Transcript A.Ghorbani
A.Ghorbani اقتصاد بهداشت 2واحد هدف کلی درس: اشنای ی با مفاهیم ،قوانین و روش های تحلیل اقتصادی در بخش بهداشت و درمان شرح درس: مقدمه ای بر اقتصاد بهداشت ،اقتصاد توسعه و مدیریت ،تفاوت بازار بهداشت و سایر کاالها ،شیوه های تحلیل هزینه ،کیفیت زندگی ،عناصر و ابعاد بیمه ،تامین مالی ،شیوه های پرداخت به ارائه کنندگان خدمات ،ارزشیابی اقتصادی ،ارزیابی اقتصادی بیمارستان DRG ،و طبقه بندی اقتصادی بیماری ها. A.Ghorbani Health Economic منابع: اقتصاد بهداشت برای کشورهای در حال توسعه -دک تر پوررضا مبانی اقتصاد بهداشت و درمان -دک تر اصف زاده گزارشات جهانی سالمت -درسنامه اقتصاد سالمت -دک تر توفیقی A.Ghorbani قوانین ارائه کالسی: ارائه کالسی از جلسه پنجم کالس اغاز خواهد شد. زمان ارائه هر گروه حدودا 45دقیقه خواهد بود. در هر جلسه فقط یک گروه به ارائه کار خود می پردازد. ارائه کنندگان باید تسلط کافی بر موضوع داشته باشند. برای ارائه موضوع باید از منابع معتبر استفاده شود. برای ارائه در کالس حتما باید اسالید تهیه شود. خالصه مطالب در ابتدای کالس در اختیار سایر دانشجویان قرار گیرد. تمامی اعضای گروه در ارائه موضوع مشارکت فعال داشته باشند. A.Ghorbani مقدمه : تمام تالش انسان برای براوردن نیاز است .با گذر زمان نیازهای انسان بیشتر و متنوع تر می شود و روش ها و ابزار براورنده این نیازها پیچیده تر و پیشرفته تر می شود. انسان در این کوشش ،با توجه به میلی که به ارضاء نیازمندی های خویش دارد ،تالش می کند که با صرف حداقل کار یا هزینه ،حداک ثر نتیجه را بدست اورد ،که به ان «اصل اقتصادی » گویند. بنابراین تالش برای رفع نیازهای نامحدود از منابع محدود ،علم اقتصاد را بوجود اورده است. A.Ghorbani مقدمه : واژه Oikonomiaدر یونان باستان فقط شامل مباحثی درباره تدبیر امور منزل بوده است. علم اقتصاد به مفهوم واقعی ،در قرن هجدهم بنیان گرفت و اولین ک تاب معتبر اقتصادی به نام «ثروت ملل» توسط ادام اسمیت در سال 1776انتشار یافت. اقتصاد دانشی است اجتماعی و با سایر شاخه های علوم اجتماعی نظیر جمعیت شناسی ،روانشناسی و جامعه شناسی همبستگی نزدیکی دارد. A.Ghorbani مقدمه : تعاریف متعددی از اقتصاد وجود دارد که یکی از انواع جامع ان در زیر می اید: « مطالعه چگونگی انتخاب و روش بکارگیری منابع محدود به منظور تولید کاالهای مختلف و توزیع انها برای مصرف حال و اینده در بین گروه های اجتماعی مختلف». اقتصاد به دو بخش اصلی تقسیم می شود: اقتصاد خرد اقتصاد کالن A.Ghorbani مقدمه : اقتصاد خرد :روش بررسی در محدوده فعالیت یک واحد اقتصادی است .اقتصاد خرد در مورد فعالیت های واحد های منفرد اقتصادی مانند مصرف کنندگان ،صاحبان صنایع ،منابع تولیدی و بنگاه های بازرگانی ،شرایط بهینه استفاده از امکانات تولید در کوتاه مدت و بلند مدت ،جریان کاال از تولید کننده به مصرف کننده ،رفتار مصرف کنندگان در بازار ،چگونگی تعیین قیمت در بازار، انواع بازارها و انواع کاال بر اساس کشش های قیمتی ،درامدی و جانشینی می پردازد. A.Ghorbani مقدمه : اقتصاد کالن :روش بررسی در محدوده فعالیت مجموعه ای از واحد های اقتصادی است .در این حالت ،مطالعه مصرف ،تولید ،سرمایه گذاری ،پس انداز و درامد در چارچوب اقتصاد ملی و بین المللی انجام می شود. در هر اقتصاد باید درباره تخصیص منابع ،تعداد و انواع کاالهای ی که باید تولید شود و به مصرف برسد و چگونگی توزیع امکانات تصمیماتی اتخاذ شود .این تصمیمات ممکن است ازاد (اقتصاد ازاد) و یا بصورت متمرکز (اقتصاد دولتی) باشند. در اقتصاد جدید ترکیبی از هر دو نظام به چشم می خورد که به ان اقتصاد مختلط گویند. A.Ghorbani اقتصاد بهداشت Health Economics •اولین کوشش برای براورد هزینه بیماری ها در سال 1920انجام شد. •بحث تامین منابع مالی بخش بهداشت در سال 1950مطرح و از بهداشت به عنوان یک صنعت نام برده شد. •بکارگیری مفاهیم اقتصادی در شاخه بهداشت نسبتا جدید و به سال 1970برمی گردد، بطوری که اولین کنفرانس بین المللی اقتصاد بهداشت و درمان در سال 1973برگزار شد. A.Ghorbani اقتصاد بهداشت Health Economics صاحب نظران ترجیح می دهند که در اقتصاد بهداشت به جای واژه خواسته از واژه نیاز استفاده کنند، چرا که رفع نیاز پیش از ارضای میل و خواسته ،اشخاص را به استفاده از خدمات بهداشتی درمانی وادار می کند. مصرف کننده مایل به بستری شدن یا مصرف دارو نیست بلکه مجبور است. مصرف کننده در مورد کاالها و خدمات پزشکی اطالعات محدودی دارد. بین مصرف کننده و تولید کننده ،پزشک قرار دارد که تصمیم واقعی را در مورد مصرف کاالی بهداشتی اتخاذ می کند. A.Ghorbani اقتصاد بهداشت Health Economics بطور کلی اقتصاد بهداشت را می توان بدین صورت تعریف کرد: « مطالعه و بررسی کمیت ،قیمت و ارزش منابع محدودی که برای بهداشت و درمان اختصاص می یابند و نحوه ترکیب این منابع برای تولید خدماتی معین به طوری که به باالترین بهره دهی و کارای ی برسند». بنابراین هر تصمیم و مداخله؛ از تخصیص منابع برای برنامه های ملی بهداشتی و درمانی تا نوشتن نسخه برای یک بیمار ،دارای اثرات اقتصادی بزرگ و کوچک بر اقتصاد سالمت هستند. A.Ghorbani A.Ghorbani A B چه چیزی به جز مراقبت های بهداشتی بر سالمت تاثیر می گذارد؟ تحصیالت ،تغذیه ،درامد و خطرات شغلی. سالمتی چیست و چه ارزشی دارد؟ ویژگی های درک شده سالمت ،شاخص های وضعیت سالمت ،ارزش زندگی ،فواید و ابزار اندازه گیری سالمت C F تقاضای خدمات بهداشتی درمانی متاثر از Aو B است .موانع دسترسی (قیمت،زمان ،روانشناختی و اداری) ،رابطه کارگزاری و نیاز. تعادل بازار :قیمت های پولی، ارزش زمان ،لیست های انتظار و سیستم های جیره بندی غیر قیمتی به عنوان مکانیزم های برقرار کننده تعادل اثار مختلفی بدنبال دارند. D عرضه خدمات بهداشتی درمانی :هزینه تولید ،روش های جایگزین تولید ،جایگزینی منابع ،بازار مواد خام ،روش های پرداخت و انگیزش. G E ارزشیابی اقتصاد خرد در سطح ارائه خدمات :تحلیل هزینه اثربخشی و هزینه منفعت روش های جایگزین ارائه خدمات (روش ،مکان ،زمان یا مقدار) در تمام مراحل (بروز، تشخیص ،درمان و بعد از درمان) H ارزشیابی در تمام سطوح نظام ارائه خدمات :عدالت و کارای ی تخصیصی به عنوان معیارهای مقایسه عملکرد در سطوح منطقه ای و بین المللی. A.Ghorbani برنامه ریزی ،بودجه ریزی و پایش و ارزشیابی .اثربخشی ابزار در دسترس برای بهینه سازی نظام ارائه خدمات .شامل سازو کار بودجه ای ،تخصیص نیروی کار ،هنجارها و قوانین و ساختار انگیزشی که بدنبال دارند. سهم بخش بهداشت و درمان از کل تولید ناخالص ملی در هر کشور متفاوت است .مثال در کشور های پیشرفته ،بین 10تا 15درصد ،در کشورهای توسعه یافته حدود 8درصد ،در کشورهای در حال توسعه 3تا 6درصد و در کشورهای فقیر بین 1تا 3درصد از تولید ناخالص داخلی را شامل می شود. بر اساس مطالعات سازمان جهانی بهداشت ،متوسط سرانه هزینه های بهداشتی در کشورهای فقیر معادل 5دالر و در کشورهای پیشرفته صنعتی معادل 400دالر است. A.Ghorbani تولید ناخالص ملی ( :)Gross National Productionارزش پولی مجموع کاالها و خدمات تولید شده توسط افراد یک کشور در طول یک دوره معین. تولید ناخالص داخلی ( :)Gross Domestic Productionارزش پولی مجموع کاالها و خدمات تولید شده در داخل مرزهای یک کشور در طول یک دوره معین. تولید خالص ملی ( :)Net National Productionهرگاه استهالک ابزار و لوازم از تولید ناخالص ملی کسر شود ،تولید خالص ملی به دست می اید. A.Ghorbani درامد ملی ( :)National Incomeقیمت کاال و خدمات ممکن است شامل مالیات های غیر مستقیمی باشند که تولیدکنندگان از خریداران دریافت می کنند تا به دولت پرداخت نمایند .اگر مالیات های غیر مستقیم را از محصول خالص ملی کسر کنیم ،درامد ملی یعنی درامد پرداخت شده به عوامل تولید به دست می اید. درامد شخصی ( :)Personal Incomeکل پولی که خانوارها قبل از پرداخت مالیات دریافت می کنند. درامد قابل تصرف ( :)Disposable Incomeاگر مالیات بر درامد را از درامد شخصی کسر و کمک های انتقالی دولت را به ان اضافه کنیم ،درامد قابل تصرف بدست می اید. A.Ghorbani سرانه تولید ناخالص ملی از تقسیم تولید ناخالص ملی بر کل جمعیت به دست می اید .این شاخص برای مقایسه سطح پیشرفت و رفاه اقتصادی -اجتماعی کشورها مناسب به نظر نمی رسد .برای مثال سرانه تولید ناخالص ملی بسیاری از کشورهای نفت خیز از کشورهای اروپای ی باالتر یا برابر است .ایا می توان گ فت که توسعه اقتصادی و اجتماعی و رفاه ان کشورها هم هم سطح با کشورهای صنعتی است؟ A.Ghorbani سرانه درامد قابل تصرف و نحوه توزیع ان نقش تعیین کننده ای در شکل مخارج بهداشتی دارد و توزیع درامد تاثیر شگرفی در زندگی هر جامعه و هر فرد خواهد داشت. درامد متوسط جمعیت یک کشور ،تصویر ناقصی از توزیع درامد واقعی به دست می دهد. درامد بینهایت تعدادی اندک ،متوسط درامد جمعیت را ارتقاء خواهد داد ،اما این ارتقاء به اک ثریت جمعیت برخوردار از حداقل رفاه و بهداشت کمکی نمی کند. A.Ghorbani کل پرداخت های مربوط به بخش بهداشت ،ارتباط بسیار نزدیکی با درامد ملی دارد .کشورهای پیشرفته در مقایسه با کشورهای در حال توسعه درصد بیشتری از درامد ملی خود را صرف بخش بهداشت و درمان می کنند .در حقیقت می توان چنین گ فت که مردم کشورهای ی که درامد شخصی اندکی دارند ،نسبت به افراد مرفه ساکن کشورهای ثروتمند ،سهم بیشتری از درامد خود را صرف تهیه غذا می کنند ،لذا در سبد مصرفی ایشان مبلغ کمتری به خدمات بهداشتی درمانی اختصاص خواهد یافت. A.Ghorbani مقایسه های بین المللی نسبت واقعی تولید ناخالص ملی خرج شده در بخش بهداشت و درمان را نشان نمی دهد .حتی در کشورهای ی که سرانه تولید ناخالص مشابه دارند ،نیازهای بهداشتی و به تبع ان مخارج خدمات بهداشتی متفاوت اند. مقایسه و قضاوت باید پس از ارزیابی شدت نیازهای گوناگون و بر اساس اولویت انجام پذیرد. مقایسه سال به سال تولید ناخالص ملی اختصاص یافته به بخش بهداشت و سایر بخش ها نیز مفید است. A.Ghorbani رشد اقتصادی :عبارت است از اهنگ افزایش درامد ملی یا میزان تولید کاالها در یک کشور .رشد اقتصادی را می توان ازدیاد سرمایه و منابع سرانه تعریف کرد ،افزایشی که بر فزونی دانش و کاربرد ان مبتنی است(.کمیت) توسعه اقتصادی :فراتر از رشد اقتصادی است .توسعه اقتصادی مبین تغییرات کیفی و افزایش درامد سرانه است .تغییرات کیفی به مفهوم ارتقاء سطح اموزش ،بهداشت ،تامین اجتماعی ،فرهنگ، دانش ،فناوری ،مشارکت مردم در تصمیم گیری ها و عدالت اجتماعی -اقتصادی( .کمیت+کیفیت) A. Ghorbani در حقیقت ارتباطی دو سویه بین رشد و توسعه اقتصادی وجود دارد و هیچکدام نمی تواند به مدت طوالنی و یا به میزان زیاد بدون وجود دیگری ادامه یابد ،لذا : توسعه اقتصادی= رشد اقتصادی+ تغییر کیفی در اقتصاد توسعه ،نظریه های متفاوتی از سوی اقتصاد دانان ارائه شده است که یکی از مهمترین انها نظریه روستو است .طبق نظریه روستو ،رشد و توسعه اقتصادی طی فرایندی 5مرحله ای بوجود می اید .به نظر وی ،این مراحل عمومی اند و برای همه کشورهای جهان به کار می روند. A. Ghorbani بر اساس نظریه روستو همه جوامع را با توجه به ابعاد اقتصادی شان می توان به 5گروه تقسیم نمود: جامعه سنت گرا :بنیاد ان بر تولیدات کشاورزی و نظام سنتی و سلسله مراتبی است. ایجاد شرایط اولیه برای خیز :جامعه با افزایش توانای ی های خود شرایط را برای بهره گیری بیشتر از مرزهای نوین گشایش یافته فراهم می کند .شاهد تغییرات بزرگ در اقتصاد با محوریت دولت مرکزی هستیم. A. Ghorbani خیز و جهش :دوره ای است که در ان موانع و مقاومت های ی که در برابر رشد یکنواخت وجود دارد از بین می روند .نیروهای موثر بر توسعه اقتصادی گسترش یافته و بر جامعه حاکم می شوند .خیز به شرایط زیر بستگی دارد: -1افزایش در نرخ سرمایه گذاری از 5به باالی 10درصد درامد ملی یا .GNP -2پیشرفت یک یا چند بخش مهم صنعتی مهم با نرخ رشد زیاد. -3پیدایش چارچوب سیاسی ،اجتماعی و رسمی برای بهره برداری از نوسانات توسعه. A. Ghorbani رانش به سوی بلوغ :شیوه های فنی به کلیه جبهه های فعالیت اقتصادی گسترش می یابند. حدود 10تا 20درصد از درامد ملی پیوسته سرمایه گذاری می شود و تولید بطور منظم افزایش جمعیت را خنثی می سازد .اقتصاد با بیشترین کارای ی از منابع استفاده می کند و در عرصه بین المللی عرض اندام می نماید. A. Ghorbani دوره مصرف انبوه :نسبت افراد شهرنشین به کل جمعیت و نیز نسبت کارکنان ادارات و مشاغل تخصصی به کل جمعیت افزایش می یابد .مصرف جاری مواد غذای ی اساسی ،خانه و پوشاک سهم عمده درامد افراد با به خود اختصاص می دهد .پیدایش و ظهور رفاه بیشتر یکی از جلوه های حرکت جامعه به سوی بلوغ و کمال است. A. Ghorbani انچه در نظریه روستو اهمیت دارداین است که رشد و توسعه اقتصادی به یکباره انجام نمی شود، بلکه مجموعه عوامل اجتماعی ،ساختار و سازماندهی اداری ،سیاسی و رشد فنی در ان تاثیر گذارند. ممکن است اقتصاد دانان نقش سالمت را در افزایش توان نیروی انسانی ملی و رشد اقتصادی نادیده بگیرند اما انسان سالم محور توسعه پایدار است .اهمیت بهداشت به عنوان یک حق اساسی در زندگی بر کسی پوشیده نیست. A. Ghorbani به نظر امارتیا سن بهداشت نوعی توانمندی است که به زندگی انسان ارزش می بخشد .برای افراد و خانواده ها ،بهداشت و سالمتیف ظرفیت رشد فردی و امنیت اقتصادی اینده را به بار می اورد .بهداشت و اموزش ،دو سنگ بنای ثروت انسان تلقی شده و اساس فراوری اقتصادی هستند.در همه جوامع ،رفاه اقتصادی خانواده ها و جمعیت سالم ،الزمه کاهش فقر ،رشد اقتصادی و توسعه پایدار است. A. Ghorbani همبستگی بین بهداشت بهتر و رشد اقتصادی باالتر در مطالعات مختلف تایید شده است و براورد می شود که 10درصد بهبود در امید به زندگی در بدو تولد با افزایش 0/3تا 0/4درصد رشد اقتصادی سالیانه همبستگی دارد. به این ترتیب اثرات بلند مدت بهداشت ضعیف حتی پس از رفع موانع و حل مشکالت بر پیکره اقتصادی اجتماعی کشورها باقی می ماند. A. Ghorbani تاثیر سنگین بار بیماری ها و اثرات چند جانبه ان بر توان تولید ،جمعیت شناسی و اموزش و پرورش نقش بارزی در فقر کشورهای عقب مانده دارد .بر اساس مطالعات بیش از نیمی از عقب ماندگی رشد اقتصادی کشورهای افریقای ی در مقایسه با رشد اقتصادی سایر کشورها با عواملی چون بار بیماری ها،جمعیت شناسی و ویژگی های جغرافیای ی ارتباط دارد. A. Ghorbani نهادها و سیاست های اقتصادی حاکمیت تهیه کاالهای عمومی سرمایه های انسانی شامل :تحصیالت ،اموزش ضمن خدمت ،توسعه جسمس و شناختی توسعه اقتصادی: بهداشت و سالمت سطح باالی سرانه GNP کاهش فقر سرمایه تجاری شامل :سرمایه گذاری ثابت در وسایل و تجهیزات ،کار تیمی و سازماندهی کار ،فرصت های سرمایه گذاری ،توانای ی جذب نیروی کار و سرمایه تاثیر بیماری بر رشد اقتصادی بیماری به سه طریق بر توسعه و رفاه اقتصادی تاثیر می گذارد: الف :بیماری قابل پیشگیری ،سالهای امید به زندگی سالم را کاهش می دهد .زیان های اقتصادی سنگینی بدنبال مرگ و میرهای زودرس و معلولیت های مزمن بر جامعه تحمیل می شود. ب :تاثیر بیماری بر سرمایه گذاری خانواده ها برای کودکان خویش است .در جوامع دارای نرخ باالی مرگ و میر کودکان ،نرخ باروری خانواده ها برای جبران مرگ و میر کودکان از دست رفته باالست و از توانای ی اقتصادی خانوارها برای سرمایه گذاری در اموزش و بهداشت کودکان می کاهد. A. Ghorbani تاثیر بیماری بر رشد اقتصادی ج :اثرات کاهنده بیماری بر زیر ساخت های سرمایه گذاری و تجارت است ،که این تاثیر فراتر از اثرات بهره وری فردی است .کل صنایع ،کشاورزی ،معادن ،کارخانجات و گردشگری ،به عالوه پروژه های زیربنای ی تحت تاثیر شیوع باالی بیماری ها قرار می گیرند. نمونه بارز این پدیده در شیوع گاوی در انگلستان ،طاعون در هند و بیماری سارس در اسیای جنوب شرقی مشاهده کرد .بر اثر شیوع بیماری سارس کشورهای منطقه میلیاتردها دالر از صنعت گردشگری خسارت دیدند و چندین شرکت هواپیمای ی تا مرز ورشکستگی پیش رفتند. A. Ghorbani اثر بهداشت بر اشتغال نرخ اشتغال باال و ترکیب فنی نیروی کار یکی از نشانگرهای رشد و توسعه اقتصادی است .بهداشت خوب موجب تندرستی مردم و افزایش توان نیروی کار می شود و نیروی کار نیز سهم بسیار موثری در افزایش تولید و رشد اقتصادی خواهد داشت. بنابراین بهداشت ( )Hخوب موجب ارتقاء توانای ی های ذهنی و جسمی نیروی کار ( )Lمی شودو نیروی انسانی مولد سبب ازدیاد تولید ( )Pو درامد ملی ( )Yو افزایش سرمایه گذاری ( )Iمی گردد و این به نوبه خود به افزایش اشتغال ،توسعه و رفاه اقتصادی اجتماعی ( )Dمی انجامد. A. Ghorbani بهداشت و رشد جمعیت برخی از کارشناسان اقدامات بهداشت عمومی به ویژه واکسیناسیون و مبارزه با بیماری های واگیر را عامل اصلی انفجار جمعیت در بسیاری از کشورها می دانند .چرا که فزونی جمعیت بخش عمده ای از افزایش تولید این کشورها را می بلعد و بدین لحاظ افزایش قابل مالحظه ای در درامد سرانه انان پدید نمی اید .به عبارت دیگر شتاب افزایش جمعیت بیش از شتاب افزایش سرمایه گذاری و تولید است. رشد جمعیت در کشورهای ی که با کمبود نیروی انسانی مواجه اند مطلوب است ولی در کشورهای ی که نسبت به ظرفیت های اقتصادی و اجتماعی خود با مازاد جمعیت روبرویند ،زیان اور است. A. Ghorbani بهداشت و رشد جمعیت اقدامات بهداشت عمومی به تنهای ی مسئول انفجار جمعیت نیست و افزایش چشم گیر امید به زندگی در سه دهه اخیر را نمی توان به عنوان یک موفقیت بزرگ بهداشتی ،تنها به اقدامات بهداشت عمومی نسبت داد .بلکه بخش عمده ای از این موفقیت مرهون ارتقای استانداردهای زندگی است که سطح بهداشت جامعه را نیز تحت تاثیر قرار می دهد .لذا انچه اثربخش بوده است ،ترکیبی از ارتقاء بهداشت جامعه و توسعه اقتصادی است. تاثیر اموزش و پرورش بر سطح بهداشت مردم در برخی از موارد دو برابر اقدامات بهداشتی ذکر شده است. A. Ghorbani برنامه ریزی برای توسعه نقش خدمات بهداشتی را نباید بر اساس اثرات کوتاه مدت ان بر ستانده ها ارزیابی کرد ،بلکه تاثیرات بلند مدت ان بر کل کیفیت زندگی طبقات فقیر کشورهای در حال توسعه است که باید مورد قضاوت قرار گیرد. خدمات بهداشتی زمانی موثر خواهند بود که همراه با سایر عوامل توسعه بکار روند .لذا الزم است روش فراگیر و هماهنگی در توسعه استفاده شود که بتواند میلیونها انسان را از چنبره شیطانی فقر، جهل و بیماری نجات دهد. بیماری یکی از عوامل فقر است ،اما فقر نیز خود عامل بیماری است .بیسوادی و نااگاهی یکی از عوامل مستقیم بهداشت ضعیف است و بطور غیر مستقیم می تواند به عنوان یکی از عوامل فقر بر بهداشت نیز تاثیرگذار باشد. A. Ghorbani بیماری کاهش توان جسمی و روانی غیبت از کار سوء تغذیه کاهش درامد