Transcript Ríkisstuðningur við Landbúnað á Nýja Sjálandi.

Ríkisstuðningur við landbúnað
á Nýja Sjálandi.
Geta Íslendingar lært af reynslu
Nýsjálendinga?
Áhrif Nýsjálendinga á heimsmarkaðinn.
Útflutningur
(%)
Hlutdeild í
heimsframleiðslu
(%)
Hlutdeild í
heimsverslun
(%)
Kindakjöt
90
7
55
Mjólk
95
3
33
29.11.2006
Valdimar Einarsson
2
Hvar geta Íslendingar keypt ódýra mjólk sem ekki
nýtur ríkisstyrkja?
Nýja Sjáland
Argentína
Brasilia
Chile
Landstærð
(´000 ferkílometrar)
270
2760
8510
750
Fólksfjöldi
(miljónir)
4
40
161
14
Landbúnaður
% af þjóðarframleiðsl
16
25
31
15
Fólksfjöldi fyrir neðan
fátrækramörkin
(miljónir)
0
16
35
3
Laun
Isk krónur/klst
630
140
70
140
Framleiðsla miðað við
eigin not (%)
>1000
110
97
115
29.11.2006
Valdimar Einarsson
3
Sauðfjárrækt.
Nýja Sjáland
Ísland
Umfang;
-fjöldi sauðfjár
-kjötframleiðsla (tonn)
39.900.000
515.000
455.000
8.700
Bústærð (ærgildi á bú)
4.100
300
Vinnsla og sala afurða
(fjöldi sölufyritækja)
Markaðsverð
Með ríkisstyrk (kr á kg)
Ársverk (# ær)
29.11.2006
Sölufyrirtæki í eigu bænda Sölufyrirtæki í eigu bænda
og einstaklinga
og einstalkinga
(20)
(6)
203
203
313
(393-800+)
3.000
300-600
Valdimar Einarsson
4
Mjólkurframleiðsla.
Umfang
-kýr
-mjólkurframleiðsla (tonn)
Bústærð (fjöldi kúa)
-lítrar á kú
Vinnsla og sala afurða
Verð til bænda
Með ríkisstyrk (kr á lítra)
Ársverk (# kýr)
29.11.2006
Nýja Sjáland
Ísland
3.870.000
14.320.000
24.500
115.000
308
3.700
33
4.700
Sölufyrirtæki í eigu bænda Sölufyrirtæki í eigu bænda
og einstaklinga
og einstalkinga
(5)
(2)
16
16
47
85
150-300
15-30
Valdimar Einarsson
5
Ríkisstuðningur á Nýja Sjálandi frá 1930 til 2007
•
1930 til 1960:
• lagaákvæði um:
– afskriftir skulda eftir kreppuna 1930
– verðjöfnun og sölu afurða
• ríkisbanki stofnaður sem veitir lán á hagstæðum vöxtum
•
1960 til 1985:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
hagstæð lánakjör til að jarðabóta og framkvæmda
niðurgreiddur kostnaður á áburði
skattaívilnanir vegna bústofnsauka og jarðabóta
bændur fá greiðslur til að fjölga bústofni
vextir og höfuðstóll lána afskrifaðir gegn fjölgun búfjár og jarðabóta
tekjutrygging fyrir bændur
frekari heimildir til verðjöfnunar
afurðalán á hagstæðum kjörum
lágmarksverð tryggt fyrir afurðir (ull, nautakjöt, mjólkurafurðir, kindakjöt)
1985 til 2007
• ríkisstuðningur að mestu leyti lagður af frá 1985 til 1990.
29.11.2006
Valdimar Einarsson
6
Hvað voru ríkisstyrkirnir háir á Nýja Sjálandi?
PSE gildi á Nýja Sjálandi frá 1980 til 1990.
100
90
90
84
80
80
75
PSE gildi
70
60
50
40
36
32
30
20
15
10
15
10
17
18
13
16
11
16
14
14
12
8
5
53
1989
1990
0
1980
1981
1982
Sauðfjárrækt
29.11.2006
1983
1984
1985
1986
Mjólkurframleiðsla
Valdimar Einarsson
1987
1988
Allar greinar
7
Útflutningsverð (FOB) fyrir lambakjöt og mjólkurafurðir á Nýja Sjálandi
frá 1985 til 1989.
1800
1615
1600
1400
Vísitala 1000=1976
1329
1200
1219
1037
1025
1000
800
600
503
400
413
464
366
359
200
0
1985
1986
1987
1988
Lambakjöt
29.11.2006
1989
Mjólkurafurðir
Valdimar Einarsson
8
Hagnaður af nýsjálenskum sauðfjárbúum frá 1965 til 1990 (raunvirði).
2000
1996
1800
Vísitala 1000=1976
1600
1400
1377
1288
1200
1000
1066
1000
972 970
839 857
800
600
400
658
706
982
838
803
716
832
807
686 663
503
459
475 474 440
429
329
200
19
65
19
66
19
67
19
68
19
69
19
70
19
71
19
72
19
73
19
74
19
75
19
76
19
77
19
78
19
79
19
80
19
81
19
82
19
83
19
84
19
85
19
86
19
87
19
88
19
89
19
90
0
Ár
29.11.2006
Valdimar Einarsson
9
Hagnaður af nýsjálenskum kúabúum frá 1965 til 1990 (raunvirði)
1279
1200
1200
1196
1179
1087
1037
Vísitala 1000=1976
1000
873
800
1000
959
969
954
950
958
896
810
842 841
806
839
838 838
802 828
723
592 610
600
400
200
19
65
19
66
19
67
19
68
19
69
19
70
19
71
19
72
19
73
19
74
19
75
19
76
19
77
19
78
19
79
19
80
19
81
19
82
19
83
19
84
19
85
19
86
19
87
19
88
19
89
19
90
0
Ár
29.11.2006
Valdimar Einarsson
10
Hverjar voru afleiðingar þess að afnema ríkisstyrki
á Nýja Sjálandi?
•
Tekjur bænda lækkuðu.
•
Bændur drógu úr kostnaði við rekstur, frestuðu umbótum og framkvæmdum.
•
Starfsfólki á búum var sagt upp, atvinnuleysi jókst til sveita.
•
Tekjur þjónustu fyrirtækja lækkuðu og starfsfólki var sagt upp.
•
Afurðastöðvar endurskipulögðu reksturinn með uppsögnum og lokun afurðastöðva,
atvinnuleysi jókst og þorp og þéttbýlissvæði út á landi fóru í eyði.
•
Breytt var um framleiðslu: Fækkun í sauðfjárrækt.
Aukning í:
– Nautakjötsframleiðslu.
– Mjólkurframleiðslu.
– Skógrækt.
– Ávaxta og grænmetisrækt.
•
Jarðir sameinuðust og bú stækkuðu.
29.11.2006
Valdimar Einarsson
11
Hverjar voru afleiðingar þess að afnema ríkisstyrki
á Nýja Sjálandi?
•
Landverð lækkaði, skuldir jukust og eiginfjárstaða bænda versnaði.
•
Bændur lentu í greiðsluerfiðleikum og hættu búskap (seldu oft á lágu verði).
29.11.2006
Valdimar Einarsson
12
Breytingar á landverði.
29.11.2006
Valdimar Einarsson
13
Breytingar á tekjum og eiginfjárstöðu.
29.11.2006
Valdimar Einarsson
14
Geta Íslendingar lært af reynslu Nýsjálendinga?
Ríkisstuðningurinn á Nýja Sjálandi:
•
skilaði fjárfestingum og jarðabótum sem nýsjálenskir bændur nýta ennþá AÐ FULLU
•
þegar ríkisstuðningurinn var tekinn af, þá ‘grisjuðu’ markaðsöflin út vanhæfustu bændurna
•
afnám ríkisstyrkjanna jók stærð, framleiðni og hagkvæmni búanna
•
ríkisstuðningurinn var óframseljanlegur og bændur versluðu ekki með ríkisstyrkina
•
var auðvelt að draga úr eða afnema styrkina
Nýsjálendingar sjá ekki eftir því að hafa lagt af ríkisstyrkina.
–
NÝSJÁLENDINGAR HEFÐU ALDREI ÁTT AÐ TAKA UPP RÍKISSTYRKI.
–
ÞAÐ VERÐUR ALLTAF LANDBÚNAÐUR Á NÝJA SJÁLANDI.
29.11.2006
Valdimar Einarsson
15
Geta Íslendingar lært af reynslu Nýsjálendinga?
Afnám ríkisstyrkja kemur til með að hafa afdrífaríkari áhrif á Íslandi
en á Nýja Sjálandi.
•
ríkisstyrkir voru/eru tengdir kvótaúthlutunum sem draga úr framleiðslu og stærð
búanna en það leiðir til minni framleiðni og hagkvæmni
•
sala á ríkisstyrkjum og framleiðsluheimildum hefur dregið fjármagn frá
landbúnaðinum og aukið skuldir bænda, nýtist í raun aðeins fyrstu kynslóðinni
þangað til hún hættir búskap
•
að mestu um rekstrar og framfærslu styrki að ræða
•
kemur illa við einstaklinga sem hafa dregið úr eða þiggja styrki án þess að
framleiða mikið
•
kemur illa við þá bændur sem hafa keypt ríkisstyrk
•
lítil nýliðun í landbúnaði vegna þess að nýliðar þurfa að kaupa ríkisstyrkinn og
heimildir til þess að framleiða matvæli fyrir íslensku þjóðina
29.11.2006
Valdimar Einarsson
16
Góð ráð eru ódýr?
1.
Ríkisstuðningurinn á að ‘styrkja’ landbúnaðinn;
•
ríkið á að halda á eignarrétti yfir styrknum – þ.e.a.s. ríkisstyrkurinn á að vera óframseljanlegur.
•
framleiðslan á að vera frjáls og ríkisstuðningurinnn á ekki að nýtast til að takmarka framleiðslu
•
styrkja þarf bændur sem framleiða
•
framleiðendur innan greinarinnar þurfa að standa jafnir gagnvart styrknum – nýliðar
•
ríkið á að stuðla að því að landbúnaðurinn verði efnahagslega og umhverfislega sjálfbær
2.
Íslenskir bændur eiga að keppa við heimsmarkaðsverð á
sambærilegum vörum;
•
erfitt að finna sambærileg gæði
•
leyfa markvissan innflutning á landbúnaðarvörum
•
vinnum aldrei verðsamkeppni við Nýsjálendinga
•
einhver ríkisstuðningur, tollvernd og innflutningstakmarkanir eru nauðsynlegar til að viðhalda
íslenskum landbúnaði
29.11.2006
Valdimar Einarsson
17
Góð ráð eru ódýr?
3.
Leyfa íslenskum afurðastöðvum að sameinast, eða vinna saman að
vinnslu og sölumálum á innanlandsmarkað og við útflutning.
4.
Íslendingar eiga að vinna samkvæmt alþjóðlegum samningum um
vernd, verslun og viðskipti í landbúnaði;
Íslendingar eiga ekki að vera brautryðjendur í því að leggja af
ríkisstuðning, tolla og innflutningshömlur.
29.11.2006
Valdimar Einarsson
18
Geta Íslendingar lært af reynslu
Nýsjálendinga?
Viljið þið íslenskan landbúnað?
29.11.2006
Valdimar Einarsson
20