Transcript DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA

DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA,
czyli, co każdy Rodzic wiedzieć
powinien, zanim jego dziecko
stanie się uczniem.
mgr Justyna Kordowiecka
Dojrzałość szkolna
• Dojrzałość szkolną, pojmuje się jako osiągnięcie
przez dziecko takiego stopnia rozwoju
psychofizycznego, jaki pozwala mu sprostać
obowiązkom szkolnym.
Czynniki wpływające na
dojrzałość szkolną
• Czynniki indywidualne,
• Czynniki środowiskowe.
Czynniki indywidualne
• Wrodzone lub dziedziczne właściwości
organizmu, a zwłaszcza układu
nerwowego, który jest podłożem wyższych
czynności psychicznych.
Czynniki środowiskowe
•
•
Warunki materialne – od poziomu dochodów, sytuacji mieszkaniowej
zależy czy rodzina będzie zaspokajała potrzeby dziecka, czy będzie ono
racjonalne odżywione, czy będzie miało ono warunki do odpoczynku, nauki i
zabawy.
Warunki kulturalne – poziom wykształcenia rodziców, kultura językowa
rodziny, potrzeby kulturalne, zasady wychowania dzieci, sposób spędzania
czasu wolnego. Warunki kulturalne domu rodzinnego, a zwłaszcza poziom
wykształcenia rodziców w istotny sposób wpływają na rozwój intelektualny i
osiągnięcia szkolne uczniów. Rodzice wykształceni wykazują na ogół duże
zainteresowanie problemami szkolnymi swoich dzieci, mają większe
wymagania i aspiracje w stosunku do ich przyszłości oraz w większym
stopniu pobudzają je do osiągnięć.
Czynniki środowiskowe
•
•
Warunki społeczno – psychologiczne - struktura rodziny, osobowość
rodziców, stosunki między rodzicami, postawy rodziców wobec dzieci oraz
atmosfera panująca w domu. Dla osiągnięcia dojrzałości szkolnej istotne
jest, czy dziecko wychowuje się w rodzinie pełnej lub niepełnej, mało- czy
wielodzietnej, dwu- czy trzypokoleniowej. Z reguły rodzina wielodzietna
stwarza korzystne warunki dla rozwoju osobowości dziecka, gdyż zmusza
do liczenia się z innymi, rozwija postawy
opiekuńcze. Dzieci z rodzin wielodzietnych szybciej się usamodzielniają,
osiągają wyższy poziom dojrzałości emocjonalnej, nie wykazują tendencji
do przeceniania samego siebie, lepiej potrafią współdziałać z innymi. Jeśli
jednak rodzina jest bardzo liczna a warunki materialne bardzo skromne, to
rodzice obarczeni nadmiarem obowiązków mają mało czasu dla dzieci,
pozostawiają je same sobie, nie zaspakajając wszystkich ich potrzeb.
Przygotowanie przedszkolne – dzieci o długiej karierze przedszkolnej
wyróżniają się wyższym uspołecznieniem oraz lepszym przygotowaniem do
szkoły.
Aspekty dojrzałości szkolnej
• Dojrzałość fizyczna
• Dojrzałość społeczno-emocjonalna,
• Dojrzałość umysłowa
Dojrzałość fizyczna
• Dobry stan zdrowia, odporność na choroby i zmęczenie.
• Prawidłowy rozwój układu nerwowego.
• Sprawność narządów zmysłów (prawidłowy słuch, wzrok) i
narządów artykulacyjnych (prawidłowa wymowa wszystkich głosek),
prawidłowa zgryz.
• Ogólna sprawność ruchowa i manualna.
Sprawność manualna
•
•
•
•
•
•
Prawidłowy uchwyt ołówka. Umiejętność odpowiedniego dostosowania siły
nacisku mięśni dłoni podczas pisania/rysowania.
Zdolność posługiwania się narzędziami takimi jak przybory pisarskie oraz
plastyczne (ołówki, kredki, nożyczki).
Dobra koordynacja ruchów rąk,
Precyzja i dokładność ruchów rąk,
Umiejętność sznurowania butów, wiązania kokardek, zapinania guzików,
Poziom prac graficznych
Prawidłowy chwyt pisarski
Umożliwia długotrwałe i efektywne
pisanie/rysowanie
Zaburzenia związane ze
sprawnością manualną
•
•
•
•
•
•
Opóźnienie rozwoju umiejętności posługiwania się przedmiotami
codziennego użytku.
Brak precyzji ruchów związana z nadmiernym lub za małym napięciem
mięśni.
Brak koordynacji ruchów palców, dłoni i przedramienia.
Niski poziom graficzny oraz trudności w innych zadaniach plastycznych.
Szybkość ruchów rąk niedostosowana do zadania.
Niechętne podejmowanie czynności manualnych.
Doskonalenie sprawności
manualnej
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Nawlekanie koralików, przewlekanie sznurków, tasiemek, sznurowadeł przez
różne rzeczy i otwory.
Cięcie po narysowanych liniach.
Lepienie z plasteliny, modeliny.
Zbieranie drobnych elementów (pieniążki, koraliki, guziczki) pęsetą.
Rysowanie po „śladzie”.
Przyszywanie guzików.
Wydzieranie kolorowego papieru i układanie wzorów.
Zwijanie palcami chusteczek, apaszek.
Zamalowywanie obrazków w książeczkach do malowania.
Dojrzałość emocjonalnospołeczna
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
samodzielność,
zaradność,
umiejętność nawiązywania kontaktów z rówieśnikami i nauczycielem,
umiejętność podporządkowania się wymaganiom nauczyciela,
współdziałaniu w zabawie i wykonywaniu zadań,
jest odporne na niepowodzenia,
obowiązkowość i odpowiedzialność za wykonywane zadanie,
rozpoczętą pracę stara się doprowadzić do końca, pomimo zmęczenia,
równowaga psychiczna,
wiara we własne siły,
obowiązkowość i wytrwałość,
rozumienie prostych sytuacji społecznych (dobre-złe)
Panowanie nad emocjami
Dziecko rozpoczynające naukę w szkole
zaczyna panować nad swoimi uczuciami,
stopniowo uczy się radzić sobie
emocjonalnie z sytuacją oceny,
adekwatnie, dojrzale reagować
na sukcesy i porażki
– zarówno własne, jak i rówieśników.
Umiejętność pokonywania trudności
Dziecko dojrzałe do szkoły próbuje
pokonywać trudności
• podejmuje wysiłek, mimo niechęci,
• szuka rozwiązania zadania, nawet
jeśli nie domyśli się go w pierwszej chwili,
• niezadowolone z efektów swojej pracy,
nie zniechęca się, podejmuje kolejne
próby.
Poczucie obowiązku
Dziecko, przekraczające próg szkoły
rozumie w pewnym zakresie znaczenie
obowiązku i odpowiedzialności za siebie
• pamięta o konieczności odrobienia lekcji,
przygotowania do kolejnego dnia w szkole,
• ćwiczy czytanie, mimo, że wolałoby się
bawić
Jak wspierać rozwój
emocjonalno-społeczny?
•
•
•
•
•
•
•
Rozmawiaj z dzieckiem o uczuciach. Zadawaj pytania: Co czujesz? Jak sądzisz,
co czuje druga osoba?
Uwrażliwiaj dziecko na potrzeby i uczucia innych osób poprzez rozmowy oraz
prezentowanie właściwych postaw społecznych.
Powierzaj dziecku obowiązki i odpowiedzialne zadania (dostosowane do
wieku).
Ucz, jak radzić sobie z porażką. Pomóż przeanalizować niepowodzenie,
pomyślcie razem, co można zrobić następnym razem, by uniknąć porażki, kto
może w tym pomóc, czego dziecko dowiedziało się z popełnionych błędów.
Dawaj dziecku jak najwięcej okazji do kontaktów z rówieśnikami.
Inspiruj dziecko do zachowań prospołecznych (działania na rzecz innych).
Rozmawiać z dzieckiem o jego uczuciach związanych z przeżytymi sukcesami
oraz porażkami.
Brak dojrzałości emocjonalnospołecznej
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Słabe radzenie sobie w nowym otoczeniu.
Wycofywanie się, zamykanie w sobie.
Trudności w kontaktach z rówieśnikami.
Reakcje emocjonalne niewspółmierne do bodźca.
Trudności w radzeniu sobie z porażkami.
Trudności z pełnieniem ról społecznych.
Brak samodzielności, trudności z dokonywaniem wyborów oraz z
organizacją i planowaniem.
Dolegliwości somatyczne (przed pójściem do szkoły).
Nieodpowiedzialność.
Dojrzałość umysłowa
•
•
•
•
•
•
•
•
Ciekawość poznawcza, dziecko jest zainteresowane otaczającym je
światem.
Zainteresowanie czytaniem i pisaniem, chce się uczyć.
Posiada zasób wiedzy o otaczającym je świecie.
Potrafi krótko opowiedzieć o swojej rodzinie, o psie lub kocie, o ulubionych
zabawkach, bądź obejrzanym filmie.
Dziecko wie, jak się nazywa, ile ma lat, gdzie mieszka, czym się różni lato
od zimy, chętnie opowiada, o tym, co widzi na obrazku
Rozwinięta mowa.
Umiejętność swobodnego i zrozumiałego dla otoczenia wypowiadania się,
wyrażania życzeń, własnych sądów, pytań, wniosków i ocen.
Umiejętność koncentrowania uwagi dowolnej na zadaniach, dzieci dojrzałe
doprowadzają zaczętą pracę do końca, ponieważ interesuje je wynik
końcowy.
Dojrzałość umysłowa
• Umie dokonywać analizy oraz syntezy wzrokowej (dostrzeganie
różnic i podobieństw w obrazkach, umiejętność odtwarzania
podanych wzorów, umiejętność składania w całość kilku elementów)
i słuchowej (umiejętność wyodrębniania głosek, scalanie
wyizolowanych głosek) niezbędnej w procesie różnicowania
kształtów, dźwięków, ich rozpoznawania, porównywania i
odtwarzania
• Posiada orientację przestrzenną, która umożliwia mu
rozpoznawanie i odtwarzanie kierunków, położenia i proporcji,
wymiarów odwzorowanych form graficznych.
•
•
•
Dziecko rozumie i umie praktycznie określić stosunki przestrzenne,
czasowe i ilościowe.
Potrafi klasyfikować przedmioty.
Dodaje i odejmuje na konkretach w zakresie 10.
Uwaga
• Uwaga dowolna – zdolność do kierowania uwagi
na określone zadanie (zgodne z poleceniem
nauczyciela) i skupienie jej przez określony czas
to kompetencje niezbędne dla funkcjonowania
dziecka podczas zajęć w szkole.
• Dziecko powinno umieć skupiać uwagę
(podporządkować uwagę poleceniom
nauczyciela) przez około 30 minut.
Orientacja przestrzenna
Czyli zdolność odróżniania strony lewej od prawej
oraz określania relacji przestrzennych typu nad,
pod, za.
Dlaczego jest ważna?
Umożliwia piszącemu dziecku orientację na
kartce papieru oraz podjęcie decyzji,
jak względem siebie ułożyć elementy graficzne
pisma, które jest przecież zestawem kresek i
kółek położonych względem siebie
w różnych relacjach przestrzennych.
Znaczenie orientacji przestrzennej
dla nauki pisania i czytania
Znaczenie orientacji przestrzennej
dla nauki matematyki
• Nauka geometrii
• Rozwiązywanie grafów
• Orientacja w układzie
współrzędnym
Zaburzenia orientacji
przestrzennej
W pisaniu:
•
•
•
•
Mylenie podobnych liter: m-n; b-p; u-n itp.
Pismo lustrzane czyli pisanie od prawej do lewej.
Przestawianie kolejności liter: /od-do/, cyfr: /19-91/, sylab: /zdanie-zanieda/
Zły wybór linijek w zeszycie.
W efekcie zeszyt dziecka jest ma nieporządny wygląd i często jest
to błędnie interpretowane jako niedbalstwo z winy dziecka.
Również rysunki dziecka są niewłaściwie rozplanowane w
przestrzeni; przedmioty źle rozmieszczone na kartce – chaotycznie i
bezładnie.
Zaburzenia orientacji
przestrzennej
W czytaniu:
• Mylenie głosek, przestawianie sylab – co zmienia brzmienie
wyrazów.
• Gubienie się w tekście. Opuszczanie linijek lub całych partii tekstu.
W efekcie powoduje to niezrozumienie czytanego tekstu, a przez to
niemożność nauczenia się zawartych w nim treści. Uczenie się
dodatkowo utrudnia słabe rozumienie stosunków przestrzennych i
czasowych (nad, pod, obok).
Zaburzenia orientacji
przestrzennej
Dzieci z zaburzoną orientacją mają trudności w
nauce takich przedmiotów jak: geografia
(utrudnione rozumienie mapy), geometria
(utrudnione odwzorowywanie kształtów),
arytmetyka (mylenie znaków nierówności),
muzyka (trudności z zapisem i odczytem nut).
Słabiej wypadają na tle grupy podczas zajęć
gimnastycznych: psują szyk grupy, wykonują
niewłaściwe ruchy na skutek słabszej orientacji
w schemacie własnego ciała i przestrzeni.
Ćwiczenie orientacji
przestrzennej
•
•
•
•
•
Kładzenie zabawek zgodnie z instrukcją słowną: nad głową, na głowie, pod
kolanem, przed sobą, za sobą, obok siebie.
Rzucanie maskotką, papierową kulą zgodnie z poleceniem: góra, dół, do
przodu, do tyłu.
Pytanie dziecka, w której ręce trzyma określony przedmiot.
Rozpoznawanie i prawidłowe nazywanie kierunków na kartce: góra, dół, w
prawo, w lewo.
Rysowanie z zachowaniem kierunku od lewej do prawej (szlaczków, liter).
Jak wspierać rozwój umysłowy?
•
•
•
•
•
•
•
•
Proponować dziecku gry planszowe.
Nie wyręczać, dać dziecku szansę, aby samo znalazło rozwiązanie
problemu.
Wycieczki - wzbogacają wiedzę o świecie, są okazją do obserwowania i
działania.
Czytanie bajek- wzbogacają słownictwo, uczą skupienia oraz uwrażliwiają
moralnie.
Układanie puzzli – rozwija spostrzegawczość, koncentrację uwagi.
Nauka wierszyków, piosenek – ćwiczenie pamięci, słuchu, poczucia rytmu.
Zabawy polegające na zapamiętywaniu układu przedmiotów, następnie
odgadywanie, co się zmieniło.
Zachęcać dziecko do opowiadania o tym, co usłyszało, co je zainteresowało.
Dojrzałość szkolna
Rola domu rodzinnego w przygotowaniu dziecka do
rozpoczęcia nauki szkolnej jest bardzo duża. Przy
jednoczesnym zaangażowaniu rodziców w sprawy
dziecka z uwzględnieniem jego potrzeb
emocjonalnych istniej olbrzymia szansa na
osiągnięcie przez nie gotowości do nauki w klasie I
oraz powodzenia w dalszej karierze szkolnej.
Brak dojrzałości
• Ogromne trudności w opanowaniu materiału
szkolnego.
• Lęk przed niepowodzeniem, co z czasem
przekształca się w nerwicę szkolną.
• Niechęć do szkoły, opór przed nauką.
• Ciągłe frustracje wywołują napięcie psychiczne,
które najłatwiej rozładować poprzez agresję
• Brak sukcesów, porównywanie się z innymi
uczniami, którzy nie mają problemów szkolnych
wpływa na obniżenie poczucia własnej wartości.
Profilaktyka
W przypadku podejrzeń opóźnień lub zaburzeń
rozwojowych u dziecka należy skonsultować się z
odpowiednimi specjalistami.
Nie wszystkie dzieci osiągają pełną gotowość szkolną.
Badania w poradni mają na celu dokładne określenie
rodzaju i stopnia ewentualnych opóźnień lub zaburzeń
rozwojowych dziecka, a także jego mocnych stron, oraz
ustalenie i omówienie z rodzicami odpowiednich form
pomocy.
Wskazówki
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Nie strasz dziecka szkołą i nauczycielami.
Zapewnij ład, spokój i pogodną atmosferę w domu.
Wdrażaj dziecko do samodzielności, obowiązkowości i punktualności.
Nie porównuj Twojego dziecka z innymi dziećmi – przecież Twoje dziecko
jest kimś wyjątkowym i niepowtarzalnym.
Doceniaj mocne strony Twojego dziecko.
Nie krzycz jeśli czegoś nie potrafi, ale staraj się mu pomóc.
Chwal nie tylko za efekt końcowy, ale doceniaj trud i wysiłek jakie Twoje
dziecko włożyło w pracę.
Bądź konsekwentny w egzekwowaniu poleceń.
Zawsze okazuj dziecku miłość.
Dziękuję za wysłuchanie.