Transcript บทที่ 1 ความรู้ เบือ้ งต้ นเกีย่ วกับกายวิภาคและสรีรวิทยา รศ.ดร.สมปอง สรวมศิริ วิชากายวิภาคและสรีรวิทยาของสั ตว์ เลีย้ ง (สศ 310) วิชาบังคับก่อน : ชว 100 ชีววิทยาทัว่ ไป และ.

้
่
บทที่ 1 ความรู ้เบืองต้
นเกียวกับ
กายวิภาคและสรีรวิทยา
รศ.ดร.สมปอง สรวมศิร ิ
วิชากายวิภาคและสรีรวิทยาของ
้ (สศ 310)
สัตว ์เลียง
่
วิชาบังคับก่อน : ชว 100 ชีววิทยาทัวไป
และ
ชว 220 สัตววิทยา
คาอธิบายรายวิชา
่
้ อ่
ความรู ้เกียวกั
บกายวิภาคศาสตร ์ เนื อเยื
้
พืนฐานของร่
างกาย ระบบประสาท ระบบ
กล ้ามเนื อ้ ระบบอวัยวะร ับความรู ้สึก ระบบ
่ ยวกั
่
กระดูก และโครงสร ้างทีเกี
บกระดูก ระบบสูบ
้
ฉี ดโลหิต และนาเหลื
อง ระบบย่อยอาหาร ระบบ
้
่
ความรู ้เบืองต้
นเกียวกับกาย
วิภาค และ สรีรวิทยา
นักศึกษาสามารถแยกความแตกต่างระหว่าง
กายวิภาคศาสตร ์
และ สรีรวิทยาได ้
เข ้าใจถึงการแบ่งประเภท
ในการศึกษาวิชา
่
กายวิภาคศาสตร ์ เข ้าใจในเรืองระนาบต่
างๆ ใน
ร่างกาย และ
่ าแหน่ งต่างๆ ทีส
่ าคัญในร่างกาย
สามารถเรียกชือต
สัตว ์ได ้
กายวิภาค
ศาสตร ์
กายวิภาคศาสตร ์ (Anatomy) มาจาก
ภาษากรีก
่
คาว่า ana = up แปลว่า เพิม
tomy หรือ tome = cutting
แปลว่า ตัด
 ดังนั้น Anatomy หมายถึงแขนงวิชา
่ กษา เกียวกั
่
่ หรือการ
ทีศึ
บการตัดเพิม
ชาแหละ หรือการตัดออกเป็ นส่วนๆ
ประโยชน์ของการเรียนวิชา
กายวิภาคศาสตร ์
1. ทำให ้รู ้ตำแหน่งต่ำงๆของอวัยวะใน
ร่ำงกำย
 2. ทรำบรูปร่ำง ลักษณะและ
องค์ประกอบของอวัยวะต่ำงๆ
ื่ อวัยวะต่ำงๆตำมคำ
 3.สำมำรถเรียกชอ
ั ท์เทคนิคทีย
ศพ
่ อมรับและเข ้ำใจกัน
อย่ำงสำกล
ึ ษำใน
 4. เพือ
่ เป็ นพืน
้ ฐำนในกำรศก

สรีรวิทยา
(Physiology)
่ กษาเกียวกั
่
่ อการ
เป็ นวิชาทีศึ
บหน้าทีหรื
่
ทางานของอวัยวะต่างๆในร่างกาย ซึงรวมถึ
ง
่
หน้าทีในระดั
บเซลล ์
่ ้องเรียนรู ้ให ้เข ้าใจ
วิชาสรีรวิทยาเป็ นวิชาทีต
และจดจาได ้จนสามารถทราบถึงกลไกการ
ทางานตามธรรมชาติของอวัยวะหรือระบบ
ต่างๆในร่างกาย
กายวิภาค และ
สรีรวิทยา


ึ ษำด ้ำนกำยวิภำคและกำรศก
ึ ษำ
กำรศก
ึ ษำทีค
ด ้ำนสรีรวิทยำจะเป็ นกำรศก
่ วบคู่
กันไปก็ได ้
เพือ
่ จะได ้ทรำบว่ำอวัยวะแต่ละอย่ำงใน
ร่ำงกำยมีรป
ู ร่ำง ขนำด ตำแหน่ง ทีใ่ ด
ของร่ำงกำย และอวัยวะนัน
้ ๆทำหน ้ำที่
่ หัวใจรูปร่ำงเหมือนรูปกรวย
อย่ำงไร เชน
สาขาวิชาทาง
สรีรวิทยา
สรีรวิทยาการสืบพันธุ ์ (reproductive
physiology)
 สรีรวิทยาการย่อยอาหาร (digestive
physiology)
 สรีรวิทยาของระบบประสาท(neuro
physiology)
้
้ (ruminant
 สรีรวิทยาของสัตว ์เคียวเอื
อง
physiology)

แนววิชาของกาย
วิภาคศาสตร ์
แบ่งออกเป็ น
1. กายวิภาคศาสตร ์เฉพาะทาง (Special
anatomy) ศึกษาทาง
ลักษณะโครงสร ้างของสัตว ์แต่ละชนิ ด ทุกระบบของ
ร่างกาย
2. จุลกายวิภาคศาสตร ์ (Histology หรือ
Microscopic anatomy)
แนววิชาของกาย
วิภาคศาสตร ์ (2)
3. มหกายวิภาคศาสตร ์ (Gross anatomy
หรือ Macroscopic
anatomy) ศึกษาลักษณะโครงสร ้างของอวัยวะ
่
ต่างๆ ทีสามารถเห็
นได ้
ด ้วยตาเปล่า โดยวิธก
ี ารชาแหละแยกเป็ นส่วนๆ
4. ค ัพภะวิทยา (Embryology หรือ
Developmental anatomy)
่
แนววิชาของกาย
วิภาคศาสตร ์ (3)
5. กายวิภาคศาสตร ์เปรียบเทียบ
ึ ษำ
(Comparative anatomy) ศก
เปรียบเทียบด ้ำนโครงสร ้ำง รูปร่ำงของอวัยวะ
ั ว์ชนิดต่ำงๆ
ของสต
6. กายวิภาคศาสตร ์ทางสัตว ์แพทย ์
ึ ษำ
(Veterinary anatomy) ศก
ั ว์เลีย
กำยวิภำคศำสตร์ของสต
้ ง เพือ
่ ประโยชน์
ท่ามาตรฐานทางกาย
วิภาคศาสตร ์
่
ใช ้อ ้างอิงเมือจะกล่
าวถึงความสัมพันธ ์ระหว่าง
อวัยวะต่าง ๆ
้ นท่า คนยืนตัวตรง ตาทังสองข
้
กาหนดท่านี เป็
้าง
มองตรงไป
้
ข ้างหน้าในแนวระดับ แขนทังสองข
้างแนบชิด
ลาตัว โดยหันฝ่ ามือทัง้
้
สองข ้างแบออกไปทางด ้านหน้า และเท ้าทังสองข
้าง
ชิดกันตลอด
ท่ามาตรฐานทางกาย
วิภาคศาสตร ์ (2)
้ นท่า
กาหนดท่านี เป็
 คนยืนตัวตรง
้
 ตาทังสองข
้าง มอง
ตรงไป ข ้างหน้าใน
แนวระดับ
้
 แขนทังสองข
้างแนบ
ชิดลาตัว โดยหันผ่า
มือทัง้ สองข ้างแบ
ระนาบหรือแนวตัด
แบ่งร่างกาย
ใช ้กาหนดตาแหน่ งและการบอกความสัมพันธ ์
ระหว่างอวัยวะแบ่งเป็ น
1. ระนาบข้าง (Sagittal plane) หมายถึง
่ แบ่
่ ง
ระนาบในแนวดิงที
้
ร่างกายมนุ ษย ์ หรือสัตว ์เลียงออกเป็
นสองซีกขวา
และซ ้าย แต่ละซีกไม่
จาเป็ นต ้องเท่ากัน
่
ถ ้าผ่าแบ่งตามแนวกึงกลางร่
างกายตามแนวดิง่
ระนาบข้าง
(Sagittal plane)
(Sagittal
plane)
(Sagittal
plane)
ระนาบหน้าหลัง
(Coronal plane)
2. ระนาบหน้าหลัง (Coronal plane)
่ งร่างกาย
หมายถึง ระนาบทีแบ่
่ ดขนานกับรอยต่อของกะโหลก
คนตามแนวดิงตั
แบ่งร่างกายออกเป็ น
้
่ องจากยืนด ้วย
ซีกหน้าและซีกหลัง แต่
ใ
นสั
ต
ว
์เลี
ยงเนื
Dorsal
้ ่ ระนาบนี ้
เท ้าทังสี
Horizonta
Caudal /
่ Cranial
่ าง เรียกว่า
/
l plane
จะแบ่งร่างกายออกเป็
นครึงบนและครึ
งล่
Anterior
Posterior
Ventral
Horizontal plane
ระนาบขวาง
(Transverse plane)
3. ระนาบขวาง (Transverse plane) เป็ น
้
่ งฉากกั
บระนาบ
ระนาบทีตั
ข ้าง และระนาบหน้าหลัง แบ่งร่างกายคนออกเป็ น
่
่ าง
ครึงบน
และครึงล่
ร่างกายสัตว ์แบ่งออกเป็ นซีกหน้า และหลัง Transverse plane
Caudal or
Posterior
Anterior or
Cranial
แนวแกนร่างกาย
(Body axis)
แบ่งเป็ น 3 แกนคือ
1. แกนหน้าหลัง (Anterior posterior
่
axis) เป็ นแนวแกนทีทอด
ผ่านจากส่วนหน้าของสัตว ์ไปส่วนหลังของสัตว ์ตาม
แนวนอน
2. แกนขวาง (Transverse axis หรือ
Horizontal axis) เป็ นแนว
่
แกนทีทอดผ่
านร่างกายจากด ้านซ ้ายไปด ้านขวา
ของร่างกายสัตว ์ หรือ
่ ชบอกต
ศ ัพท ์ทีใช้
ี้
าแหน่ งและ
ความสัมพันธ ์ของอวัยวะ
่ ้ชีบอกว่
้
กาหนดศัพท ์เฉพาะขึน้ เพือใช
าโครงสร ้าง
หรืออวัยวะนั้น ๆ
่
อยู่ทใดในร่
ี่
างกาย และมีความสัมพันธ ์กับอวัยวะอืน
ๆ อย่างไร
่ ชบอกต
ศ ัพท ์ทีใช้
ี้
าแหน่ งและ
ความสัมพันธ ์ของอวัยวะ (2)
คาศ ัพท ์
ความหมาย
Anterior (Cranial) สว่ นหัวหรือด ้ำนหน ้ำ
ั ว์ หรือ
ของสต
สว่ นทีค
่ อ
่ นไปทำงด ้ำนหน ้ำ
Posterior (Caudal)
สว่ นท ้ำยหรือ
ั ว์ หรือ
ด ้ำนหลังของสต
สว่ นทีค
่ อ
่ นไปทำงด ้ำนหลัง
Ventral
ด ้ำนล่ำงหรือด ้ำนทีค
่ อ
่ น
ั ว์
ไปทำงท ้องของสต
่ ชบอกต
ศ ัพท ์ทีใช้
ี้
าแหน่ งและ
ความสัมพันธ ์ของอวัยวะ (3)
่ ชบอกต
ศ ัพท ์ทีใช้
ี้
าแหน่ งและ
ความสัมพันธ ์ของอวัยวะ (4)
คาศ ัพท ์
ความหมาย
่ ่สงู หรือเหนื อกว่า หรืออยู่
Proximal ด ้านทีอยู
ใกล ้กับ
แนวกระดูกสันหลัง
มากกว่า
่ ่ตากว่
่ า หรือไกลกว่า
Distal
ด ้านทีอยู
แนวกระดูกสันหลัง
Superior ส่วนบนเหนื อหัวหรือส่วนหัว
Inferior
ส่วนล่างของร่างกาย
Medial
อยู่ใกล ้กับแนวกลางตัว
Terminology of
Movement
คาศ ัพท ์
Adduction
กลางตัว
Abduction
กลางตัว
Abduction
ความหมาย
่
่ ้าหาแนว
การเคลือนไหวที
เข
่
การเคลือนไหวออกจากแนว
Adduction
Terminology of
Movement (2)
คาศ ัพท ์
Flexion
Extension
ความหมาย
การงอข ้อต่อข ้อใดข ้อหนึ่ง
่ ทศ
การยืดข ้อต่อทีมี
ิ ทางตรงกันข ้าม
Flexion
Extension
Terminology of
Movement (3)
คาศ ัพท ์
ความหมาย
่
่
่
้
Elevation การเคลือนที
ยกหรื
อเคลือนขึ
นไปทาง
ส่วนหัว
หรือด ้านบน
่
่
Depression
การเคลือนลดหรื
อเคลือนลงไป
ทางด ้านล่าง
Terminology of Movement
(4)
คาศ ัพท ์ ความหมาย
่
่ กษณะการยืน
่
Protraction
การเคลือนที
ในลั
ส่วนใดส่วน
หนึ่ งของ
ร่างกายออกไปข ้างหน้า
่
่ กษณะการหด
Retraction
การเคลือนที
ในลั
หรือดึงกลับ
ส่วนใดส่วน
หนึ่ งของร่างกายไปทางด ้านท ้าย
่ ยวข้
่
แสดงคาศ ัพท ์ทีเกี
องก ับ
ตาแหน่ งบนร่างกายสุกร
po
ll
loi
n
fac
e
sno
ut
jo
wl
bel
ly
ru
mp
ho
ck
sha
dewc
nk
law
่ ยวข้
่
แสดงคาศ ัพท ์ทีเกี
องกับ
ตาแหน่ งบนร่างกายโค
ru
mp
hu
mp
loi
n
p
oll
ri
b
sha
nk
fla kn
nk ee
bris
ket
dewl
ap
muz
zle