Transcript YANIK ŞİDDETİNİN SINIFLANDIRILMASI Kritik yanıklar

SICAK VE SOĞUK
ACİLLER
+ Homeostazis (vücudun dengeleme sistemi), ortalama
37°C ısıda dengeyi sağlayabilir, Aşırı sıcak veya soğuk
ölüme neden olabilir.
+ Vücut ısısı normalde 36° - 37° C’ dir. Beyinde
hipotalamus adı verilen ısı düzenleme merkezi, vücut
ısısının 36° - 37° C’ de sabit tutulmasından sorumludur.
Hipotalamus bir çeşit termostattır.
+ Yoğun bir egzersizle 40° C ‘ ye kadar çıkabilen vücut
ısısı, uyku esnasında 35.8° C’ ye kadar düşebilmektedir.
Vücudun ısı düzenleyici mekanizması, bu tip
değişikliklere uyum sağlar. Ancak, vücut, ani olarak kısa
sürede çok yükselen veya çok düşen ısı ile
karşılaştığında, bu uyumu sağlayamadığından kalıcı
hasarlar, hatta ölüm oluşabilmektedir.
SOĞUK ACİLLERİ
+ Vücut başa çıkabileceğinden daha fazla sıcağa maruz
kaldığı gibi çok düşük soğuğa maruz kaldığında da
olumsuz etkilenerek hastalık belirti ve bulguları
gösterir.
+ Soğuğa maruz kalındığında her zaman
donma görülmez. Donma oluşması için soğuğun
derecesi ve maruz kalınan süre, nem oranı, rüzgar
önemlidir.
+ Genellikle soğukta görülen tepkiler iki başlık altında
incelenir
1. Bölgesel maruz kalma
2. Tüm vücudun maruz kalması (Hipotermi/donma)
Hipoterminin 5 evresi
Vücut ısısının 35o altına düşmesidir. Semptomlar ısı
düştükçe şiddetlenir, genelde 5 evre boyunca ilerler.
1. Titreme (32-35 0C)
2. Musküler aktivitede azalma (29-32 0C)
3. Laterji ve ilgi azalması (27-29 0C)
4. Vital bulgularda azalma (27 0C ve altı)
5. Ölüm.
DONMANIN DERECELERİ
1. Derece
• Deride kısmi donma; karıncalanma,kızarıklık, hafif
ödem
2. Derece
• Donma artmıştır, ödem fazlalaşmıştır, su kabarcıkları
oluşmaya başlamıştır
3. Derece
• Derialtı dokularda donma başlamıştır, kanlı
kabarcıklar, nekroz ve morumsu renk oluşur
4. Derece
• Donma kasları, tendonları, kemikleri etkiler ve ödem
oluşur; doku benekli ve siyanotiktir. Cilt kuru, siyah ve
mumyalaşmış gibidir.
HİPOTERMİ (DONMA) ACİLLERİ
+ Vücut ısısının 35°C derecenin altında olmasıdır.
+ Vücutta ısı üretimi azaldığında veya aşırı ısı kaybından
dolayı görülebilir
+ Ortamın ısısı, yaş veya kuru olması, susuzluk veya
açlık, hareketsizlik, hipotermiyi belirleyen etkenlerdir
+ Çok küçük veya ileri yaşlarda olmak
+ Hipotiroidizm, diyabet, hipoglisemi, alkol, depresan
ilaçların kullanılması, yetersiz beslenme durumları
hipoterminin oluşumunu hızlandırır
SOĞUK ACİLLERİNDE GENEL YAKLAŞIM
KURALLARI
1. Öncelikle hasta bulunduğu soğuk ortamdan oda
sıcaklığında bir ortama hatta gerekirse ambulans
kabinine alınmalı,
2. Havayolu açıklığı ve devamlılığı sağlanmalı (bilinç
kapanırsa airway takılmalı, gerekirse entübasyon
uygulanmalı),
3. Oksijen desteği verilmeli (mümkünse ısıtılmış,
gerekirse yüksek konsantrasyonda olmalı),
4. Hastanın ıslak giysileri çıkarılıp kuru battaniye ile
sarılmalı
SOĞUK ACİLLERİNDE GENEL YAKLAŞIM
KURALLARI
5. Hastanın saçlı derisi kurulanıp sarılmalı,
6. Lokal bir soğuk yaralanmasının olup olmadığı
araştırılmalı, eğer var ise, yaralanmış bölge kuru
pansuman malzemesi ile sarılmalı, travmadan
korunmalı ve ısıtılmamalı,
7. Damar yolu açılmalı,
8. Mümkünse hastaya ısıtılmış solüsyon verilebilir.
SICAK ACİLLERİ
+ Hipertermi sıcak ve nemli bir ortamda bilinç değişikliği
ile gelen her hastada düşünülmelidir
+ Pediyatrik ve geriyatrik hastalar için bu özellikle
geçerlidir.
SICAK ACİLLERİNİN NEDENLERİ
+ Vücutta hastanın ısı üretimini artıran etkenler
+ Isı emilimini artıran etkenler
+ Isı kaybını önleyen etkenler
Vücutta hastanın ısı üretimini artıran etkenler
+ Fiziksel uğraşlar ( antreman, toprakla uğraşmak,
inşaatta çalışmak vb )
+ Enfeksiyon nedeniyle vücut ısısının yükselmesi
+ Hipertiroit
+ Ajitasyona neden olan ruhsal durum
+ Amfetamin ve kokain kullanımı
Isı emilimini artıran etkenler
+ Kapalı ve havalandırılmayan sıcak yerlerde bulunmak
+ Sıcak yerlerde çalışmak (fırın, çelik fabrikası, tarla vb)
+ Yaz sıcağında çocukları kapalı arabalarda bırakmak
Yaş
+ Yenidoğan bebekte ısı düzenleyici mekanizmalar henüz
gelişmediğinden terleme gerçekleşemez.
+ Yaşlılarda susuzluk hissi azaldığından kaybedilen sıvı
yerine konamaz. Ayrıca çeşitli hastalıklar ve ilaç
kullanımları yaşlılarda sıcak acillerine yatkınlık artar.
Sıcak acilleri 3 grupta toplanır
* Isı krampları
* Isı bitkinliği
* Isı çarpması
BOĞULMA VE DALMALARDA HASTANE
ÖNCESİ YAKLAŞIM
Boğulmak (drowning): Suya daldıktan sonra
nefessiz kalma nedeniyle ölmektir
Vücutta hastanın ısı üretimini artıran etkenler
+ Fiziksel uğraşlar ( antreman, toprakla uğraşmak,
inşaatta çalışmak vb )
+ Enfeksiyon nedeniyle vücut ısısının yükselmesi
+ Hipertiroit
+ Ajitasyona neden olan ruhsal durum
+ Amfetamin ve kokain kullanımı
Boğulmalarda suni Solunum
Boğulma ve hemen hemen boğulma vakalarında suni
solunum en önemli tedavidir.
Hastanın başı su yüzüne çıkar çıkmaz başlamalıdır.
YANIKLARDA HASTANE ÖNCESİ
HASTAYA YAKLAŞIM
YANIK NEDİR ?
Isı, ışın, elektrik veya kimyasal maddelere maruz
kalma sonucunda deri ve derialtı dokularda
meydana gelen bir çeşit yaralanmadır
YANIK ÇEŞİTLERİ
* Termal (Yüksek Isı) Yanıkları:
Alev, kızgın sıvılar, sıcak nesneler, vs. maruz kalma
sonucu meydana gelen yanıklar
* İnhalasyon Yanıkları:
Duman, kimyasal gazlar, vb. sonucu solunum yolunda
meydana gelen yanıklar
* Kimyasal Maddelerle Oluşan Yanıkları:
Kimyasal ajanlara maruz kalma sonucu oluşan
yanıklar
* Elektrik Yanıkları:
Düşük yada yüksek voltajlı eleketrik akımına maruz
kalma sonucu meydana gelen yanıklar
ÖYKÜ ALMA
Yanıklı hastayı diğer vakalardan ayıran sorular ve
alınacak yanıtlar acil bakım açısından bize önemli
ipuçları verebilir
* Hastanın Asıl Sorunu Nedir?
* Yanık Ne Zaman Gerçekleşti?
* Kazazede ne ile yanmış?
* Kazazede yangın esnasında dumanlı, buharlı yada
zehirli gaz oluşmuş bir ortamda kapalı kalmış mı?
* Kazazedenin herhangi bir tıbbi sorunu var mı?
VÜCUTTA OLUŞAN YANIKLARIN
CİDDİYETİ
Yanığın derinliği (birinci,ikinci,üçüncü derece ? ),
Yanığın kapladığı yüzey(dokuzlar kuralı),
Hayati tehlike oluşturabilecek organların yanması
(el,ayak tabanı,yüz,solunum organları, cinsel organ)
Hastanın yaşı
(çok genç ve yaşlılar risk grubundadır),
Hastanın genel sağlık durumu
(kalp, böbrek, diabet hastalıklarının, hiper/hipotansi
yonun varlığı gibi etkenler)
YANIK TA DİKKAT
DERİNLİK
GENİŞLİK
YANIK DERİNLİĞİ
1. DERECE YANIKLAR
Derinin üst tabakası yanmıştır.Kızarıklık
vardır.Ağrılıdır.24-48 saatte iyileşir.
2. DERECE YANIKLAR (YÜZEYSEL)
Epidermis ve yüzeyel dermis ( Papiller tabaka)
Saç folikülleri, ter ve yağ bezleri intakt
Ödemli, nemli deri ve bül formasyonu
Aşırı derecede hassas
Dermis perfüzyonu ve kapiller dolum iyi
14-21 gün içerisinde minimal skar ile tamaman
iyileşir.
YANIK DERİNLİĞİ
2. DERECE YANIKLAR(DERİN)
Epidermis ve derin dermis (Retiküler tabaka)
Deri eklerini de içine alır
Görünüm olarak superficial partial thickness’i
andırır
Daha az ağrılıdır
3-8 hf’da sıklıkla skarla iyileşir
Cerrahi debritman ve deri grefti gerektirebilir.
YANIK DERİNLİĞİ
3. DERECE YANIKLAR
Dermis, epidermis, subkutan yağ, sinir uçları
ve damarları içine alır
Deri yağlı,beyaz,gri,siyah renkte yada
kömürleşmiş görünebilir
Kapiller dolum yoktur
Deri kuru görünümdedir ve tromboze
damarlar görülebilir
Ağrısızdır
Spntan iyileşme olmaz,belirgin skar bırakır ve
deri grefti gerektirir.
YANIKLARDA HASTANE
ÖNCESİ MÜDAHALE
1. Yanma süreci durdurulur.
a. Termal yanıklar:
Yanan alan deriyi soğutmak için musluk suyu
(mümkünse steril) ile yıkanır.
Yarı katı maddeleri (yağ, zift, mum vb) silmeye
çalışmayın.
Buz uygulamayın.
Yanık alanı %10 dan daha fazla ise hipotermiyi önlemek
için bedeni kurulayınız.
YANIKLARDA HASTANE
ÖNCESİ MÜDAHALE
b. Kimyasal yanıkları kurulanır:
Kuru tozlar fırçayla silkelenir,
daha sonra 20 dakika süreyle bol musluk suyu ile
(mümkünse steril) yıkanır.
Hastaneye giderken işleme devam edilir.
c. Sıvı kimyasal yanıklar:
Yanık bölgeyi 20 dakika süreyle bol musluk suyu ile
(mümkünse steril) yıkanır.
YANIĞIN GENİŞLİĞİ
DOKUZLAR KURALI:
Yanığın, vücut yüzeyinde kapladığı alanın
genişliğini saptamak için kullanılır. Vücut yüzeyi
%100 e tamamlanacak şekilde % 9 luk
bölümlere ayrılmıştır.
Çocuklarda baş-vücut-bacak oranları erişkine
göre farklı olduğundan dokuzlar kuralındaki
oranlarda farklıdır.
YANIK ŞİDDETİNİN SINIFLANDIRILMASI
Kritik yanıklar
Solunum yolu yaralanmaları, diğer yumuşak doku
yaralanmaları ve kemik yaralanmaları ile komplike olan
tüm yanıklar
Yüz, eller, ayaklar, genital bölge veya solunum yollarını
içeren parsiyel-kalınlıkta veya tam kalınlıkta yanıklar
%10’dan daha fazla olan tam kalınlıklı yanıklar (5
yaştan küçük: her türlü yaygınlıkta)
YANIK ŞİDDETİNİN SINIFLANDIRILMASI
Kritik yanıklar
%30’dan daha fazla olan parsiyel kalınlıklı yanıklar (5
yaştan küçük: %20’den daha fazla)
Kas-iskelet yaralanmaları ile komplike olan
yaralanmalar.
sirkumferensiyal (bedeni çevreleyen) yanıklar.
YANIK ŞİDDETİNİN SINIFLANDIRILMASI
Orta Dereceli yanıklar
%2-%10 arası Yüz, eller, ayaklar, genital bölge
veya solunum yollarını içermeyen tam kalınlıktaki
yanıklar.
%15 - %30 parsiyel-kalınlıkta yanıklar
(5 yaştan küçük: %10 - %20)
%50’den fazla bir alandaki yüzeyel yanıklar.
YANIK ŞİDDETİNİN SINIFLANDIRILMASI
Küçük yanıklar
Yüz, eller, ayaklar, genital bölge veya solunum yollarını
içermeyen %2’den daha az tam kalınlıktaki yanıklar.
%15’den az parsiyel kalınlıktaki yanıklar
(5 yaştan küçük: %10’dan az)
%50’den az bir alandaki yüzeyel yanıklar.
YANIK ŞOKU
Yanık
İnflamutar yanıt
Histamin salınımı
Kapiller permeabilitede artma
Ödem oluşumu
Kan viskositesi, hematokritte ve periferal vaskuler
dirençte artma
Kardiyak outputta düşme
HİPOVOLEMİK
ŞOK
YANIKLARDA HASTANE
ÖNCESİ MÜDAHALE
+ Yanık hastalarını tedavi ederken dikkate alınacak
faktörler yanığın doğası, hastanın bir yerde kapalı kalıp
kalmadığı, yanığın kaynağı, hastanın öyküsü, temasın
süresi ve termal (ısıl) ajanın ısısıdır.
+ Hizmet sağlayıcılar daima tehlikeli materyallere maruz
kalmaktan kaçınmalıdır. Çıkarma işlemleri eğitimli
personel tarafında yapılmalıdır.
YANIKLARDA HASTANE
ÖNCESİ MÜDAHALE
+ Hasta güvenli bir ortama çıkarılır, %100 oksijen
uygulanır, hava yolu korunur ve ventilasyonlara gerektiği
üzere yardımcı olunur.
+ Şok tedavi edilir.
+ Mental durum değişikliği bulunan, zor solunum yapan
veya kardiyovasküler sorunları bulunan hastalar uygun
bir kabul merkezine hızla nakil edilir
Kaynakça
• http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/
moduller_pdf/%C3%87evresel%20Aciller%201.pdf
• http://www.acilveilkyardim.com/acilbakim/soguk
acilleri.htm
• http://www.acilveilkyardim.com/acilbakim/sicaka
cillerindeacilbakim.htm
• www.hasanyurtseven.com