Transcript MLADIĆI I RODNI ODNOSI U BIH I REGIONU Doc.dr Srđan Dušanić O projektu i istraživanju  Projekat se odnosi na rad sa mladićima srednjoškolskog uzrasta.

MLADIĆI I RODNI ODNOSI
U BIH I REGIONU
Doc.dr Srđan Dušanić
O projektu i istraživanju
 Projekat se odnosi na rad sa mladićima srednjoškolskog
uzrasta u Srbiji, BiH, Hrvatskoj i ima za cilj promociju
zdravih obrazaca ponašanja i nenasilja u odnosima sa
vršnjacima oba pola.
 U istraživanjima smo se bavili odnosom mladića
srednjoškolskog uzrasta prema rodnoj ravnopravnosti i
rizičnim ponašanjima te u kojoj mjeri određeni edukativni
i promotivni programi mogu da utiču na njihove stavove.
Od šale do sile kratak je put....
Kako očekivanja okoline mogu da
determinišu rizična ponašanja kod
mladića?
Osnovni pojmovi
 Pol
 Rod
 Rodni identitet
 Rodne norme
 Maskulinitet
Maskulinitet
mnogobrojni načini na koje je muževnost i
društveno definisana u istorijskom i
kulturološkom kontekstu (Connell, 1994).
izraz kolektivnog ali i individualnog
iskustva
višedimenzionalan konstrukt
hegemonistički maskulinitet i važnost
podrške alternativama (primjer)
Razvoj rodnog identiteta i normi
 Običaji u svijetu vezano za rodnu
zrelost
Teorijski pristupi
 Biološki esencijalizam
 Socijalno učenje (PRIMJERI)
 Kognitivističko-razvojne teorije
Rod i asocijalna ponašanja u svijetu
Vandalizam
Ubistva
Alkohol
Droga
AIDS
REZULTATI POČETNOG
KVALITATIVNOG ISTRAŽIVANJA
(PLA)
Petodonevne interaktivne radionice u
Banjaluci, Beogradu, Sarajevu, Zagrebu,
Podgorici
Oko 100 srednjoškolaca
Radionice na teme odrastanja, roda,
maskuliniteta,podjele poslova, nasilja,
Percepcija muškosti u regionu
Da bude fizički snažan, mišićav, jak itd;
Da je sposoban da zaštiti sebe i svoje
bližnje;
Treba da ima jak karakter i svoj stav;
Da bude uspješan u svemu;
Da se bavi sportom;
Da pije alkohol;
Da je polno zreo i seksualno obdaren;
Da ne bude ženskast, slabić (da ne plače)
ili homoseksualac;
Primjeri sa radionica...
Percepcija muškosti kod mladića u
regionu
 Najznajčajniji uticaj na formiranje maskuliniteta
imaju porodica i vršnjaci, ali i škola, mjesta za
zabavu, religija, sportski klubovi...
 Društveni uticaji i očekivanja u nekim slučajevima
mogu da podstaknu i nasilno ponašanje sa svrhom
dokazivanja muškosti. Nasilje je ponekad kriterij za
muškost
 Prisutni su stereotipi o ulozi i ponašanju muškaraca i
žena koji se ogledaju kroz drugačije provođenje
slobodnog vremena, podjelu na muške i ženske
poslove, odnos ka moći i dominaciji.
REZULTATI REGIONALNOG
ISTRAŽIVANJA SA
EKPERIMENTALNIM I KONTROLNIM
GRUPAMA
Faze i dizajn istraživanja
PRIPREMNA FAZA
 Kvalitativno pilot istraživanje (tzv. ''PLA'‘)
 Set interventnih radionica
ISTRAŽIVANJE
 Početno kvantitativno (2446) i kvalitativno istraživanje (40
intervjua) u interventnim i kontrolnim školama.
 4 seta po 20 interventnih radionica i aktivnosti socijalnog
marketinga u interventnim školama
 Post kvantitativno (2202) i kvalitativno istraživanje (40
intervjua) u svim školama
Programske aktivnosti u interventnim
školama
4 seta po 20 interventnih radionica -10
mjeseci (rodne norme, moć, nasilje, zdravi stilovi
života, seksualnost i kontracepcija, konflikti, nasilje...).
Kampanja tokom 8 mjeseci: koncerti, ulični
sajmovi, grafiti, bilbordi, majice, letci, dokumentarni
filmovi, prilozi u medijima, obilježavanje određenih
datuma, sportske aktivnosti
Uzorak
Grad
Banja Luka, Početno
Završno
I
332
290
Tipškole
K
380
362
Sarajevo,
Početno
Endline
293
222
203
208
496
430
Zagreb,
Početno
Završno
275
262
343
308
618
570
Beograd
Početno
Završno
305
293
315
203
620
496
Ukupno
Početno
Završno
1205
1053
1241
1149
2445
2202
Ukupno
712
652
Izloženost učenika
Banjaluka Sarajevo Zagreb Beograd
programskim aktivnostima
u interventnim školama
Prisustvovanje radionicama
18%
34%
25%
35%
(n=283)
Izloženost kampanji u školi
u posljednjih 9 mjeseci
71%
(n=276)
(n=241) (n=241) (n=253)
64%
83%
80%
(n=200) (n=231) (n=236)
Instrumenti
Pitanja iz područja :
 Opšte socio-demografske informacije
 Nasilje
 Zdravlje
 Samopoštovanje i socijalna podrška
 Rodne norme
 Seksualno i reproduktivno zdravlje
 Učestvovanje u porgramskim aktivnostima
 GEM skala
REZULTATI: Nasilje...................
Da li si posljednja 3 mjeseca:
Banjaluka
I
K
Sarajevo
Zagreb
Beograd
I
I
I
K
K
K
Udario drugog mladića ili
dječaka?
P
55,9 54,8 51,9
62,3 64,3 66,1
Z
48,6 50,3 33,3
43,1 59,5 58,5 46,3 42,8
Udario svoju djevojku ili
neku drugu mladu ženu?
P
2,2
Z
3,4
Učestvovao u nasilnom činu P
kao dio grupe mladića ili
Z
bande?
Učestvovao u udaranju
nekoga za koga misliš da je
homoseksualac ili previše
feminiziran?
26,5
5,3 10,3
4
10
51 51,8
7,2
4,9
2,1
1,7
2,5
6,5
8
3,9
5,2
3,4
20,1 28,7
38,4 33,1 34,2 29,5 26,5
20,4 21,7 25,5
27,2 25,4 27,4 29,5 24,4
P
9,3 12,3 20,9
19,7 19,4 19,4 11,8 13,2
Z
9,1
15,3 16,3 14,4 17,9 13,6
8,8 12,2
Nasilje, čast...-procenat onih koji NISU saglasni
Banjaluka
I
C
Sarajevo
Zagreb
I
C
I
25%
24%
52%
Beograd
C
I
C
55%
38%
40%
Ukoliko žena vara
P
muškarca, u redu je da Z
je muškarac udari.
47% 38%
42% 36% 51%* 47%*
55%
56%
40%
45%
P
33% 33%
28%
24%
20%
27%
Z
31% 32% 50%* 41%* 33%*
24%
23%
29%
28% 27%
15%
13%
16%
19% 11%*
15%
15%
Bilo bi me sramota da
odustanem od tuče
Bez obzira na to šta ja P
mislim, ja moram da se Z
priključim mojim
prijateljima u tuči.
33%
27%
24%
19%
25% 24% 43%* 37%*
15%
Nasilje prema drugim mladićima (0-5; 0=
nema nasilja)
Korelati nasilja (p<.001)
Iskustvo žrtve nasilja
Niže samopoštovanje
Manja socijalna podrška
Konzumiranje alkohola
Rodna ravnopravnost
Banjaluka
GEM (0-17, 0=
rodna
ravnopravnost)
Sarajevo
Zagreb
I*
K*
K
Beograd
I
K
I*
I
K*
P
9,1
11,3
11,9 11,8 10,2 9,9 10,3 10,3
Z
9,4
11,1
10,5 9,9 9,3
9,6 9,8 9,7
NISU saglasni...
Muškarac odlučuje
kada i kako imati
seksualne odnose
Banjaluka
Sarajevo
Zagreb
Beograd
I
C
I
C
I
C
I
C
P 41% 17% 20% 20% 30% 28% 27% 29%
Z 41% 25%* 31% 46% 34% 39% 36% 36%
*
*
*
*
*
Najvažnija uloga žena P 44% 24% 22% 25% 32% 37% 32% 27%
je da brinu o kući i da Z 42% 29% 30% 42% 40% 37% 33% 30%
kuvaju za njihove
*
*
*
porodice.
Postoje situacije
kada žena zasluži da
bude ošamarena
P 56% 43% 28% 29% 56% 61% 56% 53%
Žena bi trebalo da
toleriše nasilje kako
bi održala porodicu
na okupu.
P 80% 64% 52% 58% 79% 84% 73% 76%
Z 52% 45% 42% 45% 59% 61% 51% 54%
*
*
Z 76% 72%* 60% 68% 80% 77% 77% 84%
*
*
*
*
Još neki rezultati
Veća rodna ravnopravnost kod maldića
koji su učestvovali u radionicama i bili
izloženi kampanji
Veća rodna neravnopravnost u vezis a
puđenjem, konzumiranjem alkohola i
marihuane
Rezultati IMAGES istraživanja
Reprezentativni uzorak od 799 mladića iz 56
opština
Federacija BiH 59%, RS 37%, Brčko 4%
Uzrast 18-30, prosječno 24 godine
Metod
Reprezentativni uzorak od 799 mladića iz 56
opština
Federacija BiH 59%, RS 37%, Brčko 4%
Uzrast 18-30, prosječno 24 godine
Rodni odnosi
Stavovi muškaraca o rodnim odnosima
% saglasnih
(N=799)
Najvažnija uloga žene jeste da se brine o kući i kuha za svoju
porodicu
Mijenjanje pelena, kupanje djece, i hranjenje djece jesu dužnosti
majke
Muškarac bi trebalo da ima posljednju riječ o odlukama kod
kuće
Postoje situacije u kojima žena zaslužuje da bude fizički
kažnjena, istučena
Žena bi trebalo da toleriše nasilje kako bi održala porodicu
okupuokupu.
Ako me neko uvrijedi, braniću svoj ugled i silom ako bude
trebalo
Biti muškarac znači da moraš biti čvrst
Muškarcima treba seks više nego ženama
Nikada ne bih imao prijatelja/icu koji je homoseksualac/lezbejka
48,5
52
50,2
19,8
11
68
73,3
45,2
55
Kategorije ispitanika po rodnoj
jednakosti
Rodno neravnorpavni stavovi: 21%;
Srednje ravnoparvni stavovi: 44,3;
Visoko ravnopravni: 34,7%
Mladići i nasilje
Rizična ponašanja
% saglasnih
(N=799)
Ošamarili partnerku
14,1
Da li ste ikada nekoga pokrali?
26,4
Tuča nožem ili drugim oružjem?
23
Mladići i zdravlje
Zdravlje
%
saglasnih
(N=799)
Pije alkohol dva ili više puta mjesečno
74,6
Opija se jednom ili više puta mjesečno
43
Marihuana (u zadnjih godinu dana)
26,8
Depresija ponekad ili često
22,4
Suicidalne misli
6,8
Koristi kondom često ili uvijek
41
ZAKLJUČAK
Kod većine mladića, doživljaj muškosti
korespondira stereotipima u zajednici šta
muškarac treba da bude.
Hegemonistička percepcija muškosti je
povezana sa rizičnim ponašanjima mladića.
Muškost je društveno konstruisani fenomen te
kroz društvene promjene treba tražiti i puteve
prevencije neželjenih efekata.
HVALA NA PAŽNJI!