Transcript Slide 1 - دانشگاه فرهنگیان

‫بخش اول‬
‫مساله و موضوع‬
‫مساله تحقیق ‪:‬‬
‫محقق فردی است که دچار مساله شده است ‪.‬‬
‫‪ ‬هر پژوهشی با مساله آغاز می شود ‪ ،‬احساس وجود یک مشکل یا درک یک‬
‫مساله نخستین مرحله اقدامی پژوهشی است ‪.‬‬
‫‪ ‬اهمیت و ضرورت ‪ ،‬ماهیت و کیفیت مساله تعیین کننده اهمیت و کیفیت مساله‬
‫است ‪.‬‬
‫‪ ‬بیش از هر چیز باید به شناخت و تبیین مساله ‪ ،‬ابعاد آن ‪ ،‬بیان روشن و واضح و‬
‫تبیین ضرورت آهمیت آن پرداخت ‪.‬‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫منشا مساله ‪:‬‬
‫‪ ‬محیط عینی ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫تجربه های واقعی از زندگی در محیط ‪ ،‬مواجهها با پدیده ها ‪ ،‬رخداد ها ‪ ،‬روندها پیوسته ما را با‬
‫مسایلی روبرو می کنند که ابهام زا بوده و نیاز به پاسخ دارند‬
‫‪ ‬محیط ذهنی‬
‫مطالعه منابع ‪ ،‬آثار و پژوهش های دیگران الهام بخش بوده و منشا شکل گیری مساله است ‪ .‬به صورت‬
‫تمایل به تکرار یک پژوهش در جامعه ای دیگر و ‪ ......‬بروز کند‪.‬‬
‫‪ ‬نظریه ها‬
‫تطابق نظریه ها با واقعیت ‪ ،‬نقصان های درونی نظریه ها ‪ ،‬تعارض آنها با نظریه های دیگر موجد مساله‬
‫اند‪.‬‬
‫‪ ‬تفکر و تخیل خالق‬
‫ایده پردازی ‪ ،‬تمایل به پیشرفت ‪ ،‬عبور از مرزهای موجود ‪ ،‬کشف حوزه های نو ‪ ،‬خلق چیزهای تازه می‬
‫تواند منشا بروز مساله های جدید باشد ‪.‬‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫موضوع تحقیق ‪:‬‬
‫ضابطه های تعیین موضوع‬
‫موضوع تحقیق بیانی است کوتاه‪،‬رسا و کاملی از مساله تحقیق به نحوی که امکان بررسی‬
‫و پژوهیدن آنرا عملی جلوه می دهد ‪ .‬ضوابطی برای یک موضوع خوب ‪:‬‬
‫‪ ‬مورد عالقه باشد‪.‬‬
‫دغدغه و مشغولیت ذهنی پژوهشگر باشد‪.‬‬
‫‪ ‬بدیع و نو باشد ‪.‬‬
‫تکراری نباشد ‪ ،‬چیزی به ما ( به دانش یا توانایی ما ) بیافزاید‪.‬‬
‫‪ ‬عملی و ممکن باشد ‪.‬‬
‫دسترسی به منابع اطالعاتی ‪ ،‬مالی و امکاناتی آن میسر باشد ‪.‬‬
‫‪ ‬اهمیت و ضرورت داشته باشد‪ .‬بتواند به نیازی واقعی پاسخ گوید یا به دانشی نو بیانجامد‪.‬‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫موضوع تحقیق ‪:‬‬
‫ضابطه های تدوین موضوع‬
‫‪ ‬وضوح و روشنی ‪ :‬روشن و بدون ابهام بوده و نیاز به توضیح نداشته باشد ‪.‬‬
‫‪ ‬رابطه چند متغیر‬
‫به رابطه دو یا چند متغیر اشاره داشته باشد ‪.‬‬
‫‪ ‬محدودیت‬
‫دامنه محدودی داشته باشد ‪ ،‬به محدوده ‪ ،‬زمان و مسایل مشخصی معطوف باشد‪.‬‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫تمرین ‪:‬‬
‫موضوع های مناسب و نا مناسب را تعیین کنید ‪.‬‬
‫بررسی عوامل موفقیت دانشجویان و نخبگان علمی و تحصیلی‬
‫تعیین روند تغییرات در برنامه های آموزشی‬
‫بررسی علل بی انگیزه گی دانشجویان‬
‫بررسی رابطه ویژگی های مدیران و رضایت شغلی کارکنان‬
‫بررسی تاثیر آموزش های ضمن خدمت‬
‫بررسی تاثیر ارزشیابی توصیفی بر عملکرد شاگردان کالس سوم‬
‫‪........................................................................................‬‬
‫‪..........‬‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫‪........................................................................................‬‬
‫بخش دوم‬
‫مروری بر نقش نظریه و فرضیه‬
‫در پژوهش علمی‬
‫نظریه ‪:‬‬
‫‪Theory‬‬
‫مجموعهای از سازهها ( مفاهیم ) تعاریف و گزارههای به هم مرتبط است که‬
‫از طریق مشخص ساختن روابط بین متغیرها‪ ،‬با هدف تبیین و پیش بینی‬
‫پدیدهها دید نظام یافتهای از پدیدهها ارائه میکند‬
‫مجموعه ای از تعریف ها و توضیحات در باره روابط تعدادی از متغیرها ‪،‬‬
‫برای توصیف و توضیح وتبیین منظم پدیده ها و رویدادها ‪.‬‬
‫دانش استداللی انتزاعی است که ما از آن برای تبیین پدیده ها ودرک آنها‬
‫استفاده می کنیم ( ترین‪)2007،‬‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫نظریه ‪:‬‬
‫ویژگی ها‬
‫مولد ‪:‬‬
‫موجب انجام پژوهشهای بسیار و پیشبردعلم است ‪.‬‬
‫موجز ‪:‬‬
‫پدیده ها باروشی ساده و مستقیم تبیین میشوند‪ .‬نظریه های ساده تر اولویت دارند‪.‬‬
‫جامع ‪:‬‬
‫در دوره های زمانی مختلف ‪ ،‬مناطق جغرافیایی متفاوت ‪ ،‬بافت های اجتماعی‬
‫و فرهنگی گوناگون توان تبیین دارد ‪.‬‬
‫واضح وصریح ‪:‬‬
‫مفاهیم آن می تواند به صورت عملی تعریف شود ‪ ،‬قابل اندازه گیری است‬
‫تعاریف ناقص و مبهم در آن نیست ‪.‬‬
‫هماهنگ (درونی و بیرونی)‪:‬‬
‫سازکاری با دانش پیشین و واقعیت های مشاهده شده (بیرونی)و عدم‬
‫بخش های مختلف آن ( هماهنگی درونی)‬
‫تناقض بین‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫نظریه ‪:‬‬
‫کارکرد ها‬
‫توانایی توصیف ‪:‬‬
‫تعیین عوامل و متغیر ها درونی پدیده یا رویداد و نوع و نحوه ارتباط آنها‬
‫قدرت تبیین ‪:‬‬
‫توضیح نحوه و سازوکار(مکانیسم) عملکرد و تعامل و تاثیر و تاثر پدیده ها‬
‫امکان پیش بینی ‪:‬‬
‫ایجاد امکان پیش بینی رخدادها و عملکردها‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫تمرین ‪:‬‬
‫چند نظریه ( تئوری ) شناخته شده را نام ببرید و فراز های مهم آن را توضیح دهید ‪.‬‬
‫نظریه نیوتون‬
‫(فیزیک)‬
‫نظریه داروین‬
‫(زیست شناسی)‬
‫نظریه‬
‫فروید (روانشناسی)‬
‫نظریه رفتارگرایی‬
‫(روانشناسی)‬
‫آیا شما هم نظریه ای شخصی دارید؟ (نظریه شما چه چیز را توصیف و پیش بینی میکند؟)‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫بخش سوم‬
‫فرضیه و نحوه تدوین آن‬
‫‪Hypothesis‬‬
‫فرضیه ‪:‬‬
‫حدس ‪ ،‬پیشنهاد یا پیش بینی ( خردمندانه ای ) در باره چگونگی رابطه چند متغیر یا‬
‫پاسخ یا راه حل معقوالنه ای برای مساله پژوهش ‪.‬‬
‫(ادعایی مبنی بر وجود رابطه ‪ ،‬تاثیر یا تفاوت دو یا چند متغیر)‬
‫طرح فرضیه راهکاری است برای هدایت روند پژوهش ( فرضیه ابزار تئوری است ) و‬
‫چارچوبی را برای تنظیم و ارایه گزارش تحقیق فراهم می آورد ‪.‬‬
‫فرضیه ابطال یا اثبات نمی شوند بلکه تنها در حوزه محدودی به طور موقت‬
‫تایید یا رد می گردد !‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫فرضیه و سوال پژوهشی‬
‫فرضیه مبنایی منطقی دارد ‪:‬‬
‫الزم است که فرضیه با ارایه مبانی نظری یا داده ها و شواهد تجربی تبیین شود‬
‫( برای‬
‫طرح آن دالیل روشن و قابل ارایه ای وجود دارد )‬
‫مبنای نظری ؛ از متن نظریه های مربوط به موضوع برآمده و با آنها سازگار است‬
‫مبنای تجربی ؛ از بطن مشاهده های عینی یا پزوهش های پیشین برآمده است‬
‫چنانچه مبانی منطقی الزم برای طرح فرضیه جود نداشته باشد به طرح‬
‫سوال پژوهشی بسنده می شود ‪.‬‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫فرضیه ‪:‬‬
‫ضابطه های تدوین‬
‫فرضیه همواره به صورت جمله خبری بیان میشود ‪.‬‬
‫مطالعه ( اندازه گیری ‪ ،‬مشاهده ) متغیر ها و روابط آنها ممکن باشد ‪.‬‬
‫به رابطه ‪ ،‬تاثیر یا تفاوت متغیر ( دو یا چند متغیر ) با هم یا برهم اشاره دارد ‪.‬‬
‫به صورت عبارتی رسا و روشن که نیاز به تفسیر و ترجمه ندارد ‪ ،‬نگاشته شود ‪.‬‬
‫دقیق ‪،‬روشن و تا حد امکان ساده( بدون آرایه های نگارشی) ومختصر نوشته شوند ‪.‬‬
‫(امور بدیهی و مسایلی که محل منازعه و بحث نیستند را به عنوان فرضیه ارایه نکنیم ‪).‬‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫تمرین‪:‬‬
‫تعیین کنید کدامیک از عبارت های زیر فرضیه مناسبی است ‪:‬‬
‫‪.1‬‬
‫آیا تغییر برنامه کاروزی دانشجو معلمان اقدام مناسبی است ؟‬
‫‪.2‬‬
‫مهارت ورفتار های اجتماعی دختران و پسران متفاوت است ‪.‬‬
‫‪.3‬‬
‫بومی بودن یا غیر بومی بودن معلمان با عملکرد حرفه ای آنان ارتباطی ندارد‪.‬‬
‫‪.4‬‬
‫بهره وری آموزشی با پیچیدگی عوامل وتاثیر و تاثرات آن رابطه دارد ‪.‬‬
‫‪.5‬‬
‫افزایش برنامه های تفریحی سبب بهبود یاد گیری می گردد‪.‬‬
‫‪.6‬‬
‫تعداد و حجم درس های تربیتی با میزان کارایی معلمان رابطه دارد ‪.‬‬
‫شما چندفرضیه ارایه کنید‬
‫‪..........................................................................‬‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫بخش چهارم‬
‫مطالعه پیشینه موضوع و‬
‫یادداشت برداری‬
‫ادبیات و پیشینه تحقیق‪:‬‬
‫ضرورت‬
‫تعریف و تحدید موضوع‬
‫اجتناب از دوباره کاری و معطوف شدن به مسایل نو‬
‫ارتقا روش شناختی ‪ ،‬بهره گیری از روش های کار آمدتر‬
‫دستیابی به بینشی در باره موضوع و حدود آن و ارزیابی فرضیه و سوال های‬
‫پژوهش‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫ادبیات و پیشینه تحقیق‪:‬‬
‫هدف‬
‫مرور مبانی نظری‬
‫معرفی و توضیح نظریه ها ‪ ،‬رویکردها ‪ ،‬دیدگاهها معتبر در حوزه موضوع‬
‫تعریف و بازنمایی مفاهیم‬
‫توضیح و پرداخت مفاهیم و واژگان کلیدی و کلیه نکات مربوط به آنها‬
‫مرور تحقیقات انجام شده‬
‫توضیح و وارسی نتایج به دست از بررسی موضوع در پژوهش های انجام شده‬
‫بازبینی روش ها ‪ ،‬جامعه آماری ‪ ،‬نمونه و دیگر فراز های روش شناختی‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫چند پرسش ‪:‬‬
‫آیا باید یادداشت کنیم ؟‬
‫شما یادداشت می کنید ؟‬
‫در یادداشت کردن نظم معینی را دنبال می کنید ؟‬
‫یادداشت های شما تا چه اندازه منظم و مرتب است ؟‬
‫یاداشت های شما قابل ارایه به دیگران هست ؟‬
‫یادداشت های شما به کارتان آمده یا میاید ؟‬
‫یادداشت کردن به یادگیری ( یادسپاری و یاد آوری ) شما کمک می کند ؟‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫بیان مساله‬
‫‪:‬چرا باید یادداشت کنیم ؟‬
‫اطالعات بسیاری را از دست می دهیم‪.‬‬
‫اطالعات ما سازمان و طبقه بندی مناسبی نمی یابد‪.‬‬
‫دسترسی به آموخته ها ‪ ،‬اطالعات و داده ها دشوار است ‪.‬‬
‫بدون مرجع ‪ ،‬منبع ‪ ،‬تاریخ اطالعات بی هویت اند ‪.‬‬
‫اطالعات اتفاقی کسب میشوند و تصادفی در ذهن می مانند‪.‬‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫برگه یادداشت ‪:‬‬
‫فیش یا برگه های یادداشت ‪ ،‬برگه هایی اند با شکل و اندازه‬
‫واحد برای ثبت اطالعات دریافتی ‪ ،‬چکیده مطالعات و ‪ ....‬با‬
‫نظم و اصول تعریف شده ‪.‬‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫ویژگی های فیش ‪:‬‬
‫کیفیت و جنس ( با قابلیت نگهداری و یا انتقال و جابجایی )‬
‫اندازه و ابعاد ( بسته به موضوع و کاربرده های آن )‬
‫مشخصات ( نام نویسنده ‪ ،‬سال انتشار ‪ ، ،‬مترجم ‪ ،‬ناشر ‪،‬‬
‫تاریخ یادداشت برداری ‪ ،‬نام یادداشت کننده ‪،‬‬
‫شناسه برگه یادداشت )‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫مشخصات فیش ‪:‬‬
‫ویژگی ها منبع ؛ نام نویسنده ‪ ،‬سال انتشار ‪ ، ،‬مترجم ‪ ،‬ناشر ‪،‬‬
‫موضوع اصلی ‪ ،‬موضوع فرعی‬
‫تاریخ یادداشت برداری ‪ ،‬نام یادداشت کننده‬
‫نوع و نحوه یادداشت برداری‬
‫( در صورت لزوم )‬
‫( در صورت لزوم )‬
‫شناسه برگه یادداشت‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫شناسه برگه یادداشت ‪:‬‬
‫عدد یا ترکیبی از عدد و حروف برای تعیین ‪:‬‬
‫شماره ردیف‬
‫طبقه یا نوع مطلب‬
‫و ‪........................‬‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫نحوه یادداشت برداری ‪:‬‬
‫نقل قول مستقیم ( مطالب علمی ‪ ،‬داده ها و ‪) ......‬‬
‫تلخیص ( مطالب مفصل و طوالنی ‪ ،‬داستان ها ‪ ،‬مطالب فلسفی و ‪) .....‬‬
‫مضمون نویسی (مطالب پیچیده ‪ ،‬مفصل یا غیر قابل نقل و ‪) ...‬‬
‫حاشیه نویسی (مطالب شخصی ‪ ،‬نظرات شخصی و ‪) ...........‬‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫رویه های شخصی ‪:‬‬
‫استفاده از رنگ ثابت برای منظور خاص‬
‫استفاده از ابعاد مختلف برای موضو ع ها مختلف‬
‫نوشتن یک سوال برای هر یک فیش ( که مطلب فیش پاسخ آن باشد )‬
‫شناسه نویسی و کد گذاری هر برگه بر اساس طبقه بندی شخصی‬
‫‪..............................................................................................‬‬
‫‪..............‬‬
‫‪..............................................................................................‬‬
‫‪...............‬‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫نمایه سازی ‪:‬‬
‫طبقه بندی مطالب و فیش ها‬
‫تعریف شناسه برای هر طبقه‬
‫تهیه فهرست برگه ها‬
‫م‪.‬ا‪.‬دماوندی‬
‫مجید ابراهیم دماوندی‬
‫مدرس دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی‬
‫‪[email protected]‬‬
‫‪[email protected]‬‬