Transcript Slayt 1 - WordPress.com

3.ElEktronlar›n Dizilimi vE kimyasal ÖzElliklEr
Atomların katmanlarında belirli sayılarda elektron bulunmaktadır. Ancak bir atom,
tek katmanlıysa ve bu katmanda iki elektronu varsa kararlıdır. Atomun iki katmanı
varsa ve son katmanında sekiz elektron bulunuyorsa ya da üç katmanlı ise ve son
katmanında yine sekiz elektronu bulunuyorsa bu tür atomlar da kararlı yapıya sahiptir.
Etkinlikte, modellerini yaptığımız helyum, neon, argon gibi element atomları
katmanlarında hedeflenen sayıda elektron bulundurdukları için kararlı yapıdadır.
Element adı
Katman sayısı
Elektron sayısı
Helyum
1
2 elektron
Neon
2
10 elekton
Argon
3
18 elektron
Elektron
dizilimi
Asal gaz olarak adlandırılan helyum, neon, argon atomları, kararlı atomların sahip
olduğu elektron diziliminde olduklar› için elektron alışverişi yapmazlar. Diğer atomlar ise
elektron alışverişi yaparak kararlı atomların elektron dizilimine ulaşmaya çalışırlar. Baz›
atomlar elektron alarak veya vererek helyum atomunun elektron dizilimine ulaflmaya
çalı ve bu olgu “Dublet Kural›” olarak bilinir. Örne¤in, lityum atomu Dublet Kuralı’na
uyarak son katmanındaki bir elektronu verir ve helyum atomunun elektron dizilimine
sahip olur. Benzer şekilde baz› atomlar da elektron alışverişli yaparak neon veya argon
atomunun elektron dizilimine sahip olmak isterler. Bu durum “Oktet Kural›” olarak
bilinir.
Bir atom tek katmana sahipse ve katmandaki elektron say›s›n› 2’ye tamamlarsa
Dublet Kural›’n›, birden fazla katmana sahipse ve son katmanındaki elektron
say›s›n› 8’e tamamlam›flsa Oktet Kural›’n› gerçeklefltirmifl olur. Atomlar,
elektron alarak veya vererek kararlı atomların elektron dizilimine ulaştıklarında
iyon olarak adlandırılır. Örneğinin, dokuz proton ve dokuz elektrona sahip olan
flor atomunu ele alalım.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
9 elektron
+
+
+
+
+
+
+
+
+
9 proton
Yandaki modelde flor atomunun elektron dizilimini
inceleyelim. Sizce flor atomunun kararlı atomların
elektron dizilimine ulaşması için ne yapması gerekir?
Diğer bir ifadeyle flor atomu Oktet Kuralı’nı nasıl
gerçekleştirir?
Flor atomunun kararlı atomların elektron dizilimine ulaşması için
ya bir elektron alması ya da yedi elektron vermesi gerekir. Tabii ki
bir elektron alması, yedi elektron vermesinden daha kolaydır. Bu
durumda flor atomu bir elektron almayı tercih edecektir ve Oktet
Kuralı’na uyarak son katmanındaki elektron sayısını sekize
tamamlayacaktır.
Flor atomu
Flor iyonu
Flor atomunun pozitif ve negatif yükleri eşit sayıda iken, bir elektron alıp iyon
hâline geldikten sonra yük dengesi bozulmuştur. Bu durumda flor iyonunun
elektron ve proton sayısı hakkında ne söyleyebiliriz?
Flor atomu bir elektron alarak negatif yük sayısını bir tane artırmıştır.
Flor iyonu
-
-
-
-
-
-
-
-
-
+
+
+
+
+
+
+
+
+
-
10 elektron
9 elektron
Flor iyonunda negatif yük sayısı pozitif yük sayısından fazla olduğu için bu
iyon negatif yüklüdür.
Atomlar elektron aldığında negatif yükle yüklenerek iyon hâline gelirler. Negatif
yüklü bu iyonlar, anyon olarak adlandırılır. Bir iyonda negatif yük sayısı
pozitif yük sayısından ne kadar fazla ise o sayı, sahip olduğu yükle birlikte
atomun sembolünün sağ üst köşesine yazılır. Örneğin, bir tane elektron alan flor
atomu F- şeklinde gösterilir. Bir elektron (-) olarak ifade edildi¤i için
gösterimlerde “1” kullan›lmaz. Fakat iki elektron alm›fl bir atomun yükü “2-”
fleklinde gösterilir. Flor atomu elektron alarak F- durumuna geldiğinde bu iyon
flor anyonu olarak adlandırılır.
Şimdi, 11 proton ve 11 elektrona sahip olan sodyum atomunun elektron
dizilimini inceleyelim.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
11 elektron
11 proton
Sodyum atomu
Sodyum atomunun kararlı atomların elektron dizilimine ulaşması için son
katmanındaki bir elektronu vermesi gerekir.
Üç katman› olan sodyum atomu bir elektron verdiğinde sodyum iyonunun
katman say›s› hakk›nda ne söyleyebiliriz? Peki, sodyum iyonu son katman›nda
kaç elektrona sahiptir?
Sodyum atomu Oktet Kural›’n› gerçeklefltirdikten sonra negatif yük sayısı
bir tane eksilmiştir. Bu durumda sodyum iyonunun elektron ve proton
say›lar›n› karfl›laflt›ral›m.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
10 elektron
+
11 proton
Sodyum atomu, bir elektron verdikten sonra pozitif yüklü hâle
gelmiştir. Atomlar elektron vererek pozitif yüklü iyon hâline gelir.
Pozitif yüklü bu iyonlar katyon olarak adlandırılır.
Katyonlarda pozitif yük sayısın›n negatif yük sayısından ne kadar fazla oldu¤u
bulunur ve fazla olan yük say›s› ise, sembolün sağ üst köşesine yazılır. Örneğin,
sodyum katyonunda pozitif yük sayısı negatif yük sayısından bir fazla olduğu
için, sahip olduğu bu fazla yük Na+ şeklinde gösterilir. Sodyum atomu elektron
vererek Na+ durumuna geldiğinde bu iyon sodyum katyonu olarak adlandırılır.
Kararl› atomlar›n elektron dizilimine sahip olmayan atomlar, kararl› atomlar›n elektron
dizilimine sahip olduktan sonra anyon veya katyon hâline gelir. ‹yonlar, her zaman tek
atomlu olmayabilir. Birden çok atomlu yapılar, pozitif veya negatif yüke sahiplerse iyon
olarak adlandırılır. Atomların oluşturduğu gruplar, pozitif yüke sahip olduğunda katyon,
negatif yüke sahip olduğunda anyondur.
Yandaki çizelgede çok atomlu iyonlar,
formülleri ile birlikte yer almaktad›r.
Bazı maddeler
atom veya moleküllerden oluşurken
bazı maddeler
ise atomların elektron alması ve
vermesi sonucu
oluşan iyonlardan meydana gelir.
Örneğin, demir
elementi atomlardan, iyot elementi
moleküllerden,
sodyum klorür ise iyonlardan
oluşmaktadır.
İyon adı
formülü
Fosfat
PO4³ ̄
Karbonat
CO3² ̄
Nitrat
NO3 ̄
Sülfat
SO4² ̄
Hidroksit
OH ̄
Amonyum
NH4 ⁺