Transcript Podatek od wartości dodanej

Podatek od wartości dodanej
VAT
Moment powstania obowiązku
podatkowego
Art. 62 – 71
Zdarzenie podatkowe i
wymagalność podatku (art. 62)
• Zdarzenie podatkowe (chargeable event) –
zdarzenie, którego zaistnienie powoduje, iż
spełnione zostają prawne przesłanki powstania
należności podatkowej (obowiązku
podatkowego),
• Podatek staje się „wymagalny” (chargeable)
(lub: obowiązek podatkowy powstaje), gdy
organ podatkowy staje się uprawniony do
żądania zapłaty podatku od osoby
zobowiązanej, mimo, że termin płatności
podatku może zostać odroczony
Zdarzenie podatkowe i
wymagalność podatku
• Rozróżnienie powyższe nie ma praktycznego znaczenia,
ponieważ w zasadzie obydwa zdarzenia występują
łącznie,
• Może się zdarzyć, że „wymagalność podatku” jest
uzależniona, oprócz wystąpienia „zdarzenia
podatkowego”, od dodatkowych warunków (np.
nadejścia terminu płatności),
• Dla powstania zobowiązania podatkowego jedynie
„wymagalność podatku” ma istotne znaczenie,
• „Wymagalność podatku” w rozumieniu Dyrektywy może
być traktowana jak synonim „powstania obowiązku
podatkowego”
Moment powstania obowiązku
podatkowego
• Moment, gdy towary zostaną dostarczone lub
usługi zostaną wykonane,
• „Ciągłe” dostawy towarów i świadczenie usług
(stanowiące podstawę do okresowych obciążeń
lub płatności) uważa się za zakończone w
momencie upływu okresów, których takie
obciążenia lub płatności dotyczą,
• Płatności otrzymane przed dostawą towarów lub
świadczeniem usług kreują obowiązek
podatkowy od kwoty tych płatności.
Moment powstania obowiązku podatkowego –
regulacje fakultatywne
podatek może stawać się wymagalny „dla
niektórych transakcji lub dla niektórych kategorii
podatników:
– nie później niż z datą wystawienia faktury lub
dokumentu uznawanego za fakturę, lub
– nie później niż w momencie pobrania ceny, lub
– w przypadku, kiedy faktura lub dokument
uznawany za fakturę nie jest wystawiony lub jest
wystawiony z opóźnieniem, w określonym
terminie od daty zdarzenia podatkowego.
Orzecznictwo
• Zawarcie w przepisach prawa krajowego nakazu zapłaty przez
podatników 65% całkowitej kwoty podatku należnego za okres, który
jeszcze nie upłynął, skutkiem czego podatnicy w niektórych
sytuacjach będą zobowiązani do poniesienia ciężaru podatku z
tytułu transakcji jeszcze niedokonanych, jest sprzeczne z artykułem
10 i artykułem 22(4) i (5) VI Dyrektywy, które stanowią, po pierwsze,
że obowiązek podatkowy w VAT powstaje w chwili dostarczenia
towarów lub wykonania usługi, a po drugie, iż Państwa
Członkowskie mogą odstąpić od zasady, zgodnie z którą zapłata
musi być dokonana w chwili złożenia okresowego zeznania poprzez
żądanie płatności wstępnej. Skutkiem powyższych przepisów jest
przekształcenie płatności wstępnych w przedpłaty, które są
sprzeczne z wyrażoną w Dyrektywie zasadą, zgodnie z którą
Państwa Członkowskie powinny domagać się zapłaty podatku
wyłącznie od dokonanych transakcji.
• Podatnicy wezwani do dokonywania tego rodzaju płatności mogą
powoływać się w sądzie krajowym na powyższe przepisy VI
Dyrektywy.
(C-10/92 Balocchi)
Moment powstania obowiązku podatkowego →
Przedmiot opodatkowania
↓
Zasada ogólna
Zasada ogólna – obowiązek wystawienia faktury
Wydan
ie
towaru
Wysta
wienie
faktury
Momen
t
zapłaty
Termin
płatnoś
c
Inny
*
do 7 dni
Wydanie towaru pośrednikowi
*
*
Nie później niż 30
dni od wykonania
usługi przez
pośredmika
Eksport towaru
Potwierdzenie
wywozu towaru
Import towarów
Moment powstania
długu celnego
Lokale, budynki
Zaliczka
do 30
dni
*
*
Moment powstania obowiązku podatkowego →
Przedmiot opodatkowania
↓
Wydan
ie
towaru
Wysta
wienie
faktury
Momen
t
zapłaty
Dostawa gazet, magazynów, czasopism, książek
do 60
dni
*
*
Dostawa gazet, magazynów, czasopism, książek jeżeli
umowa przewiduje rozliczenie zwrotów wydawnictw
do 120
dni
*
Termin
płatnoś
c
Usługi najmu, dzierżawy, leasingu lub usługi o podobnym
charakterze
*
*
Usługi ochrony osób oraz usługi ochrony, dozoru i
przechowywania mienia
*
*
Usług w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego oraz
usług stałej obsługi prawnej i biurowej
*
*
Dostawa niewsadowego złomu stalowego i żeliwnego,
złomu metali nieżelaznych, z wyłączeniem złomu metali
szlachetnych
do 20
dni
*
Dostawa wsadowego złomu stalowego i żeliwnego, złomu
metali nieżelaznych, z wyłączeniem złomu metali
szlachetnych
do 30
dni
*
Inny
Moment powstania obowiązku podatkowego a
konstrukcja VAT
• W konstrukcji VAT podatkowo-prawny stan faktyczny ma charakter
zamknięty,
• Przedmiot opodatkowania pojawia się zatem w określonym punkcie
czasowym, nie jest rozciągnięty w czasie (nawet w przypadku tzw.
usług o charakterze ciągłym, wydarzeniem będącym przedmiotem
opodatkowania jest wykonanie usługi a nie fakt przystąpienia do jej
wykonywania),
• Brak jest okresu podatkowego, który wyznaczałby ramy czasowe
dla przedmiotu opodatkowania,
• Zobowiązanie podatkowe powstaje z mocy prawa i powstaje w
tym samym momencie co obowiązek podatkowy.
• Z powyższych względów ustalenie momentu powstania obowiązku
podatkowego jest kluczowe dla ustalenia momentu powstania oraz
terminu płatności zobowiązania podatkowego
Moment powstania obowiązku
podatkowego a VAT naliczony
• Prawo do odliczenia VAT naliczonego
powstaje z chwilą powstania obowiązku
podatkowego w odniesieniu do podatku
podlegającego odliczeniu (art. 167)
• Powyższa zasada nie jest zrealizowana w
polskim systemie!
Podstawa opodatkowania
Art. 72-92
Podstawa opodatkowania
• W podatku od wartości dodanej podstawa
opodatkowania nie zawiera kwoty należnego podatku, co
różni ten podatek od podatku od obrotu brutto.
• Podstawą opodatkowania jest cena bez podatku (cena
netto), a kwota podatku obliczana jest rachunkiem „od
sta”, według wzoru:
podatek = cena netto × stawka podatku
Cena sprzedaży, jaką płaci nabywca, jest pozycją
wynikową i odpowiada sumie ceny netto i podatku.
Podstawa opodatkowania
•
•
a)
b)
Wszystko, co stanowi wynagrodzenie, które dostawca
otrzymał lub ma otrzymać od nabywcy, klienta lub
osoby trzeciej z tytułu dostawy towarów lub
świadczenia usług, włączając subwencje bezpośrednio
związane z ich ceną.
Podstawa opodatkowania obejmuje:
podatki, opłaty i podobne należności, z wyjątkiem VAT,
dodatkowe koszty, np. prowizje, koszty opakowania,
transportu i ubezpieczenia, którymi dostawca obciąża
nabywcę lub klienta (państwa członkowskie mogą
uznać za dodatkowe koszty wydatki będące
przedmiotem odrębnej umowy)
Podstawa opodatkowania
• Czynność główna – należność z tytułu takiej
czynności jest zawsze odrębna podstawą
opodatkowania
• Czynność uboczna – należność z tytułu takiej
czynności jest elementem podstawy
opodatkowania czynności głównej występuje
wówczas, gdy obrót podporządkowany, służący
obrotowi głównemu, ma w stosunku do niego
charakter podrzędny, pozostaje z nim w ścisłym
związku i zazwyczaj mu towarzyszy
Orzecznictwo
•
W celu ustalenia, dla celów VAT, czy świadczenie usług obejmujące kilka
części składowych należy traktować jako jedno świadczenie, czy też jako
dwa lub więcej świadczeń wycenianych odrębnie, należy przede wszystkim
wziąć pod uwagę treść przepisu artykułu 2(1) VI Dyrektywy, zgodnie z
którym każde świadczenie usług powinno być traktowane jako odrębne i
niezależne oraz fakt, iż świadczenie obejmujące z ekonomicznego punktu
widzenia jedną usługę nie powinno być sztucznie dzielone, co mogłoby
prowadzić do nieprawidłowości w funkcjonowaniu systemu podatku VAT.
• Pojedyncze świadczenie ma miejsce zwłaszcza wtedy, gdy jedną lub więcej
części składowych uznaje się za usługę zasadniczą, podczas gdy inny lub
inne elementy traktuje się jako usługi pomocnicze, do których stosuje się te
same zasady opodatkowania, co do usługi zasadniczej. Usługę należy
uznać za usługę pomocniczą w stosunku do usługi zasadniczej, jeśli nie
stanowi ona dla klienta celu samego w sobie, lecz jest środkiem do
lepszego wykorzystania usługi zasadniczej. W takiej sytuacji fakt, iż
stosowana jest jedna cena nie ma decydującego znaczenia.
(C-349/96 CPP)
Orzecznictwo
• Jeżeli przy sprzedaży towaru, sprzedawca
zezwala ostatecznemu konsumentowi na
zapłatę ceny w części pieniędzmi, a w części
kuponem rabatowym wystawionym przez
producenta tego towaru, a producent zwraca
sprzedawcy kwotę na jaką opiewa kupon, to
zgodnie z art. 11 (A)(1)(a) i 11(C)(1) VI
Dyrektywy VAT nominalna wartość kuponu musi
być włączona do podstawy opodatkowania
sprzedawcy.
(C-398/99 Yorkshire Co-operatives)
Orzecznictwo
• Świadczenie wzajemne za dostawę towarów może polegać na
świadczeniu usług i w ten sposób stanowić podstawę
opodatkowania w rozumieniu art. 11 A ust. 1 lit. a szóstej dyrektywy
77/388, jeżeli istnieje bezpośredni związek między dostawą towarów
a świadczeniem usług, oraz jeżeli wartość tych usług może zostać
określona w pieniądzu. Wartość ta, która jest wartością
subiektywną, a nie wartością określoną w oparciu o obiektywne
standardy, musi być wartością, którą odbiorca świadczonych usług
przypisuje usługom, które chciałby otrzymać, i musi odpowiadać
kwocie, jaką jest gotowy wydać w tym celu. Wszystkie wydatki
poniesione przez odbiorcę w celu otrzymania danej dostawy,
włączając w to koszty nieprzewidzianych usług, które są związane z
dostawą towaru, składają się na wartość świadczonych usług.
(C-380/99 Bertelsmann AG)
Orzecznictwo
• Środki specjalne, które państwa członkowskie mogą
utrzymać na mocy art. 27(1) i (5) VI Dyrektywy w celu
zapobiegania pewnym formom uchylania się od
opodatkowania lub unikania podatku, nie mogą stanowić
istotnej derogacji od podstawy naliczania podatku VAT
określonej w artykule 11, poza sytuacjami, w których jest
to konieczne do osiągnięcia tego celu.
(C-324/82 KE przeciwko Belgii)
• Poprzez utrzymywanie w mocy przepisów, zgodnie z
którymi minimalną podstawą opodatkowania w
przypadku sprzedaży nowych samochodów jest cena
katalogowa samochodów w momencie ich sprzedaży,
Belgia nie wypełniła zaleceń przedstawionych w
orzeczeniu w sprawie 324/82
(C-391/85 KE przeciwko Belgii)
Wyłączenia z podstawy
opodatkowania
a) obniżki cen w formie rabatu z tytułu
wcześniejszej zapłaty,
b) rabaty i bonifikaty udzielone klientowi i
uwzględnione w momencie dostawy towarów
lub świadczenia usług,
c) kwoty otrzymane przez podatnika od nabywcy
jako zwrot wydatków poniesionych w imieniu i
na rachunek tego nabywcy lub klienta,
zaksięgowanych na koncie rozrachunkowym
(jako pozycje przejściowe) podatnika (podatnik
nie może odliczyć podatku naliczonego
dotyczącego tych transakcji)
Jaki jest cel „opodatkowania” dotacji?
Celem jest realizacja zasady neutralności podatku oraz niepogarszania warunków
konkurencji.
Przykład
Podmiot A wygrał przetarg na świadczenie usług komunikacji publicznej. Ustalił, że
przewóz pasażera na określonej trasie będzie dla niego opłacalny przy cenie netto
200 j.p. Za przewóz ten pobiera jednak od pasażera kwotę 100 j.p. powiększoną o
VAT wg stawki 7% (cena biletu), natomiast gmina ogłaszająca przetarg zobowiązała
się udzielić przewoźnikowi dotacji do każdego biletu w wysokości równej jego cenie.
Podmiot B przegrał powyższy przetarg, ale nie zamierza wycofywać się z rynku.
Świadczy porównywalną usługę jak podmiot A, tyle że nie korzysta z dotacji.
Zakładając, że ma zbliżone do podmiotu A koszty działalności, powinien ustalić cenę
netto na poziomie 200 j.p.
Gdyby dotacja dla podmiotu A nie powiększała podstawy opodatkowania, podatnik A od
każdego biletu odprowadzałby VAT w wysokości 7 j.p., natomiast podatnik B – 14 j.p.
W praktyce więc podatnik A, oprócz „oficjalnej” dotacji w wysokości 100 j.p.
otrzymywałby „ukrytą” dotację w wysokości dodatkowych 7 j.p. Opodatkowanie
dotacji u podatnika A wyeliminuje tę „ukrytą” dotację.
Opisana dotacja jest udzielana do konkretnego produktu. W sensie ekonomicznym
stanowi ona formę pomocy finansowej dla nabywcy tego produktu, a nie dla jego
zbywcy.
Zbywca natomiast traktuje ją jak element ceny oferowanego przez siebie produktu o tyle
tylko specyficzny, że fundowany przez podmiot prawa publicznego, a nie przez
nabywcę produktu.
Obliczanie VAT od dotacji
Podatnik otrzymujący dotację do swego produktu powinien
zatem, dla obliczenia następnie podatku, dokonać
rachunku „w stu”:
(Cena produktu + dotacja) × stawka podatku (%)
VAT = -------------------------------------------------------------------100% + stawka podatku (%)
VAT przypadający na dotację, podatnik obliczy odejmując
od kwoty VAT otrzymanej na podstawie powyższego
wzoru kwotę VAT należnego od samej ceny produktu (z
pominięciem dotacji).
Brak zapłaty
• W przypadku odwołania, odmowy albo
całkowitego lub częściowego braku zapłaty, lub
w przypadku obniżki ceny po dokonaniu
dostawy towarów lub wykonaniu usługi,
podstawę opodatkowania pomniejsza się
odpowiednio, zgodnie z warunkami określonymi
przez państwa członkowskie
• Jednakże w przypadku całkowitego lub
częściowego braku zapłaty, państwa
członkowskie mogą odstąpić od tej zasady.
Brak zapłaty – regulacje polskie
• Obniżka ceny – korekta faktury VAT i
pomniejszenie podatku należnego
• Brak zapłaty sensu stricto – „ulga na złe
długi” – możliwość pomniejszenia podatku
należnego w przypadku zaliczenia
należności do nieściągalnych
Czynności nieodpłatne i
świadczenia w naturze
– koszt wytworzenia (nabycia) towarów
przekazanych nieodpłatnie
- koszt świadczenia usług nieodpłatnych
Podstawa opodatkowania u
podmiotów powiązanych
Istota regulacji
• „wartość wolnorynkowa” (art. 72)
• podmioty powiązane (art. 80)
• fakultatywny charakter
Podstawa opodatkowania u
podmiotów powiązanych
Przypadki ustalania wartości rynkowej:
• wynagrodzenie jest niższe od wartości rynkowej a
nabywca nie ma prawa do pełnego odliczenia VAT,
• wynagrodzenie jest niższe od wartości rynkowej,
dostawca nie ma prawa do pełnego odliczenia a
dana dostawa podlega zwolnieniu VAT,
• wynagrodzenie jest wyższe od wartości rynkowej
a dostawca nie ma prawa do pełnego odliczenia
VAT
Stawki
art. 93 – 130
Stawki minimalne
• Stawka podstawowa (do 2010 r.) ≥ 15%
• Stawki obniżone (nie więcej niż dwie), na
towary i usługi określone w załączniku III ≥
5%
• Do transakcji opodatkowanych stosuje się
stawkę obowiązującą w momencie
zaistnienia zdarzenia podlegającego
opodatkowaniu.
Orzecznictwo
• W treści art. 12 ust. 3 lit. b szóstej dyrektywy 77/388,
zmienionej dyrektywą 96/95, który to artykuł zezwala na
naliczanie obniżonej stawki podatku od wartości dodanej
od dostaw gazu ziemnego i energii elektrycznej, nie ma
nic, co nakazywałoby, aby przepis ten był interpretowany
tak, iż obniżona stawka może tyko wtedy być naliczana,
gdy stosowana jest do wszystkich dostaw gazu
ziemnego i energii elektrycznej. Nie można wykluczyć
selektywnego stosowania obniżonej stawki do
konkretnych aspektów, takich jak stała opłata
uprawniająca odbiorców do [pobierania] minimalnej ilości
energii elektrycznej, jeżeli nie stanowi to jakiegokolwiek
ryzyka zakłócenia konkurencji
(C-384/01 KWE przeciwko Francji)
Stawka 0%
Stawka 0%
=
zwolnienie z możliwością odliczenia podatku
naliczonego
Zwolnienia
przedmiotowe
Zwolnienia niektórych rodzajów działalności w
interesie publicznym
Państwa Członkowskie zwalniają z podatku:
a) świadczenie usług przez publiczne służby pocztowe i dostawy towarów z nimi
związanych, z wyjątkiem transportu osób i usług telekomunikacyjnych;
b) opieka szpitalna i medyczna, jak również działalność jej towarzysząca,
wykonywana przez instytucje zarządzane według prawa publicznego lub na
warunkach porównywalnych z prawem publicznym, przez szpitale, ośrodki
medyczne i diagnostyczne i inne oficjalnie uznane placówki o podobnym
charakterze;
c) świadczenie opieki medycznej przy wykonywaniu zawodów medycznych i paramedycznych, określonych przez zainteresowane państwo;
d) dostarczanie organów ludzkich, krwi i mleka ludzkiego;
i) edukacja dzieci i młodzieży, szkolnictwo powszechne i wyższe, szkolenia
zawodowe lub zmiana kwalifikacji zawodowych łącznie ze świadczeniem usług i
dostawą towarów ściśle z taką działalnością związanych, dokonywaną przez
instytucje prawa publicznego, którym te zadania są powierzone lub przez inne
organizacje określone przez zainteresowane Państwa Członkowskie jako mające
podobne cele;
n) niektóre usługi kulturalne i dostawa towarów ściśle z nimi związanych
dostarczanych przez instytucje prawa publicznego lub przez inne instytucje
uznane przez zainteresowane Państwa Członkowskie;
q) działalność publicznego radia i instytucji telewizyjnych innych niż te o
charakterze komercyjnym.
Następne zajęcia
• Podatek naliczony (input tax) – istota
prawna.
• Zasady obniżania podatku należnego o
podatek naliczony.
• Powszechność i bezwarunkowość prawa
do zwrotu podatku naliczonego oraz
dopuszczalne odstępstwa od tych zasad.
• Korekty podatku naliczonego – istota
prawna i funkcja.