Transcript جلب حمايت همه جانبه در حوزه سلامت (Health Advoc

‫جلب حمايت همه جانبه در حوزه سالمت‬
‫)‪(Health Advocacy‬‬
‫برنامه کشوری هدا‬
‫همسان سازی دوره های آموزش بهداشت و ارتقای سالمت‬
‫مجری‪ :‬آموزش سالمت‬
‫شبكه بهداشت و درمان خميني شهر‬
‫سال ‪1393‬‬
‫اهميت راهبرد جلب حمايت همه جانبه‬
‫‪ ‬بسياری از برنامه هايی که در حوزه سالمت با هدف تغيير رفتار طراحي مي‬
‫شوند‪ ،‬بدون اصالح ديدگاه تصميم گيرندگان و ايجاد تغيير در سياست هاي‬
‫عمومي امکان پذير نيست‪.‬‬
‫‪ ‬براساس منشور اتاوا‪ ،‬در کنار توسعه مهارت هاي فردي و بازنگري در نظام‬
‫ارائه خدمات‪ ،‬سه مکانيسم ديگر ارتقای سالمت شامل اصالح سياست‬
‫عمومي مرتبط با سالمت‪ ،‬ايجاد محيط هاي حامی سالمت و تقويت‬
‫اقدامات جامعه براي مشارکت در برنامه های مربوط به سالمت بدون‬
‫حمايت افراد‪ ،‬سازمان ها و بخش هاي کليدي جامعه موفقيت آميز نخواهد‬
‫بود‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫برنامه کشوری هدا‬
‫همسان سازی دوره های آموزش بهداشت و ارتقای سالمت‬
‫جلب حمايت همه جانبه‬
‫‪Advocacy‬‬
‫‪ ‬هدايت سياست عمومي به سوی پيشرفت زندگي افرادي که صداي‬
‫ضعيف تر و قدرت کمتري دارند‪.‬‬
‫‪ ‬فرآيندي که در آن تالش می شود بر تصميم گيري هاي مرتبط با سياست‬
‫هاي عمومي تاثير گذاشته شود‪.‬‬
‫‪ ‬تالش برای تاثيرگذاري بر سياست هاي عمومي جامعه با استفاده از‬
‫اشکال مختلف ارتباطات ترغيب کننده که مخاطب آن افرادي هستند‬
‫که مسووليت راهنمايي يا کنترل رفتارهاي سازمانی‪ ،‬اجتماعي و گاه فردي‬
‫را برعهده دارند‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫برنامه کشوری هدا‬
‫همسان سازی دوره های آموزش بهداشت و ارتقای سالمت‬
‫جلب حمايت همه جانبه برای سالمت‬
‫‪Health Advocacy‬‬
‫‪ ‬مجموعه اي از راهبردها‪ ،‬برنامه ها و فعاليت هايي که برای اصالح سياست‬
‫ها در جهت منافع برنامه مورد نظر طراحی و اجرا می شود و تالش آن براي‬
‫تغيير در سياست هاي عمومي مرتبط با سالمت برای تامين اهداف و منافع‬
‫مورد نظر است‪.‬‬
‫‪ ‬استفاده از رويکردها‪ ،‬فرآيندها‪ ،‬دستورالعمل ها‪ ،‬منابع و راهکارهاي‬
‫اختصاص ي از سوي گروه يا جمعيتی خاص است که براي ايجاد تغيير‬
‫اجتماعي يا سازماني و تاثيرگذاري بر سياست عمومي يا خصوص ي به کار‬
‫گرفته مي شود‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫برنامه کشوری هدا‬
‫همسان سازی دوره های آموزش بهداشت و ارتقای سالمت‬
‫مقايسه دو راهبرد جلب حمايت همه جانبه )‪ (Advocacy‬و اطالع‬
‫رساني‪ ،‬آموزش و ارتباط )‪(IEC‬‬
‫‪ ‬هدف در ‪ ،Advocacy‬کسب حمايت وسيع و همه جانبه از موضوعات مرتبط‬
‫با سالمت است‪ .‬به عبارت ديگر قصد دارد کاری کند تا غيرمستقيم ولی موثرتر‪،‬‬
‫رفتارها اصالح شود‪ .‬به عبارت ديگر‪ ،‬به جاي جلب نظر و تاثير بر دريافت‬
‫کنندگان برای استفاده از خدمات سالمت‪ ،‬به افرادی که در رده های باالتر و‬
‫تاثيرگذارتر قرار دارند (قانونگزاران و سياستگزاران) توجه دارد‪.‬‬
‫‪ ‬هدف در ‪ IEC‬آن است که افراد و جوامع را درباره لزوم ايجاد و منافع خدمات‬
‫آموزش دهد و به تغيير رفتار ترغيب کند‪.‬‬
‫‪5‬‬
‫برنامه کشوری هدا‬
‫همسان سازی دوره های آموزش بهداشت و ارتقای سالمت‬
‫فرآيند جلب حمايت همه جانبه‬
‫‪Output‬‬
‫سياست هاي اصالح شده‬
‫مرتبط با سالمت‬
‫‪Process‬‬
‫‪Input‬‬
‫رويکردها‪ ،‬فنون‪،‬‬
‫مواد و پيام ها‬
‫برنامه کشوری هدا‬
‫همسان سازی دوره های آموزش بهداشت و ارتقای سالمت‬
‫سياست هاي جاري‬
‫مرتبط با سالمت‬
‫طراحی برنامه جلب حمايت همه جانبه‪ :‬تعيين‬
‫مشکل و دستورکار برنامه‬
‫برنامه کشوری هدا‬
‫همسان سازی دوره های آموزش بهداشت و ارتقای سالمت‬
‫مراحل تدوين راهبرد جلب حمايت‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪.6‬‬
‫‪.7‬‬
‫انتخاب موضوع و تعيين دستورکار برنامه‬
‫تدوين اهداف برای برنامه‬
‫شناسايي و تحليل دست اندرکاران‬
‫توليد پيام جلب حمايت‬
‫تدوين راهبرد (رويکردها‪ ،‬فنون‪ ،‬مواد و پيام ها)‬
‫تهيه طرح عمل براي جلب حمايت همه جانبه‬
‫برنامه ريزي براي پايش و ارزشيابي‬
‫برنامه کشوری هدا‬
‫همسان سازی دوره های آموزش بهداشت و ارتقای سالمت‬
‫تصور کنيم‬
‫‪ ‬مسئوليت برنامه هاي بخش سالمت در شهری با جمعيت بيست هزار‬
‫نفر و تعداد پنج هزار خانوار به ما سپرده شده است‪ .‬از شما انتظار می‬
‫رود در زمان مشخص و با بکارگيری تمام توان خود‪ ،‬رفع مشکالت‬
‫سالمت شهر را رفع کنيم‪.‬‬
‫براي شروع کار چه می کنيد؟‬
‫برنامه کشوری هدا‬
‫همسان سازی دوره های آموزش بهداشت و ارتقای سالمت‬
‫‪9‬‬
‫اولين گام‬
‫‪ ‬شناخت دقيق موقعيت و شرايط منطقه و کسب اطالعات کافي از‬
‫وضعيت شهر و ساکنان آن برای شناسايي مشکالت سالمت اولين و‬
‫اساس ی ترين گام ما خواهد بود‪.‬‬
‫چه راه هايي براي اين ارزيابي محيط سراغ داريد؟‬
‫برنامه کشوری هدا‬
‫همسان سازی دوره های آموزش بهداشت و ارتقای سالمت‬
‫‪10‬‬
‫بررس ي وضع موجود‪ -‬جمع آوری اطالعات‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪11‬‬
‫بررس ی ويژگی های دموگرافيک ‪ :‬وضعيت سن‪ ،‬جنس‪ ،‬تحصيالت‪،‬‬
‫وضعيت تاهل‪ ،‬سطح درامد‪ ،‬محل سکونت و ‪...‬‬
‫بررس ی وضعيت دانش‪ ،‬نگرش و عملکرد مرتبط با موضوعات مختلف‪:‬‬
‫بررس ی اين ويژگی ها می تواند جهت برنامه ها و مداخالت رفتاری را‬
‫مشخص کند‪.‬‬
‫بررس ی سياست ها‪ :‬سياست ها‪ ،‬قوانين‪ ،‬مقررات و دستورالعمل های‬
‫موجود در نظام مديريتی و شکاف سياستی (فاصله آنچه هست و آنچه‬
‫بايد باشد)‬
‫مشورت با افراد کليدی و مطلع‬
‫بررس ي وضع موجود‪ -‬تحليل وضعيت‬
‫‪ .1‬تحليل ‪ :SWOT‬بررس ی نقاط قوت (موارد مثبتی که در درون سيستم و به‬
‫نفع اهداف مورد نظر وجود دارد)‪ ،‬نقاط ضعف (موارد منفی که در درون‬
‫سيستم و به ضرر اهداف مورد نظر وجود دارد)‪ ،‬تهديدها (موارد منفی‬
‫مربوط به بيرون سيستم که به ضرر برنامه است) و فرصت ها (موارد مثبت‬
‫حاصل از بيرون سيستم که به نفع برنامه است)‬
‫‪ .2‬تحليل مساله‪ :‬بررس ی دقيق مساله و عوامل موثر بر ايجاد‪ ،‬تداوم و توسعه‬
‫آن و تفکيک بخش های رفتاری و غيررفتاری از يک طرف و درون بخش ی و‬
‫بين بخش ی از طرف ديگر می تواند به طراحان برنامه جلب حمايت ديدگاه‬
‫مناسبی را ارائه دهد‪.‬‬
‫‪12‬‬
‫قدم بعد از شناسايي مشکالت سالمت‬
‫‪ ‬مشخص است که براي پرداختن به تمام مشکالتی که شناسايي کرده ايم‪ ،‬نه‬
‫وقت کافی داريم و نه منابع و توان الزم در اختيار ماست‪ .‬پس اولويت بندی نياز‬
‫است‪.‬‬
‫‪ ‬اگر بخواهيد از بين اين مشکالت و موضوعات چند مورد را مشخص کنيم‪ ،‬چه‬
‫خواهيم کرد و از چه معيارهايي براي اين انتخاب استفاده مي کنيم؟‬
‫برنامه کشوری هدا‬
‫همسان سازی دوره های آموزش بهداشت و ارتقای سالمت‬
‫‪13‬‬
‫چارچوب انتخاب موضوع برنامه جلب حمايت‪:‬‬
‫معيارهاي عمومی در انتخاب موضوع‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪14‬‬
‫بزرگی مساله‪ :‬آيا مشکل مورد نظر‪ ،‬تعداد افراد يا گروه هاي زيادی از‬
‫جامعه را دربرمی گيرد؟‬
‫تاثير بر سالمت جامعه‪ :‬آيا سالمت جامعه ما تاثير زيادی از مساله مورد‬
‫نظر می گيرد؟‬
‫همخوانی با ماموريت سازمان ما‪ :‬آيا برخورد با مشکل مورد نظر با‬
‫ماموريت سازمان ما تناسب دارد؟‬
‫هزينه پايين‪ :‬آيا هزينه ای که برای برخورد با اين مساله نياز است‪ ،‬قابل‬
‫پرداخت است؟‬
‫نکته‬
‫راه حل تمام مشکالت در حوزه سالمت يکسان نيست‪.‬‬
‫‪ ‬بخش ي به عوامل رفتاری و گروهی به عوامل غيررفتاری مانند فقدان شرايط‬
‫فيزيکی‪ ،‬نيروی انسانی‪ ،‬مالی و مديريتی‪ ،‬ارتباط دارد‪.‬‬
‫‪ ‬قسمتي در درون بخش ي که ما مسئوليت آن را داريد قابل اجرا می باشد و‬
‫گروهی ديگر به ساير بخش ها بستگي دارد‪.‬‬
‫اگر مشکل از گروه غيررفتاری ها‪ -‬بين بخش ی ها بود‪ ،‬چه بايد کرد؟‬
‫‪15‬‬
‫برنامه کشوری هدا‬
‫همسان سازی دوره های آموزش بهداشت و ارتقای سالمت‬
‫چارچوب انتخاب موضوع برنامه جلب حمايت‪:‬‬
‫نمونه معيارهاي اختصاص ی‬
‫‪ -1‬مشکل مورد نظر با استفاده از راهبرد جلب حمايت همه جانبه قابل رفع يا اصالح‬
‫است‪.‬‬
‫‪ -2‬افراد يا گروه های زيادي تحت تاثير آن قرار می گيرند يا از آن متاثر می شوند‪.‬‬
‫‪16‬‬
‫فراموش نکنيم‬
‫تعيين راهبرد جلب حمايت همه جانبه و طراحي و اجراي برنامه مبتني بر آن تنها‬
‫يکي از راه حل هاي موجود براي برخورد با مشکالت سالمت است و براي‬
‫تمام مشکالت سالمت‪ ،‬راه حل اصلي به شمار نمي رود‪.‬‬
‫‪17‬‬
‫کار گروهي‪1‬‬
‫‪ ‬با شيوه بارش افکار‪ ،‬موضوعاتي را که در حوزه سالمت منطقه خود نيازمند‬
‫مداخله مناسب است را استخراج کنيد‪.‬‬
‫‪ ‬با رای گيری درگروه‪ ،‬پنج موضوع را از بين آنها انتخاب کنيد‪.‬‬
‫‪ ‬با استفاده از معيارهای نوشته شده يا ساير معيارهای مورد توافق اعضاي‬
‫گروه‪ ،‬يکي از موضوعات را به عنوان موضوع نهايي برای طراحي برنامه جلب‬
‫حمايت همه جانبه انتخاب کنيد‪.‬‬
‫‪18‬‬
‫تدوين اهداف کلی و اختصاص ی برای برنامه جلب‬
‫حمايت همه جانبه‬
‫برنامه کشوری هدا‬
‫همسان سازی دوره های آموزش بهداشت و ارتقای سالمت‬
‫مراحل تدوين راهبرد جلب حمايت‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪.6‬‬
‫‪.7‬‬
‫انتخاب موضوع و دستورکار برنامه‬
‫تدوين اهداف برنامه‬
‫شناسايي و تحليل دست اندرکاران‬
‫توليد پيام جلب حمايت‬
‫تدوين راهبرد (رويکردها‪ ،‬فنون‪ ،‬مواد و پيام ها)‬
‫تهيه طرح عمل براي جلب حمايت همه جانبه‬
‫برنامه ريزي براي پايش و ارزشيابي‬
‫برنامه کشوری هدا‬
‫همسان سازی دوره های آموزش بهداشت و ارتقای سالمت‬
‫هدف کلی‬
‫• موضوع اصلي برنامه حمايت همه جانبه است و رسيدن به آن نياز‬
‫به دوره هاي طوالنی مدت دارد‪.‬‬
‫• جمله ای کلی‪ ،‬غيرقابل سنجش و تا حدودی مبهم (شبيه آنچه در‬
‫دورنمای برنامه راهبردی ديده می شود) است‪.‬‬
‫‪21‬‬
‫اهداف اختصاص ي‬
‫• اهداف اختصاص ی کوتاه مدت تر و عمل محورتر هستند‪.‬‬
‫• انتخاب اهداف اختصاص ی برنامه جلب حمايت همه جانبه به‬
‫عوامل مختلفي بستگی دارد که از جمله آنها می توان به وضعيت‬
‫سياس ي جامعه‪ ،‬احتمال موفقيت برنامه‪ ،‬اطالعات موجود‪ ،‬منابع‬
‫الزم براي پشتيباني از برنامه‪ ،‬ظرفيت سازماني و دانش و مهارت‬
‫کارکنان بر روي فرآيند تعيين اهداف برنامه اشاره کرد‪.‬‬
‫‪22‬‬
‫قابليت های اهداف اختصاص ي‬
‫‪ .1‬قرار است چه سياست‪ ،‬قانون يا تصميمی تغييرکند‬
‫)‪(Decision or Policy Action‬‬
‫‪ .1‬چه کس ي قرار است اين تغيير سياست را انجام دهد‬
‫)‪(Policy Actor or Decision-maker‬‬
‫‪ .2‬قرار است تغيير در چه زماني رخ دهد )‪(Timeline‬‬
‫‪ .3‬ميزان مورد نظر براي اين تغيير چقدر است‬
‫)‪(Degree of Change‬‬
‫‪23‬‬
‫ويژگی های اهداف اختصاص ي‬
‫• بر اقدام مشخص و ويژه ای متمرکز باشد )‪(Specific‬‬
‫• قابل اندازه گيري باشد )‪(Measurable‬‬
‫•دست يافتني باشد )‪(Attainable‬‬
‫•منطقی باشد )‪(Reasonable‬‬
‫•زمان رسيدن به آن مشخص باشد )‪(Time bounded‬‬
‫برنامه کشوری هدا‬
‫همسان سازی دوره های آموزش بهداشت و ارتقای سالمت‬
‫‪24‬‬
‫نمونه های اهداف اختصاص ی برنامه جلب حمايت‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫افزايش ‪ 20‬درصدی تعداد مراکز تسهيالت زايمانی شهرستان‬
‫کهنوج استان کرمان تا پايان سال ‪....‬‬
‫ادغام برنامه آموزش تنظيم خانواده در مقطع پيش دانشگاهی در‬
‫طی دو سال آينده‬
‫تامين بودجه الزم برای دو برابر کردن تعداد مراکز مشاوره‬
‫بيماری های رفتاری در استان کرمانشاه تا پايان سال ‪...‬‬
‫افزايش ساعت درس ورزش در مقطع دبستان از ‪ 2‬ساعت به ‪4‬‬
‫ساعت تا پايان سال ‪...‬‬
‫برنامه کشوری هدا‬
‫همسان سازی دوره های آموزش بهداشت و ارتقای سالمت‬
‫‪25‬‬
‫نمونه های اهداف اختصاص ی برنامه جلب حمايت‬
‫‪.5‬‬
‫‪.6‬‬
‫‪.7‬‬
‫‪.8‬‬
‫‪26‬‬
‫اجرای قانون عرضه دخانيات به افراد زير ‪ 18‬سال در شهرهای با‬
‫جمعيت کمتر از يک ميليون نفر تا پايان سال ‪...‬‬
‫تامين نيروی مراقب بهداشت برای کليه مدارس ابتدايي و راهنمايي‬
‫کشور تا پايان سال ‪...‬‬
‫تجهيز کليه پارک های سطح شهر تهران به وسايل ورزش ی تا پايان‬
‫سال ‪...‬‬
‫تدوين‪ /‬اجرای قانون استفاده از راديو و تلويزيون برای نمايش‬
‫کليپ های آموزش ی رفتار درست رانندگی‬
‫برنامه کشوری هدا‬
‫همسان سازی دوره های آموزش بهداشت و ارتقای سالمت‬
‫کار گروهی ‪2‬‬
‫• با توجه به دستورکار انتخاب شده برای برنامه جلب حمايت خود‪،‬‬
‫هدف کلی برنامه را بنويسيد‪.‬‬
‫• برای موضوع انتخاب شده و با توجه به معيارهای نوشتن اهداف‬
‫اختصاص ی‪ ،‬اهداف اختصاص ی مناسب بنويسيد‪.‬‬
‫• از بين اهداف اختصاص ی نوشته شده‪ ،‬يکی از آنها را برای طی ساير‬
‫مراحل طراحی برنامه انتخاب کنيد و داليل انتخاب خود را بيان‬
‫نماييد‪.‬‬
‫برنامه کشوری هدا‬
‫همسان سازی دوره های آموزش بهداشت و ارتقای سالمت‬
‫‪27‬‬
‫تحليل دست اندرکاران‬
‫‪Stakeholder Analysis‬‬
‫برنامه کشوری‬
‫همسان سازی آموزش دوره های آموزش و ارتقای سالمت‬
‫دست اندرکاران )‪(Stakeholders‬‬
‫‪‬افراد‪ ،‬گروه ها و سازمان هايی که مستقيم يا غيرمستقيم بر برنامه‬
‫تاثير می گذارند يا از نتايج آن تاثير می پذيرند‪.‬‬
‫‪‬شناسايي و تحليل اين افراد و گروه ها‪ ،‬جهت اصلي برنامه هاي‬
‫جلب حمايت همه جانبه در حوزه سالمت را مشخص می کند‪.‬‬
‫‪29‬‬
‫گروه های اصلی دست اندرکاران‬
‫‪ .1‬ذي نفعان )‪ :(Beneficiaries‬کسانی که از نتايج برنامه ما‬
‫سود خواهند برد و به نحوی گروه هدف مداخالت در حوزه‬
‫سالمت محسوب می شوند‪.‬‬
‫‪ .2‬شرکا )‪ :(Partners‬افراد‪ ،‬گروه ها يا سازمان هايي که اشتراک‬
‫منافع با ما دارند و می توانند منابع حمايتی را در اختيار طراحان و‬
‫مجريان برنامه بگذارند‪.‬‬
‫‪30‬‬
‫گروه های اصلی دست اندرکاران‬
‫‪ .3‬تصميم گيرندگان )‪ :(Decision makers‬افرادی که بدون‬
‫موافقت آنها امکان پيشبرد برنامه ها وجود ندارد‪ .‬سطوح‬
‫تصميم گيری در مورد هر موضوعی می تواند متعدد و متفاوت‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪ .4‬مخالفين )‪ :(Adversaries‬افراد‪ ،‬گروه ها يا سازمان هايي‬
‫که از پيشرفت برنامه و رسيدن به اهداف آن واقعا زيان می‬
‫بينند و يا تصور می کنند که زيان می بينند‪.‬‬
‫‪31‬‬
‫داليل تحليل دست اندرکاران‬
‫‪‬با تحليل دست اندرکاران می توان افراد يا گروه هاي تاثيرگذار بر‬
‫برنامه را شناسايي کرد و برای تاثيرگذاری بر آنها اقدام نمود‪.‬‬
‫‪‬تحليل دست اندرکاران می تواند به شناسايي و جلب منابع مالي‪،‬‬
‫انساني و پشتيباني مورد نياز برنامه کمک کند‪.‬‬
‫‪‬شناخت مخالفت ها و تالش براي کاهش آنها‪ ،‬منفعت ديگر تحليل‬
‫دست اندرکاران است‪.‬‬
‫‪32‬‬
‫معيارهای تحليل دست اندرکاران‬
‫‪‬شناسايي زيرگروه های هر گروه اصلی از دست اندرکاران‬
‫‪‬ميزان آشنايي دست اندرکاران با گروه يا سازمان عمل کننده‬
‫‪‬موافقت دست اندرکاران با جايگاه گروه يا سازمان عمل کننده در‬
‫برخورد با موضوع‬
‫‪‬دانش و وضعيت نگرش گروه دست اندرکار نسبت به موضوع‬
‫‪33‬‬
‫معيارهای تحليل دست اندرکاران‬
‫‪‬حمايت های قبلی و بالقوه گروه دست اندرکار‬
‫‪‬گروه های ثانويه تاثيرگذار بر دست اندرکاران‬
‫‪‬هنجارها‪ ،‬ارزش ها و باورهای غالب در گروه دست اندرکار‬
‫‪‬اندازه گروه های دست اندرکار و محل استقرار آنها‬
‫‪‬تاثيرات بالقوه آنها بر موضوع جلب حمايت همه جانبه‬
‫‪‬موانع ارتباط با دست اندرکاران و نحوه برخورد با آنها‬
‫‪34‬‬
‫دست‬
‫اندرکاران‬
‫ذی نفعان‬
‫تصميم‬
‫گيرندگان‬
‫شرکا‬
‫مخالفان‬
‫‪35‬‬
‫زيرگروه ها‬
‫بزرگی (اندازه)‬
‫و محل حضور‬
‫آنها‬
‫دانش و نگرش‬
‫فرد نسبت به‬
‫موضوع‬
‫تاثيرات بالقوه آنها بر‬
‫برنامه جلب حمايت همه‬
‫جانبه‬
‫موانع ارتباط با آنها و‬
‫نحوه غلبه بر اين‬
‫موانع‬
‫رويكردهای جلب حمايت همه جانبه و فنون ترغيب‬
‫کننده‬
‫برنامه کشوری هدا‬
‫همسان سازی دوره های آموزش بهداشت و ارتقای سالمت‬
‫رويکردهاي کليدي جلب حمايت همه جانبه‬
‫‪ .1‬درگير کردن رهبران )‪(Leaders Involvement‬‬
‫‪ .2‬کار با رسانه های جمعی‬
‫‪ .3‬ايجاد شراکت و ائتالف )‪(Partnership & Coalition‬‬
‫‪ .4‬تحرک اجتماعي )‪(Social Mobilization‬‬
‫‪ .5‬ظرفيت سازي )‪(Capacity Building‬‬
‫‪37‬‬
‫درگير کردن رهبران جامعه‬
‫)‪(Leaders Involvement‬‬
‫• رهبران جامعه‪ ،‬کسانی هستند که در تسهيل فرآيند تغيير در زمينه مشکالت‬
‫سالمت جامعه تاثير مهمی دارند و مشارکت آنان در مراحل طراحي‪ ،‬اجرا و‬
‫ارزشيابي برنامه هاي حوزه سالمت می تواند با کاستن از ميزان مخالفت های‬
‫آنها با برنامه به جلب حمايت آنان منجر شود‪.‬‬
‫• رهبران را می توان به سه گروه تقسيم کرد‪:‬‬
‫‪ .1‬قانونگزاران که وظيفه وضع قوانين را بر عهده دارند‬
‫‪ .2‬سياستگزاران که سياست ها را شکل می دهند‬
‫‪ .3‬مديران اجراييکه وظيفه دارند که سياست ها را اجرا کنند‪.‬‬
‫‪38‬‬
‫نحوه درگيرکردن رهبران جامعه‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪39‬‬
‫محيط های رسمی (نشست ها‪ ،‬سمينارها و کنفرانس ها)‬
‫محيط های غيررسمی (تجمع های عمومی‪ ،‬جشنواره ها و رخدادهای ورزش ی‪،‬‬
‫داخل منازل)‬
‫روش های مستقيم (جلسات‪ ،‬نامه نگاری ها و رسانه ها)‬
‫روش های غيرمستقيم (همکاران‪ ،‬دوستان و همسران آنها)‬
‫فنون ترغيب سازي‬
‫‪ .1‬اعمال فشار ‪Pressuring‬‬
‫‪ .2‬حساس سازی ‪Sensitizing‬‬
‫‪ .3‬مذاکره ‪Negotiating‬‬
‫‪ .4‬تظلم يا دادخواهی ‪Petitioning‬‬
‫‪ .5‬چانه زنی يا اعمال نفوذ ‪Lobbying‬‬
‫‪ .6‬مناظره ‪Debating‬‬
‫‪ .7‬به تحرک واداشتن ‪Mobilizing‬‬
‫‪ .8‬فنون رسانه ای ‪Media techniques‬‬
‫‪40‬‬
‫عوامل موثر در انتخاب فنون‬
‫‪ .1‬طبيعت موضوع جلب حمايت همه جانبه‬
‫‪ .2‬گروه های مختلف دست اندركاران‬
‫‪ .3‬ميزان دسترس ي به منابع‬
‫‪41‬‬
‫دست اندرکاران‬
‫فنون‬
‫حساس سازي‬
‫‪42‬‬
‫ذي نفعان شرکا مخالفان تصميم گيرندگان‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تحرک اجتماعي‬
‫گفتگو‬
‫مناظره‬
‫مذاکره‬
‫‪‬‬
‫البی (اعمال نفوذ)‬
‫دادخواهي‬
‫ايجاد فشار‬
‫فنون رسانه اي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫کار گروهي ‪3‬‬
‫‪ ‬دست اندرکاران برنامه جلب حمايت خود را مشخص کنيد‪.‬‬
‫‪ ‬مخاطب کلی را دسته بندی کنيد و به دسته اختصاص ی برسيد‪.‬‬
‫‪ ‬درباره معيارهای زير برای هر دسته اختصاص ی بحث کنيد‪:‬‬
‫– ميزان آشنايي گروه دست اندرکار با گروه يا سازمان ما‬
‫– ميزان دانش گروه دست اندرکار از موضوع جلب حمايت همه جانبه‬
‫– ميزان توافق گروه دست اندرکار با جايگاه ما در برخورد با موضوع‬
‫– ميزان حمايت قبلی و بالقوه گروه دست اندرکار از موضوع‬
‫– تاثيرات بالقوه آنها بر موضوع جلب حمايت همه جانبه‬
‫– گروه های ثانويه تاثيرگذار بر دست اندرکار برنامه ما‬
‫‪43‬‬
‫توليد پيام جلب حمايت همه جانبه‬
‫برنامه کشوری هدا‬
‫همسان سازی دوره های آموزش بهداشت و ارتقای سالمت‬
‫پيام‬
‫• پيام همان افکار‪ ،‬نظرات ويا پاسخ هاي ما به شرايط است که‬
‫قصد ابراز آنرا داريم‪.‬‬
‫• پيام هاي کالمي‪ :‬شامل تمام جنبه هاي گفتاری است‬
‫• پيام هاي غيرکالمي‪ :‬شامل رفتارهاي صوتي غيرکالمی و غيرصوتي‬
‫مانند حالت هاي چهره است‬
‫‪45‬‬
‫خلق پيام‬
‫استفاده از پيام به عنوان ابزاری موثر و مهم در برنامه های جلب‬
‫حمايت همه جانبه قادر است‪:‬‬
‫• به دست اندرکاران برنامه اطالعات بدهد )‪(Inform‬‬
‫• انگيزه بخش باشد )‪(Motivate‬‬
‫• آنها را قانع کند )‪(Persuade‬‬
‫• آنان را به سمت عمل حرکت دهد )‪.(Move to Action‬‬
‫‪46‬‬
‫گام های اساس ی در توليد پيام‬
‫‪ .1‬توجه و تمرکز بر يک ايده اصلی‬
‫‪ .2‬سازماندهي اطالعات‪ :‬استفاده نظام مند از محتوای پيام و انتخاب‬
‫چارچوب مشخص قبل از پرداختن به محتوای پيام‬
‫‪ .3‬توجه به ويژگی های پيام‪ :‬خصوصيات محتوايي و ساختاری پيام‬
‫شامل دقت و درستي محتوا‪ ،‬نحوه ارائه مطلب مورد نظر‪ ،‬جاذبه‬
‫برای توجه به پيام و ترغيب مخاطب برای تغيير‪ ،‬سبک و شکل پيام‪،‬‬
‫قابليت فهم پيام و توان سرگرم کنندگی آن‬
‫پنج عنصر کليدي پيام‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫‪(5‬‬
‫‪48‬‬
‫محتوای پيام )‪(Content‬‬
‫زبان پيام )‪(Language‬‬
‫فرستنده پيام يا منبع )‪(Messenger‬‬
‫شکل انتقال پيام )‪(Format‬‬
‫زمان و مکان انتقال پيام‬
‫محتوای پيام‬
‫)‪(Content‬‬
‫ايده اصلی پيام است و در آن مشخص می شود که قرار است کدام‬
‫ديدگاه را به مخاطب خود منتقل کنيد؟ و قرار است مخاطب از پيام‬
‫شما چه بفهمد؟‬
‫‪49‬‬
‫زبان‬
‫)‪(Language‬‬
‫‪ ‬کلماتی که برای ارتباط با مخاطب به کار می گيريم‪ ،‬زبان را‬
‫شکل می دهد‪ .‬مطمئنا ارتباط با يک پژوهشگر با ارتباط با يک‬
‫گروه از جوانان زبان متفاوتی خواهد داشت‪.‬‬
‫‪ ‬آيا کلمات مورد استفاده در پيام روشن و واضح هستند يا افراد‬
‫مختلف‪ ،‬برداشت های متفاوتی از آن دارند؟ آيا زبان به کار‬
‫رفته در پيام متناسب با گروه هدف است؟‬
‫‪50‬‬
‫فرستنده پيام يا منبع‬
‫)‪(Messenger/Source‬‬
‫فردی که پيام را منتقل می کند‪ .‬آيا فرستنده پيام مورد وثوق مخاطب‬
‫است؟ آيا امکان آن وجود دارد که برای انتقال پيام به مخاطبين‪ ،‬از‬
‫مشارکت نمايندگان يک جامعه کمک گرفته شود؟‬
‫‪51‬‬
‫شکل انتقال پيام‬
‫)‪(Format/Medium‬‬
‫• مجرايي که برای انتقال يک پيام مورد استفاده قرار می گيرد‪ .‬کدام‬
‫فورمت برای انتقال پيام به مخاطب تاثير بيشتری دارد؟ برای هر يک‬
‫از دست اندرکاران و مخاطبين برنامه کدام فورمت يا رسانه مناسب‬
‫تر است؟‬
‫ارتباط چهره به چهره بيشتر تاثير می گذارد يا يک طومار امضاشده يا‬
‫يک برنامه راديويي تلويزيونی؟‬
‫‪52‬‬
‫عوامل موثر در انتخاب شکل انتقال پيام‬
‫الف‪ -‬هزينه‪ :‬معموال استفاده از برخی فورمت های انتقال پيام مانند راديو و‬
‫تلويزيون‪ ،‬هزينه بااليي دارد و بايد به دنبال رايگان کردن و يا کاهش هزينه‬
‫استفاده از اين رسانه های گران بود و يا از آنها صرفنظر کرد‪.‬‬
‫ب‪ -‬خطر‪ :‬برخی موارد ممکن است انتقال پيام جلب حمايت خطراتی را به دنبال‬
‫داشته باشد‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬وقتی موضوع انتخاب شده مورد اختالف يا‬
‫مناقشه در بين گروه های مختلف در يک جامعه باشد‪.‬‬
‫ج‪ -‬در معرض ديد قرارگرفتن‪ :‬گروهی که می خواهند خود و پيامشان در معرض ديد‬
‫دست اندرکاران قرار گيرد‪ ،‬استفاده از فورمت های اختصاص ی را مدنظر قرار می‬
‫دهند‪ .‬بازديد فرد يا گروه کليدی از محل اجرای يک پروژه خاص‪ ،‬فرصت مناسبی‬
‫برای اين موارد فراهم می کند‪.‬‬
‫‪53‬‬
‫زمان و مکان انتقال پيام‬
‫• کجا و چه زمان قرار است پيام جلب حمايت همه جانبه به مخاطب منتقل‬
‫شود؟‬
‫• در بسياری موارد‪ ،‬جلب حمايت کنندگان از مراسم روزهای خاص در سال‬
‫استفاده می کنند‪ .‬روز مادر‪ ،‬روز جهانی بهداشت‪ ،‬روز کارگر و ‪ ...‬از جمله اين زمان‬
‫های مناسب است‪.‬‬
‫‪54‬‬
‫ويژگی های يک پيام اثربخش‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪55‬‬
‫روشن و واضح بودن‬
‫غيرمتناقض بودن‬
‫معتبر بودن‬
‫ترغيب کنندگی‬
‫پيشنهادگر اقدام بعدي‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫متناسب با مخاطب‬
‫جذاب و جلب توجه کننده‬
‫متناسب با فرهنگ‬
‫دارای تنوع شکلی‬
‫پيش آزمون شده‬
‫‪55‬‬
‫انواع سبک پيام‬
‫•‬
‫جاذبه عاطفي در برابر جاذبه منطقی‪ :‬تمرکز بر روی احساسات مخاطب و‬
‫يا استفاده از منطق و استدالل (معموال پيام های عاطفی تاثير بيشتری‬
‫دارند‪).‬‬
‫•‬
‫جاذبه مثبت در برابر جاذبه منفي‪ :‬تاکيد پيام بر نتايج مثبت مربوط به‬
‫محتوا يا اشاره به نتايج منفی حاصل از رفتار (پاسخ به پيام هاي مثبت بهتر‬
‫از پيام هاي منفي است‪).‬‬
‫برنامه کشوری هدا‬
‫همسان سازی دوره های آموزش بهداشت و ارتقای سالمت‬
‫انواع سبک پيام‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫جاذبه جمعي در برابر جاذبه شخص ي‪ :‬تاکيد پيام بر فوايد جمعی و يا‬
‫پرداختن نتايج مربوط به فرد‬
‫پيام با نتيجه گيري مشخص در برابر پيام با نتيجه گيري باز‪ :‬مواردی که‬
‫نتيجه گيری مشخص ی ارائه می شود‪ ،‬در مقابل مواردی که نتيجه گيری‬
‫برعهده مخاطب گذاشته می شود‪.‬‬
‫جاذبه هاي بيان تکراري يا بيان يک باره پيام‪ :‬پيام هايي که به دفعات و‬
‫تکراری به موضوعی می پردازند و يا پيامی که تنها برای يک بار منتقل می‬
‫شود‪.‬‬
‫اجزای کليدی در پيام های جلب حمايت‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪58‬‬
‫توصيف موضوع در پيام‪ :‬معرفي و بيان واضح و روشن موضوعی که جلب‬
‫حمايت برای آن مورد نظر است‬
‫بيان بزرگي موضوع‪ :‬پرداختن به بزرگي و اهميت موضوع مورد نظر است که‬
‫باعث مي شود توجه مخاطب به مساله مورد نظر جلب گردد‪ .‬بيان نتايج و‬
‫تبعات حاصل از مساله و مقايسه آن با آنچه قابل فهم و درک است و‬
‫استفاده از ابزارهای مناسب مانند اعداد و ارقام مفيد است‪.‬‬
‫بيان تاثير منفي مشکل بر جامعه يا گروه هاي جمعيتي‪ :‬ذکر تاثيرات منفي‬
‫حاصل از موضوع بر جامعه در پيام ضروري است‪.‬‬
‫انتظارات از دست اندرکاران‪ :‬پيامی که حاوی انتظارات از گروه مخاطب‪،‬‬
‫تکليف گروه مخاطب پيام را مشخص می کند‪.‬‬
‫برنامه ريزي براي پايش و ارزشيابي‬
‫الف‪ -‬پايش برنامه به طور مستمر و در طي طراحي و اجراي برنامه انجام مي گيرد‪ ،‬به سه‬
‫بخش تقسيم مي شود‪:‬‬
‫پايش ورودي هاي برنامه (منابع مالي‪ ،‬انساني و تجهيزاتي بر اساس برنامه در اختيار برنامه‬
‫گذاشته شده است؟)‪ ،‬پايش فعاليت هاي برنامه (آيا فعاليت ها بر اساس برنامه و‬
‫طراحي پروژه انجام شده است؟) و پايش نتايج (آيا نتايج به همان صورت که برنامه‬
‫ريزي شده است‪ ،‬به دست آمده است؟)‬
‫ب‪ -‬ارزشيابي براي تعيين اثربخش ي برنامه‪ :‬تا چه اندازه به نتايج مورد نظر دست يافته ايم؟‬
‫با تعيين و استفاده از شاخص هاي مناسب در پايش و ارزشيابي برنامه جلب حمايت همه‬
‫جانبه‪ ،‬مي توان سير پيشرفت و رسيدن به نتايج را اندازه گيري کرد و براي ارتقاي‬
‫برنامه تالش کرد‪.‬‬
‫کار گروهي‪4‬‬
‫• با توجه به نتايج کارهای گروهی پيشين خود و برای اجرای برنامه‪ ،‬درباره‬
‫هرگروه از دست اندر كاران پيام تهيه كنيد‪:‬‬
‫• کدام رويکردها و فنون را برای ترغيب مخاطبان خود به کار می بريد؟‬
‫استدالل های خود را ارائه کنيد‪.‬‬
‫‪60‬‬