Transcript PSİKOSOSYAL RİSK ETMENLERİ İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü Mesleki Risk Faktörleri • Biyolojik Riskler • Kimyasal Riskler • Fiziksel Riskler • Psikososyal Riskler İZMİR HALK SAĞLIĞI.

PSİKOSOSYAL RİSK
ETMENLERİ
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
Mesleki Risk Faktörleri
• Biyolojik Riskler
• Kimyasal Riskler
• Fiziksel Riskler
• Psikososyal Riskler
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
Uluslararası Çalışma Örgütü
psikososyal tehlikeleri iş doyumu, iş
örgütlenmesi ve yönetimi, çevresel
ve örgütsel koşullar ile çalışanların
uzmanlığı ve gereksinimleri
arasındaki etkileşim temelinde
tanımlamıştır.
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
İşin gerekleri çalışanın bilgi, beceri ve
gereksinimleriyle çatıştığında (nicel aşırı yük,
nitel düşük yük) ve özellikle çalışanın işi
üzerindeki denetimi ve işi ile ilgili sosyal
desteği yetersiz olduğunda iş ve yarattığı
psikososyal tehlikeler stres yapıcı özellik
kazanarak sağlığı etkilemeye başlar ve
psikososyal riskleri oluşturur.
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
İşyerindeki psiko-sosyal risk
etmenleri:
1.Çalışma ortamı
2.Çalışma süresi
3.Ücret
4.Yönetsel ve çalışanlarla ilgili faktörler
5.Sendikalaşma
6.Kreş, gündüz bakımevi vb.
7.Gebe ve emziren çalışanlar
8.Genç çalışanlar
9.Tacizler
10.Stres
11.Ayrımcılık, baskı ve taciz
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
Çalışma
hayatımızda
yaşadığımız
olumsuzluklara karşı
oluşturduğumuz stres
kaçınılmazdır.
İş ortamından memnun olmamak, projeler
üzerinde fazla yoğunlaşmak, daha hızlı iş bitirmeye
çalışmak vb. basit sıkıntılarımız bizde stres oluşmasına
neden olabilir.
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
*Denetim yetersizliği
veya kaybı
*Rol belirsizliği veya
çatışması,
*Karar serbestisitesinin
azalması
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
Stres
Sıkıntı
Depresyon
İsteksizlik
Tükenmişlik
İş ortamları, stres etmenlerine açık ortamlardır.
Bir işin yapılması sürecinde bireyden çok ya da az
istekte bulunulması stres yaratır.
Ancak stres yaşantısı bireyden bireye farklılıklar
gösterebilir:
Yüksek başarı güdüsü olan biri için işle ilgili
gerilimler onun başarı güdüsünü kamçılarken, bir
başkası bu durumla başa çıkabilme yetersizliğinden
stres duyabilir.
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
Başarıyla
ilgili geribildirim
olmaması
bir
belirsizliktir ve
süre uzadığında
stres nedenidir.
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
•
•
•
•
•
•
•
İşin değersiz olması,
vasıfların kullanılamaması,
görev çeşitliliğinin olmaması,
tekrarlayıcı iş,
belirsizlik,
öğrenme fırsatı bulamama,
istem çatışmaları
• yetersiz kaynaklar
stres kaynağıdır.
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
İş güvencesi belirsizliği, işini kaybetme
korkusu
bireyin
benlik
saygısının
azalmasına yol açabilmektedir.
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
Yönetim tarzı, işyerinin hiyerarşik
doğası da stres yaratan etmenler arasında
olup, yönetim yapısı ve yönetim tarzı stres
oluşumunda etkendir.
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
Dedikodu: Ülkemizde çalışan insanlara iş
hayatından
yansıyan
önemli
stres
kaynaklarından biri de "dedikodu"dur.
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
• Fiziki mekân ve çevre koşulları; iş
yerindeki masa ya da oda veya iş alanı,
çalışanlar için belli rahatlık ve güven
sağlayıcı unsurlardır.
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
Kariyer engeli
çalışanda strese
yol açar.
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
İşle ilgili bir diğer önemli psikiyatrik durum
ise “Tükenmişlik Sendromu”dur.
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
•
•
•
•
Enerji kaybı
Motivasyon eksikliği
Diğer çalışanlara karşı negatif tutum
Aktif olarak geri çekilme
Tükenmişliğin ana belirtileridir.
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
İş Stresinin Oluşturduğu Bozukluklar:
•
•
•
•
•
•
•
•
Kalp hastalıkları
Sinir ve kas hastalıkları
Psikolojik rahatsızlıklar
İş kazaları
İntihar
Kanser
Ülser
Bağışıklık sisteminin zayıflaması
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
Sınırlı sayıdaki klinik çalışmalarda ise
iş stresi ile depresyon, anksiyete
bozuklukları, somatoform bozukluklar
arasında
güçlü
ilişkiler
ortaya
çıkmaktadır .
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
DEPRESYON
*İşini kaybetme ya da
kaybetme tehdidi
*İş tanımlarının değişmesi,
*sürekli yeni teknoloji girişi
Becerilerinin
yitirilmesi
güncelliğinin
yetersizlik duygusu
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
Stresle başa çıkmanın en etkili
yöntemi stresi kaynağında yok etmektir.
Kişisel Stres Yönetimi:
• Gevşeme
• Egzersiz
• Perhiz
• Davranış değişikliği
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
BİLİNÇLİ BAŞA ÇIKMA YOLLARI










Girişkenlik
Hoşgörü düzeyini arttırmak
Beklenti düzeyini azaltmak
Olumlu düşünmek
Duygusal destek ve öğüt arama
Profesyonel yardım arama
Bilgi arama
Plan yapma
Yaratıcı aktivitelere yönelme
Gevşeme yöntemleri(solunum egzersizleri vb.)
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
SRESLE BAŞA ÇIKMA CÜMLELERİ
Bu işi başarabilirim. Önceden de başa
çıkmıştım.
Bu dünyanın sonu değil.
Elimden geldiğince sakin olmaya çalışmalıyım.
Belki başa çıkmanın bir yolu vardır.
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
İşyeri Stres Yönetim:
• Denetim
• Katılım
• Özerklik
• Esnek çalışma programları
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
İŞYERİNDE STRES YÖNETİMİ
• Görevle ilgili düzenlemeler
 İş ve görevin yeniden düzenlenmesi
 Katılımcı yönetim
 Esnek çalışma takvimi
 Fiziksel ortamın düzenlenmesi
 Ekip çalışması
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
İŞYERİNDE STRES YÖNETİMİ
• Roller ve kişilerarası
ilişkilerde düzenlemeler
 Ödüllendirme
 Kariyer gelişimi
 Danışmanlık sistemi
 Ekip oluşturulması
 Programda değişiklikler
 Uygun liderlik
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
MOBBİNG
İşyerinde zorbalık ve
duygusal taciz, ya da
uluslararası
kabul
görmüş adıyla mobbing
(bullying), bir kişinin ya
da bir grubun hedef
seçilmiş kişiye karşı
uyguladıkları
ısrarlı,
sistematik,
aşağılayıcı,
hakir görücü, yıldırıcı,
haksız
söz
ve
davranışlardır.
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
Mobbing’in
Türkçe
karşılığı
konusunda
Türk
Dil
Kurumu
“psikolojik şiddet, ofis içi psikolojik
şiddet, örgütsel baskı, duygusal
baskı, duygusal taciz, duygusal
zorbalık, psikolojik terör, duygusal
saldırı, iş yerinde zorbalık” gibi
karşılıklar kullanılmaktadır.
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
İşyerinde psikolojik taciz türleri
• Dikey (hiyerarşik) psikolojik taciz
Yukarıdan aşağıya
Aşağıdan yukarıya
• Yatay (eşitler arası) psikolojik taciz
Eşitler arası
İşyerinde psikolojik taciz süreci
• Kritik olaylar
Tetikleyici olay çoğu kez işyerinde yaşanan bir çatışmadır
• İşyerinde psikolojik taciz ve damgalama
Hedef seçilen kişiye yönelik saldırgan ve cezalandırıcı davranışlar sürekli ve
sistematik bir hal alır.
• Yönetimin devreye girmesi
Hedef seçilen kişiyle ilgili yönetime şikayetlerin gitmesi nedeniyle önyargı söz
konusudur.
• İşten ayrılma
İşyerinde psikolojik tacizin etkileri
Ağlama
nöbetleri
İntihar
girişimi
Gerginlik
öfke
Uyku
bozukluğu
3. Kişiye
yönelik
şiddet
kazalar
Kilo
problemleri
MOBBİNG
Alkol ilaç
bağımlılığı
Ciddi
hastalıklar
Sık geç
kalma
hastalık
izni
Kalp krizi
Panik atak
depresyon
Mobbingin Hukuksal Boyutu
• TCK MADDE 94. (1) Bir kişiye karşı insan onuruyla bağdaşmayan ve bedensel veya
ruhsal yönden acı çekmesine, algılama veya irade yeteneğinin
etkilenmesine,
aşağılanmasına
yol
açacak
davranışları
gerçekleştiren kamu görevlisi hakkında üç yıldan oniki yıla kadar
hapis cezasına hükmolunur.
(2) Suçun;
a) Çocuğa, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak
durumda bulunan kişiye ya da gebe kadına karşı,
b) Avukata veya diğer kamu görevlisine karşı görevi dolayısıyla,
İşlenmesi hâlinde, sekiz yıldan onbeş yıla kadar hapis cezasına
hükmolunur.
(3) Fiilin cinsel yönden taciz şeklinde gerçekleşmesi hâlinde, on yıldan
onbeş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
(4) Bu suçun işlenişine iştirak eden diğer kişiler de kamu görevlisi gibi
cezalandırılır.
(5) Bu suçun ihmali davranışla işlenmesi hâlinde, verilecek cezada bu
nedenle indirim yapılmaz. İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
Mobbing’in Önlenmesi’ne Dair Başbakanlık Genelgesi
•
19 Mart 2011 tarih ve 27879 sayı ile Resmi Gazete’de
yayınlanan
İşyerlerinde
Psikolojik
Tacizin
(Mobbing)
Önlenmesi’ne İlişkin Başbakanlık Genelgesi aşağıdaki
hükümlerle çalışanların psikolojik tacizden korunması
amaçlanmıştır:
1. İşyerinde psikolojik tacizle mücadele öncelikle işverenin
sorumluluğunda olup işverenler çalışanların tacize maruz
kalmamaları için gerekli bütün önlemleri alacaktır.
2. Bütün çalışanlar psikolojik taciz olarak değerlendirilebilecek
her türlü eylem ve davranışlardan uzak duracaklardır.
3. Toplu iş sözleşmelerine işyerinde psikolojik taciz vakalarının
yaşanmaması için önleyici nitelikte hükümler konulmasına özen
gösterilecektir.
4. Psikolojik tacizle mücadeleyi güçlendirmek üzere Çalışma ve
Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi, ALO 170 üzerinden psikologlar
vasıtasıyla çalışanlara yardım ve destek sağlanacaktır.
Yeni Türk Borçlar Kanunu MADDE 417İşveren, hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini
korumak ve saygı göstermek ve işyerinde
dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni
sağlamakla, özellikle işçilerin psikolojik ve
cinsel tacize uğramamaları ve bu tür tacizlere
uğramış olanların daha fazla zarar
görmemeleri için gerekli önlemleri almakla
yükümlüdür.
İZMİR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü
teşekkürler