zagubienia i
bezradności u zagrożonego.
Postaraj się wytworzyć u siebie i u osoby
zagrożonej zrozumienie jej sytuacji.
Zasugeruj osobie zagrożonej, że rodzina może
być dla niej źródłem siły i oparciem.

NIE!










Nie okazuj zgorszenia i oburzenia, cokolwiek
byś od tej osoby usłyszał.
Nie mów o tym, jakim wstrząsem byłoby jej
samobójstwo dla rodziny i przyjaciół, dopóki nie
będziesz pewien, że nie o to jej właśnie chodzi.
Nie spieraj się. Nigdy nie wygrasz w takiej
dyskusji, a możesz przegrać życie drugiego
człowieka.
Nie zapewniaj, że „życie jest piękne” i że
„przecież wszystko się ułoży” – to wywołuje w
zagrożonej osobie poczucie niezrozumienia i
zlekceważenia jej problemu.
Nie czuj się, jakbyś miał sam rozwiązać
wszystkie problemy tej osoby albo znać
odpowiedzi na wszystkie pytania.

Placówki służące pomocą





Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne,
Poradnie Zdrowia Psychicznego,
Centra i Ośrodki Interwencji Kryzysowej,
Policja, straż miejska, straż pożarna
(policja i straż pożarna mają w centrach
zarządzania kryzysowego grupy psychologów),



Szpitale Psychiatryczne,

Użyteczne adresy internetowe
www.interwencjakryzysowa.pl
 www.porozumienie.niebieskalinia.pl
 www.pomoctel.free.ngo.pl
 www.przyjaciele.org



Slide 12

Psychologiczna pomoc
pedagogom
w problematyce suicydologii
mgr Katarzyna Warchoł

Szpital Specjalistyczny im. J. Babińskiego w Krakowie

Syndrom presuicydalny
u dzieci i młodzieży




Są to charakterystyczne, niespecyficzne zmiany
zachowania i usposobienia poprzedzające
zamach samobójczy, czasami nawet na wiele
miesięcy wcześniej.
Często mają postać narastających objawów
depresji, niepowodzeń szkolnych oraz trudności
wychowawczych, takich jak trudności z
dyscypliną, wagarowanie, nadużywanie alkoholu
i innych środków psychoaktywnych,
przedwczesne rozpoczynanie życia
seksualnego.

Syndrom presuicydalny





1. Zawężenie życia psychicznego
• Zawężenie sytuacyjne („sytuacja bez wyjścia”)
• Zawężenie dynamiczne (negatywne emocje)
• Zawężenie stosunków międzyludzkich
(wycofywanie się),
• Zawężenie świata wartości (wszystko traci
znaczenie)
2. Hamowanie agresji i kierowanie jej do siebie
3. Fantazje i myśli o śmierci i samobójcze

Myśli samobójcze
W badaniach gimnazjalistów
krakowskich (15-16 lat) 46% badanych
przyznało się do występowania u nich
myśli samobójczych, w tym:
•
•
•
•

20% miewało je rzadko,
11% czasem,
10% bardzo często,
4% niemal zawsze,

(Warchoł, Pilecka, 2009)

Zamiany w usposobieniu













Zamykanie się w sobie,
Drażliwość,
Wybuchowość,
Niezrównoważenie,
Niepewność,
Lęki,
Zachowania buntownicze,
Spadek samooceny,
Poczucie odrzucenie przez rówieśników,
Brak łaknienia,
Wycofywanie się z dotychczasowej aktywności,
wybuchy gniewu lub apatia,

Sygnały ostrzegawcze















Rozważania, pozornie teoretyczne, na temat śmierci,
Oddawanie innym własnych wartościowych
przedmiotów,
Wyrażanie ostatniej woli,
Zaburzenia łaknienia prowadzące do ubytku lub
przyrostu masy ciała,
Ograniczanie kontaktów z przyjaciółmi i rodziną,
Brak zainteresowania własnym wyglądem i stanem
zdrowia,
Podejmowane w przeszłości działania
autodestrukcyjne,
Używanie wyrażeń mówiących o jakimś krańcowym
momencie w czasie, wiążących się z odejściem,
Zainteresowanie tematyką śmierci, umierania,

Funkcje zamachów
samobójczych






ucieczka przed sytuacją lub stanem
psychicznym, którego nie da się wytrzymać,
odegranie się na innych poprzez wywołanie
poczucia winy
wymierzenie sobie kary,
zapewnienia sobie opieki, troski, uwagi
innych,
poświęcenia się w imię wyższych celów
(Carr, 2004)

Zasady interwencji
- afirmacja rozmówcy w dowolny sposób, który
uznamy za odpowiedni, aby młody człowiek
mógł poczuć się dowartościowany i wart
naszego zachodu,
- afirmacja problemu - rozpoznanie stosunku,
naszego rozmówcy do problemu, nie wolno
dewaluować tego problemu i lekceważyć jego
znaczenia
- negowanie samobójstwa jako wyjścia z
sytuacji, poszukiwanie innych punktów widzenia
i innych rozwiązań; należy bezwzględnie unikać
pouczania i moralizatorskiego tonu.
- nie należy wycofywać się z pomocy i ujawniać
bezradności,
wręcz
przeciwnie,
bardzo
pomocna
jest
postawa
rozsądnego
zaangażowania oraz zaangażowanie kolejnych
osób

TAK!












Pozbaw osobę zagrożoną dostępu do
wybranych przez nią środków
samozniszczenia.
Okazuj pozytywną postawę, zwracającą myśli
zagrożonego na najbardziej pozytywne
możliwości.
Zadawaj pytania bez natarczywości, z
konstruktywnym podejściem.
Staraj się osłabić poczucie zagubienia i
bezradności u zagrożonego.
Postaraj się wytworzyć u siebie i u osoby
zagrożonej zrozumienie jej sytuacji.
Zasugeruj osobie zagrożonej, że rodzina może
być dla niej źródłem siły i oparciem.

NIE!










Nie okazuj zgorszenia i oburzenia, cokolwiek
byś od tej osoby usłyszał.
Nie mów o tym, jakim wstrząsem byłoby jej
samobójstwo dla rodziny i przyjaciół, dopóki nie
będziesz pewien, że nie o to jej właśnie chodzi.
Nie spieraj się. Nigdy nie wygrasz w takiej
dyskusji, a możesz przegrać życie drugiego
człowieka.
Nie zapewniaj, że „życie jest piękne” i że
„przecież wszystko się ułoży” – to wywołuje w
zagrożonej osobie poczucie niezrozumienia i
zlekceważenia jej problemu.
Nie czuj się, jakbyś miał sam rozwiązać
wszystkie problemy tej osoby albo znać
odpowiedzi na wszystkie pytania.

Placówki służące pomocą





Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne,
Poradnie Zdrowia Psychicznego,
Centra i Ośrodki Interwencji Kryzysowej,
Policja, straż miejska, straż pożarna
(policja i straż pożarna mają w centrach
zarządzania kryzysowego grupy psychologów),



Szpitale Psychiatryczne,

Użyteczne adresy internetowe
www.interwencjakryzysowa.pl
 www.porozumienie.niebieskalinia.pl
 www.pomoctel.free.ngo.pl
 www.przyjaciele.org
