Slide 1

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 2

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 3

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 4

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 5

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 6

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 7

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 8

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 9

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 10

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 11

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 12

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 13

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 14

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 15

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 16

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 17

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 18

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 19

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 20

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 21

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 22

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 23

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 24

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 25

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 26

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 27

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 28

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 29

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 30

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 31

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 32

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 33

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 34

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 35

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 36

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 37

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 38

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 39

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 40

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 41

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 42

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 43

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 44

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 45

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 46

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 47

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 48

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 49

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 50

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 51

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 52

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 53

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 54

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 55

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 56

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 57

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006


Slide 58

WYCIECZKA SZKOLNA
ŁYSY MŁYN- OWIŃSKA- DZIEWICZA
GÓRA

HASŁO

„PRZYBYWAJCIE
I MOC PRZYGÓD
PRZEŻYWAJCIE”

DANE ORGANIZACYJNE
• Trasa wycieczki: Łysy Młyn, Owińska,
Dziewicza Góra
• Uczestnicy: 20 uczniów 6 klasy SP
• Kiedy: 20.06.2014
• Czas trwania: około 12 godzin
• Środek transportu: bus
• Wyjazd: godz:7:30 z terenu szkoły
• Powrót: ok. 19:30

CELE WYCIECZKI
• Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i poznawczych uczniów
• Poprawa sprawności fizycznego stanu zdrowia poprzez kontakt
z naturą, przeciwdziałanie ograniczeniu ruchowej aktywności oraz
budzenie stałych zainteresowań poznawczych turystyką.
• Budzenie pasji i zainteresowań poznawczych przez
wielokierunkowe, emocjonalne i aktywne zaangażowanie.
• Kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia i świata
• Kształtowanie społecznych postaw przez kontakt z ludźmi, z ich
efektami pracy i warsztatami.
• Wdrażanie do przestrzegania zasad ochrony przyrody środowiska
poprzez poznawanie praw przyrody i wpływu człowieka na
środowisko przez zamiłowanie do piękna natury oraz kształtowanie
umiejętności życia z przyrodą.

KORZYŚCI DLA UCZNIA
• poznanie miejsc bliższych i dalszych,
• wzbudzanie zainteresowania życiem własnego
środowiska
• zainteresowanie przyrodą
• zdobywanie wiedzy za pomocą zmysłów,
• kształtowanie nowych poglądów na świat,
• inicjowanie szacunku dla inności

NASZA TRASA

PLAN WYCIECZKI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

7:15- ZBIÓRKA
7:30- WYJAZD ZE SZKOŁY
8:00- 9:30- lekcja w Łysym Młynie
9:30- 10:30- ścieżka dydaktyczna dookoła stawu
10:30- 11:30- ścieżka zdrowia i posiłek
11:30- 12:00- przejazd do Owińsk
12:00- 13:00- Quest
13:00- 14:00- zwiedzanie Muzeum TYflologicznego
14:00- 15:00- zabawa w Parku Orientacji Przestrzennej
15:00- 15:30- przejazd na Dziewiczą Górę
15:30- 16:30- dojście na szczyt i wieżę widokową
16:30- 17:30 zwiedzanie wystawy i zabawa
17:30- 18:30- ognisko
18:30- 19:00- powrót do szkoły

CO TO SĄ WALORY?
• To zespół elementów środowiska naturalnego
oraz elementów pozaprzyrodniczych, które
wspólnie lub każde z osobna są przedmiotem
zainteresowań turysty. Jest to suma
składników, stworzonych przez naturę,
ukształtowanych przez historię i tworzonych
przez współczesność.

WALORY
Na naszej trasie zobaczymy walory
przyrodnicze:
- wody (Łysy Młyn)
- polodowcowa rzeźba terenu( Łysy Młyn,
Dziewicza Góra)
- fauna i flora(Łysy Młyn, Dziewicza Góra)

Walory kulturowe i historyczne (Owińska)
Walory krajobrazowe, czyli wartości
ekologiczne, estetyczne lub kulturowe
obszaru oraz związane z nim rzeźbę terenu,
twory i składniki przyrody, ukształtowane
przez siły przyrody lub działalność
człowieka będziemy podziwiali we
wszystkich odwiedzanych miejscach.

ETAP PIERWSZY-ŁYSY MŁYN
• Łysy Młyn jest częścią
projektu Natura 2000.
Jest to miejsce, w którym
można przeprowadzić
zajęcia edukacyjne
skierowane do uczniów
w każdym wieku.
• Do wyboru są dwa
tematy:

CENTRUM OCHRONY PACHNICY
DĘBOWEJ
• ekspozycja poświęcona
martwemu drewnu gdzie można zapoznać
się z organizmami
żyjącymi w drewnie,
obejrzeć film o pachnicy
i dowiedzieć się wielu
ciekawych informacji o
życiu w lesie

LEŚNE LABORATORIUM
• Podczas tych zajęć można
obserwować świat owadów
(zwłaszcza pachnicy
dębowej). W tym celu w
budynku Łysego Młyna
została wydzielona część z
przeznaczeniem na
pracownię entomologiczną.
Zgromadzony w niej sprzęt
optyczny i preparacyjny
pozwolą uczestnikom na
obserwacje świata owadów.

WYSTAWA ZDJĘĆ OWADÓW
• Po zakończonych
zajęciach obejrzymy
film o owadach w skali
mikro oraz udamy się na
wystawę, gdzie
przedstawione są
zdjęcia różnych
gatunków owadów w
dużym formacie.

EKSPOZYCJA „DREWNO JEST
WSPANIAŁE”

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
• Ostatnim etapem naszego pobytu w Łysym
Młynie będzie przejście ścieżką edukacyjną
wokół położonego przy młynie stawu, na
której umieszczone są plansze poświęcone
tematyce związanej z wodą.

PRZYSTANKI ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ
„ROLA WODY W PRZYRODZIE”:

OBIEG WODY

ZASOBY WODNE ŚWIATA

FUNKCJE WODY W ŚROWISKU

WODA W ATMOSFERZE

WODA NA POWIERZCHNI ZIEMI

WODA W ZIEMI

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z WODĄ

WĘDKARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

KLASY CZYSTOŚCI WODY

FAUNA STAWU: PŁAZY I GADY

FAUNA STAWU: PAJĄKI I OWADY

KRAJOBRAZ „ŁYSEGO MŁYNA”

COŚ DLA CIAŁA
• Na koniec możemy skorzystać ze ścieżki
zdrowia.

COŚ DLA CIAŁA
• I zregenerować siły podczas posiłku.

ETAP DRUGI
• Kolejnym etapem naszej wycieczki jest
Muzeum Tyflologiczne i Parki Orientacji
Przestrzennej w Owińskach.
• Owińska są położone 17 km od centrum
Poznania, na wschodnim (prawym) brzegu
Warty w północnej części jej poznańskiego
przełomu, na zachodnim skraju Puszczy
Zielonki.

CIEKAWOSTKI
• Owińska były połączone przeprawą promową na rzece
Warcie z Radojewem. Została ona zerwana w styczniu 1945
r. w czasie ucieczki Niemców przed Sowietami. Od kilku lat
planowana jest jej odbudowa w tym miejscu,
• w 1806 roku Owińska odwiedził i zwiedzał klasztor
Napoleon Bonaparte. Cesarz przebywał w tym czasie w
Poznaniu i robił konne wycieczki po okolicy. 13 grudnia w
towarzystwie Dezyderego Chłapowskiego przejechał przez
Naramowice oraz Radojewo i korzystając z przeprawy
promowej dotarł do Owińsk,
• w XIX w. funkcjonowała cegielnia, która zaopatrywała
Twierdzę Poznań oraz inne obiekty w materiały budowlane,

ZAGRAJ i ROZWIĄŻ ZAGADKĘ!
• Questing określany jest mianem turystyki z zagadkami – to
nauka przez zabawę, która łączy w sobie elementy gier
terenowych z podchodami. W Wielkopolsce questować w
Owińskach. Quest „Wokół klasztoru” to wyprawa, która
w ciekawy i rymowany sposób przybliża historię klasztoru
oraz zabytkowych zabudowań pocysterskich wzniesionych
w Owińskach w XIII wieku.
• Na karcie gry znajduje się mapa oraz zagadki a litery
poszczególnych odpowiedzi tworzą hasło, którego
odgadnięcie prowadzi do „skarbu”.

QUEST

MUZEUM TYFLOLOGICZNE
JEDYNE W POLSCE

Zobaczyć w nim można
największą w kraju kolekcje
map tyflologicznych oraz
kilkuset obiektów związanych
z kulturą i edukacją osób
niewidomych. Znajdują się w
nim najstarsze wydawane
masowo tyflo mapy M. Kunza
z Illzach – 1886, pierwszy Atlas
Świata dla niewidomych z roku
1932, oraz dziesiątki
przedstawień
tyflokartograficznych
wydawanych na całym świecie.

PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej, otworzono 3 września
2012r. na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci
Niewidomych w Owińskach.
Na około 3ha powierzchni odtworzono klimat ogrodu barokowego,
łącząc go z parkiem krajobrazowym. Posadzono tu 280 gatunków roślin.
Wkomponowano specjalne przyrządy dydaktyczne, takie jak: karylion
ziemny, czyli system ziemnych dzwonów rurowych, wydających dźwięki
i wibracje, równoważnie, huśtawki, ślizg linowy, przeplotnie, trampoliny,
pajęczyny, na których poza rozwijaniem sprawności fizycznej, ćwiczący
będą mogli uczyć się orientacji przestrzennej. Na terenie Parku są wieże
wiatrów, które sygnalizują jego kierunek oraz natężenie. Specjalnie
dobrane komunikatory głosowe mają pomóc osobom niewidomym
znaleźć nowe sposoby orientacji przestrzennej opartej na dźwiękach.
Ponadto do dyspozycji jest molo oraz oświetlony mostek.

PARK ORIENTACJI PRZESTZRENNEJ
Z LOTU PTAKA

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

URZĄDZENIA DYDAKTYCZNE

ETAP TRZECI-DZIEWICZA GÓRA
• Należy do Parku Krajobrazowego Puszcza
Zielonka. Jej wysokość wynosi 144 m n.p.m.
Nazywana była Dziewiczą Górą, Górą św. Anny- od
imienia siostry księcia Przemysła I, która była
mniszką w Owińskim klasztorze cysterek.
• Cała góra porośnięta jest bogatą roślinnością,
która przyciąga turystów szczególnie wiosną. Gdy
kwitną przylaszczki (pod ścisłą ochroną) teren
zabarwia się na fioletowo.

• Dziewicza Góra stanowi element moreny
czołowej stadiału poznańskiego 2 km na
wschód od Doliny Warty. Stoki wzniesienia (grzbiet ma około 400 m długości) - porasta
las mieszany, a w kilku miejscach znajduje się
starodrzew dębowy. Obszar objęto ochroną
ze względu na bogaty świat roślin, na który
składa się ok. 700 gatunków roślin
naczyniowych oraz ok. 130 gatunków mchów
i wątrobowców. Ciekawe jest to, że gatunki te
są charakterystyczne dla środowisk: leśnych,
łąkowych, stepowych a nawet górskich.

• Na stokach góry występuje również czerwiec
polski- owad hodowany przez cysterki, które
uzyskiwały z nich czerwony barwnik.
• Czerwiec to owad z rodziny pluskwiaków. Żyje
na roślinie, która nazywa się czerwiec. Według
przysłowia: „ w czerwcu pod czerwcem siedzi
czerwiec”. Cysterki zbierały go w czerwcu,
zalewały wrzątkiem i w ten sposób powstawał
czerwony barwnik do barwienia skór i tkanin.

ŚCIEŻKA DYDAKTYCZNA
• Ścieżka rozpoczyna się przy parkingu samochodowym pod
Dziewiczą Górą (144 m n.p.m.) w Czerwonaku i prowadzi
lasami do leśniczówki Annowo tworząc dwa warianty
szlaku. Przy leśniczówce umieszczono "leśną klasę" im.
Augusta Cieszkowskiego. Ścieżka ma 15 przystanków:
1. Parking Dziewicza Góra
2. Szczyt Dziewiczej Góry
3. Mrowisko
4. Urządzenia gospodarki łowieckiej
5. Drzewostan nasienny
6. Odnowienie naturalne lasu
7. Sosny - pomniki przyrody

8. Kamień - pożarzysko
9. Skrzynki lęgowe
10. Dąbrowa
11. Historyczne miejsce po klasztorze Dziewicza
Góra
12. Drzewostan jaworowy
13. Leśna klasa im. Augusta Cieszkowskiego
14. Leśnictwo Annowo - zespół pomników
przyrody
15. Sposoby zagospodarowania drzewostanów,
odnowienie gniazd, ochrona przed zwierzyną

ZADANIA
• Na parkingu dzielimy się na dwie grupy.
Zadanie każdej z nich polega na osiągnięciu
szczytu Dziewiczej Góry, jak najszybciej (każda
grupa inną równoległą ścieżką) i odnalezieniu
po drodze 6 kopert, które utworzą hasło.

WIEŻA WIDOKOWA
•

W 2005r. w najwyższym punkcie góry
Nadleśnictwo Łopuchówko
wybudowało dostrzegalnię
przeciwpożarową, dziś zwaną po
prostu wieżą widokową. Wieża
stanowi atrakcję dla turystów, którzy
po pokonaniu 172 schodów mogą
podziwiać panoramę Gminy
Czerwonak i nieodległego Poznania
oraz lasów i wzniesień Puszczy
Zielonka. Wieża ma 40 m wysokości.
Platforma widokowa udostępniona
turystom znajduje się na wysokości
30 m, a nad nią mieści się jeszcze
doskonale wyposażone stanowisko
obserwacyjne leśników.

CO DALEJ?
• Wspinamy się na szczyt wieży. Odczytujemy
hasło „PRZYGODA”.
• Spacerem wracamy na parking, gdzie można
podziwiać:

UBRANE DRZEWO

LABIRYNT WIKLINOWY

WYSTAWA DREWNA

JUŻ KONIEC
• W Dziewiczej Bazie
naszą przygodę
kończymy wspólnym
ogniskiem.

AUTOR
Przygotowała i przeprowadziła

ANNA MANDZIAK

BIBLIOGRAFIA
• http://www.czerwonak.pl/turysta/pl/quest_w
okol_klasztoru.html
• http://regionwielkopolska.pl/turystyka/punkty
-widokowe/dziewicza-gora-gmczerwonak.html
• http://www.sosw.sanok.pl/konspekty/wyciecz
ka_do_skansenu.pdf
• http://akwenczerwonak.pl/turystyka/atrakcjeturystyczne-w-gminie.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Walor_turystyczn
y
• http://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/slow
nik-terminow-prawnych/walory-krajobrazowe
• www.puszcza-zielonka.pl

• Anders P.: Puszcza Zielonka, Wyd.
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum
Animacji Kultury, Poznań 2004
• Czajkowski M.: Czerwonak, Wyd. Tekst, 1996
• Łęcki W., Maluśkiewicz P.: Wokół Poznania,
PTTK „Kraj”, Warszawa 1991
• Łuczak J.: Wielkopolska, G&P, 2003 Poznań
• Łęcki W., Przechadzki w okolicach Poznania,
KAW, Poznań 1984

• Piszczek T., Świat legend, baśni i podań
ludowych, a także strachów i przesądów w
gminie Czerwonak, WBP, Poznań 1995
• Rezler M.: Na skraju puszczy, Czerwonak 2006