Transcript Andrzej Nikończyk

Optymalizacja podatkowa
Andrzej Nikończyk
Wiceprzewodniczący Grupy VAT Rady Podatkowej
optymalizacja [łac. optimus ‘najlepszy’]
polega na znalezieniu najlepszego rozwiązania (względem
ustalonego kryterium) ze zbioru rozwiązań dopuszczalnych
w przypadku podatków zbiór dopuszczalnych rozwiązań
wyznacza ich zgodność z obowiązującym prawem
Optymalizacja może być dokonywana wyłącznie ze względu na
jedno kryterium lub wiele kryteriów:
Optymalizacje oparte o jedno kryterium – np. optymalizacja zysku lub
optymalizacja wysokości podatku, optymalizacja straty
Optymalizacje oparte o wiele kryteriów – np. wysokość podatku i
wysokość obciążeń ZUS i zachowanie płynności finansowej i wysokość
kosztów prowadzenia działalności gospodarczej
Ze względu na dość skomplikowany i rozbudowany system
prawny zazwyczaj
dokonując optymalizacji należy brać pod uwagę wiele
kryteriów
optymalizacje oparte o jedno kryterium są zazwyczaj
próbą rozwiązania incydentalnego zagadnienia (nawet
powtarzalnego) a nie sposobem optymalizacji całościowej
danego podmiotu
Podstawowym elementem rozpoczęcia optymalizacji jest:
- ustalenie stanu początkowego (punkt startowy)
- oczekiwań danego podmiotu
- dopuszczalnych rozwiązań wśród zgodnych prawem (m.in.
formy prawnej, formy opodatkowania, obciążeń
administracyjnych)
Punkt startowy
stan faktyczny jaki występuje u danego podatnika,
w przypadku nowych podmiotów to carte blanche
Przystąpienie do optymalizacji wymaga dokładnego określenia punktu
startowego obejmującego zarówno analizę form i warunków
prawnych prowadzonej działalności, form rozliczeń podatkowych,
zdolności finansowej, wielkości podmiotu, poziomu ryzyka (nie tylko
podatkowego) związanego z prowadzoną działalnością
Oczekiwania
obejmują bardzo różne elementy: stałość prowadzonego
biznesu, szybkie osiągnięcie wysokich zysków w krótkim
czasie, ale również w wymiarze poza podatkowym np.
bezpieczeństwo majątku osobistego, stopień zaangażowania
w prowadzoną działalność
Lista oczekiwań jest ograniczona tylko wyobraźnią ludzką, więc
przedstawienie enumeratywnej listy nie jest możliwe – ale przystępując do
optymalizacji należy ograniczyć liczbę oczekiwań do kilku najważniejszych
celów by móc sprawnie ją przeprowadzić
• Ważne jest zestawienie zarówno o charakterze pozytywnym (cele jakie
chcemy osiągnąć) jak i negatywnym (elementy, których wystąpienia nie
dopuszczamy)
• Elementy negatywne mają nawet większe znaczenie, gdyż wykluczają
niektóre modele optymalizacji
• Poszczególni podatnicy mają bardzo różne cele i oczekiwania, zatem nie da
się wyróżnić jednego najlepszego (optymalnego) rozwiązania, zawsze te
kwestie musimy rozpatrywać indywidualnie
• Czasem oczekiwania poszczególnych podmiotów są na tyle zbieżne i
jednolite, że da się wyróżnić pewne standardowe modele optymalizacji –
lecz ich wdrożenie również powinno być poprzedzone szczegółową analizą
Różnice oczekiwań poszczególnych podmiotów i osiąganych skutków widać
choćby w najprostszym przykładzie zatrudnienia pracownika:
-
umowa o pracę
praktycznie najwyższy poziom opodatkowania (niskie koszty ryczałtowe),
wysokie obciążenia związane z ubezpieczeniami społecznymi, ale ochrona
wynikająca z przepisów prawa pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych, korzyści płynące np. z funduszy świadczeń socjalnych,
wysoka pewność świadczeń emerytalnych, możliwość rozliczenia rocznego
przez pracodawcę, rozliczanie zaliczek na podatek przez płatnika,
gwarancje urlopów i świadczeń (w szczególności dla młodych rodziców)
-
umowa zlecenia, umowa o dzieło
możliwość rozliczania kosztów rzeczywistych lub ryczałtowych (20% lub
50%) wpływające na niższy poziom opodatkowania (w szczególności dla
twórców faktyczne opodatkowanie połowy wynagrodzenia), możliwość
obniżenia kosztów ubezpieczeń społecznych (w szczególności przy wielu
pracach), ale wiążące się z tym niższe świadczenia emerytalne, brak
ochrony z Kodeksu Pracy, obowiązek samodzielnego rozliczenia rocznego,
rozliczanie zaliczek na podatek przez płatnika
-
samozatrudnienie
polega na świadczeniu usług w ramach samodzielnie prowadzonej
działalności gospodarczej (koszty rzeczywiste), brak gwarancji
pracowniczych z Kodeksu Pracy, konieczność samodzielnego rozliczania
ZUS i podatków (ryzyko błędów obciąża daną osobę), możliwość obniżenia
wysokości podatku (skala podatkowa lub podatek liniowy) lub obciążeń
ZUS w zamian za niższe świadczenia emerytalne, ponoszenie ryzyka
gospodarczego (konieczność dochodzenia wynagrodzenia przed sądami
powszechnymi gospodarczymi, co wiąże się z długim okresem oczekiwania,
koniecznością ponoszenia kosztów sądowych, prekluzją dowodową, itp.)
• Zalety i wady poszczególnych form rozliczania podatków z tytułu
wykonywanej pracy powodują, że osoby nie zainteresowane przejęciem
obowiązków administracyjnych, ryzyka gospodarczego, zainteresowane
wyższym poziomem stabilności, wyższą emeryturą, kobiety planujące
dzieci w najbliższej przyszłości są zainteresowane wyłącznie zatrudnieniem
na umowę o pracę
• Z kolei, część osób nie wymagająca tak wysokiego poziomu zabezpieczeń i
stabilności, woli samemu dbać o przyszłą emeryturę i zainteresowana jest
osiąganiem wyższych dochodów od razu nie dopuszcza zatrudnienia na
umowę o pracę
Optymalizacje mogą mieć różny wymiar:
•
mogą dotyczyć poszczególnych rodzajów działalności czy aktywności podatnika (produkcja,
sprzedaż inwestycje)
•
mogą ograniczać się do pojedynczych tytułów podatkowych (jak VAT, podatki dochodowe)
•
mogą dotyczyć poszczególnych kwestii jak np. optymalizacja przepływów pieniężnych (zmian
okresów rozliczeniowych lub okresów wpłacania zaliczek)
•
mogą obejmować zamianę formy prowadzonej działalności gospodarczej (indywidualna
działalności, spółki osobowe, spółki handlowe)
•
optymalizacje kompleksowe, obejmujące daleko idące zmiany w prowadzonej działalności
gospodarczej nie muszą być wprowadzane w formie rewolucyjnej, często proces optymalizacji
jest rozłożony w czasie nawet na kilka lat
•
optymalizacje mogą mieć też charakter lokalny (dotyczyć jednego państwa), jak i
międzynarodowy przy zaangażowaniu struktur międzynarodowych
• Można rzecz, że obowiązkiem danego podatnika jest takie kształtowanie
prowadzonej działalności by wykorzystać maksymalnie korzyści i
zabezpieczenia wynikające z przepisów prawa, w tym podatkowego
• Optymalizacja podatkowa ma ona na ogół wymiar finansowy i jest tym
bardziej atrakcyjna
• Musimy pamiętać, że optymalizacja jest wyborem najbardziej
odpowiadających nam zgodnych z przepisami rozwiązań
(legalna minimalizacja obowiązków i maksymalizacja korzyści)
W przypadku działań wykraczających poza zakres dopuszczony prawem będziemy
mieć do czynienia po prostu z:
-
oszustwem podatkowym,
wyłudzeniem,
uchylaniem się od opodatkowania
które są czynami zabronionymi i są bezwzględnie ścigane przy użyciu całego
aparatu państwa w tym aparatu przymusu
Czasem samo podejrzenie o dokonanie oszustwa i wszczęcie postępowania może
prowadzić do upadłości czy likwidacji danego podmiotu, bowiem zainteresowanie
organów podatkowych danym podatnikiem, czy wydanie decyzji może odbijać się
w różnych rating‘ach, stopach procentowych kredytów, możliwości uzyskania
finansowania i jego wysokości
Przykłady optymalizacji podatkowej
Optymalizacja poziomu opodatkowania zysku
•
W przypadku prowadzonej indywidualnie działalności gospodarczej w formie
indywidualnej działalności gospodarczej może być opodatkowana wg skali
podatkowej (18% i 32%) lub liniową stawką podatku (19%) – prawo wyboru
•
Wysokość podatku nie będzie zależeć tylko i wyłącznie od wysokości stawki,
ale też wysokości osiąganego zysku. Do wysokości 96.384 zł mniejszy podatek
zapłacimy korzystając z opodatkowania wg skali podatkowej. Powyżej tej
kwoty korzystniejszy będzie wybór stawki liniowej
•
Jednak podatnik planując zyski może ich niedoszacować i wybór
opodatkowania wg skali podatkowej może powodować wyższy poziom
podatku, jeśli część dochodu zostałaby opodatkowana stawką podatkową w
wysokości 32%
W takiej sytuacji podatnik może skorzystać z rozwiązań pozwalających mu
obniżyć wysokość dochodu w danym roku podatkowym, np.:
• przeznaczenie środków na fundusz szkoleniowy (nie może ono jednak
mieć charakteru pozornego – bo nie miałoby wpływu na wysokość zysku i
podatku) i w przypadku, gdy nie zostaną one wykorzystane w przyszłym
roku na te cele stanowić będą przychód przyszłego roku (w którym
możemy być już opodatkowani stawką linową)
• sprzedaż akcji na GPW, kupionych po wyższych kursach niż obecne
notowania i odkupienie ich po tej samej cenie pozwoli wykazać stratę na
ich sprzedaży, która pomniejszy poziom zysku o ile strata zostanie
zaliczona do tego samego źródła przychodu
• jednorazowa amortyzacja dla małych podatników od środków trwałych i
wartości niematerialnych i prawnych o łącznej wartości w ciągu roku do
50 000 EUR z wyłączeniami
• przyspieszona amortyzacja środków trwałych
• wprowadzenie do działalności środka trwałego z majątku prywatnego
(używanego o wartości znacznie niższej niż wartość nabycia) i sprzedaż w
ramach działalności gospodarczej
Optymalizacja poziomu opodatkowania wspólnika
Osoba prawna (sp. z o.o.)
W przypadku osób prawnych są one opodatkowane od osiąganych zysków
stawką podatku w wysokości 19%
wypłata zysku wspólnikowi co do zasady podlega ponownie
opodatkowaniu (opodatkowanie dywidendy) w wysokości 19% (efektywne opodatkowanie udziałowca wynosi 34,39% - procent
składany)
Prowadzenie działalności poprzez osobę prawną daje wysoki poziom
zabezpieczenia majątku prywatnego wspólnika
Spółka osobowa (jawna)
W przypadku prowadzenia działalności w formie np. spółki jawnej, nie jest ona
odrębnym podatnikiem. Zatem przychody i koszty spółki są dzielone
pomiędzy wspólników wg udziału w zysku i są przez nich rozliczane w ramach
podatku PIT jako przychody z działalności gospodarczej wg skali lub stawki
liniowej (tak jakby prowadził indywidualną działalność gospodarczą)
Nawet w przypadku opodatkowania wg skali podatkowej poziom
opodatkowania wspólnika będzie niższy niż z tytułu działalności prowadzonej
przez osobę prawną
W tym wypadku jednak wspólnicy odpowiadają całym swoim majątkiem
(prywatnym) za zobowiązania spółki, w tym podatkowe
Spółka osobowa (komandytowa)
Rozwiązaniem może być spółka komandytowa, w której:
komplementariuszem (podmiotem odpowiadającym za
zobowiązania spółki bez ograniczenia) może być osoba prawna (tym
samym majątki prywatne wspólników są chronione jak przy
działalności prowadzonej przez osobę prawną)
komandytariusze odpowiadają tylko do wysokości sumy
komandytowej (którą można dowolnie ustalić)
Wysokość opodatkowania wspólnika spółki komandytowej jest takie
samo jak przy spółce jawnej, ale ochrona majątku prywatnego
komandytariuszy jest taka sama jak przy osobie prawnej (np. sp. z o.o.)
Optymalizacja zysku lub straty
Optymalizacja zysku pod uzyskanie finansowania
Czasem w interesie podatnika jest wykazanie wyższego
poziomu zysku i zapłata wyższego podatku
Poziom zysku danego podmiotu wpływa m.in. na możliwości
uzyskania finansowania i koszt tego finansowania – na ogół
podmioty mające lepsze zyski mają wyższy limit finansowania i
niższe koszty (bo wiąże się to z mniejszym ryzkiem dla
finansującego)
Optymalizacja straty
Zgodnie z obowiązującymi przepisami stratę można rozliczyć w 5
kolejnych latach podatkowych, nie więcej niż 50% straty w jednym roku
podatkowym
Limity straty do rozliczenia z poszczególnych lat podatkowych mogą się
sumować
Firma będąca w okresie inwestycji i nie mająca szansy w najbliższym
czasie na osiągnięcie zysków pozwalających na rozliczenie straty w pełnej
wysokości, może nie rozliczyć części straty (strata przepadnie)
Narzędzia zwiększenia zysku lub zmniejszenia straty
Inna kwalifikacja prawna wydatków
Podatnik może mieć możliwość uznania danych wydatków za wydatki np. na
remont (stanowiące koszt roku, w którym je poniesiono) lub na ulepszenie
(podwyższają wartość początkową inwestycji i zwiększają wysokość odpisów
amortyzacyjnych)
Zmiana kwalifikacji wydatków na remont pozwoli na ujęcie ich na bieżąco (i
zmniejszenie zysku lub powiększenie straty), zaś uznanie ich za ulepszenie
będzie kosztem danego roku tylko w wysokości równej wartości odpisów
amortyzacyjnych w danym roku podatkowym)
Ogólnie dotyczy to uznawania kosztów za bezpośrednio lub pośrednio
związane z przychodem
Zmniejszenie wysokości odpisów amortyzacyjnych
Podatnik może obniżyć koszty podatkowe danego roku podatkowego
(podwyższyć zysk, zmniejszyć stratę) poprzez zmniejszenie stawek
amortyzacji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych
Podwyższanie stawek amortyzacyjnych jest ograniczone przepisami, ale
podatnik może je dowolnie obniżać
Przejęcie spółki z zyskiem
W przypadku, gdy podatnik nie ma szans na rozliczenie straty w ramach
własnego przedsiębiorstwa, może wchłonąć spółkę z zyskiem i rozliczyć
swoją stratę z zyskami przedsiębiorstwa, które przejmuje
Jest to jednocześnie możliwość optymalizacji opodatkowania zysku w tym
drugim, przejmowanym podmiocie
Zwolnienie od VAT vs opodatkowanie wg zasad ogólnych
Na wysokość podatku wpływa również możliwość wyboru przez danego
podatnika zwolnienia podmiotowego z VAT lub rezygnacji z tego zwolnienia
W zależności od poziomu kosztów (towary i usługi nabywane jako
opodatkowane VAT) przy tych samych cenach sprzedaży może być opłacalne
zwolnienie od VAT lub wybór opodatkowania
W przypadku podatników świadczących usługi nie wymagające ponoszenia
wysokich kosztów, zazwyczaj będzie opłacalny wybór zwolnienia
Jeśli podatnik musi ponieść duże nakłady na stworzenie przedsiębiorstwa
wybór opodatkowania i możliwość odliczenia VAT oraz uzyskania jego zwrotu
może znacząco obniżyć wysokość środków potrzebnych na nabycie towarów
i usług lub okres na jaki musimy uzyskiwać finansowanie
Optymalizacja wpłacania podatku
Kredyt podatkowy dla małych przedsiębiorców
Możliwość zwolnienia z obowiązku wpłacania zaliczek w drugim lub
trzecim roku działalności oraz możliwość odroczenia wpłaty podatku, przy
spełnieniu warunków (jak minimalny dochód, minimalne zatrudnienie).
Zaliczki uproszczone
Podatnik może wpłacać w danym roku podatkowym zaliczki jako 1/12
podatku dochodowego sprzed dwóch lub trzech (jak 2 lata wcześniej była
strata) lat. Pozwala to zaoszczędzić na wpłacie zaliczek jeśli dochód z
tamtego okresu i wysokość podatku jest znacznie niższa, niż planowany w
bieżącym roku podatkowym (np. w przypadku znaczącego rozwoju
przedsiębiorstwa).
Zaliczki wpłacane kwartalnie
Podatnicy mają prawo do wyboru wpłacania zaliczek na podatek
dochodowy w okresach kwartalnych, a nie miesięcznych
Powyższe sposoby nie powodują definitywnego zmniejszenia wysokości
obciążeń podatkowych, ale pozwalają opóźnić moment ich wpłaty do urzędu
W międzyczasie podatnik może korzystać z tych środków jako środków
obrotowych i dzięki temu może uniknąć kosztów finansowania działalności
gospodarczej (będzie bowiem finansował się podatkiem) i nie zapłaci żadnych
odsetek w związku z przesunięciem tych płatności
Kwartalne okresy rozliczeniowe w VAT
Podobne możliwości występują np. w podatku VAT, gdzie mali podatnicy
mogą wpłacać podatek za okresy kwartalne. Wiec mogą obracać kwotą
podatku nawet do dwóch miesięcy dłużej w porównaniu z rozliczaniem w
okresach miesięcznych
Kwartalny okres rozliczeniowy jest dostępny również dla dużych
podatników, jednak mogą występować zaliczki płatne w okresach
miesięcznych. Zaliczki te mogą być ryczałtowe lub rzeczywiste. W
niektórych branżach (sezonowych) odpowiedni wybór i zmiana zaliczek
ryczałtowych na rzeczywiste i odwrotnie może wpływać na znaczące
odsunięcie momentu wpłacania podatku nawet o pół roku
Moment fakturowania czynności
Jednym z prostszych rozwiązań jest przesunięcie momentu wystawiania
faktur na kolejny okres rozliczeniowy
Przyjęcie zasady wystawiania faktur po zakończeniu miesiąca którego
dotyczą (np. 1 kolejnego miesiąca, a nie 31 poprzedniego miesiąca)
wydłuża termin płatności podatku o cały okres rozliczeniowy
Import towarów w ramach procedury 4200
Podatnik dokonujący importu towarów na terytorium kraju jest obowiązany
co do zasady do zapłaty należności celnych i VAT przed zwolnieniem towarów
przez organy celne (nie dłużej niż 10 dni – tu okres ma zostać wydłużony)
Podatnik dokonując importu do innego państwa członkowskiego może
dokonać tam odprawy celnej i uiścić tylko należności celne. Nie trzeba
wpłacać VAT, jeśli towar ma być przedmiotem wewnątrzwspólnotowej
dostawy towarów na terytorium Polski
W takim wypadku polski nabywca nie będzie musiał dokonywać wpłaty
podatku VAT do organu, wystarczy wykazanie podatku należnego i
naliczonego w deklaracji za ten sam okres. Przyjecie tej metody pozwala
zaangażować znacznie mniej środków na nabycie określonej ilości towarów i
usług lub nabycie ich znacznie więcej za te same środki
Przeprowadzenie optymalizacji może
powodować ryzyko podatkowe lub
podwyższać już istniejące ryzyko podatkowe
decydując się na optymalizację ten element należy zawsze
brać pod uwagę
Przepisy przewidują bowiem wiele narzędzi minimalizacji
ryzyka podatkowego, czemu jest poświęcone kolejne
wystąpienie
Dziękuję za uwagę