Slide 1

ILUSTRAZIOA, XVIII. mendea Argien mendea

Erdi aroko
oskurantismotik

Argialdia

Hezkuntzaren
bidez

Argialdiaren jatorria

- Arrazoia enpirikoa
- Arrazoia kritikoa
- Arrazoia autonomoa

- Aurrerapen zientifikoa
- Arrazoia
- Askapena

-Pentsatzeko, adierazteko askatasuna: “laissez faire”

- Adin nagusitasuna:
-Nork bere adimenaz baliatzeko gaitasuna badu, inoren
morrontzarik gabe.
-arrazoiaren erabilera publiko bidez
Kant

1

Aro Modeernoan uste zuten Arrazoiak ahalmen absolutua
zuela, metafisikaraino heltzeko. Baina ......
NORAINOKO AHALMENA DU ARRAZOIAK???
Kanten
- Arrazoiak ez du edozer ezagutzeko
erantzuna
ahalmen osoa
Arrazoi
kritikoa

- Esperientzia du muga

- Arrazoia, gizakiaren gida bakarra
Arrazoia
autonomoa

Ez erlijio errebelatua
Jainkoa sortzailea
Ez mirariak
Ez salbaziorik

-Jainkoarekiko, burujabea

-Arrazoia ez da Jainkoaren ideiaren
(2. 3. 2)
aurkakoa, arrazoiak erlijio naturala
onartzen du: Deismoa

Kant

2

ASKATASUNA

NATURA
Kanten
idealak

AURRERAPENA

IDEIA POLITIKOAK

Kant

3

ASKATASUNA

BURUJABETASUNA: ez da askatasun naturala, araurik eta mugarik ez duen
asakatasuna, baizik askatasun zibila, legea obeditzen duena
ARRAZOIAREN
ERABILERA
PUBLIKOA

•
•
•
•

ARRAZOIAREN
ERABILERA
PRIBATUA

• Arrazoiaren erabilera
publikoa murriztu

Nor bere buruaren gidari
Morrontzarik gabe
Adin nagusitasuna lortu
Ilustrazioaren adierazle

• Kargu publikoen
esanekotasuna, eginbehar
sozialetara moldatuta.

• Zein esparrutan?
• Erlijioa arloan,
tutoretzarik kaltegarriena baita
• Politika arloan.

Kant

4

NATURA
ARLO GUZTIETAN LEGE NATURALA-ren BILA, ARRAZOIAZ
•Jainkoak sorturik, lege naturalek
araututako makina handia da mundu
fisikoa
• Teologiatik askaturiko
moral autonomoa
•Naturak adimena eman
digu nork bere burua
determinatzeko
•Arau morala,
kontzientziatik
sortutakoa, ezin
ukatuzko gertatua da.

• Zientziak arrazoiaz baliaturik ezagutu
nahi
•Zuzenbide naturala:
Mundu fisikoan
gizaki oro eskubide
berdinen jabe
Moralgintzan
Politikan
•Politikak ez du inoren
borondade arbitrarioa
Erlijioan
jarraitzen.
•Legearen menpe dago
• Deismoa: Jainko
sortzaile, traszendentea
eta ezagutezina.

Kant

5

HISTORIAREN AURRERAPENA.
Historiaren ikuspegi finalista.
Historiak bere xedea du.
Hona hemen

XEDEA

a)

Hobera egingo
du historiak

-Giza ahalmen razionalak
osorik garatuko dira
-Naturak instintotik libre
egingo gaitu

b)

Ezkutuko lege naturalaren eraginez,
interes indibidualaren gainetik
Interes orokorra nagusituko

Kant

6

1. Kontratu
soziala
2. Zuzenbide
estatua

Ideia politikoak

3. Konstituzio
errepublikarra

Kant

7

1. Kontratu soziala

(boterearen legitimazio forma berria)

Erregearen
boterea ez dator
Jainkoarengandik

Errege eta gizartekideen
arteko isilpeko

itunak sortzen du
legezkotasuna

Itunak

agintariari

agintariari

legezkotasuna

legezkotasuna
eman

Kendu
diezaioke

Kant

8

Kontraktualismoaren antzindariak:
Leviatham liburuan (1651an)

Hobbes

-Estatua eta botere politikoa ez datoz Jainkoarengandik
- Boterea gizarteko kideen arteko kontratu librearen
ondorioa da
- Estatuaren babesa jasotzearen truke, estatuaren
agindupean egotea onartzen dute.
-Gizaki guztiek bere botereari uko egingo diote, botere
absolutua Estatuari emango.

Gobernu Zibilari buruzko bi tratatuak lanean (1690)

Locke

-Hitzarmen horretan herritarrek ez diote beren eskubideei uko
egin.
-Estatuaren subiranoa jartzen dute, eskubideak bermatzeko
-Estatua ez da esparru pribatuan sartuko
-Jainkoak oinarrizko eskubide naturalak bermatzen ditu:
Bizitza, osasuna, askatasuna eta jabetza pribatua eskubide
naturalak dira (eskubide naturalak = gizarte zibilaren
aurrekoak)

Kant

9

Kontratu soziala liburuan (1761)

Rousseau

(1712 –
1778)

-Gizartea eta kultura sortu aurretik, gizakia ona zen. Eboluzio
fase batzuk azaldu dira :
-1) Jatorriz hasierako gizakiak libre, berdintasunean eta
harmonian bizi ziren. Bere senean du zuzentasunaren zentzua,
jatorrian ez zen berekoia. Hortaz jatorrizko bekatua ez dago
gizakiaren sorburuan.
-2) gaiztakeriaren abiapuntua jabego pribatuaren sorrera da
“hau neurea da”. Era honetara gizakien arteko bereizketak
sortzen dira, gorrotoa eta zekenkeriaren garaiak dira.
-3) Bigarren fase hau gainditua izango da BORONDADE
OROKORRA interes partikularrari gainditzen zaionean.
-Norbanakoen interesak sakrifikatu.
-berekoikeria baztertu.
-Interes orokorra eta askatasun indibiduala bermatuko
dituen legedia obeditu.
- jatorrizko askatasuna galdu, askatasun zibila irabazteko.
- denen borondadea ez da borondade orokorra. Denen
borondadea herrikide guztiek duten nahiaren batura da
interes partikular anitzen batura da, ez ordea interes
komuna edo borondade orokorra.

Kant

10

2. Zuzenbide estatua

Baldin eta ........

•Kontratu soziala betetzen bada
•Agintea, legearen menpean jartzen bada

Orduan ....

Konstituzio zibila,
errepublikarra

Zuzenbide
estatua
Guztien askatasuna
murriztu, guztien
eskubideak bermatu.

•Gizabanakoaren askatasuna
•Legearekiko menpekotasuna
•Denen berdintasuna
Kant

11

3. Konstituzio errepublikarra
Ideia hutsa, joera
Konstituzio errepublikarra
Botereen banaketa

Hiritarren askatasuna

Botere legegile, batetik

Gizaki egiten gaitu, bestela animalia

Botere beterazlea, bestetik

Hala ere, legeak obeditu

Errepresentagarritasuna

Berdintasuna

Ez, ordezkaritza zehatzik

Ez unibertsala, jabetzaren araberakoa

Erregeak herriaren borondadea ordezkatu

Hiritar aktiboak, jabeak
Hiritar pasiboak

Herriak sortuko lituzkeen legeak, Erregeak sortu

Partaidetza politikorik ez

Kant

12

KANT-en FORMALISMO MORALA
Aristotele
Epikuro

Etika materiala....... Zer egin behar?

Ontasuna: bertutea, adimenezko bizitza

Ontasuna: Plazerra

Etika formala.....Nola jokatu nahimenak?

Kant

KONTZIENTZIAK lege moralak sortu
AGINDUAK:

Determinatu

NAHIMENA

- AUTONOMOA (bai)

- Hipotetikoak (ez): “A” nahi izanez gero, “B” egin ezazu.
- KATEGORIKOAK (bai): “B” egizu.
- BETEBEHARREZ
- UNIBERTSALAK: Gure lekuan beste
edonork nola jokatu beharko luke?
- Jokatu ezazu beste edonork jokatzea nahi
duzun eran.
- Laguna helburu gisa hartu, ez tresna gisa.

- HETERONOMOA (ez)

Kant

13


Slide 2

ILUSTRAZIOA, XVIII. mendea Argien mendea

Erdi aroko
oskurantismotik

Argialdia

Hezkuntzaren
bidez

Argialdiaren jatorria

- Arrazoia enpirikoa
- Arrazoia kritikoa
- Arrazoia autonomoa

- Aurrerapen zientifikoa
- Arrazoia
- Askapena

-Pentsatzeko, adierazteko askatasuna: “laissez faire”

- Adin nagusitasuna:
-Nork bere adimenaz baliatzeko gaitasuna badu, inoren
morrontzarik gabe.
-arrazoiaren erabilera publiko bidez
Kant

1

Aro Modeernoan uste zuten Arrazoiak ahalmen absolutua
zuela, metafisikaraino heltzeko. Baina ......
NORAINOKO AHALMENA DU ARRAZOIAK???
Kanten
- Arrazoiak ez du edozer ezagutzeko
erantzuna
ahalmen osoa
Arrazoi
kritikoa

- Esperientzia du muga

- Arrazoia, gizakiaren gida bakarra
Arrazoia
autonomoa

Ez erlijio errebelatua
Jainkoa sortzailea
Ez mirariak
Ez salbaziorik

-Jainkoarekiko, burujabea

-Arrazoia ez da Jainkoaren ideiaren
(2. 3. 2)
aurkakoa, arrazoiak erlijio naturala
onartzen du: Deismoa

Kant

2

ASKATASUNA

NATURA
Kanten
idealak

AURRERAPENA

IDEIA POLITIKOAK

Kant

3

ASKATASUNA

BURUJABETASUNA: ez da askatasun naturala, araurik eta mugarik ez duen
asakatasuna, baizik askatasun zibila, legea obeditzen duena
ARRAZOIAREN
ERABILERA
PUBLIKOA

•
•
•
•

ARRAZOIAREN
ERABILERA
PRIBATUA

• Arrazoiaren erabilera
publikoa murriztu

Nor bere buruaren gidari
Morrontzarik gabe
Adin nagusitasuna lortu
Ilustrazioaren adierazle

• Kargu publikoen
esanekotasuna, eginbehar
sozialetara moldatuta.

• Zein esparrutan?
• Erlijioa arloan,
tutoretzarik kaltegarriena baita
• Politika arloan.

Kant

4

NATURA
ARLO GUZTIETAN LEGE NATURALA-ren BILA, ARRAZOIAZ
•Jainkoak sorturik, lege naturalek
araututako makina handia da mundu
fisikoa
• Teologiatik askaturiko
moral autonomoa
•Naturak adimena eman
digu nork bere burua
determinatzeko
•Arau morala,
kontzientziatik
sortutakoa, ezin
ukatuzko gertatua da.

• Zientziak arrazoiaz baliaturik ezagutu
nahi
•Zuzenbide naturala:
Mundu fisikoan
gizaki oro eskubide
berdinen jabe
Moralgintzan
Politikan
•Politikak ez du inoren
borondade arbitrarioa
Erlijioan
jarraitzen.
•Legearen menpe dago
• Deismoa: Jainko
sortzaile, traszendentea
eta ezagutezina.

Kant

5

HISTORIAREN AURRERAPENA.
Historiaren ikuspegi finalista.
Historiak bere xedea du.
Hona hemen

XEDEA

a)

Hobera egingo
du historiak

-Giza ahalmen razionalak
osorik garatuko dira
-Naturak instintotik libre
egingo gaitu

b)

Ezkutuko lege naturalaren eraginez,
interes indibidualaren gainetik
Interes orokorra nagusituko

Kant

6

1. Kontratu
soziala
2. Zuzenbide
estatua

Ideia politikoak

3. Konstituzio
errepublikarra

Kant

7

1. Kontratu soziala

(boterearen legitimazio forma berria)

Erregearen
boterea ez dator
Jainkoarengandik

Errege eta gizartekideen
arteko isilpeko

itunak sortzen du
legezkotasuna

Itunak

agintariari

agintariari

legezkotasuna

legezkotasuna
eman

Kendu
diezaioke

Kant

8

Kontraktualismoaren antzindariak:
Leviatham liburuan (1651an)

Hobbes

-Estatua eta botere politikoa ez datoz Jainkoarengandik
- Boterea gizarteko kideen arteko kontratu librearen
ondorioa da
- Estatuaren babesa jasotzearen truke, estatuaren
agindupean egotea onartzen dute.
-Gizaki guztiek bere botereari uko egingo diote, botere
absolutua Estatuari emango.

Gobernu Zibilari buruzko bi tratatuak lanean (1690)

Locke

-Hitzarmen horretan herritarrek ez diote beren eskubideei uko
egin.
-Estatuaren subiranoa jartzen dute, eskubideak bermatzeko
-Estatua ez da esparru pribatuan sartuko
-Jainkoak oinarrizko eskubide naturalak bermatzen ditu:
Bizitza, osasuna, askatasuna eta jabetza pribatua eskubide
naturalak dira (eskubide naturalak = gizarte zibilaren
aurrekoak)

Kant

9

Kontratu soziala liburuan (1761)

Rousseau

(1712 –
1778)

-Gizartea eta kultura sortu aurretik, gizakia ona zen. Eboluzio
fase batzuk azaldu dira :
-1) Jatorriz hasierako gizakiak libre, berdintasunean eta
harmonian bizi ziren. Bere senean du zuzentasunaren zentzua,
jatorrian ez zen berekoia. Hortaz jatorrizko bekatua ez dago
gizakiaren sorburuan.
-2) gaiztakeriaren abiapuntua jabego pribatuaren sorrera da
“hau neurea da”. Era honetara gizakien arteko bereizketak
sortzen dira, gorrotoa eta zekenkeriaren garaiak dira.
-3) Bigarren fase hau gainditua izango da BORONDADE
OROKORRA interes partikularrari gainditzen zaionean.
-Norbanakoen interesak sakrifikatu.
-berekoikeria baztertu.
-Interes orokorra eta askatasun indibiduala bermatuko
dituen legedia obeditu.
- jatorrizko askatasuna galdu, askatasun zibila irabazteko.
- denen borondadea ez da borondade orokorra. Denen
borondadea herrikide guztiek duten nahiaren batura da
interes partikular anitzen batura da, ez ordea interes
komuna edo borondade orokorra.

Kant

10

2. Zuzenbide estatua

Baldin eta ........

•Kontratu soziala betetzen bada
•Agintea, legearen menpean jartzen bada

Orduan ....

Konstituzio zibila,
errepublikarra

Zuzenbide
estatua
Guztien askatasuna
murriztu, guztien
eskubideak bermatu.

•Gizabanakoaren askatasuna
•Legearekiko menpekotasuna
•Denen berdintasuna
Kant

11

3. Konstituzio errepublikarra
Ideia hutsa, joera
Konstituzio errepublikarra
Botereen banaketa

Hiritarren askatasuna

Botere legegile, batetik

Gizaki egiten gaitu, bestela animalia

Botere beterazlea, bestetik

Hala ere, legeak obeditu

Errepresentagarritasuna

Berdintasuna

Ez, ordezkaritza zehatzik

Ez unibertsala, jabetzaren araberakoa

Erregeak herriaren borondadea ordezkatu

Hiritar aktiboak, jabeak
Hiritar pasiboak

Herriak sortuko lituzkeen legeak, Erregeak sortu

Partaidetza politikorik ez

Kant

12

KANT-en FORMALISMO MORALA
Aristotele
Epikuro

Etika materiala....... Zer egin behar?

Ontasuna: bertutea, adimenezko bizitza

Ontasuna: Plazerra

Etika formala.....Nola jokatu nahimenak?

Kant

KONTZIENTZIAK lege moralak sortu
AGINDUAK:

Determinatu

NAHIMENA

- AUTONOMOA (bai)

- Hipotetikoak (ez): “A” nahi izanez gero, “B” egin ezazu.
- KATEGORIKOAK (bai): “B” egizu.
- BETEBEHARREZ
- UNIBERTSALAK: Gure lekuan beste
edonork nola jokatu beharko luke?
- Jokatu ezazu beste edonork jokatzea nahi
duzun eran.
- Laguna helburu gisa hartu, ez tresna gisa.

- HETERONOMOA (ez)

Kant

13


Slide 3

ILUSTRAZIOA, XVIII. mendea Argien mendea

Erdi aroko
oskurantismotik

Argialdia

Hezkuntzaren
bidez

Argialdiaren jatorria

- Arrazoia enpirikoa
- Arrazoia kritikoa
- Arrazoia autonomoa

- Aurrerapen zientifikoa
- Arrazoia
- Askapena

-Pentsatzeko, adierazteko askatasuna: “laissez faire”

- Adin nagusitasuna:
-Nork bere adimenaz baliatzeko gaitasuna badu, inoren
morrontzarik gabe.
-arrazoiaren erabilera publiko bidez
Kant

1

Aro Modeernoan uste zuten Arrazoiak ahalmen absolutua
zuela, metafisikaraino heltzeko. Baina ......
NORAINOKO AHALMENA DU ARRAZOIAK???
Kanten
- Arrazoiak ez du edozer ezagutzeko
erantzuna
ahalmen osoa
Arrazoi
kritikoa

- Esperientzia du muga

- Arrazoia, gizakiaren gida bakarra
Arrazoia
autonomoa

Ez erlijio errebelatua
Jainkoa sortzailea
Ez mirariak
Ez salbaziorik

-Jainkoarekiko, burujabea

-Arrazoia ez da Jainkoaren ideiaren
(2. 3. 2)
aurkakoa, arrazoiak erlijio naturala
onartzen du: Deismoa

Kant

2

ASKATASUNA

NATURA
Kanten
idealak

AURRERAPENA

IDEIA POLITIKOAK

Kant

3

ASKATASUNA

BURUJABETASUNA: ez da askatasun naturala, araurik eta mugarik ez duen
asakatasuna, baizik askatasun zibila, legea obeditzen duena
ARRAZOIAREN
ERABILERA
PUBLIKOA

•
•
•
•

ARRAZOIAREN
ERABILERA
PRIBATUA

• Arrazoiaren erabilera
publikoa murriztu

Nor bere buruaren gidari
Morrontzarik gabe
Adin nagusitasuna lortu
Ilustrazioaren adierazle

• Kargu publikoen
esanekotasuna, eginbehar
sozialetara moldatuta.

• Zein esparrutan?
• Erlijioa arloan,
tutoretzarik kaltegarriena baita
• Politika arloan.

Kant

4

NATURA
ARLO GUZTIETAN LEGE NATURALA-ren BILA, ARRAZOIAZ
•Jainkoak sorturik, lege naturalek
araututako makina handia da mundu
fisikoa
• Teologiatik askaturiko
moral autonomoa
•Naturak adimena eman
digu nork bere burua
determinatzeko
•Arau morala,
kontzientziatik
sortutakoa, ezin
ukatuzko gertatua da.

• Zientziak arrazoiaz baliaturik ezagutu
nahi
•Zuzenbide naturala:
Mundu fisikoan
gizaki oro eskubide
berdinen jabe
Moralgintzan
Politikan
•Politikak ez du inoren
borondade arbitrarioa
Erlijioan
jarraitzen.
•Legearen menpe dago
• Deismoa: Jainko
sortzaile, traszendentea
eta ezagutezina.

Kant

5

HISTORIAREN AURRERAPENA.
Historiaren ikuspegi finalista.
Historiak bere xedea du.
Hona hemen

XEDEA

a)

Hobera egingo
du historiak

-Giza ahalmen razionalak
osorik garatuko dira
-Naturak instintotik libre
egingo gaitu

b)

Ezkutuko lege naturalaren eraginez,
interes indibidualaren gainetik
Interes orokorra nagusituko

Kant

6

1. Kontratu
soziala
2. Zuzenbide
estatua

Ideia politikoak

3. Konstituzio
errepublikarra

Kant

7

1. Kontratu soziala

(boterearen legitimazio forma berria)

Erregearen
boterea ez dator
Jainkoarengandik

Errege eta gizartekideen
arteko isilpeko

itunak sortzen du
legezkotasuna

Itunak

agintariari

agintariari

legezkotasuna

legezkotasuna
eman

Kendu
diezaioke

Kant

8

Kontraktualismoaren antzindariak:
Leviatham liburuan (1651an)

Hobbes

-Estatua eta botere politikoa ez datoz Jainkoarengandik
- Boterea gizarteko kideen arteko kontratu librearen
ondorioa da
- Estatuaren babesa jasotzearen truke, estatuaren
agindupean egotea onartzen dute.
-Gizaki guztiek bere botereari uko egingo diote, botere
absolutua Estatuari emango.

Gobernu Zibilari buruzko bi tratatuak lanean (1690)

Locke

-Hitzarmen horretan herritarrek ez diote beren eskubideei uko
egin.
-Estatuaren subiranoa jartzen dute, eskubideak bermatzeko
-Estatua ez da esparru pribatuan sartuko
-Jainkoak oinarrizko eskubide naturalak bermatzen ditu:
Bizitza, osasuna, askatasuna eta jabetza pribatua eskubide
naturalak dira (eskubide naturalak = gizarte zibilaren
aurrekoak)

Kant

9

Kontratu soziala liburuan (1761)

Rousseau

(1712 –
1778)

-Gizartea eta kultura sortu aurretik, gizakia ona zen. Eboluzio
fase batzuk azaldu dira :
-1) Jatorriz hasierako gizakiak libre, berdintasunean eta
harmonian bizi ziren. Bere senean du zuzentasunaren zentzua,
jatorrian ez zen berekoia. Hortaz jatorrizko bekatua ez dago
gizakiaren sorburuan.
-2) gaiztakeriaren abiapuntua jabego pribatuaren sorrera da
“hau neurea da”. Era honetara gizakien arteko bereizketak
sortzen dira, gorrotoa eta zekenkeriaren garaiak dira.
-3) Bigarren fase hau gainditua izango da BORONDADE
OROKORRA interes partikularrari gainditzen zaionean.
-Norbanakoen interesak sakrifikatu.
-berekoikeria baztertu.
-Interes orokorra eta askatasun indibiduala bermatuko
dituen legedia obeditu.
- jatorrizko askatasuna galdu, askatasun zibila irabazteko.
- denen borondadea ez da borondade orokorra. Denen
borondadea herrikide guztiek duten nahiaren batura da
interes partikular anitzen batura da, ez ordea interes
komuna edo borondade orokorra.

Kant

10

2. Zuzenbide estatua

Baldin eta ........

•Kontratu soziala betetzen bada
•Agintea, legearen menpean jartzen bada

Orduan ....

Konstituzio zibila,
errepublikarra

Zuzenbide
estatua
Guztien askatasuna
murriztu, guztien
eskubideak bermatu.

•Gizabanakoaren askatasuna
•Legearekiko menpekotasuna
•Denen berdintasuna
Kant

11

3. Konstituzio errepublikarra
Ideia hutsa, joera
Konstituzio errepublikarra
Botereen banaketa

Hiritarren askatasuna

Botere legegile, batetik

Gizaki egiten gaitu, bestela animalia

Botere beterazlea, bestetik

Hala ere, legeak obeditu

Errepresentagarritasuna

Berdintasuna

Ez, ordezkaritza zehatzik

Ez unibertsala, jabetzaren araberakoa

Erregeak herriaren borondadea ordezkatu

Hiritar aktiboak, jabeak
Hiritar pasiboak

Herriak sortuko lituzkeen legeak, Erregeak sortu

Partaidetza politikorik ez

Kant

12

KANT-en FORMALISMO MORALA
Aristotele
Epikuro

Etika materiala....... Zer egin behar?

Ontasuna: bertutea, adimenezko bizitza

Ontasuna: Plazerra

Etika formala.....Nola jokatu nahimenak?

Kant

KONTZIENTZIAK lege moralak sortu
AGINDUAK:

Determinatu

NAHIMENA

- AUTONOMOA (bai)

- Hipotetikoak (ez): “A” nahi izanez gero, “B” egin ezazu.
- KATEGORIKOAK (bai): “B” egizu.
- BETEBEHARREZ
- UNIBERTSALAK: Gure lekuan beste
edonork nola jokatu beharko luke?
- Jokatu ezazu beste edonork jokatzea nahi
duzun eran.
- Laguna helburu gisa hartu, ez tresna gisa.

- HETERONOMOA (ez)

Kant

13


Slide 4

ILUSTRAZIOA, XVIII. mendea Argien mendea

Erdi aroko
oskurantismotik

Argialdia

Hezkuntzaren
bidez

Argialdiaren jatorria

- Arrazoia enpirikoa
- Arrazoia kritikoa
- Arrazoia autonomoa

- Aurrerapen zientifikoa
- Arrazoia
- Askapena

-Pentsatzeko, adierazteko askatasuna: “laissez faire”

- Adin nagusitasuna:
-Nork bere adimenaz baliatzeko gaitasuna badu, inoren
morrontzarik gabe.
-arrazoiaren erabilera publiko bidez
Kant

1

Aro Modeernoan uste zuten Arrazoiak ahalmen absolutua
zuela, metafisikaraino heltzeko. Baina ......
NORAINOKO AHALMENA DU ARRAZOIAK???
Kanten
- Arrazoiak ez du edozer ezagutzeko
erantzuna
ahalmen osoa
Arrazoi
kritikoa

- Esperientzia du muga

- Arrazoia, gizakiaren gida bakarra
Arrazoia
autonomoa

Ez erlijio errebelatua
Jainkoa sortzailea
Ez mirariak
Ez salbaziorik

-Jainkoarekiko, burujabea

-Arrazoia ez da Jainkoaren ideiaren
(2. 3. 2)
aurkakoa, arrazoiak erlijio naturala
onartzen du: Deismoa

Kant

2

ASKATASUNA

NATURA
Kanten
idealak

AURRERAPENA

IDEIA POLITIKOAK

Kant

3

ASKATASUNA

BURUJABETASUNA: ez da askatasun naturala, araurik eta mugarik ez duen
asakatasuna, baizik askatasun zibila, legea obeditzen duena
ARRAZOIAREN
ERABILERA
PUBLIKOA

•
•
•
•

ARRAZOIAREN
ERABILERA
PRIBATUA

• Arrazoiaren erabilera
publikoa murriztu

Nor bere buruaren gidari
Morrontzarik gabe
Adin nagusitasuna lortu
Ilustrazioaren adierazle

• Kargu publikoen
esanekotasuna, eginbehar
sozialetara moldatuta.

• Zein esparrutan?
• Erlijioa arloan,
tutoretzarik kaltegarriena baita
• Politika arloan.

Kant

4

NATURA
ARLO GUZTIETAN LEGE NATURALA-ren BILA, ARRAZOIAZ
•Jainkoak sorturik, lege naturalek
araututako makina handia da mundu
fisikoa
• Teologiatik askaturiko
moral autonomoa
•Naturak adimena eman
digu nork bere burua
determinatzeko
•Arau morala,
kontzientziatik
sortutakoa, ezin
ukatuzko gertatua da.

• Zientziak arrazoiaz baliaturik ezagutu
nahi
•Zuzenbide naturala:
Mundu fisikoan
gizaki oro eskubide
berdinen jabe
Moralgintzan
Politikan
•Politikak ez du inoren
borondade arbitrarioa
Erlijioan
jarraitzen.
•Legearen menpe dago
• Deismoa: Jainko
sortzaile, traszendentea
eta ezagutezina.

Kant

5

HISTORIAREN AURRERAPENA.
Historiaren ikuspegi finalista.
Historiak bere xedea du.
Hona hemen

XEDEA

a)

Hobera egingo
du historiak

-Giza ahalmen razionalak
osorik garatuko dira
-Naturak instintotik libre
egingo gaitu

b)

Ezkutuko lege naturalaren eraginez,
interes indibidualaren gainetik
Interes orokorra nagusituko

Kant

6

1. Kontratu
soziala
2. Zuzenbide
estatua

Ideia politikoak

3. Konstituzio
errepublikarra

Kant

7

1. Kontratu soziala

(boterearen legitimazio forma berria)

Erregearen
boterea ez dator
Jainkoarengandik

Errege eta gizartekideen
arteko isilpeko

itunak sortzen du
legezkotasuna

Itunak

agintariari

agintariari

legezkotasuna

legezkotasuna
eman

Kendu
diezaioke

Kant

8

Kontraktualismoaren antzindariak:
Leviatham liburuan (1651an)

Hobbes

-Estatua eta botere politikoa ez datoz Jainkoarengandik
- Boterea gizarteko kideen arteko kontratu librearen
ondorioa da
- Estatuaren babesa jasotzearen truke, estatuaren
agindupean egotea onartzen dute.
-Gizaki guztiek bere botereari uko egingo diote, botere
absolutua Estatuari emango.

Gobernu Zibilari buruzko bi tratatuak lanean (1690)

Locke

-Hitzarmen horretan herritarrek ez diote beren eskubideei uko
egin.
-Estatuaren subiranoa jartzen dute, eskubideak bermatzeko
-Estatua ez da esparru pribatuan sartuko
-Jainkoak oinarrizko eskubide naturalak bermatzen ditu:
Bizitza, osasuna, askatasuna eta jabetza pribatua eskubide
naturalak dira (eskubide naturalak = gizarte zibilaren
aurrekoak)

Kant

9

Kontratu soziala liburuan (1761)

Rousseau

(1712 –
1778)

-Gizartea eta kultura sortu aurretik, gizakia ona zen. Eboluzio
fase batzuk azaldu dira :
-1) Jatorriz hasierako gizakiak libre, berdintasunean eta
harmonian bizi ziren. Bere senean du zuzentasunaren zentzua,
jatorrian ez zen berekoia. Hortaz jatorrizko bekatua ez dago
gizakiaren sorburuan.
-2) gaiztakeriaren abiapuntua jabego pribatuaren sorrera da
“hau neurea da”. Era honetara gizakien arteko bereizketak
sortzen dira, gorrotoa eta zekenkeriaren garaiak dira.
-3) Bigarren fase hau gainditua izango da BORONDADE
OROKORRA interes partikularrari gainditzen zaionean.
-Norbanakoen interesak sakrifikatu.
-berekoikeria baztertu.
-Interes orokorra eta askatasun indibiduala bermatuko
dituen legedia obeditu.
- jatorrizko askatasuna galdu, askatasun zibila irabazteko.
- denen borondadea ez da borondade orokorra. Denen
borondadea herrikide guztiek duten nahiaren batura da
interes partikular anitzen batura da, ez ordea interes
komuna edo borondade orokorra.

Kant

10

2. Zuzenbide estatua

Baldin eta ........

•Kontratu soziala betetzen bada
•Agintea, legearen menpean jartzen bada

Orduan ....

Konstituzio zibila,
errepublikarra

Zuzenbide
estatua
Guztien askatasuna
murriztu, guztien
eskubideak bermatu.

•Gizabanakoaren askatasuna
•Legearekiko menpekotasuna
•Denen berdintasuna
Kant

11

3. Konstituzio errepublikarra
Ideia hutsa, joera
Konstituzio errepublikarra
Botereen banaketa

Hiritarren askatasuna

Botere legegile, batetik

Gizaki egiten gaitu, bestela animalia

Botere beterazlea, bestetik

Hala ere, legeak obeditu

Errepresentagarritasuna

Berdintasuna

Ez, ordezkaritza zehatzik

Ez unibertsala, jabetzaren araberakoa

Erregeak herriaren borondadea ordezkatu

Hiritar aktiboak, jabeak
Hiritar pasiboak

Herriak sortuko lituzkeen legeak, Erregeak sortu

Partaidetza politikorik ez

Kant

12

KANT-en FORMALISMO MORALA
Aristotele
Epikuro

Etika materiala....... Zer egin behar?

Ontasuna: bertutea, adimenezko bizitza

Ontasuna: Plazerra

Etika formala.....Nola jokatu nahimenak?

Kant

KONTZIENTZIAK lege moralak sortu
AGINDUAK:

Determinatu

NAHIMENA

- AUTONOMOA (bai)

- Hipotetikoak (ez): “A” nahi izanez gero, “B” egin ezazu.
- KATEGORIKOAK (bai): “B” egizu.
- BETEBEHARREZ
- UNIBERTSALAK: Gure lekuan beste
edonork nola jokatu beharko luke?
- Jokatu ezazu beste edonork jokatzea nahi
duzun eran.
- Laguna helburu gisa hartu, ez tresna gisa.

- HETERONOMOA (ez)

Kant

13


Slide 5

ILUSTRAZIOA, XVIII. mendea Argien mendea

Erdi aroko
oskurantismotik

Argialdia

Hezkuntzaren
bidez

Argialdiaren jatorria

- Arrazoia enpirikoa
- Arrazoia kritikoa
- Arrazoia autonomoa

- Aurrerapen zientifikoa
- Arrazoia
- Askapena

-Pentsatzeko, adierazteko askatasuna: “laissez faire”

- Adin nagusitasuna:
-Nork bere adimenaz baliatzeko gaitasuna badu, inoren
morrontzarik gabe.
-arrazoiaren erabilera publiko bidez
Kant

1

Aro Modeernoan uste zuten Arrazoiak ahalmen absolutua
zuela, metafisikaraino heltzeko. Baina ......
NORAINOKO AHALMENA DU ARRAZOIAK???
Kanten
- Arrazoiak ez du edozer ezagutzeko
erantzuna
ahalmen osoa
Arrazoi
kritikoa

- Esperientzia du muga

- Arrazoia, gizakiaren gida bakarra
Arrazoia
autonomoa

Ez erlijio errebelatua
Jainkoa sortzailea
Ez mirariak
Ez salbaziorik

-Jainkoarekiko, burujabea

-Arrazoia ez da Jainkoaren ideiaren
(2. 3. 2)
aurkakoa, arrazoiak erlijio naturala
onartzen du: Deismoa

Kant

2

ASKATASUNA

NATURA
Kanten
idealak

AURRERAPENA

IDEIA POLITIKOAK

Kant

3

ASKATASUNA

BURUJABETASUNA: ez da askatasun naturala, araurik eta mugarik ez duen
asakatasuna, baizik askatasun zibila, legea obeditzen duena
ARRAZOIAREN
ERABILERA
PUBLIKOA

•
•
•
•

ARRAZOIAREN
ERABILERA
PRIBATUA

• Arrazoiaren erabilera
publikoa murriztu

Nor bere buruaren gidari
Morrontzarik gabe
Adin nagusitasuna lortu
Ilustrazioaren adierazle

• Kargu publikoen
esanekotasuna, eginbehar
sozialetara moldatuta.

• Zein esparrutan?
• Erlijioa arloan,
tutoretzarik kaltegarriena baita
• Politika arloan.

Kant

4

NATURA
ARLO GUZTIETAN LEGE NATURALA-ren BILA, ARRAZOIAZ
•Jainkoak sorturik, lege naturalek
araututako makina handia da mundu
fisikoa
• Teologiatik askaturiko
moral autonomoa
•Naturak adimena eman
digu nork bere burua
determinatzeko
•Arau morala,
kontzientziatik
sortutakoa, ezin
ukatuzko gertatua da.

• Zientziak arrazoiaz baliaturik ezagutu
nahi
•Zuzenbide naturala:
Mundu fisikoan
gizaki oro eskubide
berdinen jabe
Moralgintzan
Politikan
•Politikak ez du inoren
borondade arbitrarioa
Erlijioan
jarraitzen.
•Legearen menpe dago
• Deismoa: Jainko
sortzaile, traszendentea
eta ezagutezina.

Kant

5

HISTORIAREN AURRERAPENA.
Historiaren ikuspegi finalista.
Historiak bere xedea du.
Hona hemen

XEDEA

a)

Hobera egingo
du historiak

-Giza ahalmen razionalak
osorik garatuko dira
-Naturak instintotik libre
egingo gaitu

b)

Ezkutuko lege naturalaren eraginez,
interes indibidualaren gainetik
Interes orokorra nagusituko

Kant

6

1. Kontratu
soziala
2. Zuzenbide
estatua

Ideia politikoak

3. Konstituzio
errepublikarra

Kant

7

1. Kontratu soziala

(boterearen legitimazio forma berria)

Erregearen
boterea ez dator
Jainkoarengandik

Errege eta gizartekideen
arteko isilpeko

itunak sortzen du
legezkotasuna

Itunak

agintariari

agintariari

legezkotasuna

legezkotasuna
eman

Kendu
diezaioke

Kant

8

Kontraktualismoaren antzindariak:
Leviatham liburuan (1651an)

Hobbes

-Estatua eta botere politikoa ez datoz Jainkoarengandik
- Boterea gizarteko kideen arteko kontratu librearen
ondorioa da
- Estatuaren babesa jasotzearen truke, estatuaren
agindupean egotea onartzen dute.
-Gizaki guztiek bere botereari uko egingo diote, botere
absolutua Estatuari emango.

Gobernu Zibilari buruzko bi tratatuak lanean (1690)

Locke

-Hitzarmen horretan herritarrek ez diote beren eskubideei uko
egin.
-Estatuaren subiranoa jartzen dute, eskubideak bermatzeko
-Estatua ez da esparru pribatuan sartuko
-Jainkoak oinarrizko eskubide naturalak bermatzen ditu:
Bizitza, osasuna, askatasuna eta jabetza pribatua eskubide
naturalak dira (eskubide naturalak = gizarte zibilaren
aurrekoak)

Kant

9

Kontratu soziala liburuan (1761)

Rousseau

(1712 –
1778)

-Gizartea eta kultura sortu aurretik, gizakia ona zen. Eboluzio
fase batzuk azaldu dira :
-1) Jatorriz hasierako gizakiak libre, berdintasunean eta
harmonian bizi ziren. Bere senean du zuzentasunaren zentzua,
jatorrian ez zen berekoia. Hortaz jatorrizko bekatua ez dago
gizakiaren sorburuan.
-2) gaiztakeriaren abiapuntua jabego pribatuaren sorrera da
“hau neurea da”. Era honetara gizakien arteko bereizketak
sortzen dira, gorrotoa eta zekenkeriaren garaiak dira.
-3) Bigarren fase hau gainditua izango da BORONDADE
OROKORRA interes partikularrari gainditzen zaionean.
-Norbanakoen interesak sakrifikatu.
-berekoikeria baztertu.
-Interes orokorra eta askatasun indibiduala bermatuko
dituen legedia obeditu.
- jatorrizko askatasuna galdu, askatasun zibila irabazteko.
- denen borondadea ez da borondade orokorra. Denen
borondadea herrikide guztiek duten nahiaren batura da
interes partikular anitzen batura da, ez ordea interes
komuna edo borondade orokorra.

Kant

10

2. Zuzenbide estatua

Baldin eta ........

•Kontratu soziala betetzen bada
•Agintea, legearen menpean jartzen bada

Orduan ....

Konstituzio zibila,
errepublikarra

Zuzenbide
estatua
Guztien askatasuna
murriztu, guztien
eskubideak bermatu.

•Gizabanakoaren askatasuna
•Legearekiko menpekotasuna
•Denen berdintasuna
Kant

11

3. Konstituzio errepublikarra
Ideia hutsa, joera
Konstituzio errepublikarra
Botereen banaketa

Hiritarren askatasuna

Botere legegile, batetik

Gizaki egiten gaitu, bestela animalia

Botere beterazlea, bestetik

Hala ere, legeak obeditu

Errepresentagarritasuna

Berdintasuna

Ez, ordezkaritza zehatzik

Ez unibertsala, jabetzaren araberakoa

Erregeak herriaren borondadea ordezkatu

Hiritar aktiboak, jabeak
Hiritar pasiboak

Herriak sortuko lituzkeen legeak, Erregeak sortu

Partaidetza politikorik ez

Kant

12

KANT-en FORMALISMO MORALA
Aristotele
Epikuro

Etika materiala....... Zer egin behar?

Ontasuna: bertutea, adimenezko bizitza

Ontasuna: Plazerra

Etika formala.....Nola jokatu nahimenak?

Kant

KONTZIENTZIAK lege moralak sortu
AGINDUAK:

Determinatu

NAHIMENA

- AUTONOMOA (bai)

- Hipotetikoak (ez): “A” nahi izanez gero, “B” egin ezazu.
- KATEGORIKOAK (bai): “B” egizu.
- BETEBEHARREZ
- UNIBERTSALAK: Gure lekuan beste
edonork nola jokatu beharko luke?
- Jokatu ezazu beste edonork jokatzea nahi
duzun eran.
- Laguna helburu gisa hartu, ez tresna gisa.

- HETERONOMOA (ez)

Kant

13


Slide 6

ILUSTRAZIOA, XVIII. mendea Argien mendea

Erdi aroko
oskurantismotik

Argialdia

Hezkuntzaren
bidez

Argialdiaren jatorria

- Arrazoia enpirikoa
- Arrazoia kritikoa
- Arrazoia autonomoa

- Aurrerapen zientifikoa
- Arrazoia
- Askapena

-Pentsatzeko, adierazteko askatasuna: “laissez faire”

- Adin nagusitasuna:
-Nork bere adimenaz baliatzeko gaitasuna badu, inoren
morrontzarik gabe.
-arrazoiaren erabilera publiko bidez
Kant

1

Aro Modeernoan uste zuten Arrazoiak ahalmen absolutua
zuela, metafisikaraino heltzeko. Baina ......
NORAINOKO AHALMENA DU ARRAZOIAK???
Kanten
- Arrazoiak ez du edozer ezagutzeko
erantzuna
ahalmen osoa
Arrazoi
kritikoa

- Esperientzia du muga

- Arrazoia, gizakiaren gida bakarra
Arrazoia
autonomoa

Ez erlijio errebelatua
Jainkoa sortzailea
Ez mirariak
Ez salbaziorik

-Jainkoarekiko, burujabea

-Arrazoia ez da Jainkoaren ideiaren
(2. 3. 2)
aurkakoa, arrazoiak erlijio naturala
onartzen du: Deismoa

Kant

2

ASKATASUNA

NATURA
Kanten
idealak

AURRERAPENA

IDEIA POLITIKOAK

Kant

3

ASKATASUNA

BURUJABETASUNA: ez da askatasun naturala, araurik eta mugarik ez duen
asakatasuna, baizik askatasun zibila, legea obeditzen duena
ARRAZOIAREN
ERABILERA
PUBLIKOA

•
•
•
•

ARRAZOIAREN
ERABILERA
PRIBATUA

• Arrazoiaren erabilera
publikoa murriztu

Nor bere buruaren gidari
Morrontzarik gabe
Adin nagusitasuna lortu
Ilustrazioaren adierazle

• Kargu publikoen
esanekotasuna, eginbehar
sozialetara moldatuta.

• Zein esparrutan?
• Erlijioa arloan,
tutoretzarik kaltegarriena baita
• Politika arloan.

Kant

4

NATURA
ARLO GUZTIETAN LEGE NATURALA-ren BILA, ARRAZOIAZ
•Jainkoak sorturik, lege naturalek
araututako makina handia da mundu
fisikoa
• Teologiatik askaturiko
moral autonomoa
•Naturak adimena eman
digu nork bere burua
determinatzeko
•Arau morala,
kontzientziatik
sortutakoa, ezin
ukatuzko gertatua da.

• Zientziak arrazoiaz baliaturik ezagutu
nahi
•Zuzenbide naturala:
Mundu fisikoan
gizaki oro eskubide
berdinen jabe
Moralgintzan
Politikan
•Politikak ez du inoren
borondade arbitrarioa
Erlijioan
jarraitzen.
•Legearen menpe dago
• Deismoa: Jainko
sortzaile, traszendentea
eta ezagutezina.

Kant

5

HISTORIAREN AURRERAPENA.
Historiaren ikuspegi finalista.
Historiak bere xedea du.
Hona hemen

XEDEA

a)

Hobera egingo
du historiak

-Giza ahalmen razionalak
osorik garatuko dira
-Naturak instintotik libre
egingo gaitu

b)

Ezkutuko lege naturalaren eraginez,
interes indibidualaren gainetik
Interes orokorra nagusituko

Kant

6

1. Kontratu
soziala
2. Zuzenbide
estatua

Ideia politikoak

3. Konstituzio
errepublikarra

Kant

7

1. Kontratu soziala

(boterearen legitimazio forma berria)

Erregearen
boterea ez dator
Jainkoarengandik

Errege eta gizartekideen
arteko isilpeko

itunak sortzen du
legezkotasuna

Itunak

agintariari

agintariari

legezkotasuna

legezkotasuna
eman

Kendu
diezaioke

Kant

8

Kontraktualismoaren antzindariak:
Leviatham liburuan (1651an)

Hobbes

-Estatua eta botere politikoa ez datoz Jainkoarengandik
- Boterea gizarteko kideen arteko kontratu librearen
ondorioa da
- Estatuaren babesa jasotzearen truke, estatuaren
agindupean egotea onartzen dute.
-Gizaki guztiek bere botereari uko egingo diote, botere
absolutua Estatuari emango.

Gobernu Zibilari buruzko bi tratatuak lanean (1690)

Locke

-Hitzarmen horretan herritarrek ez diote beren eskubideei uko
egin.
-Estatuaren subiranoa jartzen dute, eskubideak bermatzeko
-Estatua ez da esparru pribatuan sartuko
-Jainkoak oinarrizko eskubide naturalak bermatzen ditu:
Bizitza, osasuna, askatasuna eta jabetza pribatua eskubide
naturalak dira (eskubide naturalak = gizarte zibilaren
aurrekoak)

Kant

9

Kontratu soziala liburuan (1761)

Rousseau

(1712 –
1778)

-Gizartea eta kultura sortu aurretik, gizakia ona zen. Eboluzio
fase batzuk azaldu dira :
-1) Jatorriz hasierako gizakiak libre, berdintasunean eta
harmonian bizi ziren. Bere senean du zuzentasunaren zentzua,
jatorrian ez zen berekoia. Hortaz jatorrizko bekatua ez dago
gizakiaren sorburuan.
-2) gaiztakeriaren abiapuntua jabego pribatuaren sorrera da
“hau neurea da”. Era honetara gizakien arteko bereizketak
sortzen dira, gorrotoa eta zekenkeriaren garaiak dira.
-3) Bigarren fase hau gainditua izango da BORONDADE
OROKORRA interes partikularrari gainditzen zaionean.
-Norbanakoen interesak sakrifikatu.
-berekoikeria baztertu.
-Interes orokorra eta askatasun indibiduala bermatuko
dituen legedia obeditu.
- jatorrizko askatasuna galdu, askatasun zibila irabazteko.
- denen borondadea ez da borondade orokorra. Denen
borondadea herrikide guztiek duten nahiaren batura da
interes partikular anitzen batura da, ez ordea interes
komuna edo borondade orokorra.

Kant

10

2. Zuzenbide estatua

Baldin eta ........

•Kontratu soziala betetzen bada
•Agintea, legearen menpean jartzen bada

Orduan ....

Konstituzio zibila,
errepublikarra

Zuzenbide
estatua
Guztien askatasuna
murriztu, guztien
eskubideak bermatu.

•Gizabanakoaren askatasuna
•Legearekiko menpekotasuna
•Denen berdintasuna
Kant

11

3. Konstituzio errepublikarra
Ideia hutsa, joera
Konstituzio errepublikarra
Botereen banaketa

Hiritarren askatasuna

Botere legegile, batetik

Gizaki egiten gaitu, bestela animalia

Botere beterazlea, bestetik

Hala ere, legeak obeditu

Errepresentagarritasuna

Berdintasuna

Ez, ordezkaritza zehatzik

Ez unibertsala, jabetzaren araberakoa

Erregeak herriaren borondadea ordezkatu

Hiritar aktiboak, jabeak
Hiritar pasiboak

Herriak sortuko lituzkeen legeak, Erregeak sortu

Partaidetza politikorik ez

Kant

12

KANT-en FORMALISMO MORALA
Aristotele
Epikuro

Etika materiala....... Zer egin behar?

Ontasuna: bertutea, adimenezko bizitza

Ontasuna: Plazerra

Etika formala.....Nola jokatu nahimenak?

Kant

KONTZIENTZIAK lege moralak sortu
AGINDUAK:

Determinatu

NAHIMENA

- AUTONOMOA (bai)

- Hipotetikoak (ez): “A” nahi izanez gero, “B” egin ezazu.
- KATEGORIKOAK (bai): “B” egizu.
- BETEBEHARREZ
- UNIBERTSALAK: Gure lekuan beste
edonork nola jokatu beharko luke?
- Jokatu ezazu beste edonork jokatzea nahi
duzun eran.
- Laguna helburu gisa hartu, ez tresna gisa.

- HETERONOMOA (ez)

Kant

13


Slide 7

ILUSTRAZIOA, XVIII. mendea Argien mendea

Erdi aroko
oskurantismotik

Argialdia

Hezkuntzaren
bidez

Argialdiaren jatorria

- Arrazoia enpirikoa
- Arrazoia kritikoa
- Arrazoia autonomoa

- Aurrerapen zientifikoa
- Arrazoia
- Askapena

-Pentsatzeko, adierazteko askatasuna: “laissez faire”

- Adin nagusitasuna:
-Nork bere adimenaz baliatzeko gaitasuna badu, inoren
morrontzarik gabe.
-arrazoiaren erabilera publiko bidez
Kant

1

Aro Modeernoan uste zuten Arrazoiak ahalmen absolutua
zuela, metafisikaraino heltzeko. Baina ......
NORAINOKO AHALMENA DU ARRAZOIAK???
Kanten
- Arrazoiak ez du edozer ezagutzeko
erantzuna
ahalmen osoa
Arrazoi
kritikoa

- Esperientzia du muga

- Arrazoia, gizakiaren gida bakarra
Arrazoia
autonomoa

Ez erlijio errebelatua
Jainkoa sortzailea
Ez mirariak
Ez salbaziorik

-Jainkoarekiko, burujabea

-Arrazoia ez da Jainkoaren ideiaren
(2. 3. 2)
aurkakoa, arrazoiak erlijio naturala
onartzen du: Deismoa

Kant

2

ASKATASUNA

NATURA
Kanten
idealak

AURRERAPENA

IDEIA POLITIKOAK

Kant

3

ASKATASUNA

BURUJABETASUNA: ez da askatasun naturala, araurik eta mugarik ez duen
asakatasuna, baizik askatasun zibila, legea obeditzen duena
ARRAZOIAREN
ERABILERA
PUBLIKOA

•
•
•
•

ARRAZOIAREN
ERABILERA
PRIBATUA

• Arrazoiaren erabilera
publikoa murriztu

Nor bere buruaren gidari
Morrontzarik gabe
Adin nagusitasuna lortu
Ilustrazioaren adierazle

• Kargu publikoen
esanekotasuna, eginbehar
sozialetara moldatuta.

• Zein esparrutan?
• Erlijioa arloan,
tutoretzarik kaltegarriena baita
• Politika arloan.

Kant

4

NATURA
ARLO GUZTIETAN LEGE NATURALA-ren BILA, ARRAZOIAZ
•Jainkoak sorturik, lege naturalek
araututako makina handia da mundu
fisikoa
• Teologiatik askaturiko
moral autonomoa
•Naturak adimena eman
digu nork bere burua
determinatzeko
•Arau morala,
kontzientziatik
sortutakoa, ezin
ukatuzko gertatua da.

• Zientziak arrazoiaz baliaturik ezagutu
nahi
•Zuzenbide naturala:
Mundu fisikoan
gizaki oro eskubide
berdinen jabe
Moralgintzan
Politikan
•Politikak ez du inoren
borondade arbitrarioa
Erlijioan
jarraitzen.
•Legearen menpe dago
• Deismoa: Jainko
sortzaile, traszendentea
eta ezagutezina.

Kant

5

HISTORIAREN AURRERAPENA.
Historiaren ikuspegi finalista.
Historiak bere xedea du.
Hona hemen

XEDEA

a)

Hobera egingo
du historiak

-Giza ahalmen razionalak
osorik garatuko dira
-Naturak instintotik libre
egingo gaitu

b)

Ezkutuko lege naturalaren eraginez,
interes indibidualaren gainetik
Interes orokorra nagusituko

Kant

6

1. Kontratu
soziala
2. Zuzenbide
estatua

Ideia politikoak

3. Konstituzio
errepublikarra

Kant

7

1. Kontratu soziala

(boterearen legitimazio forma berria)

Erregearen
boterea ez dator
Jainkoarengandik

Errege eta gizartekideen
arteko isilpeko

itunak sortzen du
legezkotasuna

Itunak

agintariari

agintariari

legezkotasuna

legezkotasuna
eman

Kendu
diezaioke

Kant

8

Kontraktualismoaren antzindariak:
Leviatham liburuan (1651an)

Hobbes

-Estatua eta botere politikoa ez datoz Jainkoarengandik
- Boterea gizarteko kideen arteko kontratu librearen
ondorioa da
- Estatuaren babesa jasotzearen truke, estatuaren
agindupean egotea onartzen dute.
-Gizaki guztiek bere botereari uko egingo diote, botere
absolutua Estatuari emango.

Gobernu Zibilari buruzko bi tratatuak lanean (1690)

Locke

-Hitzarmen horretan herritarrek ez diote beren eskubideei uko
egin.
-Estatuaren subiranoa jartzen dute, eskubideak bermatzeko
-Estatua ez da esparru pribatuan sartuko
-Jainkoak oinarrizko eskubide naturalak bermatzen ditu:
Bizitza, osasuna, askatasuna eta jabetza pribatua eskubide
naturalak dira (eskubide naturalak = gizarte zibilaren
aurrekoak)

Kant

9

Kontratu soziala liburuan (1761)

Rousseau

(1712 –
1778)

-Gizartea eta kultura sortu aurretik, gizakia ona zen. Eboluzio
fase batzuk azaldu dira :
-1) Jatorriz hasierako gizakiak libre, berdintasunean eta
harmonian bizi ziren. Bere senean du zuzentasunaren zentzua,
jatorrian ez zen berekoia. Hortaz jatorrizko bekatua ez dago
gizakiaren sorburuan.
-2) gaiztakeriaren abiapuntua jabego pribatuaren sorrera da
“hau neurea da”. Era honetara gizakien arteko bereizketak
sortzen dira, gorrotoa eta zekenkeriaren garaiak dira.
-3) Bigarren fase hau gainditua izango da BORONDADE
OROKORRA interes partikularrari gainditzen zaionean.
-Norbanakoen interesak sakrifikatu.
-berekoikeria baztertu.
-Interes orokorra eta askatasun indibiduala bermatuko
dituen legedia obeditu.
- jatorrizko askatasuna galdu, askatasun zibila irabazteko.
- denen borondadea ez da borondade orokorra. Denen
borondadea herrikide guztiek duten nahiaren batura da
interes partikular anitzen batura da, ez ordea interes
komuna edo borondade orokorra.

Kant

10

2. Zuzenbide estatua

Baldin eta ........

•Kontratu soziala betetzen bada
•Agintea, legearen menpean jartzen bada

Orduan ....

Konstituzio zibila,
errepublikarra

Zuzenbide
estatua
Guztien askatasuna
murriztu, guztien
eskubideak bermatu.

•Gizabanakoaren askatasuna
•Legearekiko menpekotasuna
•Denen berdintasuna
Kant

11

3. Konstituzio errepublikarra
Ideia hutsa, joera
Konstituzio errepublikarra
Botereen banaketa

Hiritarren askatasuna

Botere legegile, batetik

Gizaki egiten gaitu, bestela animalia

Botere beterazlea, bestetik

Hala ere, legeak obeditu

Errepresentagarritasuna

Berdintasuna

Ez, ordezkaritza zehatzik

Ez unibertsala, jabetzaren araberakoa

Erregeak herriaren borondadea ordezkatu

Hiritar aktiboak, jabeak
Hiritar pasiboak

Herriak sortuko lituzkeen legeak, Erregeak sortu

Partaidetza politikorik ez

Kant

12

KANT-en FORMALISMO MORALA
Aristotele
Epikuro

Etika materiala....... Zer egin behar?

Ontasuna: bertutea, adimenezko bizitza

Ontasuna: Plazerra

Etika formala.....Nola jokatu nahimenak?

Kant

KONTZIENTZIAK lege moralak sortu
AGINDUAK:

Determinatu

NAHIMENA

- AUTONOMOA (bai)

- Hipotetikoak (ez): “A” nahi izanez gero, “B” egin ezazu.
- KATEGORIKOAK (bai): “B” egizu.
- BETEBEHARREZ
- UNIBERTSALAK: Gure lekuan beste
edonork nola jokatu beharko luke?
- Jokatu ezazu beste edonork jokatzea nahi
duzun eran.
- Laguna helburu gisa hartu, ez tresna gisa.

- HETERONOMOA (ez)

Kant

13


Slide 8

ILUSTRAZIOA, XVIII. mendea Argien mendea

Erdi aroko
oskurantismotik

Argialdia

Hezkuntzaren
bidez

Argialdiaren jatorria

- Arrazoia enpirikoa
- Arrazoia kritikoa
- Arrazoia autonomoa

- Aurrerapen zientifikoa
- Arrazoia
- Askapena

-Pentsatzeko, adierazteko askatasuna: “laissez faire”

- Adin nagusitasuna:
-Nork bere adimenaz baliatzeko gaitasuna badu, inoren
morrontzarik gabe.
-arrazoiaren erabilera publiko bidez
Kant

1

Aro Modeernoan uste zuten Arrazoiak ahalmen absolutua
zuela, metafisikaraino heltzeko. Baina ......
NORAINOKO AHALMENA DU ARRAZOIAK???
Kanten
- Arrazoiak ez du edozer ezagutzeko
erantzuna
ahalmen osoa
Arrazoi
kritikoa

- Esperientzia du muga

- Arrazoia, gizakiaren gida bakarra
Arrazoia
autonomoa

Ez erlijio errebelatua
Jainkoa sortzailea
Ez mirariak
Ez salbaziorik

-Jainkoarekiko, burujabea

-Arrazoia ez da Jainkoaren ideiaren
(2. 3. 2)
aurkakoa, arrazoiak erlijio naturala
onartzen du: Deismoa

Kant

2

ASKATASUNA

NATURA
Kanten
idealak

AURRERAPENA

IDEIA POLITIKOAK

Kant

3

ASKATASUNA

BURUJABETASUNA: ez da askatasun naturala, araurik eta mugarik ez duen
asakatasuna, baizik askatasun zibila, legea obeditzen duena
ARRAZOIAREN
ERABILERA
PUBLIKOA

•
•
•
•

ARRAZOIAREN
ERABILERA
PRIBATUA

• Arrazoiaren erabilera
publikoa murriztu

Nor bere buruaren gidari
Morrontzarik gabe
Adin nagusitasuna lortu
Ilustrazioaren adierazle

• Kargu publikoen
esanekotasuna, eginbehar
sozialetara moldatuta.

• Zein esparrutan?
• Erlijioa arloan,
tutoretzarik kaltegarriena baita
• Politika arloan.

Kant

4

NATURA
ARLO GUZTIETAN LEGE NATURALA-ren BILA, ARRAZOIAZ
•Jainkoak sorturik, lege naturalek
araututako makina handia da mundu
fisikoa
• Teologiatik askaturiko
moral autonomoa
•Naturak adimena eman
digu nork bere burua
determinatzeko
•Arau morala,
kontzientziatik
sortutakoa, ezin
ukatuzko gertatua da.

• Zientziak arrazoiaz baliaturik ezagutu
nahi
•Zuzenbide naturala:
Mundu fisikoan
gizaki oro eskubide
berdinen jabe
Moralgintzan
Politikan
•Politikak ez du inoren
borondade arbitrarioa
Erlijioan
jarraitzen.
•Legearen menpe dago
• Deismoa: Jainko
sortzaile, traszendentea
eta ezagutezina.

Kant

5

HISTORIAREN AURRERAPENA.
Historiaren ikuspegi finalista.
Historiak bere xedea du.
Hona hemen

XEDEA

a)

Hobera egingo
du historiak

-Giza ahalmen razionalak
osorik garatuko dira
-Naturak instintotik libre
egingo gaitu

b)

Ezkutuko lege naturalaren eraginez,
interes indibidualaren gainetik
Interes orokorra nagusituko

Kant

6

1. Kontratu
soziala
2. Zuzenbide
estatua

Ideia politikoak

3. Konstituzio
errepublikarra

Kant

7

1. Kontratu soziala

(boterearen legitimazio forma berria)

Erregearen
boterea ez dator
Jainkoarengandik

Errege eta gizartekideen
arteko isilpeko

itunak sortzen du
legezkotasuna

Itunak

agintariari

agintariari

legezkotasuna

legezkotasuna
eman

Kendu
diezaioke

Kant

8

Kontraktualismoaren antzindariak:
Leviatham liburuan (1651an)

Hobbes

-Estatua eta botere politikoa ez datoz Jainkoarengandik
- Boterea gizarteko kideen arteko kontratu librearen
ondorioa da
- Estatuaren babesa jasotzearen truke, estatuaren
agindupean egotea onartzen dute.
-Gizaki guztiek bere botereari uko egingo diote, botere
absolutua Estatuari emango.

Gobernu Zibilari buruzko bi tratatuak lanean (1690)

Locke

-Hitzarmen horretan herritarrek ez diote beren eskubideei uko
egin.
-Estatuaren subiranoa jartzen dute, eskubideak bermatzeko
-Estatua ez da esparru pribatuan sartuko
-Jainkoak oinarrizko eskubide naturalak bermatzen ditu:
Bizitza, osasuna, askatasuna eta jabetza pribatua eskubide
naturalak dira (eskubide naturalak = gizarte zibilaren
aurrekoak)

Kant

9

Kontratu soziala liburuan (1761)

Rousseau

(1712 –
1778)

-Gizartea eta kultura sortu aurretik, gizakia ona zen. Eboluzio
fase batzuk azaldu dira :
-1) Jatorriz hasierako gizakiak libre, berdintasunean eta
harmonian bizi ziren. Bere senean du zuzentasunaren zentzua,
jatorrian ez zen berekoia. Hortaz jatorrizko bekatua ez dago
gizakiaren sorburuan.
-2) gaiztakeriaren abiapuntua jabego pribatuaren sorrera da
“hau neurea da”. Era honetara gizakien arteko bereizketak
sortzen dira, gorrotoa eta zekenkeriaren garaiak dira.
-3) Bigarren fase hau gainditua izango da BORONDADE
OROKORRA interes partikularrari gainditzen zaionean.
-Norbanakoen interesak sakrifikatu.
-berekoikeria baztertu.
-Interes orokorra eta askatasun indibiduala bermatuko
dituen legedia obeditu.
- jatorrizko askatasuna galdu, askatasun zibila irabazteko.
- denen borondadea ez da borondade orokorra. Denen
borondadea herrikide guztiek duten nahiaren batura da
interes partikular anitzen batura da, ez ordea interes
komuna edo borondade orokorra.

Kant

10

2. Zuzenbide estatua

Baldin eta ........

•Kontratu soziala betetzen bada
•Agintea, legearen menpean jartzen bada

Orduan ....

Konstituzio zibila,
errepublikarra

Zuzenbide
estatua
Guztien askatasuna
murriztu, guztien
eskubideak bermatu.

•Gizabanakoaren askatasuna
•Legearekiko menpekotasuna
•Denen berdintasuna
Kant

11

3. Konstituzio errepublikarra
Ideia hutsa, joera
Konstituzio errepublikarra
Botereen banaketa

Hiritarren askatasuna

Botere legegile, batetik

Gizaki egiten gaitu, bestela animalia

Botere beterazlea, bestetik

Hala ere, legeak obeditu

Errepresentagarritasuna

Berdintasuna

Ez, ordezkaritza zehatzik

Ez unibertsala, jabetzaren araberakoa

Erregeak herriaren borondadea ordezkatu

Hiritar aktiboak, jabeak
Hiritar pasiboak

Herriak sortuko lituzkeen legeak, Erregeak sortu

Partaidetza politikorik ez

Kant

12

KANT-en FORMALISMO MORALA
Aristotele
Epikuro

Etika materiala....... Zer egin behar?

Ontasuna: bertutea, adimenezko bizitza

Ontasuna: Plazerra

Etika formala.....Nola jokatu nahimenak?

Kant

KONTZIENTZIAK lege moralak sortu
AGINDUAK:

Determinatu

NAHIMENA

- AUTONOMOA (bai)

- Hipotetikoak (ez): “A” nahi izanez gero, “B” egin ezazu.
- KATEGORIKOAK (bai): “B” egizu.
- BETEBEHARREZ
- UNIBERTSALAK: Gure lekuan beste
edonork nola jokatu beharko luke?
- Jokatu ezazu beste edonork jokatzea nahi
duzun eran.
- Laguna helburu gisa hartu, ez tresna gisa.

- HETERONOMOA (ez)

Kant

13


Slide 9

ILUSTRAZIOA, XVIII. mendea Argien mendea

Erdi aroko
oskurantismotik

Argialdia

Hezkuntzaren
bidez

Argialdiaren jatorria

- Arrazoia enpirikoa
- Arrazoia kritikoa
- Arrazoia autonomoa

- Aurrerapen zientifikoa
- Arrazoia
- Askapena

-Pentsatzeko, adierazteko askatasuna: “laissez faire”

- Adin nagusitasuna:
-Nork bere adimenaz baliatzeko gaitasuna badu, inoren
morrontzarik gabe.
-arrazoiaren erabilera publiko bidez
Kant

1

Aro Modeernoan uste zuten Arrazoiak ahalmen absolutua
zuela, metafisikaraino heltzeko. Baina ......
NORAINOKO AHALMENA DU ARRAZOIAK???
Kanten
- Arrazoiak ez du edozer ezagutzeko
erantzuna
ahalmen osoa
Arrazoi
kritikoa

- Esperientzia du muga

- Arrazoia, gizakiaren gida bakarra
Arrazoia
autonomoa

Ez erlijio errebelatua
Jainkoa sortzailea
Ez mirariak
Ez salbaziorik

-Jainkoarekiko, burujabea

-Arrazoia ez da Jainkoaren ideiaren
(2. 3. 2)
aurkakoa, arrazoiak erlijio naturala
onartzen du: Deismoa

Kant

2

ASKATASUNA

NATURA
Kanten
idealak

AURRERAPENA

IDEIA POLITIKOAK

Kant

3

ASKATASUNA

BURUJABETASUNA: ez da askatasun naturala, araurik eta mugarik ez duen
asakatasuna, baizik askatasun zibila, legea obeditzen duena
ARRAZOIAREN
ERABILERA
PUBLIKOA

•
•
•
•

ARRAZOIAREN
ERABILERA
PRIBATUA

• Arrazoiaren erabilera
publikoa murriztu

Nor bere buruaren gidari
Morrontzarik gabe
Adin nagusitasuna lortu
Ilustrazioaren adierazle

• Kargu publikoen
esanekotasuna, eginbehar
sozialetara moldatuta.

• Zein esparrutan?
• Erlijioa arloan,
tutoretzarik kaltegarriena baita
• Politika arloan.

Kant

4

NATURA
ARLO GUZTIETAN LEGE NATURALA-ren BILA, ARRAZOIAZ
•Jainkoak sorturik, lege naturalek
araututako makina handia da mundu
fisikoa
• Teologiatik askaturiko
moral autonomoa
•Naturak adimena eman
digu nork bere burua
determinatzeko
•Arau morala,
kontzientziatik
sortutakoa, ezin
ukatuzko gertatua da.

• Zientziak arrazoiaz baliaturik ezagutu
nahi
•Zuzenbide naturala:
Mundu fisikoan
gizaki oro eskubide
berdinen jabe
Moralgintzan
Politikan
•Politikak ez du inoren
borondade arbitrarioa
Erlijioan
jarraitzen.
•Legearen menpe dago
• Deismoa: Jainko
sortzaile, traszendentea
eta ezagutezina.

Kant

5

HISTORIAREN AURRERAPENA.
Historiaren ikuspegi finalista.
Historiak bere xedea du.
Hona hemen

XEDEA

a)

Hobera egingo
du historiak

-Giza ahalmen razionalak
osorik garatuko dira
-Naturak instintotik libre
egingo gaitu

b)

Ezkutuko lege naturalaren eraginez,
interes indibidualaren gainetik
Interes orokorra nagusituko

Kant

6

1. Kontratu
soziala
2. Zuzenbide
estatua

Ideia politikoak

3. Konstituzio
errepublikarra

Kant

7

1. Kontratu soziala

(boterearen legitimazio forma berria)

Erregearen
boterea ez dator
Jainkoarengandik

Errege eta gizartekideen
arteko isilpeko

itunak sortzen du
legezkotasuna

Itunak

agintariari

agintariari

legezkotasuna

legezkotasuna
eman

Kendu
diezaioke

Kant

8

Kontraktualismoaren antzindariak:
Leviatham liburuan (1651an)

Hobbes

-Estatua eta botere politikoa ez datoz Jainkoarengandik
- Boterea gizarteko kideen arteko kontratu librearen
ondorioa da
- Estatuaren babesa jasotzearen truke, estatuaren
agindupean egotea onartzen dute.
-Gizaki guztiek bere botereari uko egingo diote, botere
absolutua Estatuari emango.

Gobernu Zibilari buruzko bi tratatuak lanean (1690)

Locke

-Hitzarmen horretan herritarrek ez diote beren eskubideei uko
egin.
-Estatuaren subiranoa jartzen dute, eskubideak bermatzeko
-Estatua ez da esparru pribatuan sartuko
-Jainkoak oinarrizko eskubide naturalak bermatzen ditu:
Bizitza, osasuna, askatasuna eta jabetza pribatua eskubide
naturalak dira (eskubide naturalak = gizarte zibilaren
aurrekoak)

Kant

9

Kontratu soziala liburuan (1761)

Rousseau

(1712 –
1778)

-Gizartea eta kultura sortu aurretik, gizakia ona zen. Eboluzio
fase batzuk azaldu dira :
-1) Jatorriz hasierako gizakiak libre, berdintasunean eta
harmonian bizi ziren. Bere senean du zuzentasunaren zentzua,
jatorrian ez zen berekoia. Hortaz jatorrizko bekatua ez dago
gizakiaren sorburuan.
-2) gaiztakeriaren abiapuntua jabego pribatuaren sorrera da
“hau neurea da”. Era honetara gizakien arteko bereizketak
sortzen dira, gorrotoa eta zekenkeriaren garaiak dira.
-3) Bigarren fase hau gainditua izango da BORONDADE
OROKORRA interes partikularrari gainditzen zaionean.
-Norbanakoen interesak sakrifikatu.
-berekoikeria baztertu.
-Interes orokorra eta askatasun indibiduala bermatuko
dituen legedia obeditu.
- jatorrizko askatasuna galdu, askatasun zibila irabazteko.
- denen borondadea ez da borondade orokorra. Denen
borondadea herrikide guztiek duten nahiaren batura da
interes partikular anitzen batura da, ez ordea interes
komuna edo borondade orokorra.

Kant

10

2. Zuzenbide estatua

Baldin eta ........

•Kontratu soziala betetzen bada
•Agintea, legearen menpean jartzen bada

Orduan ....

Konstituzio zibila,
errepublikarra

Zuzenbide
estatua
Guztien askatasuna
murriztu, guztien
eskubideak bermatu.

•Gizabanakoaren askatasuna
•Legearekiko menpekotasuna
•Denen berdintasuna
Kant

11

3. Konstituzio errepublikarra
Ideia hutsa, joera
Konstituzio errepublikarra
Botereen banaketa

Hiritarren askatasuna

Botere legegile, batetik

Gizaki egiten gaitu, bestela animalia

Botere beterazlea, bestetik

Hala ere, legeak obeditu

Errepresentagarritasuna

Berdintasuna

Ez, ordezkaritza zehatzik

Ez unibertsala, jabetzaren araberakoa

Erregeak herriaren borondadea ordezkatu

Hiritar aktiboak, jabeak
Hiritar pasiboak

Herriak sortuko lituzkeen legeak, Erregeak sortu

Partaidetza politikorik ez

Kant

12

KANT-en FORMALISMO MORALA
Aristotele
Epikuro

Etika materiala....... Zer egin behar?

Ontasuna: bertutea, adimenezko bizitza

Ontasuna: Plazerra

Etika formala.....Nola jokatu nahimenak?

Kant

KONTZIENTZIAK lege moralak sortu
AGINDUAK:

Determinatu

NAHIMENA

- AUTONOMOA (bai)

- Hipotetikoak (ez): “A” nahi izanez gero, “B” egin ezazu.
- KATEGORIKOAK (bai): “B” egizu.
- BETEBEHARREZ
- UNIBERTSALAK: Gure lekuan beste
edonork nola jokatu beharko luke?
- Jokatu ezazu beste edonork jokatzea nahi
duzun eran.
- Laguna helburu gisa hartu, ez tresna gisa.

- HETERONOMOA (ez)

Kant

13


Slide 10

ILUSTRAZIOA, XVIII. mendea Argien mendea

Erdi aroko
oskurantismotik

Argialdia

Hezkuntzaren
bidez

Argialdiaren jatorria

- Arrazoia enpirikoa
- Arrazoia kritikoa
- Arrazoia autonomoa

- Aurrerapen zientifikoa
- Arrazoia
- Askapena

-Pentsatzeko, adierazteko askatasuna: “laissez faire”

- Adin nagusitasuna:
-Nork bere adimenaz baliatzeko gaitasuna badu, inoren
morrontzarik gabe.
-arrazoiaren erabilera publiko bidez
Kant

1

Aro Modeernoan uste zuten Arrazoiak ahalmen absolutua
zuela, metafisikaraino heltzeko. Baina ......
NORAINOKO AHALMENA DU ARRAZOIAK???
Kanten
- Arrazoiak ez du edozer ezagutzeko
erantzuna
ahalmen osoa
Arrazoi
kritikoa

- Esperientzia du muga

- Arrazoia, gizakiaren gida bakarra
Arrazoia
autonomoa

Ez erlijio errebelatua
Jainkoa sortzailea
Ez mirariak
Ez salbaziorik

-Jainkoarekiko, burujabea

-Arrazoia ez da Jainkoaren ideiaren
(2. 3. 2)
aurkakoa, arrazoiak erlijio naturala
onartzen du: Deismoa

Kant

2

ASKATASUNA

NATURA
Kanten
idealak

AURRERAPENA

IDEIA POLITIKOAK

Kant

3

ASKATASUNA

BURUJABETASUNA: ez da askatasun naturala, araurik eta mugarik ez duen
asakatasuna, baizik askatasun zibila, legea obeditzen duena
ARRAZOIAREN
ERABILERA
PUBLIKOA

•
•
•
•

ARRAZOIAREN
ERABILERA
PRIBATUA

• Arrazoiaren erabilera
publikoa murriztu

Nor bere buruaren gidari
Morrontzarik gabe
Adin nagusitasuna lortu
Ilustrazioaren adierazle

• Kargu publikoen
esanekotasuna, eginbehar
sozialetara moldatuta.

• Zein esparrutan?
• Erlijioa arloan,
tutoretzarik kaltegarriena baita
• Politika arloan.

Kant

4

NATURA
ARLO GUZTIETAN LEGE NATURALA-ren BILA, ARRAZOIAZ
•Jainkoak sorturik, lege naturalek
araututako makina handia da mundu
fisikoa
• Teologiatik askaturiko
moral autonomoa
•Naturak adimena eman
digu nork bere burua
determinatzeko
•Arau morala,
kontzientziatik
sortutakoa, ezin
ukatuzko gertatua da.

• Zientziak arrazoiaz baliaturik ezagutu
nahi
•Zuzenbide naturala:
Mundu fisikoan
gizaki oro eskubide
berdinen jabe
Moralgintzan
Politikan
•Politikak ez du inoren
borondade arbitrarioa
Erlijioan
jarraitzen.
•Legearen menpe dago
• Deismoa: Jainko
sortzaile, traszendentea
eta ezagutezina.

Kant

5

HISTORIAREN AURRERAPENA.
Historiaren ikuspegi finalista.
Historiak bere xedea du.
Hona hemen

XEDEA

a)

Hobera egingo
du historiak

-Giza ahalmen razionalak
osorik garatuko dira
-Naturak instintotik libre
egingo gaitu

b)

Ezkutuko lege naturalaren eraginez,
interes indibidualaren gainetik
Interes orokorra nagusituko

Kant

6

1. Kontratu
soziala
2. Zuzenbide
estatua

Ideia politikoak

3. Konstituzio
errepublikarra

Kant

7

1. Kontratu soziala

(boterearen legitimazio forma berria)

Erregearen
boterea ez dator
Jainkoarengandik

Errege eta gizartekideen
arteko isilpeko

itunak sortzen du
legezkotasuna

Itunak

agintariari

agintariari

legezkotasuna

legezkotasuna
eman

Kendu
diezaioke

Kant

8

Kontraktualismoaren antzindariak:
Leviatham liburuan (1651an)

Hobbes

-Estatua eta botere politikoa ez datoz Jainkoarengandik
- Boterea gizarteko kideen arteko kontratu librearen
ondorioa da
- Estatuaren babesa jasotzearen truke, estatuaren
agindupean egotea onartzen dute.
-Gizaki guztiek bere botereari uko egingo diote, botere
absolutua Estatuari emango.

Gobernu Zibilari buruzko bi tratatuak lanean (1690)

Locke

-Hitzarmen horretan herritarrek ez diote beren eskubideei uko
egin.
-Estatuaren subiranoa jartzen dute, eskubideak bermatzeko
-Estatua ez da esparru pribatuan sartuko
-Jainkoak oinarrizko eskubide naturalak bermatzen ditu:
Bizitza, osasuna, askatasuna eta jabetza pribatua eskubide
naturalak dira (eskubide naturalak = gizarte zibilaren
aurrekoak)

Kant

9

Kontratu soziala liburuan (1761)

Rousseau

(1712 –
1778)

-Gizartea eta kultura sortu aurretik, gizakia ona zen. Eboluzio
fase batzuk azaldu dira :
-1) Jatorriz hasierako gizakiak libre, berdintasunean eta
harmonian bizi ziren. Bere senean du zuzentasunaren zentzua,
jatorrian ez zen berekoia. Hortaz jatorrizko bekatua ez dago
gizakiaren sorburuan.
-2) gaiztakeriaren abiapuntua jabego pribatuaren sorrera da
“hau neurea da”. Era honetara gizakien arteko bereizketak
sortzen dira, gorrotoa eta zekenkeriaren garaiak dira.
-3) Bigarren fase hau gainditua izango da BORONDADE
OROKORRA interes partikularrari gainditzen zaionean.
-Norbanakoen interesak sakrifikatu.
-berekoikeria baztertu.
-Interes orokorra eta askatasun indibiduala bermatuko
dituen legedia obeditu.
- jatorrizko askatasuna galdu, askatasun zibila irabazteko.
- denen borondadea ez da borondade orokorra. Denen
borondadea herrikide guztiek duten nahiaren batura da
interes partikular anitzen batura da, ez ordea interes
komuna edo borondade orokorra.

Kant

10

2. Zuzenbide estatua

Baldin eta ........

•Kontratu soziala betetzen bada
•Agintea, legearen menpean jartzen bada

Orduan ....

Konstituzio zibila,
errepublikarra

Zuzenbide
estatua
Guztien askatasuna
murriztu, guztien
eskubideak bermatu.

•Gizabanakoaren askatasuna
•Legearekiko menpekotasuna
•Denen berdintasuna
Kant

11

3. Konstituzio errepublikarra
Ideia hutsa, joera
Konstituzio errepublikarra
Botereen banaketa

Hiritarren askatasuna

Botere legegile, batetik

Gizaki egiten gaitu, bestela animalia

Botere beterazlea, bestetik

Hala ere, legeak obeditu

Errepresentagarritasuna

Berdintasuna

Ez, ordezkaritza zehatzik

Ez unibertsala, jabetzaren araberakoa

Erregeak herriaren borondadea ordezkatu

Hiritar aktiboak, jabeak
Hiritar pasiboak

Herriak sortuko lituzkeen legeak, Erregeak sortu

Partaidetza politikorik ez

Kant

12

KANT-en FORMALISMO MORALA
Aristotele
Epikuro

Etika materiala....... Zer egin behar?

Ontasuna: bertutea, adimenezko bizitza

Ontasuna: Plazerra

Etika formala.....Nola jokatu nahimenak?

Kant

KONTZIENTZIAK lege moralak sortu
AGINDUAK:

Determinatu

NAHIMENA

- AUTONOMOA (bai)

- Hipotetikoak (ez): “A” nahi izanez gero, “B” egin ezazu.
- KATEGORIKOAK (bai): “B” egizu.
- BETEBEHARREZ
- UNIBERTSALAK: Gure lekuan beste
edonork nola jokatu beharko luke?
- Jokatu ezazu beste edonork jokatzea nahi
duzun eran.
- Laguna helburu gisa hartu, ez tresna gisa.

- HETERONOMOA (ez)

Kant

13


Slide 11

ILUSTRAZIOA, XVIII. mendea Argien mendea

Erdi aroko
oskurantismotik

Argialdia

Hezkuntzaren
bidez

Argialdiaren jatorria

- Arrazoia enpirikoa
- Arrazoia kritikoa
- Arrazoia autonomoa

- Aurrerapen zientifikoa
- Arrazoia
- Askapena

-Pentsatzeko, adierazteko askatasuna: “laissez faire”

- Adin nagusitasuna:
-Nork bere adimenaz baliatzeko gaitasuna badu, inoren
morrontzarik gabe.
-arrazoiaren erabilera publiko bidez
Kant

1

Aro Modeernoan uste zuten Arrazoiak ahalmen absolutua
zuela, metafisikaraino heltzeko. Baina ......
NORAINOKO AHALMENA DU ARRAZOIAK???
Kanten
- Arrazoiak ez du edozer ezagutzeko
erantzuna
ahalmen osoa
Arrazoi
kritikoa

- Esperientzia du muga

- Arrazoia, gizakiaren gida bakarra
Arrazoia
autonomoa

Ez erlijio errebelatua
Jainkoa sortzailea
Ez mirariak
Ez salbaziorik

-Jainkoarekiko, burujabea

-Arrazoia ez da Jainkoaren ideiaren
(2. 3. 2)
aurkakoa, arrazoiak erlijio naturala
onartzen du: Deismoa

Kant

2

ASKATASUNA

NATURA
Kanten
idealak

AURRERAPENA

IDEIA POLITIKOAK

Kant

3

ASKATASUNA

BURUJABETASUNA: ez da askatasun naturala, araurik eta mugarik ez duen
asakatasuna, baizik askatasun zibila, legea obeditzen duena
ARRAZOIAREN
ERABILERA
PUBLIKOA

•
•
•
•

ARRAZOIAREN
ERABILERA
PRIBATUA

• Arrazoiaren erabilera
publikoa murriztu

Nor bere buruaren gidari
Morrontzarik gabe
Adin nagusitasuna lortu
Ilustrazioaren adierazle

• Kargu publikoen
esanekotasuna, eginbehar
sozialetara moldatuta.

• Zein esparrutan?
• Erlijioa arloan,
tutoretzarik kaltegarriena baita
• Politika arloan.

Kant

4

NATURA
ARLO GUZTIETAN LEGE NATURALA-ren BILA, ARRAZOIAZ
•Jainkoak sorturik, lege naturalek
araututako makina handia da mundu
fisikoa
• Teologiatik askaturiko
moral autonomoa
•Naturak adimena eman
digu nork bere burua
determinatzeko
•Arau morala,
kontzientziatik
sortutakoa, ezin
ukatuzko gertatua da.

• Zientziak arrazoiaz baliaturik ezagutu
nahi
•Zuzenbide naturala:
Mundu fisikoan
gizaki oro eskubide
berdinen jabe
Moralgintzan
Politikan
•Politikak ez du inoren
borondade arbitrarioa
Erlijioan
jarraitzen.
•Legearen menpe dago
• Deismoa: Jainko
sortzaile, traszendentea
eta ezagutezina.

Kant

5

HISTORIAREN AURRERAPENA.
Historiaren ikuspegi finalista.
Historiak bere xedea du.
Hona hemen

XEDEA

a)

Hobera egingo
du historiak

-Giza ahalmen razionalak
osorik garatuko dira
-Naturak instintotik libre
egingo gaitu

b)

Ezkutuko lege naturalaren eraginez,
interes indibidualaren gainetik
Interes orokorra nagusituko

Kant

6

1. Kontratu
soziala
2. Zuzenbide
estatua

Ideia politikoak

3. Konstituzio
errepublikarra

Kant

7

1. Kontratu soziala

(boterearen legitimazio forma berria)

Erregearen
boterea ez dator
Jainkoarengandik

Errege eta gizartekideen
arteko isilpeko

itunak sortzen du
legezkotasuna

Itunak

agintariari

agintariari

legezkotasuna

legezkotasuna
eman

Kendu
diezaioke

Kant

8

Kontraktualismoaren antzindariak:
Leviatham liburuan (1651an)

Hobbes

-Estatua eta botere politikoa ez datoz Jainkoarengandik
- Boterea gizarteko kideen arteko kontratu librearen
ondorioa da
- Estatuaren babesa jasotzearen truke, estatuaren
agindupean egotea onartzen dute.
-Gizaki guztiek bere botereari uko egingo diote, botere
absolutua Estatuari emango.

Gobernu Zibilari buruzko bi tratatuak lanean (1690)

Locke

-Hitzarmen horretan herritarrek ez diote beren eskubideei uko
egin.
-Estatuaren subiranoa jartzen dute, eskubideak bermatzeko
-Estatua ez da esparru pribatuan sartuko
-Jainkoak oinarrizko eskubide naturalak bermatzen ditu:
Bizitza, osasuna, askatasuna eta jabetza pribatua eskubide
naturalak dira (eskubide naturalak = gizarte zibilaren
aurrekoak)

Kant

9

Kontratu soziala liburuan (1761)

Rousseau

(1712 –
1778)

-Gizartea eta kultura sortu aurretik, gizakia ona zen. Eboluzio
fase batzuk azaldu dira :
-1) Jatorriz hasierako gizakiak libre, berdintasunean eta
harmonian bizi ziren. Bere senean du zuzentasunaren zentzua,
jatorrian ez zen berekoia. Hortaz jatorrizko bekatua ez dago
gizakiaren sorburuan.
-2) gaiztakeriaren abiapuntua jabego pribatuaren sorrera da
“hau neurea da”. Era honetara gizakien arteko bereizketak
sortzen dira, gorrotoa eta zekenkeriaren garaiak dira.
-3) Bigarren fase hau gainditua izango da BORONDADE
OROKORRA interes partikularrari gainditzen zaionean.
-Norbanakoen interesak sakrifikatu.
-berekoikeria baztertu.
-Interes orokorra eta askatasun indibiduala bermatuko
dituen legedia obeditu.
- jatorrizko askatasuna galdu, askatasun zibila irabazteko.
- denen borondadea ez da borondade orokorra. Denen
borondadea herrikide guztiek duten nahiaren batura da
interes partikular anitzen batura da, ez ordea interes
komuna edo borondade orokorra.

Kant

10

2. Zuzenbide estatua

Baldin eta ........

•Kontratu soziala betetzen bada
•Agintea, legearen menpean jartzen bada

Orduan ....

Konstituzio zibila,
errepublikarra

Zuzenbide
estatua
Guztien askatasuna
murriztu, guztien
eskubideak bermatu.

•Gizabanakoaren askatasuna
•Legearekiko menpekotasuna
•Denen berdintasuna
Kant

11

3. Konstituzio errepublikarra
Ideia hutsa, joera
Konstituzio errepublikarra
Botereen banaketa

Hiritarren askatasuna

Botere legegile, batetik

Gizaki egiten gaitu, bestela animalia

Botere beterazlea, bestetik

Hala ere, legeak obeditu

Errepresentagarritasuna

Berdintasuna

Ez, ordezkaritza zehatzik

Ez unibertsala, jabetzaren araberakoa

Erregeak herriaren borondadea ordezkatu

Hiritar aktiboak, jabeak
Hiritar pasiboak

Herriak sortuko lituzkeen legeak, Erregeak sortu

Partaidetza politikorik ez

Kant

12

KANT-en FORMALISMO MORALA
Aristotele
Epikuro

Etika materiala....... Zer egin behar?

Ontasuna: bertutea, adimenezko bizitza

Ontasuna: Plazerra

Etika formala.....Nola jokatu nahimenak?

Kant

KONTZIENTZIAK lege moralak sortu
AGINDUAK:

Determinatu

NAHIMENA

- AUTONOMOA (bai)

- Hipotetikoak (ez): “A” nahi izanez gero, “B” egin ezazu.
- KATEGORIKOAK (bai): “B” egizu.
- BETEBEHARREZ
- UNIBERTSALAK: Gure lekuan beste
edonork nola jokatu beharko luke?
- Jokatu ezazu beste edonork jokatzea nahi
duzun eran.
- Laguna helburu gisa hartu, ez tresna gisa.

- HETERONOMOA (ez)

Kant

13


Slide 12

ILUSTRAZIOA, XVIII. mendea Argien mendea

Erdi aroko
oskurantismotik

Argialdia

Hezkuntzaren
bidez

Argialdiaren jatorria

- Arrazoia enpirikoa
- Arrazoia kritikoa
- Arrazoia autonomoa

- Aurrerapen zientifikoa
- Arrazoia
- Askapena

-Pentsatzeko, adierazteko askatasuna: “laissez faire”

- Adin nagusitasuna:
-Nork bere adimenaz baliatzeko gaitasuna badu, inoren
morrontzarik gabe.
-arrazoiaren erabilera publiko bidez
Kant

1

Aro Modeernoan uste zuten Arrazoiak ahalmen absolutua
zuela, metafisikaraino heltzeko. Baina ......
NORAINOKO AHALMENA DU ARRAZOIAK???
Kanten
- Arrazoiak ez du edozer ezagutzeko
erantzuna
ahalmen osoa
Arrazoi
kritikoa

- Esperientzia du muga

- Arrazoia, gizakiaren gida bakarra
Arrazoia
autonomoa

Ez erlijio errebelatua
Jainkoa sortzailea
Ez mirariak
Ez salbaziorik

-Jainkoarekiko, burujabea

-Arrazoia ez da Jainkoaren ideiaren
(2. 3. 2)
aurkakoa, arrazoiak erlijio naturala
onartzen du: Deismoa

Kant

2

ASKATASUNA

NATURA
Kanten
idealak

AURRERAPENA

IDEIA POLITIKOAK

Kant

3

ASKATASUNA

BURUJABETASUNA: ez da askatasun naturala, araurik eta mugarik ez duen
asakatasuna, baizik askatasun zibila, legea obeditzen duena
ARRAZOIAREN
ERABILERA
PUBLIKOA

•
•
•
•

ARRAZOIAREN
ERABILERA
PRIBATUA

• Arrazoiaren erabilera
publikoa murriztu

Nor bere buruaren gidari
Morrontzarik gabe
Adin nagusitasuna lortu
Ilustrazioaren adierazle

• Kargu publikoen
esanekotasuna, eginbehar
sozialetara moldatuta.

• Zein esparrutan?
• Erlijioa arloan,
tutoretzarik kaltegarriena baita
• Politika arloan.

Kant

4

NATURA
ARLO GUZTIETAN LEGE NATURALA-ren BILA, ARRAZOIAZ
•Jainkoak sorturik, lege naturalek
araututako makina handia da mundu
fisikoa
• Teologiatik askaturiko
moral autonomoa
•Naturak adimena eman
digu nork bere burua
determinatzeko
•Arau morala,
kontzientziatik
sortutakoa, ezin
ukatuzko gertatua da.

• Zientziak arrazoiaz baliaturik ezagutu
nahi
•Zuzenbide naturala:
Mundu fisikoan
gizaki oro eskubide
berdinen jabe
Moralgintzan
Politikan
•Politikak ez du inoren
borondade arbitrarioa
Erlijioan
jarraitzen.
•Legearen menpe dago
• Deismoa: Jainko
sortzaile, traszendentea
eta ezagutezina.

Kant

5

HISTORIAREN AURRERAPENA.
Historiaren ikuspegi finalista.
Historiak bere xedea du.
Hona hemen

XEDEA

a)

Hobera egingo
du historiak

-Giza ahalmen razionalak
osorik garatuko dira
-Naturak instintotik libre
egingo gaitu

b)

Ezkutuko lege naturalaren eraginez,
interes indibidualaren gainetik
Interes orokorra nagusituko

Kant

6

1. Kontratu
soziala
2. Zuzenbide
estatua

Ideia politikoak

3. Konstituzio
errepublikarra

Kant

7

1. Kontratu soziala

(boterearen legitimazio forma berria)

Erregearen
boterea ez dator
Jainkoarengandik

Errege eta gizartekideen
arteko isilpeko

itunak sortzen du
legezkotasuna

Itunak

agintariari

agintariari

legezkotasuna

legezkotasuna
eman

Kendu
diezaioke

Kant

8

Kontraktualismoaren antzindariak:
Leviatham liburuan (1651an)

Hobbes

-Estatua eta botere politikoa ez datoz Jainkoarengandik
- Boterea gizarteko kideen arteko kontratu librearen
ondorioa da
- Estatuaren babesa jasotzearen truke, estatuaren
agindupean egotea onartzen dute.
-Gizaki guztiek bere botereari uko egingo diote, botere
absolutua Estatuari emango.

Gobernu Zibilari buruzko bi tratatuak lanean (1690)

Locke

-Hitzarmen horretan herritarrek ez diote beren eskubideei uko
egin.
-Estatuaren subiranoa jartzen dute, eskubideak bermatzeko
-Estatua ez da esparru pribatuan sartuko
-Jainkoak oinarrizko eskubide naturalak bermatzen ditu:
Bizitza, osasuna, askatasuna eta jabetza pribatua eskubide
naturalak dira (eskubide naturalak = gizarte zibilaren
aurrekoak)

Kant

9

Kontratu soziala liburuan (1761)

Rousseau

(1712 –
1778)

-Gizartea eta kultura sortu aurretik, gizakia ona zen. Eboluzio
fase batzuk azaldu dira :
-1) Jatorriz hasierako gizakiak libre, berdintasunean eta
harmonian bizi ziren. Bere senean du zuzentasunaren zentzua,
jatorrian ez zen berekoia. Hortaz jatorrizko bekatua ez dago
gizakiaren sorburuan.
-2) gaiztakeriaren abiapuntua jabego pribatuaren sorrera da
“hau neurea da”. Era honetara gizakien arteko bereizketak
sortzen dira, gorrotoa eta zekenkeriaren garaiak dira.
-3) Bigarren fase hau gainditua izango da BORONDADE
OROKORRA interes partikularrari gainditzen zaionean.
-Norbanakoen interesak sakrifikatu.
-berekoikeria baztertu.
-Interes orokorra eta askatasun indibiduala bermatuko
dituen legedia obeditu.
- jatorrizko askatasuna galdu, askatasun zibila irabazteko.
- denen borondadea ez da borondade orokorra. Denen
borondadea herrikide guztiek duten nahiaren batura da
interes partikular anitzen batura da, ez ordea interes
komuna edo borondade orokorra.

Kant

10

2. Zuzenbide estatua

Baldin eta ........

•Kontratu soziala betetzen bada
•Agintea, legearen menpean jartzen bada

Orduan ....

Konstituzio zibila,
errepublikarra

Zuzenbide
estatua
Guztien askatasuna
murriztu, guztien
eskubideak bermatu.

•Gizabanakoaren askatasuna
•Legearekiko menpekotasuna
•Denen berdintasuna
Kant

11

3. Konstituzio errepublikarra
Ideia hutsa, joera
Konstituzio errepublikarra
Botereen banaketa

Hiritarren askatasuna

Botere legegile, batetik

Gizaki egiten gaitu, bestela animalia

Botere beterazlea, bestetik

Hala ere, legeak obeditu

Errepresentagarritasuna

Berdintasuna

Ez, ordezkaritza zehatzik

Ez unibertsala, jabetzaren araberakoa

Erregeak herriaren borondadea ordezkatu

Hiritar aktiboak, jabeak
Hiritar pasiboak

Herriak sortuko lituzkeen legeak, Erregeak sortu

Partaidetza politikorik ez

Kant

12

KANT-en FORMALISMO MORALA
Aristotele
Epikuro

Etika materiala....... Zer egin behar?

Ontasuna: bertutea, adimenezko bizitza

Ontasuna: Plazerra

Etika formala.....Nola jokatu nahimenak?

Kant

KONTZIENTZIAK lege moralak sortu
AGINDUAK:

Determinatu

NAHIMENA

- AUTONOMOA (bai)

- Hipotetikoak (ez): “A” nahi izanez gero, “B” egin ezazu.
- KATEGORIKOAK (bai): “B” egizu.
- BETEBEHARREZ
- UNIBERTSALAK: Gure lekuan beste
edonork nola jokatu beharko luke?
- Jokatu ezazu beste edonork jokatzea nahi
duzun eran.
- Laguna helburu gisa hartu, ez tresna gisa.

- HETERONOMOA (ez)

Kant

13


Slide 13

ILUSTRAZIOA, XVIII. mendea Argien mendea

Erdi aroko
oskurantismotik

Argialdia

Hezkuntzaren
bidez

Argialdiaren jatorria

- Arrazoia enpirikoa
- Arrazoia kritikoa
- Arrazoia autonomoa

- Aurrerapen zientifikoa
- Arrazoia
- Askapena

-Pentsatzeko, adierazteko askatasuna: “laissez faire”

- Adin nagusitasuna:
-Nork bere adimenaz baliatzeko gaitasuna badu, inoren
morrontzarik gabe.
-arrazoiaren erabilera publiko bidez
Kant

1

Aro Modeernoan uste zuten Arrazoiak ahalmen absolutua
zuela, metafisikaraino heltzeko. Baina ......
NORAINOKO AHALMENA DU ARRAZOIAK???
Kanten
- Arrazoiak ez du edozer ezagutzeko
erantzuna
ahalmen osoa
Arrazoi
kritikoa

- Esperientzia du muga

- Arrazoia, gizakiaren gida bakarra
Arrazoia
autonomoa

Ez erlijio errebelatua
Jainkoa sortzailea
Ez mirariak
Ez salbaziorik

-Jainkoarekiko, burujabea

-Arrazoia ez da Jainkoaren ideiaren
(2. 3. 2)
aurkakoa, arrazoiak erlijio naturala
onartzen du: Deismoa

Kant

2

ASKATASUNA

NATURA
Kanten
idealak

AURRERAPENA

IDEIA POLITIKOAK

Kant

3

ASKATASUNA

BURUJABETASUNA: ez da askatasun naturala, araurik eta mugarik ez duen
asakatasuna, baizik askatasun zibila, legea obeditzen duena
ARRAZOIAREN
ERABILERA
PUBLIKOA

•
•
•
•

ARRAZOIAREN
ERABILERA
PRIBATUA

• Arrazoiaren erabilera
publikoa murriztu

Nor bere buruaren gidari
Morrontzarik gabe
Adin nagusitasuna lortu
Ilustrazioaren adierazle

• Kargu publikoen
esanekotasuna, eginbehar
sozialetara moldatuta.

• Zein esparrutan?
• Erlijioa arloan,
tutoretzarik kaltegarriena baita
• Politika arloan.

Kant

4

NATURA
ARLO GUZTIETAN LEGE NATURALA-ren BILA, ARRAZOIAZ
•Jainkoak sorturik, lege naturalek
araututako makina handia da mundu
fisikoa
• Teologiatik askaturiko
moral autonomoa
•Naturak adimena eman
digu nork bere burua
determinatzeko
•Arau morala,
kontzientziatik
sortutakoa, ezin
ukatuzko gertatua da.

• Zientziak arrazoiaz baliaturik ezagutu
nahi
•Zuzenbide naturala:
Mundu fisikoan
gizaki oro eskubide
berdinen jabe
Moralgintzan
Politikan
•Politikak ez du inoren
borondade arbitrarioa
Erlijioan
jarraitzen.
•Legearen menpe dago
• Deismoa: Jainko
sortzaile, traszendentea
eta ezagutezina.

Kant

5

HISTORIAREN AURRERAPENA.
Historiaren ikuspegi finalista.
Historiak bere xedea du.
Hona hemen

XEDEA

a)

Hobera egingo
du historiak

-Giza ahalmen razionalak
osorik garatuko dira
-Naturak instintotik libre
egingo gaitu

b)

Ezkutuko lege naturalaren eraginez,
interes indibidualaren gainetik
Interes orokorra nagusituko

Kant

6

1. Kontratu
soziala
2. Zuzenbide
estatua

Ideia politikoak

3. Konstituzio
errepublikarra

Kant

7

1. Kontratu soziala

(boterearen legitimazio forma berria)

Erregearen
boterea ez dator
Jainkoarengandik

Errege eta gizartekideen
arteko isilpeko

itunak sortzen du
legezkotasuna

Itunak

agintariari

agintariari

legezkotasuna

legezkotasuna
eman

Kendu
diezaioke

Kant

8

Kontraktualismoaren antzindariak:
Leviatham liburuan (1651an)

Hobbes

-Estatua eta botere politikoa ez datoz Jainkoarengandik
- Boterea gizarteko kideen arteko kontratu librearen
ondorioa da
- Estatuaren babesa jasotzearen truke, estatuaren
agindupean egotea onartzen dute.
-Gizaki guztiek bere botereari uko egingo diote, botere
absolutua Estatuari emango.

Gobernu Zibilari buruzko bi tratatuak lanean (1690)

Locke

-Hitzarmen horretan herritarrek ez diote beren eskubideei uko
egin.
-Estatuaren subiranoa jartzen dute, eskubideak bermatzeko
-Estatua ez da esparru pribatuan sartuko
-Jainkoak oinarrizko eskubide naturalak bermatzen ditu:
Bizitza, osasuna, askatasuna eta jabetza pribatua eskubide
naturalak dira (eskubide naturalak = gizarte zibilaren
aurrekoak)

Kant

9

Kontratu soziala liburuan (1761)

Rousseau

(1712 –
1778)

-Gizartea eta kultura sortu aurretik, gizakia ona zen. Eboluzio
fase batzuk azaldu dira :
-1) Jatorriz hasierako gizakiak libre, berdintasunean eta
harmonian bizi ziren. Bere senean du zuzentasunaren zentzua,
jatorrian ez zen berekoia. Hortaz jatorrizko bekatua ez dago
gizakiaren sorburuan.
-2) gaiztakeriaren abiapuntua jabego pribatuaren sorrera da
“hau neurea da”. Era honetara gizakien arteko bereizketak
sortzen dira, gorrotoa eta zekenkeriaren garaiak dira.
-3) Bigarren fase hau gainditua izango da BORONDADE
OROKORRA interes partikularrari gainditzen zaionean.
-Norbanakoen interesak sakrifikatu.
-berekoikeria baztertu.
-Interes orokorra eta askatasun indibiduala bermatuko
dituen legedia obeditu.
- jatorrizko askatasuna galdu, askatasun zibila irabazteko.
- denen borondadea ez da borondade orokorra. Denen
borondadea herrikide guztiek duten nahiaren batura da
interes partikular anitzen batura da, ez ordea interes
komuna edo borondade orokorra.

Kant

10

2. Zuzenbide estatua

Baldin eta ........

•Kontratu soziala betetzen bada
•Agintea, legearen menpean jartzen bada

Orduan ....

Konstituzio zibila,
errepublikarra

Zuzenbide
estatua
Guztien askatasuna
murriztu, guztien
eskubideak bermatu.

•Gizabanakoaren askatasuna
•Legearekiko menpekotasuna
•Denen berdintasuna
Kant

11

3. Konstituzio errepublikarra
Ideia hutsa, joera
Konstituzio errepublikarra
Botereen banaketa

Hiritarren askatasuna

Botere legegile, batetik

Gizaki egiten gaitu, bestela animalia

Botere beterazlea, bestetik

Hala ere, legeak obeditu

Errepresentagarritasuna

Berdintasuna

Ez, ordezkaritza zehatzik

Ez unibertsala, jabetzaren araberakoa

Erregeak herriaren borondadea ordezkatu

Hiritar aktiboak, jabeak
Hiritar pasiboak

Herriak sortuko lituzkeen legeak, Erregeak sortu

Partaidetza politikorik ez

Kant

12

KANT-en FORMALISMO MORALA
Aristotele
Epikuro

Etika materiala....... Zer egin behar?

Ontasuna: bertutea, adimenezko bizitza

Ontasuna: Plazerra

Etika formala.....Nola jokatu nahimenak?

Kant

KONTZIENTZIAK lege moralak sortu
AGINDUAK:

Determinatu

NAHIMENA

- AUTONOMOA (bai)

- Hipotetikoak (ez): “A” nahi izanez gero, “B” egin ezazu.
- KATEGORIKOAK (bai): “B” egizu.
- BETEBEHARREZ
- UNIBERTSALAK: Gure lekuan beste
edonork nola jokatu beharko luke?
- Jokatu ezazu beste edonork jokatzea nahi
duzun eran.
- Laguna helburu gisa hartu, ez tresna gisa.

- HETERONOMOA (ez)

Kant

13