Transcript garaikidea.files.wordpress.com

LEHEN MUNDU GERRA
Kontzeptua
Kontzeptua
Lehen Mundu Gerra


“Lehen Mundu Gerra” kotzeptua
gatazkari izendatzeko erabilia da
1914tik
1918ra
arteko
Europako potentzien arteko gerra hasi zena, mundu osora
zabaldu zen: Koloniek, EEBBek, Japoniak eta abarrek parte
hartu zuten
LEHEN MUNDU GERRA
Arrazoiak
Arrazoiak
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Orekaren Teoriaren amaiera
Alemaniako Weltpolit
Ekonomikoak
Kolonialak
Nazionalismoa
Blokeen sorrera
Balkanetako krisiak
Berrarmatze politika
Artxidukearen hilketa
Arrazoiak
Orekaren Teoriaren amaiera
Alemaniako batasunak (1870) “Orekaren Teoria” (europako
potentzien artean nagusitasun garbirik ez izatea) apurtu zuen

Alemaniako Weltpolit
1890tik aurrera “weltpolit” printzipioak “realpolit”
ordezkatzen du: helburua Alemaniaren nagusitasuna

teoria
Ekonomikoak
1870tik aurrera Bigarren Industrializazioaren ondorioz hazkunde
ekonomiko ikaragarria. Herrialdeen artean lehiakortasuna
merkatuak eta petrolioaren ekoizpena kontrolatzeko


Nabarmena zen Ingalaterra eta Alemaniaren arteko lehia merkatuen
nagusitasuna izateko
Arrazoiak
Kolonialak

XIX.mendean Frantziak eta Ingalaterrak hegemonia
koloniala zeukaten: kolonia gehienak euren kontrolpean

Alemaniak bere indar ekonomikoarekin bat egingo zuen
beste era bateko banaketa exijitzen zuen

Beraz, Alemaniaren interesak Ingalaterrarenak eta
Frantziarenak erabat kontrakoak ziren

Tentsioaren adibide dugu Marokoko krisia
Arrazoiak
Nazionalismoa
• XIX.mendean Ideologia Nazionalista zabaldu zen Europan:
•Disgregrazio prozesuak: Otomandar Inperioaren edo AustrioHungariaren menpe zeuden hainbat herrik independentzia
aldarrikatzen zuten
•Integrazio prozesuak: Txikiagoak ziren entitateak batuz gauzatu
ziren: adib: Alemania eta Italia
•Lehia ekonomikoak eta kolonialak nazionalismo sutsua handitu
zuten (Alemania, Frantzia eta Ingalaterraren kontra)
•Gerra franko-prusiarrak etsaitasun giroa handitu zuen (Frantzia
eta Alemaniaren artean)
•Frantziako nazionalismoak gerran galdutako Altsazia-Lorena
aldarrikatzen zuen
•Balkanetako kontrola etsaitasun giroa handitu zuen (ErrusiaSerbia, Alemania Austria-Hungariaren kontra)
Arrazoiak
Blokeen sorrera



1890tik aurrera herrialdeen arteko tentsioa areagotu zen
Tentsioak aliantza politikoak eta militarrak eragin zituen
elkarren arteko babesa bilatuz
Blokeak:

Entente Hirukoitza: Frantzia, Ingalaterra, Errusia



Serbia gehituko zaie
Gatazkan zehar gehituko dira Serbia, Italia, Belgika,
EEBBak,Grezia, Errumania, Japonia
Aliantza Hirukoitza: Alemania, Austria-Hungaria, Italia


Italia neutral deklaratzen da eta 1915an Ententera pasatzen
da
Turkiak eta Bulgariak ere parte hartuko dute
Arrazoiak
Balkanetako krisiak

XIX.mendean Otomandar inperioa desegiten

Otomandar inperioaren desagerpenak Balkanak ezegonkortu
zituen:




Mugimentu nazionalistak: Grezia, Bulgaria, Errumania, Serbia
Errusiaren interesak: Mediterraneorako irteera (Dardaneloak)
Serbiaren interes nazionalistak: Serbia handia sortu
Austria-Hungariaren interes politikoak eta ekonomikoak



Bosnia-Herzegobinaren anexioa
Italiako interesak: Adriatiko kostaldea
Balkanetako ezegonkortasunak aliantzak indartu zituen


Alemania/Austria Hungaria
Errusia/Serbia
Arrazoiak

Balkanetako krisiak
Arrazoiak
Berrarmatze politika
• Berrarmatzearen ondorioz armadak ikaragarri
hazi ziren
•Soldadutza ezarri zen
•Ekipamendu militarra askoz hobea izan zen
•Itsaspekoak, gerra hegazkinak, gas
pozoitsuak, tankeak, kanoiak
Arrazoiak
Berrarmatze politika
Arrazoiak
Artxidukearen hilketa
•
Austrohungariar inperioaren oinordekoaren hilketa
azkenengo arrazoia izan zen
•
•
•
•
•
Hilketa “Serbia Handiaren” aldeko elkarte bateko kide
batek egin zuen
Austriak Serbiari ultimatuma jarri zion
Austriak Serbiari gerra deklaratu zion
Errusiak Austriari gerra deklaratzen dio
Gerra deklarazioak, aliantza sistemak zirela eta, kateatu
ziren
LEHEN MUNDU GERRA
Gerraren bilakaera
Gerraren bilakaera

Gerraren agertokiak

Gatazkaren faseak



Lehen Fasea: mugimendu gerra
Bigarren Fasea: lubakietako gerra
Hirugarren Fasea: 1917.urtea
Gerraren bilakaera
Gerraren agertokiak

Frantziako iparraldea; Ekialdeko frontea; Koloniak; Itsasoko gerra
Gatazkaren faseak

Mugimendu gerra:




Lubakietako gerra:



Alemanek “Shlieffen Plana” antolatu zuten gerra azkar amaitzeko
Gerra bizkorraren helburua zen mendebaldeko frontea deuseztatzea
ekialdeko frontean tropak metatzeko
Alemaniako planak porrot egin zuen, fronteak egonkortu ziren
Gerra azkarren porrotaren ondoren indarrak parez pare geratu ziren.
Fronteak egonkortu ziren eta lubakietan oinarritutako defentsa taktikak
erabili zituzten
Lubakietako gerrak ikaragarri ahuldu zituen bi aldeetako soldaduak
Hirugarren fasea: 1917.urtea eta gerraren amaiera



Alemania eta Errusiaren arteko Brest-Litovskeko bakea.
Estatu Batuak gerran sartu ziren: Indarran desorekatu ziren
1918ko azaroan gerra amaitzen da Entente irabazle zelarik
LEHEN MUNDU GERRA
Atzeguardiako gerra eta
gerraren ondorioak
Atzeguardiako gerra eta gerraren
ondorioak
Atzeguardiako gerra:

Gerra ekonomia
Gerraren ondorioak:

Gerraren azterketa: galera demografikoa eta materiala

Estatu Batuetako nagusitasuna

Iraultza sozialak

Estatu berrien sorrera
Atzeguardiako gerra eta gerraren
ondorioak
Atzeguardiako gerra: gerra ekonomia


Fronteetatik urrun gelditzen zen biztanleriak ere gerraren eragina
jasan zuen
Gerra Ekonomia:






Ohiko ekonomia gerra ekonomia bilakatu zen: ekonomiaren antolaketa,
gastuak eta abar… gerrari aurre egiteko ziren
Gerrako gastuei aurre egiteko maileguak eskatu behar izan zituzten
Emakumeak lantegian lanean hasi ziren
Errazionamendu liburuxkak ezarri ziren
Prezioek gora egin zuten
Estatuak zuzenean parte hartu behar izan zuen ekonomian
Atzeguardiako gerra eta gerraren
ondorioak
Gerraren ondorioak
•Gerraren azterketa: galera demografikoa eta materiala
•Heriotza asko: 9 bat milio hildako
•Galera materiala: galerarik handienak Frantziako iparraldean
•Estatu Batuetako nagusitasuna: Europak nagusitasun
ekonomikoa galdu zuen
•Iraulza sozialak:
•Gerrak eragindako hondamendiak eta Errusiako Iraultzak
iraultza giroa zabaldu zuten
•Estatu Berrien sorrera:
•Bake hitzarmenak aldaketa sakonak eragin zituen Europa
mapan:
•Galtzaile izandako inperioak zatituta geratu ziren. Estatu
nazional berriak agertu ziren
LEHEN MUNDU GERRA
Bakearen antolakuntza
Bakearen antolakuntza

Bakearen printzipio nagusiak

Bake itunak:


Herrialde bakoitzaren interesak
Versaillesko ituna

Europako mapa berria

Etorkizuneko arazoak
Bakearen antolakuntza
Bakearen printzipio nagusiak



Alemania gerraren erantzuletzat hartzen da
Nazionaltasun printzipioa: nazioen independentzia errespetatzea
Potentzien arteko bakea ziurtatuko zuen nazioz gaindiko erakundea
sortzea: Nazioen Elkartea
Bakearen antolakuntza
Bake itunak

Herrialde bakoitzaren interesak:



Italia:
 Kosta Adriatikoko lurrak anexionatu
Britania Handia:
 Ekialde Ertainean hedapena
Frantziak:
 Alemania ahuldu
 Austriar inperioren deuseztapena
Bakearen antolakuntza
Bake itunak
•Versaillesko Ituna (Alemaniarekin sinatutako bake akordioa)
•Lurrak kendu zizkioten (%15)
•Ekialdean Prusiako lurrak zatituta
•Altsazia-Lorena Frantziari itzularazi zioten
•Armada desegitera behartu zuten
•Renania desmilitarizatzera derrigortu zuten
•Koloniak kendu zizkioten
•Sarreko kontrol ekonomikoa Frantziaren esku; kontrol politikoa
Nazioen Elkarteak izango du
•Aliatuei kalteak ordainarazi zizkioten
•“Anschulss” debekatzen zaio
Bakearen antolakuntza
Europako mapa berria




Alemania, Austria-Hungaria, Errusia eta Turkia
galtzaile nabarmenak
Otomandar inperioa Anatoliako penintsulara
murriztu zen
Estatu berriak sortu ziren: Polonia eta Jugoslavia
Habsburgotarren inperioa zeharo zatituta geratu
zen:

Zati bana hartu zuten hiru estatu berrik: Austriak,
Hungariak, eta Txekoslovakiak; aldemeneko zenbait
estatuk ere bai
Bakearen antolakuntza
Etorkizuneko arazoak



Alemania ez zegoen ados
Irredentismo mugimenduak: gutxiengo nazionalak eta lurrak
batzeko aldarrikapena
Europako mapa berriak ez zuen egonkortasunik