Slide 1

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 2

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 3

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 4

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 5

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 6

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 7

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 8

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 9

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 10

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 11

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 12

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 13

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 14

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 15

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 16

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 17

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 18

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 19

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 20

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 21

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 22

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 23

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 24

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 25

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 26

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 27

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 28

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 29

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 30

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 31

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 32

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 33

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 34

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 35

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 36

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 37

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 38

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008


Slide 39

Wprowadzenie
w problem samobójstw
Kret Ewa
Zawada Agnieszka
Głaszczka Agnieszka
Tomasz Rękawek

Podstawowe terminy spotykane przy
analizie problemów samobójczych:
 samobójstwo,
 zachowania suicydalne ( samobójcze),
 depresja,
 destrukcja.

Historia samobójstw
Argumenty przeciw samobójstwu wg.:






Józefa Flawiusza:
życie jest darem Bożym,
dusza została dana prze Boga jako depozyt,
samobójstwo jest grzechem,
za samobójstwo czeka nas kara.

Historia samobójstw
Św. Augustyn – dekalog „ Nie zabijaj”,
Tomasz z Akwinu wysuwa trzy dowody
przeciw samobójstwu:
 samobójstwo jest sprzeczne z naturalnymi
dążeniami,
 jest czynem aspołecznym,
 jest znieważeniem Boga.

Samobójstwa- skala problemu
 w ciągu roku samobójstwo popełni

prawdopodobnie milion ludzi na całym
świecie,
 co 40 sekund gdzieś na świecie ktoś popełnia
samobójstwo,
 co 3 sekundy ktoś próbuje odebrać sobie
życie,

Samobójstwa – skala problemu
 samobójstwo należy do dwóch najczęstszych

przyczyn śmierci młodych ludzi w wieku od
15 do 35 lat,
 każde samobójstwo ma poważny wpływ na
co najmniej sześć innych osób,
 psychologiczny, społeczny i finansowy wpływ
samobójstwa na rodzinę i społeczeństwo jest
niezmierny,
 jeśli samobójstwo wydarzy się w szkole czy
miejscu pracy oddziaływa na setki ludzi.

Mity o samobójstwie
 samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia,
 samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę

(51-65%)
 samobójcy nie chcą umrzeć, pragną jedynie
manipulować (34-48%)
 poprawa nastroju po kryzysie samobójczym
oznacza koniec zagrożenia
 ludzie, którzy mówią o samobójstwie nie

odbierają sobie życia (80-85%)

Mity o samobójstwie
 osoba o skłonnościach samobójczych będzie

mieć je już zawsze,
 próby samobójcze rzadko bywają ponawiane,
 wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy,
 samobójstwa popełniają ludzie określonego
typu.

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków
Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia
życiowe:
- rozwód, separacja lub śmierć
rodziców/opiekunów,
- przemoc w rodzinie (pomiędzy rodzicami lub
w stosunku do dziecka)
- niedostateczna opieka ze strony
rodziców/opiekunów
- częste kłótnie między rodzicami/ opiekunami
i towarzyszącym napięciem oraz agresją

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
-

częste przeprowadzki do innego miejsca
zamieszkania

- przypadki samobójstw lub prób

samobójczych w rodzinie
- brak harmonii w wychowaniu
- bardzo wygórowane lub bardzo zaniżone
oczekiwania ze strony rodziców/opiekunów
- brak czasu rodziców/opiekunów, by
zauważyć problemy emocjonalne dziecka i
zająć się nimi

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Brak autorytetu rodziców/opiekunów
- Przesadne ograniczenia swobody i surowe

nakazy
- Nadużywanie alkoholu i innych substancji
chemicznych przez rodziców/opiekunów
- Sieroctwo powstałe w wyniku jednego lub
obojga rodziców- rodziny adopcyjne lub
zastępcze

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Niepowodzenia szkolne oraz rodzące się na
tym tle problemy emocjonalne jako główny
czynnik wpływający na zachowania
samobójcze młodszych dzieci w wieku od 9
do 13 lat
Cechy osobowości związane z ryzykiem próby
samobójczej lub samobójstwa:
- Niskie poczucie własnej wartości, brak wiary
we własne możliwości
- Zmienny nastrój

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Demonstrowanie złości lub zachowania
-

-

-

agresywne
Zachowania antyspołeczne
Drażliwość
Mała zdolność rozwiązywania problemów,
kiedy pojawiają się trudności
Skłonność do doznawania rozczarowań
Lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie
dolegliwości somatyczne lub rozczarowania

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Kryzysy rozwojowe związane z okresem
dojrzewania
Zaburzenia psychiczne:
- Nadużywanie alkoholu i narkotyków
( w grupie dzieci i młodzieży o skłonnościach
samobójczych 1 na 4 pacjentów używało
alkoholu lub narkotyków przed popełnieniem
tego aktu)

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Zaburzenia odżywiania się( ryzyko

samobójstwa wśród dziewcząt z anoreksją
i towarzyszącą im depresją jest
dwudziestokrotnie wyższe niż w ogólnej
populacji młodych ludzi)
- Depresja
- Zaburzenia lękowe
- Zaburzenia psychotyczne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Obecne negatywne zdarzenia życiowe jako
czynniki wyzwalające zachowania
samobójcze
- Problemy rodzinne
- Rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, zawód
miłosny
- Śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej
osoby
- Konflikty z prawem lub problemy
dyscyplinarne

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Niechciana ciąża, aborcja
- Zakażenie wirusem HIV lub inną chorobą
-

przekazywaną drogą płciową
Poważna choroba
Brak pracy i zła sytuacja finansowa
Wysoki poziom wymagań w szkole w okresie
egzaminów
Rozczarowanie wynikami w nauce oraz
niepowodzenie na studiach

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
- Złe funkcjonowanie społeczne (powtarzanie
klas, przerwy w nauce, ucieczki z domu)
- Mass-media

Motywy zamachów samobójczych
wśród nastolatków cd.
Chęć umierania jako akt zemsty, wyrzutu, albo
demonstracyjne wołanie o pomoc,
zwłaszcza w stosunku do rodziców i innych
osób, których postrzegają jako krzywdzicieli
czy sprawców doznanego poniżenia w
okresie dzieciństwa lub dojrzewania.
Tylko dziecko, które nie doświadczyło miłości,
doznało krzywdy, poniżenia i którego
pozbawiono nadziei, że może być kochane,
odbiera sobie życie- twierdzi prof. Z. Płużek
i prof. B. Pilecka.

Samobójstwaprzyczyny psychiatryczne
 Schizofrenia katatoniczna (stan






hiperkinetyczny)
Depresja (szczególnie z silnym lękiem,
urojeniami, omamami imperatywnymi)
Zaburzenia osobowości (dyssocjalna,
borderline)
Intoksykacje niektórymi substancjami
psychoaktywnymi (halucynoza alkoholowa,
narkotyki halucynogenne)
Ostre psychozy przebiegające z poczuciem
zagrożenia, głosami imperatywnymi

Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego
 Postać buntownicza ( bunt przerysowany,

poczucie niskiej wartości, pesymizm)
 Postać rezygnacyjna (brak wiary, planów,
poczucie oczywistości)
 Postać apatyczno-abuliczna (bierność,
smutek, pustka, nuda, brak sensu)
 Postać labilna (zmienność nastrojów,
tendencje suicydalne w okresie obniżenia)

Osobowość chwiejna emocjonalnie
Cechuje się wyraźną tendencją do działań
impulsywnych bez przewidywania
konsekwencji tych działań; nastrój zmienny
i nie dający się przewidzieć. Występuje też
skłonność do wybuchów emocjonalnych,
niezdolność do kontrolowania działań
impulsywnych, tendencja do zachowań
zaczepnych i konfliktów z innymi, szczególnie
wtedy, gdy te zachowania są potępiane lub
kończą się niepowodzeniem.

Osobowość chwiejna emocjonalnie c.d.
Wyodrębniono dwa rodzaje tych zaburzeń:
 typ impulsywny, którego cechą dominującą jest
niestabilność emocjonalna i brak kontroli działań
impulsywnych
 typ "borderline" (z pogranicza),
w którym dodatkowo zaburzony jest obraz samego
siebie, swoich celów i preferencji, stałe uczucie pustki
wewnętrznej, skłonność do wchodzenia
w intensywne i nietrwałe związki z innymi oraz
tendencja do działań samouszkadzających, w tym do
gróźb i prób samobójczych.

Schizofrenia katatoniczna
W schizofrenii katatonicznej dominują
nasilone zaburzenia psychomotoryczne,
oscylujące między takimi skrajnościami jak
pobudzenie i osłupienie lub automatyczna
uległość i negatywizm. Nienaturalne postawy
i pozycje ciała mogą utrzymywać się przez
długie okresy. Uderzającą cechą tego stanu
mogą być epizody gwałtownego pobudzenia.
Objawy katatoniczne mogą łączyć się ze
stanami podobnymi do snu (oneroidalnymi) z wyrazistymi omamami scenicznymi.

Wczesne oznaki tendencji „S”
 Wypowiedzi samobójcze
 Przesadne zainteresowanie śmiercią (życie

po śmierci, reinkarnacja)
 Symptomy depresji
 Nietypowe zmiany w zachowaniu
 Problemy z apetytem i snem
 Zachowania ryzykowne (samookaleczenia)

Wczesne oznaki cd.
 Brak dbałości o higienę, wygląd
 Doświadczenie traumy
 Oddawanie rzeczy o specjalnym znaczeniu
 Fascynacja znanymi osobami , które

popełniły „S”
 Izolacja, ograniczenie kontaktów
 Sygnalizacja poczucia beznadziejności i
bezradności

Postępowanie w sytuacji zagrożenia








Wg. M. Anthony istnieją procedury według
których należy postępować w sytuacji
zagrożenia:
zbuduj pomiędzy sobą a pacjentem tzw.
most,
otwórz drzwi i słuchaj,
oceń rzeczywistość,
oceń natężenie,
traktuj rozmówcę poważnie,

Postępowanie w sytuacji zagrożenia
 zadaj właściwe pytania,
 znajdź i zmobilizuj system oparcia,
 podejmij działania,
 utrzymaj cel,
 przekaż pałeczkę.

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia
Jeżeli zawiodą metody profilaktyczne i dowiemy
się o podjęciu przez ucznia próby
samobójczej, po bezwzględnie zalecanej
konsultacji psychiatrycznej należy
pamiętać o sprawdzonych wskazówkach w
trakcie pierwszych z nim kontaktów:
- Wsparcie, dawanie bliskości, okazanie
zrozumienia, akceptacja

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- braku dobrego kontaktu z uczniem Szczerość

kontaktu, empatia, zaufanie
(uwaga nie obiecywać zachowania tajemnicy
odnośnie aktualnych tendencji
samobójczych)
- Czytelność intencji, przekazów
- Świadomość własnych ograniczeń
- Umiejętność zaakceptowania

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Uznanie próby samobójstwa za fakt

historyczny (pozwala na obniżenie poziomu
ekspresji emocji, utrzymanie dystansu do
tego, co się stało)
- Adekwatna do możliwości deklaracja własnej
dostępności i dyspozycyjności
- Dzielenie z innymi odpowiedzialności za
kontakt z uczniem

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
- Wzajemne zobowiązania, w tym

,,niesamobójczy’ kontrakt z uczniem (umowa
co do potrzebnego czasu na załatwienie
akceptowanych rozwiązań i sygnalizowania
wszelkich trudności przez ucznia. Dokładne
poznanie faktów, rozpoznanie przyczyn
tendencji samobójczych
- Koncentracja na głównych problemach
ucznia i ich pozytywne przeformułowanie,
jeżeli jest to możliwe

Interwencja po próbie samobójczej
ucznia cd.
-Wskazanie różnych systemów oparcia/
zasobów (wewnętrznych i zewnętrznych),
podjęcie konkretnych działań (np. telefon
interwencyjny do opiekunów)
- Zadbanie o maksymalne bezpieczeństwo
ucznia (gdy ryzyko samobójstwa – wezwanie
pogotowia ratunkowego i przymusowe
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym)

Interwencyjna rozmowa z uczniem
Podczas interwencyjnej rozmowy z uczniem
należy unikać:
- Podtrzymywania wyobrażeń ucznia o naszej
wszechmocy
- Zaprzeczania temu, co mówi uczeń,
osądzania go
- Koncentracji na instrumentalnym (,,na
pokaz”) aspekcie próby samobójczej
(niedocenianie zagrożenia)

Interwencyjna rozmowa z uczniem cd.
- Blokowaniu tematu śmierci i samobójstwa

(stwierdzeń:,, nie mówmy o śmierci”)
- Ujawnianiu bezradności i / lub rezygnacji z
udzielania pomocy, często samo
wysłuchanie jest skuteczne

Kontakt z mediami w sytuacji
kryzysowej
 Należy wyznaczyć jedną komunikatywną i

dobrze merytorycznie przygotowaną osobę
do kontaktu z mediami
 Jasno należy określić, kto, w jaki sposób i
gdzie będzie przekazywał dziennikarzom
informacje
 Na pytania mediów należy odpowiadać
natychmiast, przekazując jedynie konkretne
informacje, należy rozmawiać o faktach, nie
snuć domysłów

Kontakty z mediami cd.
 W sytuacji dużego zainteresowania mediów

warto zorganizować konferencję prasową i
przygotować komunikaty prasowe
 Konferencję prasową powinien prowadzić
dyrektor szkoły, choć istotne informacje może
przekazywać ktoś inny spośród personelu lub
osoba ze współpracującej ze szkołą w
przezwyciężeniu kryzysu instytucji czy
organizacji

Kontakt z mediami cd.
 W trakcie konferencji należy w jak

najpełniejszy sposób odpowiadać na pytania
dziennikarzy, powinna to robić osoba
kompetentna, komunikatywna, posiadająca
wiedzę merytoryczną

Dziękujemy za uwagę

Garwolin, 15 stycznia 2008