Transcript Problem samobójstw w wybranych zaburzeniach psychicznych u

Problem samobójstw w wybranych
zaburzeniach psychicznych u dorosłych
Katarzyna Jakuszkowiak –Wojten
Gdański Uniwersytet Medyczny
Agenda
 epidemiologia
 samobójstwo jako zjawisko wielowymiarowe
 ryzyko samobójstwa w poszczególnych zaburzeniach psychicznych
 mity dotyczące samobójstwa
 postępowanie z chorym zgłaszającym myśli samobójcze
 profilaktyka
Liczba zamachów samobójczych
zakończonych zgonem w Polsce
6000
5000
4000
OGÓŁEM
3000
MĘŻCZYŹNI
KOBIETY
2000
1000
0
1991
1993
1995
1997
1999
2001
2003
2005
2007
2009
2011
Główne przyczyny zgonów
Wiek [lata]
10-14
15-24
25-34
35-44
45-54
55-64
1
Uraz
Uraz
Uraz
Uraz
Neo
Neo
2
Neo
Zabójstwo
SAMOBÓJSTWO
Neo
CVD
CVD
3
SAMOBÓJSTWO
SAMOBÓJSTWO
CVD
Uraz
Choroby układu
oddechowego
SAMOBÓJSTWO
Choroby wątroby
Cukrzyca
SAMOBÓJSTWO
Incydenty
naczyniowe
4
5
6
Uraz
7
Choroby wątroby
8
SAMOBÓJSTWO
US National Center for Health Statistics
Definicja autorstwa prof. Edwina
Shneidmana z Uniwersytetu
Kalifornijskiego
„We współczesnym zachodnim świecie, samobójstwo jest świadomie podjętym działaniem
mającym na celu samozniszczenie; jest działaniem, które można określić jako
wielowymiarowe zaburzenie występujące u jednostki, której potrzeby nie są zaspokojone i
która sama definiuje problem, w którym samobójstwo spostrzega jako najlepsze rozwiązanie”.
Samobójstwo jako zjawisko
wielowymiarowe
Samobójstwo w modelu biopsychospołecznym zdrowia i choroby (przyczyną
samobójstwa jest wzajemna interakcja czynników biologicznych, psychologicznych
i społecznych).
PREVENTING SUICIDE A RESOURCE FOR GENERAL PHYSICIANS, World Health Organization Geneva 2000
Czynniki społeczne i kulturowe:
 wzrost przemocy przy jednoczesnym spadku zainteresowania ludźmi
 rozpad małżeństw, powtórne małżeństwa i zmiany w strukturze rodziny
 niepewność, poprzez zmiany w zatrudnieniu i dostępie do edukacji
 zmiana ról społecznych mężczyzn i kobiet
Ryzyko samobójstwa w zaburzeniach
psychicznych
Ryzyko
względne
Wskaźnik
samobójstw
[% rocznie]
Ryzyko w ciągu
całego życia
[%]
Zaburzenie dwubiegunowe
28
0,39
23,4
Duża depresja
21
0,29
17,4
Nadużywanie środków odurzających
20
0,28
16,8
Nasilone zaburzenia lękowe
11
0,15
9,0
„Mała” depresja
9
0,13
7,8
Schizofrenia
9
0,12
7,2
Zaburzenia osobowości
7
0,10
6,0
Nowotwór
2
0,03
1,8
Populacja ogólna
1
0,014
0,8
Choroba
Harris i wsp.; Tondo i wsp.
Czynniki predykcyjne samobójstwa w
depresji:
 depresja o dużym nasileniu (poczucie winy, beznadziejności, niska samoocena,
anhedonia, wysoki poziom lęku, bezsenność, ujawniane myśli lub zamiary
samobójcze)
 cechy demograficzne: wiek >45r.ż., płeć: mężczyzna, owdowiały(a),
rozwiedziony(a)
 sytuacja socjalna: samotność, zła sytuacja materialna, utrata pracy
 dane z wywiadu: próby samobójcze w przeszłości, samobójstwa osób bliskich, okres
żałoby
Psychiatria t.II A.Bilikiewicz, S.Pużyński, J.Rybakowski, J. Wciórka Urban & Partner 2002
Czynniki protekcyjne samobójstwa w
depresji:
 aktywność zawodowa
 obecność dzieci w domu
 posiadanie rodziny
 okres ciąży
 przekonania religijne
 wysoka jakość życia
 wsparcie społeczne
 dobra relacja terapeutyczna
Kutcher i Chehil 2007
Ryzyko samobójstwa w schizofrenii
jest najwyższe w następujących
okresach:
 wczesne stadia choroby
 początkowy okres nawrotu choroby
 początki powrotu do zdrowia
 powtarzające się nawroty
S. Gupta et al.: Factors associated with suicide attempts among patients with schizophrenia, Psychiatric services 1998, 10: 1353–1355.
Czynniki związane z podwyższonym
ryzykiem samobójstwa u osób
uzależnionych od alkoholu:
 wczesny początek alkoholizmu
 długi okres picia
 głębokie uzależnienie
 obniżony nastrój
 zły stan somatyczny
 złe funkcjonowanie w pracy
 przypadki alkoholizmu w rodzinie
 zerwanie z bliską osobą lub poważne trudności w związku
PREVENTING SUICIDE A RESOURCE FOR GENERAL PHYSICIANS, World Health Organization Geneva 2000
Zaburzenia osobowości
Do zaburzeń osobowości częściej wiązanych z samobójstwem należy:
 osobowość z pogranicza (borderline) oraz antyspołeczne zaburzenia osobowości
 osobowość histrioniczna
 osobowość narcystyczna
 pewne cechy psychiczne, takie jak impulsywność i agresja, które również
wiążą się ze zwiększonym ryzykiem samobójstwa.
E. T. Isometsa et al.: Suicide among subjects with personality disorders, American Journal of Psychiatry 1996, 53: 667–673.
Zaburzenia lękowe
Wśród zaburzeń lękowych, najczęściej wiążą się z samobójstwem:
 napady panicznego lęku
 zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne
 zaburzenia somatyzacyjne
 zaburzenia odżywiania się
PREVENTING SUICIDE A RESOURCE FOR GENERAL PHYSICIANS, World Health Organization Geneva 2000
Mity dotyczące samobójstwa
1.
ci, którzy mówią o samobójstwie nie zabijają się
2.
próba samobójcza nie jest wyrazem pragnienia śmierci, ale próbą
manipulowania otoczeniem
3.
poprawa nastroju po nieudanej próbie samobójczej jest równoznaczna z
wyeliminowaniem zagrożenia
4.
każdy samobójca jest chory psychicznie
5.
pytanie o myśli samobójcze może sprowokować działania samobójcze
Zapobieganie samobójstwom:
 działania zmierzające do redukowania czynników społeczno-ekonomicznych (
np. zapewnienie jak najlepszych warunków wychowywania dzieci i młodzieży)
 prowadzenie edukacji dotyczącej problematyki samobójstw w społeczeństwie
 wczesne rozpoznanie, ocena oraz leczenie chorych, u których prawdopodobne
jest popełnienie samobójstwa
Kiedy należy kierować pacjentów do
psychiatry?
 przejawiają zaburzenia psychiczne
 podejmowali próbę samobójczą w przeszłości
 występują przypadki samobójstw, alkoholizmu lub zaburzeń psychicznych w
rodzinie
 stan zdrowia fizycznego jest zły
 brak im wsparcia społecznego
Postępowanie z pacjentem
zgłaszającym myśli samobójcze:
 nie zostawiać pacjenta samego
 skierować do szpitala
 zorganizować przewiezienie go do szpitala karetką lub radiowozem policyjnym
Dziękuję za uwagę!